‘Bir Kemal’den Bir Kemal’e’ - Meriç Velidedeoğlu

Böyle sesleniyor, “Adalet Yürüyüşü”nde görevli “Manisa Milletvekili Özgür Özel”; yürüyüşteki Atatürk’ün katılımını, varlığını belirterek... 

“Adalet Yürüyüşü”nün 21. gününde ilk mola yerinden ikinciye doğru yol alan kortejde, yürüyüşü sürdüremeyenlere, yorulanlara özgülenmiş otobüsün mikrofonundan gür bir sesle “Bir Kemal’den Bir Kemal’e” diye sesleniyordu, Özgür Özel.
 
Çıkılan yokuşun iki tarafında yükselen tepesi sipsivri kayalara çarpıp yankılanan bu sesin ve yayınlanan müziğin ritmine uyarak Atatürk’lü bayrağını dalgalandırıyordu, koyunları küçük bir yeşil alanda otlatan gencecik bir çoban... 

“Adalet” isteyenlerin yürüyüşüne böyle katılıyordu -kendisi içinde- “Adalet” isteyen bu yurttaş.
TV’lerde de yayınlanan bu görünüm “yeter, yeter de artar” diyorum bu eylemin nedenini anlamak için; ne dersiniz değerli dostlar?
Ayrıca “Kılıçdaroğlu,” konuşmalarında “eşitlik” isteğini doğrudan doğruya da ortaya koyuyordu, “Adalet’in” temel yapı taşı olan kavramı. 

Yine araya girerek bir anımsatma yaparsak, “Adalet” kavramı ile biz ilk kez, hemen hemen “iki yüz” yıl önce, Osmanlı Devleti’nin 30. Padişahı “2. Mahmut” (1808-1839) döneminde tanıştığımızı söyleyebiliriz.
Şöyle ki, bu hükümdara gelinceye dek Osmanlı toplumunun uyacağı kanunların, kuralların “din” temelli “Şerri Kanunlar” (Şeriat) ile hükümdarlara (Ul-ül Emre) tanınan maslahata göre kanun yapma hakkından doğan “Padişah Kanunlarıdır.”
Ne ki Sultan 2. Mahmut, bu iki kaynağın yani “din kuralları ya da padişah iradesi” dışında, kanun yapacak “Meclis”ler oluşturur ilk kez.
Üç tanedir bunlar. İçlerinden biri “Meclis-i Ahkâmı Adliye”, adalet organları “mahkemeler” ile ilgili “kanun ve kurallar” koyacaktır.
Bu “Meclis”, Osmanlı toplumundaki tüm insanlar için ırk, soy, sop, inan (din) gibi hiçbir ayrım gözetmeden yapılan ve uyulan kanunları oluşturacaktır.
Böylece bu yasaların temelinin “eşitlik” olduğu, olacağı apaçıktır.
Ayrıca 2. Mahmut, padişahı “Tanrı”nın yeryüzündeki gölgesi olarak önünde yerlere kapanılan bir hükümdar -günümüzün dili ile- “tek adam” olmaktan da çıkarmıştır. 

Evet değerli dostlar, “200” yıl sonra “21. yy”da “Türkiye Cumhuriyeti Devleti”nin başında bir parti başkanı olan, yasa yapan, bunu da partisinin çoğunluğu oluşturduğu Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul ettiren, yanında olmayanlara, kendine karşı gelenlere, buyruğu altına aldığı “yargı erki” yoluyla “zulüm” estiren ve “Cumhurbaşkanı” olarak adlandırılan, gerçekte “Başkan” olan bir kişi, “R.T Erdoğan” var... 

Bilmem ki katılır mısınız? 

