Erdoğan ABD’de olamayacakları öğrenecek..- ŞÜKRAN SONER

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın BM’nin bizim için de çok önemli özel gündemi bağlantılı, dün ABD’ye uçarken yaptığı basın toplantısında, dünyanın Suriye gelişmeleri odaklı beklentilerini, önceliklerini özetlerken;

 
Özal’ın kuşkusuz çok farklı gündemli, ancak Türkiye’ye özgü yine yaşamsal gündemli beklentilerinin söz konusu olduğu açıklamalarını, sonuçlarıyla birlikte çağrıştırdı.. Profesyonel bir gazeteci için şans sayılabilecek bir raslantı ile Özal’ın New-York’a ayak bastığı, BM’de yapacağı konuşma ile birlikte ABD başta kritik ülke liderleriyle görüşmelerinin olduğu güne denk düşmüş, Türkiye ile ilişkilerin odağındaki Türkiye Masası’nın başındaki ABD’nin en yetkili resmi görevlisi ile özel randevumuz vardı. Sonrasında bunun rastlantı değil, Türk gazetecilere dönük kamuoyu oluşturması amaçlı olduğunu düşünmüştüm.. 
Bugüne yönelik söylemek istediklerime yer kalması için en özet haliyle paylaşmak istiyorum: “Kuşkusuz çok yararlı görüşmeler olacak. Türkiye, Özal, nelerin olabileceği, nelerin olamayacağı konularında, ayrıntılı bilgilenmelerle aydınlanmış, gelecek siyasetlerini buna göre belirleme şansını yakalamış olacaklar..” noktalamasını yapmıştı. 12 Eylül darbesine verilmiş sıkı siyasal destekler bir yana, Özal’ın ekonominin başında alkış tuttukları serbest piyasalara açılışının, önce işin doğası gereği parlak yıllarının ardından gelen tıkanmada, nefes alabileceği ABD tekstil kotalarının açılmasına kapıların kapanacağını ilan etmişti. Bize sunulan gerekçelendirmeler; insan hakları, demokrasi, sendikal haklar odaklıydı.. 
1983’ün ay olarak bugünle yakın tarihler çakışmasında, 4 yıl tutuklu kalan DİSK yönetim kadrolarının çok yakın gelecekte serbest bırakılacakları ön bilgisine ulaşmış, dönüşte cezaevinde yatan yöneticilerine müjdeli haber bile ulaştırmıştım. Aynı yıl aralık ayında pat diye tahliye olmuşlar, idamları istenen terör örgütü davası da sonradan düşmüştü. 12 Eylül darbesi sonrası 3 yıl sessiz kalmış ABD, sendikal hareketi, bize açıklanan boyutu ile AB sendikal hareketinin duyarlılığı karşısında, onların daha fazla üzülmemesi için, Türkiye’deki sendikal haklar gasplarına karşı eyleme geçmişler, tekstil kotalarında korunmaya mazhar ülkeler listesine alınması kararına karşı ABD meclisindeki güçlerini kullanmışlardı..

***

Suriye politikaları odaklı son yıl yoğunlaşmış, hele de son aylarda katlanmış ABDTürkiye siyasetleri odaklı gelişmelerin çelişkilerine, çatışmalarına bakıldığında, 1983 12 Eylül’ü Özalizm siyasetleri odaklı çelişkilerin ne kadar hafif, yaşamsal olmaktan uzakta kaldığı gerçeğine de bakılırsa.. Tek başına Cumhurbaşkanı, fiilen AKP İktidarları, Hükümet için başkanlık rejiminin geçerli olduğu koşullarda,Erdoğan’ın dünkü açıklamaları ile, seçim sürecinde siyasetin devre dışı kaldığı, ABD’nin derin devleti gücündeki odaklardan gelen resmi açıklamaların arasındaki çok derin çelişkiler değerlendirildiğinde, kamuoyuna dönük stratejik ortaklık çerçevesinde verilecek bilgilendirmeler ile gerçekler arasındaki derinleşen uçurumlar kaygılandırıyor.. 
FETÖ darbesi, FETÖ’nün Türkiye’ye iadesi konularında, ABD cephesinin ilan edilmiş gerekçeleri, alınmış gardların geri dönüşü, seçimi kazanacak siyasi erkin Türkiye, Erdoğan Liderliği ile uzlaşma eğilimi artsa da kolay iş değil.. İki tarafın da açık açık gündeme getirdiği üzere, ABD siyasetlerinin bütününde, İslam dünyasının yüzlerle ülkesinde geçerli olmak üzere, ABD sermayesi, resmi bütçelerinden çok ciddi kaynaklarla öncelik tanınmış sivil toplum örgütlenmeleri adına, bankerSoros’un sermaye dünyasına dönük örgütlenmeleri, demokrasi grupları kadar paralel desteklenmiş ılımlı İslam projelerinde öncülük verilmiş Cemaat hareketi okullarının bir kalemde silinecek olmalarını bekleyebilir miyiz?

 
Hele de BM gündeminin odağındaki Suriye, Ortadoğu odaklı gelişmelerde, ABDRusya değil sadece, Suriye-Irak’ın sallandıkları varsayılsa da çelişkiler yumağında dengeleri kullanmada hâlâ var yönetimleri, İran-Türkiye.. dahası Çin-AB ülkeleri de içinde var olmakta iddialı tüm ülkelerin çelişkili, çelişkiler yumağı üretilmiş çıkar çelişkileri bir yana.. Yüz binlerle can kaybı, yıkım, terör örgütlerinin vahşetinden, yandaşım, kanlım terör örgütleri çatışmacılığından da beslenen kördüğümde, Erdoğan’ın, “çözüm reçetesini bize bırakın” çağrısına yanıt gelir mi? “Olamayacakları öğrenmek..” işe yarayacak mı?

Şükran Soner/Cumhuriyet

Rojava’da özgürlük: Amerikan bayrağı-İLKER BELEK

Hikaye kısaca şöyle:

AKP Erdoğan’ın Putin özründen sonra, ABD’nin de onayı ve fiili desteğiyle Cerablus’a girdi, ardından da Kürtlerin Fırat’ın doğusuna çekilmesi yönünde ABD’ye basınç oluşturmaya başladı.

Hemen hemen eş zamanlı olarak Suriye’nin kuzeyindeki birleşik Kürt bölgesinin en batı kısmı olan Telabyad’a saldıracağı yönünde söylentiler piyasaya salındı. Olacak iş değildi ama maksat yine aynı,  Afrin’e uzanacak Kürt hattının engellenmesiydi.

Bunun üzerine Telabyad’ın Türkiye sınırındaki kimi binalara Amerikan bayrakları çekildi. Kim yaptı bu işi diye tartışılırken, muhtelif rivayetler ortalığı sardı. Pentagon önce haberimiz yok, gereğini yaparız dedi. YPG binalarda yaşayanların kendilerini koruma amaçlı çektiklerini belirtti. Arkasından yine aynı Pentagon bayrak işini üstlendi.

Neresinden baksanız tam bir sefaleti belgeliyor. YPG’nin bu işi ABD’den habersiz ya da ABD’nin onay vereceği konusunda kanaate sahip olmaksızın yapması olanaksız. ABD’nin önce reddedip, sonra sahiplenmesi ise YPG’yi ne olursa olsun orada desteksiz bırakmamak yönündeki kararlılığının kanıtı.

Kim kimin kulağına ne fısıldadı türünden ayrıntılarda boğulmanın alemi yok. Özel kuvvetler ya da YPG fark etmez. ABD burası benim toprağım, ayağını denk al manasında Telabyad’ı sahiplenmiş.

Emperyalizm Suriye’yi parçalıyor. En baştaki Amerikan planı en azından Esad’ın indirilmesini hedefliyordu. Rusya’nın oyuna girişiyle durum değişti. Ancak parçalama ve/veya federatif bir yapıya dönüştürme fikri sabit kaldı.

Kürtler kaostan kendilerine bir alan yaratmak için yararlanmaya giriştiler. Bu arada Esad AKP’nin cihatçıları destekleyen tutumundan fırsat yaratmak için ülkesinin kuzeyinden fiilen vazgeçti. Kürtlerin Rojava’ya yerleşmesinde bu taktiğin önemli etkisi oldu. Esad güçlerini kendisi bakımından en kritik bölge olan Şam-Halep çevresinde konsolide etme olanağını böyle elde etti. Yaşananlar Kürtler ile Esad arasında adı konulmamış bir anlaşma niteliğindeydi. Esad aynı zamanda AKP’yi korkulu rüyası Kürt devletleşmesiyle burun buruna bırakmış oluyordu.