Yine “5 Temmuz” Çarşamba gününe dönersek ikinci mola yerinde gereken hazırlıkları yapmak için önden hızla yürüyenlere eşlik eden otobüs mikrofonundan yayılan dostluk çağrısına, soldaki şeritten Körfez’e doğru giden kamyon, TIR şoförlerinden kimisi avaz avaz küfür edip el işareti yapıyorlarsa da, sağ taraftaki yerleşim yerlerinden halk pencerelerden, balkonlardan seslerinin var gücüyle kortejin sloganlarına katılıyorlar.

“Yaşa Mustafa Kemal Paşa! Adın yazılacak mücevher taşa!” seslenişiyle; ardından otobüsün mikrofonundan, “Bir Kemal’den Bir Kemal’e!” ve “Genel Başkanımız Kemal Kılıçdaroğlu sizleri sevgiyle selamlıyor!” sesi insanlara ulaştıkça alkışlar çok daha kuvvetleniyor... 

“2008” yılından bu yana Ergenekon, Balyoz, Odatv gibi “kumpas Davaları”nı adım adım yıllarca izleyen “Simgesel Eylem Grubu”muzu Silivri’den başlayarak her yere götüren, CHP’nin önceki Kadın Kolları Başkan’ı Eyüp ilçesinin üyesi “Saniye Yurdakul”, bu eyleme “Adalet Yürüyüşü’ne katılmamızı sağlayan düzeni eksiksiz yerine getirdiğinden “5 Temmuz Çarşamba” günü yürüyüşe katıldık. 

Yol güzergâhında bir yokuştan aşağı inerek düzlüğe varınca arkamıza dönüp, henüz daha tepelerde yürüyen konvoya baktığımızda inanılmaz bir görünümle karşılaşıyor insan; en az beş “S” harfi dönemeci yapan yürüyüşçülerin incecik bembeyaz ipliğe dönüşen görünümü unutulacak gibi değil; ayrıca, yürüyüşçülerin neden beyaz giysiler giydiklerinin ne denli yerinde olduğunu da anlıyor insan.
Ve değerli dostlar yürürken bu tür eylemlerin tarihte yer alanlarının dışında, “21. yy”dakilerin düşünsel babası sayılan “95” yaşında aramızdan ayrılan (2013 “Bilge S. Hassel”in “18 sayfalık” “Öfkelenin!” adlı kitapçığını anmadan duramadım, şöyle diyordu: “Öfkelenme noktasına gelindiğinde artık belirleyici aşama olan ‘eylem’e geçilmelidir.” (*) 

Bilge Hassel’in bu görüşü Kılıçdaroğlu’nun bu “Adalet Yürüyüşü” eylemine “çok geç” diye değer biçenlere de bir yanıt olur mu, diye bir ara düşünmedim değil... 

Sıra geldi, sayın Genel Başkan Kılıçdaroğlu ile birlikte yürüyüşe; ama ilkin yıllar önceki tanışmamıza değinmek gerek; Kılıçdaroğlu, CHP milletvekili olarak, İstanbul Belediye Başkanlığı’na aday olduğunda “Kadın Araştırmaları Derneği”nde yaptığı konuşmada dinleyicilerden büyük bir alkış almıştı; bir ara karşılıklı konuşmamızda, “Bürokraside çalışmanızın ardından siyaset size nasıl geldi?” gibi bir soru sordum. Çok doyurucu yanıtlar vermiş, sözünü de “Bekleyin, göreceksiniz!” gibi bir öneri ile noktalamıştı. (14.02.2009)

Milletvekili Ö. Özel ile yanına geldiğimde tokalaştık, hal hatırdan sonra, “Beni anımsadınız mı?” diye sordum; kesin bir sesle “Elbette” dedi, sustu; sanırım konuşmamı bekliyordu, özellikle bu yürüyüşün topluma büyük bir “umut” verdiğini, adı için seçtiği kavramın “Adalet” olmasının çok yerinde olarak görüldüğünü anlatmaya çalıştım; ne ki öyle pek rahat yürümek de pek mümkün olmadı; basın, kendisinin uygun durumunu görünce başlıyor sormaya; dahası yürüyüşçülerden de fırsat arayanlardan olan küçük çocuklu bir anne, beni gözüne kestirmiş ki, korumaları atlatıp beni de iterek yerime geçiverdi; bu anneyi uzaklaştırmak oldukça zor oldu; Kılıçdaroğlu duruşunu, yürüyüşünü, gülümsemesini bir milim bile değiştirmeden yürüyordu. 