Şimdi YPG sahada Rusya ve ABD için en güvenilir aktör. AKP ÖSO’sunun, Amerikan desteğini bahane ederek Cerablus operasyonunda kıvırtmaya başladığı haberleri gelirken bu gerçek bir kez daha teyit edilmiş oluyor. Korkarız Cerablus’ta Türkiye yapayalnız kalacak, belki IŞİD AKP’yi yolda bırakan ÖSO gruplarını da kendisine katmış olarak Cerablus’a yeniden dönecek.

Şunu söylemeye çalışıyoruz: YPG Suriye’deki Amerikan planının bir parçası olarak desteklendi. Hazindir ki IŞİD de aynı planın başlangıç hamlesi olarak Kaide’den devşirilerek sahneye sürülmüştü.

Emperyalizmin sahnesinde, senaristin belirlediği rolü yüklenmeyi kabul edenlerin, senaryoyu değiştirme kudretinde başka bir güç ortaya çıkmadığı taktirde, senaryoya da senariste de itiraz etme ihtimalleri yoktur.

Emperyalist aktörün zaaflarından yararlanmak, emperyalist aktörler arasındaki çelişkilerin yarattığı boşluklara yerleşmek gibi taktiklerin etkisi ancak bir noktaya kadardır.

Daha doğrusu, o boşlukların da bir noktadan sonra emperyalist aktörlerden birisi tarafından doldurulacağı gerçeğidir.

Emperyalizmin yazdığı oyunda, onun verdiği silahlarla, onun verdiği rolü yerine getirirken, özgürlük mücadelesinden söz etmek trajediydi ve yalnızca özgürlük kavramının içinin boşaltılmasına hizmet etti.

YPG’nin, AKP’nin olası bir saldırısına karşı Amerikan bayraklarını kalkan olarak kullanmak mecburiyetinde kalmış olması aslında bu konuda yapılabilecek bütün tartışmaları nihayete erdiren bir sondur.

Amerikan bayrağıyla devrim ?

İlker Belek/SOL

Çekirdeğin umudu-NİHAT BEHRAM

Meyve olsun, sebze olsun, yediğim hiçbir şeyin çekirdeğini çöpe atmam. Yuvasına salarım, yani toprağa. Çöpe atmak, onu daha doğmadan boğmak, filizlenmeden yolmak anlamındadır.

Çünkü çekirdek canlıdır, can taşır. ‘Binde biri bile toprağa tutunsa, yeter, yeşerir, boy verir’ diye düşünürüm. Can taşıyan her tohum, her canlı için böyledir, çok azı hayata tutunup boy verir. Yumurtasından çıkan her yüz deniz kaplumbağası yavrusundan sadece birkaçı denize ulaşabilse de, yeterlidir, nesli onlarla sürüp gider.

Deneyin: her gün, birkaç karpuz, kavun, elma, erik gibi yediğiniz meyvenin çekirdeğini yanından geçtiğiniz boş bir arsaya, toprağa atın; bir süre sonra boş arsanın yeşerip kıpırdadığını, bostan olduğunu göreceksiniz.

Anam karpuz, kavun çekirdeğini atmazdı; yıkar, kurutur, çıtlamamız için ceplerimize doldururdu. ‘Can cana misali’ bu da can taşıyan çekirdeği değerlendirmenin, yani hayata katmanın bir yoludur.

Çekirdeği toprağa atarken, kafesteki kuşu göğe salıyormuşum gibi heyecanlanırım. Öyle ya, çekirdeğin göğü de topraktır. O da toprakta kanatlanır, kökleri kanatlarıdır, dalları kolu, filizi gözleri, yaprakları dudağı...

Toprağa düşen çekirdekle, yuvasında kanatlanıp göğe çıkan kuşun bağrında aynı kıvılcım saklıdır. Bu kıvılcım umuttur. Yaşama umudu. Çekirdeğin özgürlüğü toprağa kavuşmasıdır. ‘Çekirdeği hayata salın’ sözümdeki anlam budur.

Çekirdekte sancı gizlidir. Doğum sancısı. Bu sancının sesini kulağınızla değilse bile, varsa eğer, kalbinizle duyabilirsiniz. Dinlemesi doyumsuzdur. Öpülesidir. O yüzden ki ben, çekirdeği toprağa salarken öperek vedalaşırım, buluşmak üzere.

Çekirdeği çöpe atmak, doğum sancısına sağırlık anlamına gelir. Vicdan sağırlığıdır. İnsan kılıklı yaratık dışında hiçbir canlıda bu sağırlık yoktur. Vicdanı sağır olan, cana karşı duyarsızdır. Bu duyarsızlığı besleyen birçok neden sayılabilir. Korku, kuşku, çıkar, tembellik...vb gibi. Fakat ‘kâr, kazanç hırsı, doymazlık’ ilk sırada gelir ki siyaset dilinde ‘kapitalizm’ diye adlandırılan sistemin özellikleridir. ‘İnsan sistemi’ olması ‘insani’ olması anlamına gelmez. Tam tersidir.

Bu sistemin hayat ve umut düşmanlığına yüzbinlerce kanıt sayabilirim. Diyelim ki ‘karagül kuzusu’.  Bu kuzucuk, bu sistemin en hazin ‘kurbanlarından’ biridir. Çekirdeğin içindeki kıvılcım gibi, daha anasının karnındayken, ‘astragan’ kürkçüleri, onun kürkünü çalmak için sabırsızlanır. Kürkü simsiyah, kıvır kıvır, ipek ışıltılıdır. Doğunca anası yalayıp da siyah ipek ışıltılı kıvırcıkları bozulmasın diye, gün ışığıyla buluşmasına, yaşama umuduna sarılmasına, anasınca yalanmasına bir hafta kala, anasının karnı yarılarak çıkarılıp yüzülür. Karagül koyunun analık içgüdüsü ve tehlike sezgisi kuvvetlidir. Tehlike anında çember olup, yavruları ortalarına alırlar. Fakat eli bıçaklı, palalı yaklaşan adama karşı “kesMEEEE” diye inlemekten başka çareleri yoktur. Peki, karagül kuzuyu, daha doğmadan, anasının karnından çıkarıp yüzen kişi ‘vicdan sağırı’ da, o kürke sarınıp salına salına gezen kişi ve ona karşı sessiz olan nedir? Ben şu satırları yazmasam, yani şu kuzucuğun safında durmasam, yani onun yaşama umudu için bir şey yapmamış olsam, karagül koyunla göz göze bakamam, insanlığımdan utanırdım!

Çekirdeği çöpe atmayışım da çekirdeğe karşı utanmak istemeyişimden, daha doğrusu can taşıyan umuda karşı insan sorumluluğumdandır. 

Dedim ya, çekirdeği hayata salmak gerekir. Umuttur. Hayata salınmayan umut kanatlanır mı?

Hayat umudun bileği taşıdır!

Son zamanlarda moda oldu: insanlar birbirini arayıp, ‘bu ülkede benim hiç umudum kalmadı, tükendi’ diye birbirinde ‘umut yoklaması’ yapıyor! ‘Umudun tükenmesi’ benim anlayabileceğim bir şey değil. Çünkü hayata salınan umudun ölümsüz olduğunu bilirim. Gökyüzünün, gün doğumunun, baharın, yağmurun, rüzgârın, toprağa salınan çekirdeği beslediği gibi, hayat da ona salınan umudu besler. Çöpe atarsan ölür.  Umutsuz insanın içi çöplük gibidir ya da umut mezarlığı!

Çöpe atılan çekirdeğin ‘kaderi’ ile karagül kuzunun kaderi ‘ikizdir’! Bu hazin kaderin küreği ise bilinçsiz insan elidir! Bilinçsiz insan: yani canlılar aleminin en duyarsız, en hayatsız, en hayasız, en doymaz; en saldırgan ama en korkak, en tehlikelisi.

Umut, tıpkı çekirdeğin can kıvılcımı gibi, insan canındaki yaşam kıvılcımıdır. Yangına döndürmezsen kararır. ‘Karamsarlık’ dediğimiz şey de zaten umudun kararmasıdır.

“Umudum tükendi” diye yakınanlara, “Tükenmemesi için çöpe atmayıp hayata salmayı dene!” diyorum. “Bu da zor değil, çekirdeği toprağa salmak gibi, biraz bilinç, biraz emek işidir! Söz gelimi, en son hangi devrimci etkinliğe, mitinge katıldın; hangi devrimci yayını alıp okudun; hangi devrimci çabaya omuz verdin; hangi devrimci kuruluşa destek oldun, görev istedin, üç kuruş yardım ettin?” diye soruyorum. Çok açık görüyorum: umudu tükenenler hep kendi içine gömülü! Eylemsiz, uyuşuk, korkak, tembel; ya da bilgiç! Oysa minicik bir elma çekirdeğini toprağa salmak bile eylem işidir ve ‘bilgiçlik’ değil bilgi işi. Sen git, ‘tanrıdan bekler’ gibi zalimden kurtulma umudunu köşende eylemsiz bekle! Öyle ‘umudun’ çöpe atılan çekirdekten ne farkı var! Umut taşımak duayla değil, eylemle olur; bilinç ve çaba ister! Umudun güveni bilinç ve eylemdir!