Basın hemen yine sormaya başladı, Kılıçdaroğlu: “Adalet yalnız bize değil tüm insanlığa da gerek! Adaletin olmadığı yerde huzur da yoktur! Adalet insan için soluk alıp vermedir! İnsanlık için yaşamsaldır!” diye yanıtlarken sıra bekleyenleri daha fazla bekletmemek için izin isteyince, “Ne o gidiyor musunuz?” sorusuna, “Başka yürüyüşlerde buluşmak üzere Allahaısmarladık!” diyerek ayrıldım; bizim ekibe katıldım, ikinci mola yerine doğru yürüyüşü sürdürdük. 

Yazıyı noktalamadan önce, gerek yürüyüş düzeninin gerek molalarda “her türlü” ihtiyacın karşılanmasının düzeni, gerçekten görmeyince anlatmakla anlaşılmaz; bin, on bin kişiye değil yüz binlere bu hizmeti yapabilmek kolay bir iş değil değerli dostlar. 

Bundan sonraki yürüyüşlerde buluşmak üzere. 

Meriç Velidedeoğlu/ CUMHURİYET

(*) M.Velidedeoğlu,
“Artık sözün bittiği yerdeyiz!”, Cumhuriyet (28.08.2015) ‘

III. Milli Kültür Şurası! (I-II) - RIFAT OKÇABOL

(I)

Birkaç gün önce, Kültür ve Turizm bakanlığının 3-5 Mart 2017 tarihlerinde İstanbul’da düzenlediği “III. Milli Kültür Şurası” sonuç raporundan haberim oldu. Bu raporda kültür bakanı Prof. Dr. Nabi Avcı’nın yazısını görenler, herhalde, “Eğitimi bitirdi, sıra kültür ve turizmde” diye düşünmüşlerdir. “Huylu huyundan vazgeçmez” demişlerdir. Biliyorsunuz, Avcı, eğitim bakanıyken mangalda kül bırakmazdı, yeni bakanlığında da, mangalda kül bırakmıyor. Tek fark var, eğitimden kültüre geçince, dilinde de ortama uygun dönüşüm olmuş.

Bilindiği gibi, bakanlar, bakanlığın hazırladığı belgeyle ilgili görüş ve açıklamalarını, genelde belgenin ilk sayfalarında yapmaktadırlar. Avcı’nın görüşlerini, milli eğitim bakanı iken [1] “Bakanın Sunuşu” başlığı altında,  kültür bakanlığında ise “Girizgâh” başlığı altında açıkladığı görülüyor. Avcı’nın bu “sunuş”tan “girizgâh”a geçişi, hem kültürel değişimin hem de “Hedef 2023”ün yönünü gösteriyor.

Avcı, kültür şurası sunumunda  “girizgâh” sözcüğünü kullanmakla yetinmiyor: Örneğin aydın, bilim, değerli, saygı, sevgi, sonuç ve tartışmacı gibi halkın büyük bir çoğunluğunun benimseyip kullandığı sözcükler yerine, münevver, ilim, kıymettar, hürmet, muhabbet, nihai ve müzakereci gibi sözcükleri kullanmayı yeğliyor.

Şurada, kültür politikaları, kültür diplomasisi, kültür ekonomisi, sinema radyo ve televizyon gibi 17 komisyon oluşturulmuş. Girizgâhtan sonra raporda, görüş ve önerileri içeren komisyon raporlarına yer veriliyor.