Karamsarlıkta can yoktur! Karamsarlık soluksuzdur. Boğucudur. Karanlık çöpte tohum kanatlanmaz ki, karamsarlıkta umut kanatlansın. Sözgelimi devrimci şiirin çekirdeği umuttur. Karamsarlıkta devrimci şiir kök tutmaz.  

Bu yazının başlığı, 4 Eylül’de Kartal’daki “Gericiliğe, emperyalizme, darbecilere boyun eğmeyeceğiz” mitinginde aklıma düştü! Gözleri ışıl ışıl, gencecik bir öğrenci kardeşimle konuşurken. Mitingin güvenliğinde görev üstlenmişti. “Gelecekten umutlu musun?” diye sorduğumda, “Elbette umutluyum, olmasam burada işim ne?” dedi. “Tersinden düşün, belki de burada olduğun için umutlusun!” dedim. “Birbirinin zıddı değil, umutlu olduğum için buradayım, burada olmakla umudum çoğalıyor!” dedi. “Bileği taşının üstündeki bıçak gibisin” dedim, “ya da toprağa salınmış çekirdek gibi!” 

Nihat Behram/ SOL

Şort dayağı ‘terör’ değil mi?-Nilgün Cerrahoğlu

“Terörist” yaftası yemekten kolay şey yok bu ülkede… 
Barış bildirisine imza atan bir akademisyene göz açıp kapayana dek “terörist” etiketi yapıştırılıyor da otobüste uçan tekmeyle kadın döven adama “terörist” denmiyor. 
Bu ne iş? 
Acaba sol omuzdaki meleğin, kadına dehşet yaşatan adamın kulağına “Bakkarşında şimdi bir şeytan oturuyor!” diye işaret verdiği mi varsayılıyor? 
Kadın “şeytan”… Çünkü “şort” giymiş… 
Bunun çok benzeri bir olay, beş yıl önce yaşanmıştı...

Kadın uğursuz… 
Ramazanda şortla otobüse binen voleybolcu bir kıza, durumdan vazife çıkartıp hızla müdahil olan bir erkek yolcu, “Çıplak bacaklarınla ne hadle bize gösterişyapıyorsun? Terbiyesiz!” diye atarlanmış, yumruklarını konuşturmuştu. 
Özgürlük bu ülkede sadece “türban” denince akla gelen bir sözcük ya… Adam karşısındaki kızın otobüste uzattığı bacaklarından, bir tedirginlik duymamasını düzene ve kendisine karşı yapılmış bir “provokasyon” olarak algılamıştı. 
Bu defa da Kurban bayramının ilk günü, Maslak’taki evine gitmek üzere otobüse“şortla” binen genç bir kadına; “had bildirmeyi” kendine iş edinen bir şahıs önce sözlü sataşmada bulundu. Sonra üşenmeden yerinden kalkıp genç kadının koltuğuna yönelerek “Bu kadınlar şeytan, uğursuzluk saçıyor!” sözleri eşliğinde tekmeyle saldırdı. 
Batı’da böyle bir şey olsa, saldırgan hem otobüs şoförü ve hem de otobüs halkı tarafından derhal “terörist” muamelesi görür ve polise teslim edilir. 
Bizde çoğunluk tavana bakıyor. Şoför de ilk durakta mağduru indiriyor. 
Bayramı zehir olan, başına ağır darbe alan, yüzünde hâlâ morluklar görülen şiddet kurbanı genç hemşire şoku hâlâ atlatamamış: Başından geçenleri “Sürekli ağlamaatakları geçiriyorum” diye anlatıyor: “Sürekli biri bana bir şey yapacakmış gibihissediyorum. Saldırgan bulunmaz ve bana yine saldırır diye çok korkuyorum!” 
Bu terör değildir de nedir? 
Genç hemşire hem fiziki, hem psikolojik terör kurbanı olmuş. “Başörtülü bacımıyerlerde sürüklediler!” diye sanal Kabataş saldırısında yeri göğü inleten iktidar temsilcilerinden çıt yok.

Şiddete ‘kültürel dokunulmazlık’ 
Uluslararası Af Örgütü, otoritelerin bu durumlardaki edilgenliğini kadına karşı şiddete verilen “açık kart” ve “kültürel dokunulmazlık”la açıklıyor. 
“Yasalar ve pratikte kadına karşı ağır ayrımcılığın olduğu; bu ayrımcılığın kurumsallaştığı, yetkililerin ayrımcılık ve kadına karşı şiddeti önlemek, cezalandırmak, şiddetle mücadele etmek, kadın hakları aktivistlerince önerilen taciz karşıtı mevzuatı yaşama geçirmek konusunda sergiledikleri sistemli vurdumduymazlığa”, “şiddete tanınan kültürel dokunulmazlık” deniyor. Ve bu“kültürel dokunulmazlığın” bizdeki gibi “kadın düşmanlığını” meşrulaştırdığı ifade ediliyor. 
“Kadın (=şeytan) düşmanlığı” Türkiye’de o raddeye gelmiş ki, toplu taşıma aracında elin kızının beynini dağıtmaya kalkışanlar yadırganmıyor. 
Başı sert bir şekilde cama çarpan hemşire kız, ölümcül yara da alabilirdi. Bir otobüs insan önünde dövülen kadın yaşadıklarını, “Erkek kavgasında böyle vurulmaz.Sanki öldürmek istiyordu” diye anlatıyor. 
Beş yıl önce şort dayağı “yumruk”ta(!) kalmıştı. Bugün çıta “ölümcül tekme”ye yükseltildi. 
Dün “terbiyesiz” çıkışmasıyla yetinilirken(!), bugün kadına “şeytan” diye saldırılıyor. 
Kadına karşı şiddete bu “kültürel dokunulmazlığı” sağladığınızda, sonuç daima“görüyorum ve arttırıyorum” şeklinde tırmanıyor. 
Onun için siz de evinizin sıcak koltuğunda otururken sakın ola, “Canım efendimhemşire hanım da bayram günü otobüse şortla binmeyiverseymiş. Burası Türkiye. Şortla otobüste ne işi var” demeyin. 
Ok yaydan bir kez böyle çıktı mı, nerede duracağı belli olmuyor. 
Bugün şorta yumruk/tekme sallayan zihniyetin, yarın kısa kollu giyene de “şeytan”diye saldırması işten değildir. 
“Kadına karşı terör”ü, ön şartsız ve “ama”sız lanetlemeliyiz.

Nilgün Cerrahoğlu/Cumhuriyet

Sürü - Orhan Gökdemir/SOL

12 Eylül’e gidiyor ülke koşar adım. Çünkü sola kırmış dümenini yollar, sokaklar. Faşizme karşı sokak sokak bir direniş var. Pırıl pırıl gencecik çocuklar, yoldaşlarımız, bir bir düşüyor yere. Aramızdan birileri her gün eksiliyor. Giresun’da bir lisedeyim. Belde silah, elde yürek dolaşıyoruz her gün kendimizi korumak için. Sinemaya “Sürü”nün geldiği yayılıyor tam da o günlerde kulaktan kulağa. Toplaşıp gidilecek mecburen. Ama okulu boş bırakmamak gerek. “Nöbetçi” kalmayı kabul ediyorum gönüllü.

Arkadaşlar dönüyor akşam üzeri. Hepsinin yüzü allak bullak. Aralarında “yakışıklı jön” Tarık Akan’ı ilk kez böyle bir filmde görenler var. Onların yüzündeki şaşkınlık ifadesi biraz daha belirgin. “Maden”i izlememişler belli ki. Yılmaz Güney’in “vurdulu kırdılı” filmlerden, “sosyal içerikli” filmlere geçişi gibi bir gelişim süreci gösteriyor Tarık Akan. Yakışıklı jönün sıkı bir devrimciye dönüşümünün tanıklarıyız. Hepimiz kendimizi birer Yılmaz Güney ve Tarık Akan gibi hissediyoruz. Hepimiz, onlarla birlikte sıradan çocuklar olmaktan çıkıp olağanüstü bir şeye, birer devrimciye dönüşüyoruz çünkü.

***

Giresun’daki liseden 12 Eylül’e günler kala kovuluyorum. Sürgün gidiyorum İstanbul’a. İstanbul’un benim için bir büyük ödül olduğunun farkında değil kovanlar. Çünkü Giresunluyum ve beni akıllarınca en uzak noktaya gönderiyorlar. Hâlbuki Giresun’da o lisede bulunmam tamamen bir rastlantının eseri. Tutuyorum yolu. O sürgünün hayatımı kurtaran bir tasarruf olduğunu çok kısa süre sonra anlıyorum.