Kültür politikaları komisyonu başkanı, bir önceki Kültür Bakanlığı müsteşarı ve “Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi” çalışmasıyla doçent olan Prof. Dr. A Haluk Dursun.  Tekke kültürü ve eğitimi dersini okutan ve gençlere, “Şükrü ihmal etmeyin. Allah’a şükredin” diye öğüt veren bir muhterem. Bu komisyonun bir başka üyesi, R. T. Erdoğan’ın, 14 Ocak 2015 günü yemeğe çağrılan kişilerden biri olan  Prof. Dr. Erol Göka. 16 Nisan sonrasında, ​“Halkoylamasında 18-24 yaş grubunda çok daha yüksek (%70) civarında ‘Hayır’ bekliyordum. O yüzden %54 sonucuna hayli şaşırdım. Şaşırmakla kalmayıp ‘milli ve yerli kültür’ adına çok sevindim, umutlandım" [2] diye yazan bir başka muhterem.

Bu komisyonun diğer üyeler de: Prof. Dr. Asu Aksoy (bir yıl önce  “Fetih” konusuna odaklanan ve 2016’da ise “Yaşam, Mimari, Estetik” konusunun işlendiği “13. Eyüp Sultan Sempozyumu”nun bilim kurulu üyesi); Pof. Dr. Süleyman Seyfi Öğün (politik kültür, muhafazakarlık ve milliyetçilik konularında çalışan, Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun Başdanışmanı ve Yeni Şafak gazetesi yazarı); Prof. Dr. Şaban Teoman Duralı (1990’lı yıllarda, Kuala Lumpur'da bulunan Malezya Uluslararası İslam Üniversitesinde çalışmış); Doç. Dr. Mehmet Akif Kireçci (Türkiye Fulbright Eğitim Komisyonu üyesi Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi ve Ankara Siyasal ve Ekonomik Araştırmalar Merkezi Başkanı); Ahmet Kot (Türkiye Yazarlar Birliğinin İstanbul Şube Başkanlığı yapmış); Levent Erden (pazarlamacı); Prof. Dr. Hüsamettin Arık (internette hakkında bir bilgi yok) ve Serhan Ada (santral İstanbul proje sorumlusu, Avrupa kültür başkenti büyük etkinlikler koordinatörlüğü görevinden istifa etmiş).

Görüldüğü gibi bu politika komisyonu, çoğu açık bir şekilde AKP yandaşı olan tarafsız(!) kişilerden oluşuyor. Diğer 16 komisyonda yer alan yaklaşık 180 kişinin çoğunluğu da, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları (SETA) Vakfı gibi yandaş kuruluş mensuplarından, TRT’de program yapanlardan, yandaş gazetelerde yazanlardan, imam hatipli olanlarda, ilahiyatçılardan ve AKP’nin görevlendirdiği bürokratlardan oluşuyor. Komisyonlardaki muhalif ya da AKP’ye mesafeli olan üye sayısı iki elin parmakların geçmiyor.

Bu politika komisyonu, “son dönemlere kadar kültür alanını belirleyen tek tip ideoloji merkezli, dayatmacı ve vesayetçi sınırlamalardan” söz ediyor. Raporu okuyan, “Hah şimdi bu komisyon, son dönemin 15 yılı AKP’ye ondan önceki 20 yılı da 12 Eylül askeri darbe yönetimine ait uygulamaları eleştireceğini sanıyor. 1983 yılında yayımlanan DPT’nin Milli Kültür Raporu’nda “Türk-İslam sentezi, din-devleti; millet, din cemaati; milli kültür, İslam kültürü; milliyet, İslamiyet; milliyetçilik, İslamcılık; Türk milleti, yüzde 99’u Müslüman olan Türkler; laiklik, din düşmanlığı; bilim de Kur’an’daki bilgiler olarak” [3] belirtilmesine karşı çıkacağını düşünüyor. Oysa bu komisyonun önerileri de, üstü kapalı da olsa son 35 yılda yapılanların doğrultusunda oluyor.