İstanbul’un uzak banliyölerinden birinde yeni lisem. Ben liseye varmadan 12 Eylül geliyor. Kapatıyorlar Giresun’daki liseyi, kışlaya dönüştürüyorlar. Arkamdan 30 arkadaş daha geliyor mecburen. Gelenlere gülümsüyorum kapıda. Sonra Tunceli’den de sürgünler geliyor okula. Banliyödeki sakin lise ana baba gününe dönüşüyor bir anda. Çoğu Trakya kökenli eski öğrenciler yeni gelenlerin enerjisi karşısında şaşkın. 12 Eylül falan dinlemeden boykotlar, direnişler başlıyor okulda. Kovulacak bir yer kalmadığını bilmenin rahatlığı içindeyiz hepimiz. Çocukluk işte!

Şişli Siyasal Bilimler Fakültesi hepimizin hayali. Ankara uzak, yetişmez ailemizin parası, Şişli iyi. Server Tanilli hocanın orada olması heyecanlandırıyor hepimizi. Ziraat okulundan oraya geçmek zor olmuyor. Gerçi ilk tanıştığım yeni arkadaşlarım şaşırıyor bu geçişe ama işte buradayım. Bizim devrimci hocalar çoktan atılmış okuldan. Bir kısmı masasını topluyor gelen fırtınadan haberli.

Ama vazgeçecek değiliz. Yasaksa yasak. Bir arkadaşım Yılmaz Güney’in yasak filmlerinin kasetlerini bulmuş. Kaset dediğim her biri hacimli bir kitap kalınlığında şeyler. Duvar var, Zavallılar var, Sürü var aralarında. Kocamustafapaşa’da, televizyonu ve video oynatıcısı olan bir arkadaşın evinde üç beş arkadaş toplanıyoruz. Perdeler kapalı, basıyoruz düğmeye. Sürü’yü ilk kez orada seyrediyorum.

***

12 Eylül’ün çok uzun olduğunu anlıyorum sonra. Uzun, ışık geçirmez bir karanlık bu. Sürü, çobanın sopasının hareketine göre oradan oraya salınıp duruyor yine. Sevgili arkadaşım Enver Aysever’le “Aykırı Sorular” programını yapıyoruz CNNTürk’te. Enver’in tanışıklığı var Tarık Akan’la. Ben Enver’i sıkıştırıyorum programa gelmeye ikna etsin diye. “Gelirim” diyor ama bir türlü gelmiyor. Biliyorum, bize değil ayak sürümesi, kanala karşı bir tutumu var.  Ali İsmail Korkmaz’ın doğum günü. Gürkan Korkmaz konuğumuz. Doğum günü pastasını Tarık Akan gönderiyor. Programda hep birlikte kesiyoruz.

Birkaç hafta önce öğrendim hasta olduğunu. Enver, “yeni değil uzun süredir hasta ama sakladı, bilinmesin istedi” diyor…

Budur işte Tarık Akan. İnsandır, devrimcidir, inceliktir.

***

Bu ülkenin karanlığı yeni değil. İnsana, hayata, inceliklere düşman bir güruh yönetiyor çok uzun zamandır ülkeyi. Onların sopasının hareketlerine göre salınan büyük bir sürü insanlığın, inceliklerin, devrimciliğin üzerine yürümek için işaret bekliyor.

Ama işte hayat böyledir. Bazıları Sürü'yü oynar, sürüler anlasın, sürü olmasın diye. Bazıları ise sürüdür, kendini oynayan sanatçısının ölüsüne küfreder. Alçaklar sürüsüdür çünkü.

Bu yolcu ettiğiniz bu ülkenin en yakışıklı insanı nihayetinde. Ama asıl önemlisi yüreğini ezenlerin yanına koymuş bir yüce gönüllü.

Sürünün nefreti de bu boyun eğmeme haline işte. Saraylarında soytarı olmayı reddettiği için bu kinleri.

Güle güle Tarık Abi. Rakıyı sensiz içeriz artık. İlk kadehler senin için!

Orhan Gökdemir/SOL

Tarık Akan: Cumhurbaşkanı çocuklarının ne acılar çekeceğini düşünmüyor mu?-CEREN ÇIPLAK/SÖYLEŞİ

Tarık Akan, yazılı basındaki son röportajında "Yapılan bütün hataların önünde sonunda bir şekilde hesabı soruluyor. Peki senden sonra çocukların var, bu hesap çocuklarına sorulduğu zaman düşünmüyor musun onların ne acılar çekeceğini. Geriye kalan Cumhurbaşkanı’nın yakınlarının çok acı çekeceğine eminim. Hesapları sorulacak" demişti.

Sinemanın büyük ustası, özgürlük ve hak mücadelesinin neferi Tarık Akan'ı yitirdik... Tarık Akan yazılı basındaki son röportajını Cumhuriyet'ten Ceren Çıplak'a vermişti. İşte o röportajın tamamı:

Tarık Akan’ı, gazetemiz Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ile Bakırköy’deki okulu Taş Mektep’te ziyaret ettik Akan bizi önce okulun hemen yanındaki balıkçıya götürdü. Balıkçının sokağındaki sarı tekir kedi bizi görünce Tarık Akan’a imza isteyecekmiş gibi baktı. Güldük.. Sofrada Dündar, Silivri’de eski Türk filmlerini yayınlayan bir kanalda Tarık Akan’ın da filmlerini izlediğini, o filmlerin kendisine terapi gibi geldiğini söyledi.

Balıkçıdaki manzaramız da Taş Mektep’ti. Yemekten sonra, Hababam Sınıfı’nın okulunun merdivenleri gibi olan merdivenlerde öğrencilerle hep beraber hatıra fotoğrafı çekildik. Can Dündar gazeteye döndü. Biz de söyleşi yapmak üzere okuldaki odasına çekildik. Hemen kaydı açınca, Tarık Akan, “Kaydı kapat. Önce Aşık Veysel’in Atatürk’e yaktığı ağıtı dinleteceğim” dedi. Dinledik. Sonra İlhan Selçuk’un ona armağan ettiği şapkayı gösterdi. Şapkayı kafama taktım. Masasındaki fotoğraflara baktım... Çocuklarıyla bir akşam yemeğinden fotoğraf var. Başka kimler yok ki... Demirtaş Ceyhun, Zeki Ökten, Yaşar Kemal, İlhan Selçuk, Zeki Alasya. Bahçeden gelen çocuk sesleri eşliğinde sohbete başladık. Ama bu sohbette Tarık Akan’ın az bildiğimiz yönlerini kurcalamak istediğimde beni çok kıvrandırttı.

 Yılda 12 film

- Sinema kariyerinize Yeşilçam’ın jönü olarak başladınız. Salon filmlerinin yıldızıydınız. “Maden”, “Sürü” ve “Yol” filmleriyle keskin bir viraj aldınız. Bu filmlerden sonra bir bilinçlenme oldu sizde, bu dönüşüme nasıl girdiniz?

1970’te sinemaya başladığım zaman yalnızca yakışıklılığımdan dolayı salon filmlerinde oynadım. O zaman oyunculuğun, sanatın ne olduğunu bilmiyordum. Her yıl yaklaşık 12 film çektim. Aradan dört yıl geçtikten sonra sonra şunu sorgulamaya başladım: zengin aile çocuğunu oynuyorum ama ben öyle değilim ki! Öyle de büyümedim... O zengin sınıfı da bilmiyorum. Bunları sorguladıktan sonra yaptığım işten dolayı rahatsız olmaya başladım. Hayatımı değiştiren insanlardan biri Vasıf Öngören’dir. Öngören, Brecht’i en iyi bilen, sosyalist bir kişi. Gecem gündüzüm onunla geçmeye başladı.

- Ne öğrendiniz ondan?

Her şeyi, ama her şeyi. Farklı bir sınıfın farklı bir kişisini canlandırmak istersen bu kişiliğin içi ve dışı nasıl doldurulur, hangi değerlere bakarak onu yaşatabilirsin gibi soruların yanıtlarını somut olarak bana verirdi. Ben de bunların içine kendi varlığımı ve kendi düşüncelerimi koyarak onları sinemada yaşatmaya, canlandırmaya çalıştım.

 Smokin giyen çoban

- Bir rolü canlandırabilmek için o sınıfın içinden mi olmak gerekir?

Şöyle söyleyeyeyim: Vasıf Abi ile Beyoğlu’na çıkardık. Beyoğlu’nda karşıdan gelen adamı bana gösterir ve o adama bakıp kıyafetinden, duruşundan, halinden hangi yöreden olduğunu, hangi mesleği yaptığını, kültürünü tahmin etmemi isterdi. Sonra o adamı çevirip konuşurduk ve yanlış tahminler yaptığımı anlardım. Bir adamı bu şekilde tanıma şansı verirdi. Bu bakıp tahmin etmelerin her biri bir kişiyi sinemada canlandırmanın içine girer... Yani dağdaki bir çobana smokin giydir ve bak. O smokinle nasıl oturup kalkıyor, bak. Gerçek smokin giyen insanla aradaki farkı hemen anlarsın.

- Salon filmleri için hissettiğiniz duygu da smokin giydirilen çoban örneği gibi mi?

Anadolu’da büyüdüm, albay çocuğuyum. Orta sınıfın altında geliri olan bir ailenin çocuğuydum. Öbür kısmı bilmem, tanımadım da. O günler Yeşilçam’ın en önemli yedi büyük şirketi beni protesto etti.

- Sizin dönemin sinemasını tekelinde bulunduran isimlerden Ertem Eğilmez (Hababam Sınıfı’nın yönetmeni) size yasak mı koydu?

Evet. Salon filmleri çekmek istemediğim için Ertem Eğilmez bana yasak koydu. “Aç kalacaksın, benim dediğimi yapacaksın” dedi. İnat ettim... Ve hiç film teklifi gelmiyordu. Bir buçuk yıl hiç film çekemedim. Bir buçuk yıl boyunca elimde biriktirdiğim paraları yavaş yavaş yedim ve bitirdim. Bu dönemde de Yavuz Özkan’ın bana vermiş olduğu “Maden”in senaryosunu okudum. Ama para yoktu. Yavuz Özkan, “Cüneyt Arkın’a da teklif edelim iki star ilk defa Türk Sineması’nda yan yana gelirse ortalığı karıştırırız” dedi. Cüneyt, senaryoyu okudu ve kabul etti. Anlaşma yaptık, şirkete ortak oldu. Ben o anlaşmayla Anadolu’da film satın alan bütün şirketlere gittim ve “Maden”i sattım. Torbalar dolusu senetlerle Yeşilçam’a geldim. Bu fimle büyük iş çıkardık! Bana ambargo koyan yedi şirketin ağzı açık kaldı, onların ambargosunu tamamen yıktım.

- Kör bir testereyle oğlunu kurban eden adamı oynadığınız Atıf Yılmaz filmi “Adak” size ne hatırlatıyor?

1979 yılında Hatay taraflarında çektik. Adam, beş vakit namaz kılıyor, dindarın Allah’ı, cahil. Allah’a “bu işim olursa çocuğumu adak edeceğim” demiş ve çocuğun gırtlağını keserek adak etmiş. Şimdi bu filmin en önemli mesajı topluma inancın eğitimini yanlış verirsen işte sonuç bu olur, çocuğunu adak eder. IŞİD’de aynı mantıktır. Biz bunu 1979 yılında söyledik.

Sevgi kadar mutluluk

- Sette özellikle öpüşme sahnelerinde kadın oyuncuların ayağının altına takoz konurmuş... Başka detay var mı?

Bacaklarımı yanlamasına açardım, bacağımı hafif kırınca boyum kısalıyordu, kadınlar da ayağının altına takoz koyardı.

- Gülşen Bubikoğlu ile çok yakışıyordunuz... Ona âşık oldunuz mu?

Salon filmlerini bırakınca Gülşen’le aynı filmlerde karşılaşmadım çünkü ondan bir köy kızı, Anadolu’nun yaşayan bir insanını yaratmak çok zor. Onun için her şey koptu... Âşık olsam da olmasam da bunu söylemem. Hem aşk hayatımı yazmak yakışmaz.

- Aşk o kadar güzel bir şeyken yazmak neden yakışmasın ki?

Aşk sevginin bir üst basamağıdır. Sevmeden hiçbir şey güzel değildir. Sevmeyi fazlalaştırdığın zaman aşk başlar. Bir insanda sevgi ne kadar varsa o kadar mutlu yaşar dünyada.

- Kalp kıranlardan mı yoksa kalbi kırılanlardan mı oldunuz daha çok?

Mümkün olduğunca kalp kırmamaya çalışırım. Bir hayvanı da mutlu etmek isterim. Mutlu etmek için elimden geleni yaparım. Bazı insanlar vardır ki karşı tarafa kötülük yapmayı kafasına takmışlardır, onları da bir çarpıyla hayatımdan siler çıkarırım. Her kim olursa olsun çünkü başka türlü baş edemezsin.

- Tarık Akan çapkın mıdır? Öfkeli midir? Hangi yönlerini törpülemiştir? Size dair hasır altı bilgiler duymak istiyorum.

Anlattım ya...

- Anlamadım hocam. Burası okul değil mi? Bir daha anlatın, biraz açar mısınız kendinizi hocam?

Taktın bana ya. Diğer röportajlarını okuyorum hiç böyle şeyler sormuyorsun. Gelip bana soruyorsun... Efendiydim...

- Çünkü bu yönünüze dair bilgiler az, sizi eksik biliyoruz o yüzden soruyorum.

Dünyanın lafını ettim yeter.

- Olur mu daha gündeme gelmedik...

Atla gel çabuk.

'Cumhurbaşkanının sözleri beni çıldırtıyor'

- Peki. Gündemde en çok ne canınızı sıkıyor? Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “vatandaşlıktan çıkarma” demeci sizde ne gibi çıkışlar yaptı?

Her gün şehit haberi almak perişan ediyor beni. Cumhurbaşkanı’nın konuşmaları beni çıldırtıyor. Bu kadar yanlış bir düşünce olabilir mi? Hangi yetkiyle, hangi hakla vatandaşlıktan çıkarma lafını kullanabilirsin. Olacak şey değil. Çok acı çok.

- Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmaları neden çıldırtıyor sizi?

Bu kadar temelsiz, bu kadar hedefi olmayan, bu kadar muhalefete küfür edercesine konuşma... Bu eleştiri değil, konuşmak değil. Bu yaşıma kadar hiçbir iktidardan muhalefetle ilgili bu tür Türkçeyi duymadım. Konuşulmadı da. Bu kadar ağır, küfüre yakın konuşmayı mantığım, aklım almıyor. Sıkıştıkça muhtarları topluyor... Topluyor muhtarları, kaymakamları, polisleri ağzına gelen her lafı söylüyor. Bir Cumhurbaşkanı’na yakışmayan bir hareket. Bu yaşıma kadar ülkemde şunu gördüm ki hesabı sorulmayan çok az ve küçük şeyler var. Yapılan bütün hataların önünde sonunda bir şekilde hesabı soruluyor. Peki senden sonra çocukların var, bu hesap çocuklarına sorulduğu zaman düşünmüyor musun onların ne acılar çekeceğini. Elinde hiçbir kanıt, belge yok. Aldığı yanlış tüyolara göre yorum yapmak kadar yanlış bir şey olamaz. Onun için Cumhurbaşkanı bugün var yarın hiçbirimiz olmayacağız. Sırayla gidelim yeter ki. Sonra geriye kalan Cumhurbaşkanı’nın yakınlarının çok acı çekeceğine eminim. Hesapları sorulacak.

‘Bravo Kılıçdaroğlu’na’

- CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun söylediği “önüne yatma” lafı üzerine çıkan tartışmayı siz nasıl görüyorsunuz?

Kılıçdaroğlu çok güzel cevaplar verdi. Aile Bakanı “Bir kereden bir şey olmaz” diyor. İnanılır gibi değil. Nasıl bu lafı söylüyor? Önüne yatmak demek onların aklına gelen değildir. Bunu da Kılıçdaroğlu çok güzel izah etti. Harika güzel cevaplar veriyor, bravo Kılıçdaroğlu’na.

- Sizinle senelerdir sanata yapılan baskılara tepki göstermek için katıldığınız pek çok etkinlikte bir arada oluyoruz. Hiçbir şeyin değişmemesini görmek nasıl bir duygu?

Bu ülkede hiçbir şeyin değişmemesi acı veriyor bana. Ülkemin değil düzelmek, şu günden çok daha kötüye gittiğini görüyorum. Beş yıl önce liselerde felsefe, sosyoloji ve mantık derslerini kaldırdılar, yok ettiler. Bir toplumun var olması için bu üç ders o kadar önemli ki...

Bu dersleri kaldırdılar. Atatürk’le ilgili her şeyi yasaklamaya başladılar, o yüzden yokuş aşağı yuvarlandıkça yuvarlanıyoruz... Bu ülkenin vatandaşlarıyız. Bu ülkede doğduk bu ülkede öleceğiz. Çocuklarımı, çocuklarımın çocuklarını düşünüyorum... Facia bir mutsuzluk yaşıyorum. Onların geleceğinin olmaması beni kapkaranlık bir noktanın içine sokmaya başlıyor. Türk toplumu mutlu değil. Bu karanlık noktadan dolayı mutlu değil.

'Şekil değişir ama ben değişmem'

- Yaşadıklarınızdan öğrendiğiniz ne var?

Kendi doğrularım var ve bu doğrularımdan taviz vermem. Şu ana kadar ne yapmak istediysem yaptım.

- Hiç pişmanlık yok mu?

Yok. Büyük hatalar yapmadım.

- İçinizde kalan bir şey yok mu?

İçimde bir ağrı var... Yaşam yaşla orantılı gidiyor. Her yaşın kendine göre bir hırsı, başka bir koşu alanı var. Her yaşın başka bir rengi var.

- Şu an hangi rengi yaşıyorsunuz?

Şu anda noktayı koymak üzereyim. Ölümden bahsetmiyorum. Artık aktif olarak bir şey yapmayı düşünmüyorum. Doğru bulduğum eylemlerin içine girerim ama artık ben yapmam... Ne kadar çok konuşturdun beni yeter.

- Tarık Akan’ı film kimlikleri üzerinden tanıyoruz. Gerçek Tarık Akan’ın duygu yönünü de yakalamaya çalışıyorum.

Hiçbir röportajımda kişisel duygularımı okuyamazsın.

- Ama sizi okumak istiyoruz. Sanatla kendinize dair neler keşfettiniz? Çok sevdiğiniz İlhan Selçuk’un da dediği gibi insan yaşarken kendi heykelini yontarmış. Siz şu hayatta kendinizi nasıl yonttunuz?

Bilinçlendiğim noktadan bugüne kadar hep kendimi sorguladım. Kendini sorgulayan bir kişiliğe sahibim. Önce kendimi sonra karşı tarafı sorgularım. Sorgulama neticesinde çıkan sonuç her an değişkendir. Doğru diye bir şey yoktur. O bugün doğrudur, süreç içerisinde o doğru başka bir doğruya oturur. Tek doğru diye bir şey kişiliğimde yoktur. Onun için sürekli sorgularım, yorumlarım. Şekil değişir ama ben değişmem.

Hayal benim yaratımda yok. Ben hayal etmem gerçeği yapmaya çalışırım, gerçeğe inanırım. Hayal hayaldir. Hayal bana çok fazla bir şey vermez.

Ceren Çıplak/Cumhuriyet

Söyleşi

Bir ‘bayram itirafı’- Meriç Velidedeoğlu

“Yürütme”nin OHAL’den yararlanarak, “28” belediyenin “seçilmiş başkanlarını görevden alıp”, yerlerine “kayyım” ataması nedeniyle, bu belediyelerin “Kürtçe”yazılı tabelalarının indirilmelerinin “TV”de izlenmesiyle bir durumun ayrımına“ancak” varıldı. 

İndirilen tabelalar “TV”de göründükçe, “aaa” bunlar yalnız “Kürtçe” yazılarak oluşturulmamış, ayrıca hangi ülkenin belediyesine ait olduklarını belirten “TC”de yazılmamış diyenlerin olduğu basında yer aldı. (Sözcü, 15.9.2016)
 
Oysa bu belediyeler -belki daha başkaları dail, ilçe ve beldelerindeki tüm kamu kurumlarının adlarının başında yer alan “TC” ya da “Türkiye Cumhuriyeti”yazılımlarını “üç yıl” önce silmeye başlamışlardı, “PKK” başı Öcalan’lı dönemin Başbakanı Erdoğan’ın, “açılım” sürecindeki anlaşmalarının sonucu olarak; üstelik böylece yıllar yılı, “Te Ce”ye yer verilmemeli diyen örgütün ve başının istekleri de gerçekleştirilip, bahar havasına giriliyordu.
 
Kuşkusuz bu karar ülkemizdeki her türlü kamu kurumlarına da uygulanıp, adlarından, binalarından “TC”ler kaldırılacaktı.
 
Üç yıl önce bu “TC”yi silme kararı alınırken, “geç kalmış bir adım!” diyen olmamıştı ama, bu işlemi öyle “kabullenmiş”, öyle unutmuşuz ki, bugün “Kürtçe” yazılı tabelalar indirilirken, “aaa” bunlarda “TC” de yok diyoruz, şaşkınlıkla... 
Peki, bu şaşıranlara, bağlı bulunduğu belediyenin adının başında artık “TC” var mı, yazılı mı diye sorsak ne derler acaba? 

Öte yanda, PKK’ya ve Öcalan’a yürekten bağlı olan belediyeler, alınan bu “silme”kararıyla yetinmeyip, kurdukları kamu kurumlarına, örneğin “Siirt Belediyesi”, kuracağı “Halk Kütüphanesi”ne, “Celadet Ali Bedirhan” adının verileceğini bildirmişti. 
Oysa, “TC Devleti”nin kuruluşunun ilk adımı olan “Milli Mücadele”de, ardından gelen “Ulusal Kurtuluş Savaşı” sürecinde, dönemin emperyalizminin lideri “İngiltere”nin kullandığı aşiretin başkanlarındandı “Celadet Ali Bedirhan”.

Bu dönemde “Anadolu”da görevli olan “İngiliz” subayı “Binbaşı Nowil” bu“Celadet A. Bedirhan”a dolaysiyle aşiretine, “Urfa”daki İngiliz tümenini de çağırarak, hep birlikte Malatya’ya girip, “Kürt bayrağı”nı dikebiliriz, diyordu.
 
Böylece, İngiltere’nin bu süreçte gerek Yunanistan’ı, gerek kimi “Kürt aşiretleri”ni,“Ortadoğu”yu elinde tutmak için kullandığından söz edilir. 
Oysa “Atatürk”; “Anadolu”ya geçtikten hemen sonra, “Vatanın bütünlüğü tehlikededir!” diyerek, Kürt aşiretlerine çağrılar yaptığı gibi, “Sivas Kongresi”nden önce de yine, özenli, içten çağrılar yapacaktır.
 
Nitekim İngiliz Nowil’in haince önerisini “Keven Aşireti” önderleri de kabul etmezler; anımsanacağı gibi, “Mutki Aşireti”nin başkanı “Diyab Ağa”da,“Dersim” milletvekili olarak “Büyük Millet Meclisi”nde bir ara “Yunan”kuvvetlerinin ilerleyişi dolayısıyla, Meclis’in “Konya”ya taşınmasını isteyen milletvekillerine, Meclis kürsüsünden, “Hiçbir yere gitmiyoruz!” diyerek karşı çıkacaktır. 

Bilindiği gibi emperyalizmin, “maşası” durumuna gelince, kullanılmaktan kurtulmanın “zorluğu”, gerek “Kurtuluş Savaşı” döneminde, gerekse “TC Devleti”kurulduktan sonra da sürdürülen “Kürt İsyanları” sürecinde yaşananları ortaya koyacaktı. 
Evet değerli dostlar, daha önce de bu köşede yer alan bu tarihsel süreci bir kez daha paylaşalım dedim; çünkü günümüz emperyalizminin lideri “ABD”nin; halkları, ulusları kullanmasının tam bir örneği olan “PKK Terör Örgütü”nün başının bir“itirafı” yer aldı bayram basınında, yaklaşık “40 yıldır” ülkemizi kana bulayan, bebeleri bile öldüren terörist başı sonunda, “Bu ölümler nedeniyle uyuyamıyorum!”,“Bu kan, gözyaşı dursun!” demiş... 
İşte bu sözler üzerine yine anımsatmak “gerekir” diye düşündüm, Bedirhanlı Aşireti’nden, “Celadet Ali Bedirhan”ı..


 Meriç Velidedeoğlu/Cumhuriyet

Seçilmişliğin sınırları-Emre Kongar

“Seçilmiş olmak, size sınırsız devlet, millet aleyhinde tasarruf yetkisini vermez. Çalışma alanın neyse, bu alan içerisinde çalışacaksın.” 
Hemen açıklamalıyım ki, bu ifade benim değil: 
Bunları, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kurban Bayramı’nın ikinci günü olan 13 Eylül 2016 tarihinde, Türkiye Gönüllü Teşekküller Vakfı (TGTV) tarafından Haliç Kongre Merkezi’nde düzenlenen “79 milyon bir bayrak altında bayramınız mübarek olsun”etkinliğinde yaptığı konuşmada, görevden alınan ve yerlerine kayyım atanan belediye başkanları bağlamında söyledi. 
Demek ki neymiş? 
Seçilmiş olanlar: 
1) Sınırsız bir biçimde devlet ve millet aleyhinde işler yapamazlarmış.2) Çalışma alanı dışına çıkamazlarmış.

***

Elbette birinci ölçütteki “sınırsız” sözcüğü, seçilmiş olanların “sınırlı” bir biçimde devlet ve millet aleyhine tasarruf yapabilirler anlamını taşımıyor... 
Devlet ve millet aleyhinde tasarruflarda bulunanların yetki alanlarının “sınırsız” olmadığını, “sınırlı olduğunu” vurgulamak için kullanılmış bir sözcük.

***

Seçilmişlerin sınırlarını belirleyen birinci ölçütteki asıl sorun “devlet, millet aleyhinde” tanımından kaynaklanıyor: 
Elbette, terör, cinayet, soygun, rüşvet, yolsuzluk gibi sadece yasalara değil, toplumun tümüne karşı olan eylemler bu tanımın içine rahatlıkla girebilir: 
Hiç kimse, seçilmiş olduğu için, terör eylemi yapmaya, cinayet işlemeye, soygun yapmaya, rüşvet almaya, yolsuzluk yapmaya hak kazanmaz! 
İş, iç ve dış politika sorunlarına gelince “devlet ve millet aleyhine” ölçütü birdenbire çok tartışmalı bir nitelik kazanıyor: 
Somut örneklerden sadece bir tekinin üzerinden tartışırsak; örneğin, komşulardaki iç savaşa karışmak “devlet ve millet aleyhine işler” arasına girer mi girmez mi? 
Amacım bu yazıda sadece “seçilmişlerin sınırları” konusunu irdelemek olduğu için bu dış soruna girmiyor, sadece bu birinci ölçütün iç ve dış siyaset alanlarında çok“tartışmalı” olduğuna işaret etmekle yetiniyorum.

***

Seçilmişlerin sınırlarını belirleyen ikinci ölçüt ise çok net: “Çalışma alanı”. 
Seçilmişlerin görev ve yetkileri, yani çalışma alanları, cumhurbaşkanlarından belediye başkanlarına kadar, anayasa ve yasalar tarafından belirlenir... 
Bunlara uyup uymadıkları da yargı tarafından denetlenir! 
Dolayısıyla, bir cumhurbaşkanı da, bir milletvekili de, bir belediye başkanı da, kurallarına göre seçildiği anayasanın ve yasaların tanımladığı sınırlar içinde kalmak zorunda.

***

Bizzat Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söylediğine göre, “devlet, millet aleyhine iş yapan” ya da “çalışma alanı dışına çıkan” seçilmişler “Bal gibi de görevden alınır!” 
Bu sözlere yürekten katılıyor ve sadece belediye başkanlarının değil, başta cumhurbaşkanı olmak üzere, milletvekilleri ve muhtarlar da dahil, bütün “seçilmişlerin”, bugüne kadarki eylem ve söylemlerinin bu iki ölçüte göre değerlendirilmelerinin gerekli olduğunu düşünüyorum.

Emre Kongar/Cumhuriyet

Kutsanan cehalet mi-Olaylar Ve Görüşler/Cumhuriyet

Evrensel ve laik eğitimin lanetlendiği, cahilliğin kutsandığı ülkelerin düştüğü durumu 15 Temmuz bize çok net anlatmaktadır. Ülkemizin bir daha 15 Temmuz’lara maruz kalmaması için, tüm illegal dini yapılanmaların ve tarikatların hızla tasfiye edilmeleri gerekir.

Bilimsel bir araştırmanın yayımlanan sonuçlarına göre; “Cahillik, bilginin tersine insanın kendine olan güvenini artırır. Bilgi, içinde kuşkuyu da taşıdığından, cahillik kadar güvenli değildir”. Bu sendromun temel çıkış noktaları ise şöyle özetlenmiş araştırma sonucunda: “Niteliksiz insanlar, durumlarının farkında olmazlar ve özeleştiri nedir bilmezler. Kendilerini ve niteliklerini abartma eğilimi gösterirler. Nitelikli insanların değerini anlamaktan acizdirler. Niteliksiz insanlar, kendilerinden öylesine emindirler ki, ikna edilemezler”.

Bilgi ve cehaletin savaşı
Yukarıdaki araştırmanın sonuçlarını irdeleyen bilim insanlarının da belirttiği gibi, yaşadığımız çatışmalar; ideolojiler, dinler ve ülkeler arasında değildir. Savaş; bilgi ile cehaletin, sağduyu ile önyargının savaşıdır. Konuşulanları ve yazılanları dinlemeden, okumadan ve anlamadan önyargılarını ve cehaletlerini ortaya koyan “insan”ların bol olduğu bir ülkede yaşıyoruz. Bilgi ve sağduyu ile hareket eden toplumların ekonomik, sosyal ve kültürel yönden nerelerde oldukları, cehalet ve önyargılarla hareket edenlerin ise hangi “çukurlarda” debelendiklerini görebiliyoruz.
Bilgisizlik, önyargılar ve kafalara küçük yaşlarda doldurulan dogmalar, insanları cesur, kendinden emin, rahat ve mutlu yapıyor. Bu insanlar, öylesine net ve tartışmasız “doğru”lara sahip oluyorlar ki, “misyonerler”, “düşmanlar” ve “hainler” yaratmak çok kolaylaşıyor. Bu sayede belki de kendilerini ve savundukları değerleri daha değerli, yaşamlarını daha anlamlı sanıyorlar. Kutsal din duygularının ve karanlık kimliklerin arkasına saklanarak insanlara çamur atmak, meşru görülüyor. Çamur at, izi kalsın...

Çağdaş eğitim şart
Cumhuriyet’in kuruluş yıllarından itibaren eğitime ve aydınlanmaya neden önem verildiği, çağdaş bir nesil yetiştirmek için tekkeler, zaviyeler ve tarikatların neden kapatıldığı, geçen 15 Temmuz karanlık darbe girişimiyle bir kez daha anlaşılmıştır. Hurafelerden ve biat kültüründen kurtulmak için, aklın ön planda olduğu çağdaş bir eğitime hızla geçilmelidir. Sorgulamayı ve nedeni- niçini araştırmamızı salık veren felsefenin eğitim sistemimizde özel bir yeri olmalıdır. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın anayasada tanımlanan asli görevine dönmesini, iktidarlara göre tavır almadan, siyaset dışında kalarak, objektif olmasını beklemek hakkımızdır. Dini eğitim dahil, tüm eğitim sistemlerinin temeli ve olmazsa olmazının laiklik olduğunu ülke olarak kavramamız ve içselleştirmiş olmamız gerekir. Aksi takdirde, aklını mensubu oldukları tarikatlara ve bu tarikatlardaki “kifayetsiz muhterislere” teslim eden, sorgulamayan bir nesil yetişmiş olur. Bu da bir ülkeye (ve dine) yapılabilecek en büyük kötülük olur.

Birinci anahtar
Cehaleti kutsayan “Rektör Yardımcısı”ndan sonra, bir din adamının cenaze namazı sonunda, devlet erkânının önünde yaptığı dua içinde “Bizi okumuşlardan koru” şeklindeki absürt yakarışının orada bulunanlarca sessizce onaylanması, ülkemizin evrensel dini eğitimden ne kadar uzak olduğunu gösteriyordu. Evrensel ve laik eğitimin lanetlendiği, cahilliğin kutsandığı ülkelerin düştüğü durumu 15 Temmuz bize çok net anlatmaktadır. Ülkemizin bir daha 15 Temmuz gibi karanlıklara maruz kalmaması için, tüm illegal dini yapılanmaların ve tarikatların hızla tasfiye edilmeleri gerekir.
Darbeye girişen yapının yerine başka tarikatların ikame edilmesi, geçmişteki yanlışların başka yanlışlarla düzeltilmesi anlamına gelir. Ülkenin evrensel değerlere ulaşmasının, çağdaş ülkeler arasında yerini alabilmesinin ve özgür bireylerin yetişmesinin biricik anahtarı laikliktir. Laikliğin eğitimde, bürokraside ve Diyanet camiasında içselleştirilmesi ile karanlıktan aydınlığa çıkabiliriz. Güzel ülkemizin eğitimsiz, cahil ve önyargılar içinde debelenen ucuz “kahramanlara” ihtiyacı yok. Çünkü bunlardan fazlasıyla var. Eğitimli, bilgili, sağduyulu, önyargılarından arınmış bilge insanlara ihtiyacı ise had safhada.

Av. KEMAL AKKURT Sosyal Demokrat Avukatlar Derneği Başkanı

Futbolun koca figürü: Metin Oktay-İsmail Sarp Aykurt/SOL

Golcülüğü ve efendiliği ile çaldığı tüm kalplerin, sızısı ve derin acısı haline geldiği bir 13 Eylül sabahı, onun aynı zamanda akıllara kazındığı bir tarihi de işaret ediyordu. Taçsız kral takma ismi onun için tesadüfen denk gelmiş bir isim değildi. Sadece attığı goller onu kral yapmaya yeterdi, ancak taçsız bir kral olmak için gollerden ötesine ihtiyaç vardı.

Metin Oktay, bu ‘ihtiyacı’ fazlasıyla karşılayan ender sporculardandı. Bu yüzden, Metin Oktay’ın yaşamı yalnızca bir futbol öyküsü olmadı. Onun saha dışındaki hayatı, karakteri, görüş ve duruşları hep bir ‘mücadelenin ’ konusu oldu. O mücadele de hayatın, toplumun ve futbolun bir parçası...

Metin Oktay’ın kısa süren, başarılar ile dolu yaşamı şımarıklıklara uzak durarak geçti. Cemal Süreyya’nın dediği gibi, “o rolü yanında oynayan başka futbolculara bırakmıştı Metin”... Makine işçisi bir baba ile ev hanımı bir annenin dokuzuncu çocuğuydu. Emekçi bir aileden geliyordu.

Türkiye İşçi Partisi'ne oy verdiğini eğilip bükülmeden açıklayan, Denizlerin idam kararına karşı imza atan ve toplayan bir futbolcu idi. Tüm bunları yaparken de, döneminin en önemli futbol figürü idi. Kendisini “taçsız” yapan dinamikler, toplumcu görüşü ve yaptıkları idi. Onun için krallık, attığı goller ile ölçülebilen bir ‘makam’ değildi. Onun derdi hiç bir zaman ‘makam ya da şöhret’ olmadı.

Metin Kurt onu anlatmıştı:

Türk futbol tarihinde, taraflı tarafsız tüm sporseverler için Metin Ağabey efsane bir isimdir… Özel yaşamında tüm insanlara karşı derin bir sevgi beslemiş, her zaman dara düşen sporcuların ve dostlarının Hızır gibi imdadına –maddi veya manevi- yetişmiştir. Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan’ın idamına karşı yürütülen imza kampanyasına katılarak onların verdiği mücadeleye karşı ne kadar duyarlı olduğunu göstermişti. Onun bu yanını insanlarımızın çok azı bilir.

Bir keresinde, kendisine düzen partilerinden gelen milletvekilliği tekliflerine de cevabını gecikmeden vermişti.

“İkinizin teklifine de hayır diyorum beyler. Benim sahada yaptığım ayak oyunlarının ne değeri olur, ne sözü olur, mecliste sizlerin arasında?”

Dürüst ve saygın kişiliğini kullanmak, onun üzerinden kazanç elde etmek isteyenler hep oldu. Yeri geldi büyük paraları reddetti, yeri geldi sevdikleri için bir çok şeyden vazgeçti.

Şimdilerde, kolayca tüketilen vefa, adanmışlık ve bağlılık gibi niteliklerin tamamını taşıyordu içinde...

Metin Oktay, bugünlerde adları gerici, emek düşmanı parti, tarikat ve cemaatlerle anılan, kaçak bir halde ve belirsizce gezinen bir çok futbolcu ile kıyaslanamaz bir kulvardaydı. Onun kulvarı, tıpkı Metin Kurt gibi halkının, emekçilerin yanı başındaydı.

Ve hâlâ halkının yanı başında olmayı sürdürüyor Metin...

Centilmenliği, sportmenliği, saygısı ve olabildiğine gösterdiği tevazu ile..

Metin Oktay ismi, futbolun paranın saltanatına karşı koyduğu kavgada en önemli mevzi oldu. Endüstriyel futbola, düşmanca kodlanan rekabet anlayışına, piyasacı ve gerici teamüllere karşı tepkinin sembolü haline geldi...

Bir sembol olmaya devam ediyor taçsız kral, futbolun bu karanlık ve gerici çağında...

Şairin de dediği gibi, kısaca özetlenebilseydi Metin Oktay, onun için belki de birkaç cümle yeterli olabilirdi.

“Yine de şöyle düşündüm: Metin Oktay marjinal planda nerede duruyor? Öyle bir uçta ona nasıl bakabiliriz? Hemen bir sözcük geliyor aklıma: Adsızlık! Metin Oktay adsızlığın büyük şiirini yaratarak en büyük ad oldu”.

Artık bu ad, eşitlikçi bir düzende anılmayı ve yaşatılmayı bekliyor...

İsmail Sarp Aykurt/SOL

AKM’ler yıkılamaz! - DOĞAN HASOL

İstanbul AKM’nin durumu uzunca bir süreden beri tartışılırken, bu kez de Ankara AKM’nin yıkılması hevesi gündeme geldi. Ankara Belediye Başkanı Melih Gökçek AKM binasını yıkmak istiyormuş.

 Eski TBMM Başkanı ve AKP Ankara Milletvekili Cemil Çiçek 2012 yılında, “AKM, ne başkente yakışıyor ne de bizim iktidarımıza. Bu ucubeden bir an evvel kurtulalım” demişti. O binanın AKP iktidarı ile ne ilgisi olabilir? Herhalde Çiçek, AKP ile AKM’yi karıştırmış olmalı. 

Siyasetçiler bilgi sahibi olmadıkları konularda uluorta konuşabiliyorlar. Sanatın içine tükürebiliyorlar, sanatsal konularda “ucube” sözcüğü de dillerinden düşmüyor.

Ata’nın 100. yaşına ithafen 
1981 yılı yüce Atatürk’ün 100. doğum yılı idi ve yurdun her yanında düzenlenen etkinliklerle coşkuyla kutlanıyordu; Ankara Atatürk Kültür Merkezi de o kapsamda ele alındı. Bu amaçla hatta 1980’de “Atatürk Kültür Merkezi Kurulması Hakkında” bir yasa bile çıkarılmıştı. Eskiden Hipodrom’un yer aldığı geniş alan kültürel hizmetler için yeniden düzenlenecekti. 
Projenin ilk adımını oluşturan müze, sergi, kütüphane bölümlerini içeren yapı, açılan yarışmayı kazanan projeye göre gerçekleştirildi ve 1987’de açıldı. Yapımın finansmanında, halktan toplanan bağışlar da kullanıldı. Bina, 1990 yılında Ulusal Mimarlık Ödülü’nü kazandı. 
Yine o alanda yapılması öngörülen, opera-bale, tiyatro salonlarını da içeren Kongre ve Kültür Merkezi için 1995 yılında açılan yarışmada kazanan proje gerçekleştirilmedi. Kompleksin başka bir parçasını oluşturmak üzere düşünülen Türkiye Uygarlıklar Müzesi girişimi de sürdürülmedi.

Ödüllü bina 
Neoliberalizm furyasında kent merkezindeki böylesine geniş kentsel donatı alanlarına göz konması şaşırtıcı değildir. Belki biraz da o nedenle AKM binası ihmale uğradı ve iyi kullanılmadı. Şimdi o kötü kullanım kusurlarını binanın mimarisine mal etme çabaları görülüyor. Böylece, yarışmayla seçilmiş, halkın bağış desteğiyle bitirilmiş, sonra da ödül kazanmış 29 yıllık bina yıkılmak isteniyor. Aynı kapsamda 19 Mayıs Stadı da yıkılacakmış.

Kültür başkentinin ayıbı 
Cumhuriyet döneminin çok tutarlı birçok mimarlık örneği iktidarın yıkım programında... İstanbul AKM, 8 yıl önce bakım-onarım amacıyla kapatılmıştı; İstanbul’un Avrupa Kültür Başkenti olacağı 2010 yılına yetiştirilecekti. Ne var ki, sonuçta 2010 Avrupa Kültür Başkenti İstanbul, o yılı en önemli kültür merkezinden yoksun olarak geçirmenin ayıbını yaşadı.

İstanbul AKM hâlâ kapalı... Opera, bale, konser ve tiyatro yersiz yurtsuz. Şu anda bina polis karargâhı niteliğinde. Yıkıp yerine başka bir yapılaşma için yabancılara el altından bazı projeler yaptırıldığını duyuyoruz. Son olarak geçenlerde Cumhurbaşkanı da Taksim’de Topçu Kışlası’nın yeniden yapılacağını bildirirken bir cami ile bir opera binasının da inşa edileceğini sözlerine eklemiş.

Son söz... 
AKM’ler yıkılamaz. O binaların, kültür varlığı olarak yasal koruma desteğine sahip olmalarının yanı sıra Türkiye mimarlık tarihi içinde ciddi yerleri vardır. Doğru çözüm, o yapıları kimliklerini bozmadan gerekli eklemeler ve düzenlemelerle güncelleştirmek olmalıdır. Tıpkı Paris Operası’nda, Milano’da La Scala’da yapıldığı, şimdi de Sidney Operası’nda yapılacağı gibi. Bütün bu tutarsızlıkların ardında, “Atatürk” adına bazı kişilerce duyulan alerji olabilir mi? Buna inanmak istemem; hiç kimse o denli değerbilmez olamaz.  

DOĞAN HASOL
Dr. Y. Müh. (Mimar)

Cumhuriyet