Şura komisyonlarına yandaşları dolduran Avcı, politika komisyonuna atfen, “Milli Kültür Şurası’nda, gerilimli ve kutuplaştırıcı politik iklimin kültürel hayatımızı geçmişte yoksullaştırdığına işaret edilmiş” deyip “Buna karşılık Türkiye’nin zengin birikimini bir araya getiren 3. Milli Kültür Şurası’nın çoğulcu ve demokratik karakteri takdir edilmiştir” diyebiliyor.
AKP’nin “kendisinin, çalıp kendisinin oynadığı” şuralar ya da öğretmen yetiştirme strateji belgesi gibi belgeler,  nasıl oluyorsa onların ağzında, “çoğulcu ve demokratik karakterli” oluveriyor. Bu tür abartıları kim yapsa tuhaf oluyor da, eğitim ya da kültür bakanı yapınca, insan ne diyeceğini bilemiyor.
Onların, bırakın başkalarını, arkadaşlarının yüzüne nasıl bakabildiklerine akıl erdiremiyor.
Tabii ki girizgâhın şaşırtıcı yanı kullanılan sözcüklerle sınırlı kalmıyor. Örneğin Avcı, bu şuranın parolasının, “Dünyanın İyiliği İçin Türkiye” olduğunu açıklıyor ve “Şuranın bize emanet ettiği bu veciz ifadeyi şiarımız olarak kabul ediyoruz” diyor!  İlk bakışta şaşırtıcı gelen bu parola, şurada ortaya çıkan örneğin, “Eski Türkçenin öğretilmesinin gereğinin kuvvetle ifade edilmesi” gibi önerileri okuyunca, anlam kazanıyor.
Kültürü Eski Türkçeyle, Osmanlıcayla, Arapçayla ve inançla şekillendirilecek Türkiye’nin, Osmanlıya benzediği ölçüde dünyanın iyiline katkı yapacağı anlaşılıyor!

Rıfat Okçabol / SOL
okcabolr@gmail.com

[1] Bkz. örneğin 2015 yılında hazırlanan 2015-2019 stratejik planı ve Faaliyet Raporu 2014 ile Ocak 2016’da hazırlanan 2016 yılı performans raporu.
[2] http://www.haber10.com/yazar/prof_dr_erol_goka/genclerin_hayir_tercihi-7....
[3] Bkz. B. Güvenç; G. Şaylan; İ. Tekeli; Ş.Turan (1991). Türk İslam sentezi. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
                                                                            ***

(II)

Avcı’nın, Kültür Şurası raporunun girizgâhında döktüğü inciler, geçen hafta özetlenenlerle sınırlı kalmıyor. Muhaliflerin bir kısmı ve barış isteyen akademisyenler terörist, bir kısmı da "FETÖ"cülükle suçlanıyor ve bir yıldır, hukuku katleden OHAL kararnameleri çıkarılıyor. AİHM, zorunlu olamaz dese de, Sünni-Hanefi inancının işlendiği din kültürü ve ahlak bilgisi dersi herkese hâlâ zorunlu olarak dayatılıyor. Bakan olarak tüm bu olumsuzluklarda pay sahibi olan Avcı, girizgâhta, “İnsanı esas alarak, … her türlü ayrımcılığı reddederek,  her insanın, her canlının hukukunu koruyarak evimize, dilimize, ülkemize, kültürümüze sahip çıkacağız” diyor. Zeytinlikleri mahvedecek tasarılar peş peşe gündeme getirenler, kuş cennetlerini ve güzelim vadileri acımasızca yok edenler onlar değilmiş gibi, “Yalnız insanın değil, bütün mahlukatın hukukunu korumakla, gözetmekle mükellefiz” diyebiliyor.

On binlerce öğrenci, asker, öğretmen, memur, …haksız yere tutuklanmış, işinden atılmış, açlık ve sefalet içine itilmiş bulunuyor. İki eğitimci, haksız yere atıldıkları işlerine geri dönmek için açlık grevini sürdürüyor. Yandaş vakıf ve yurtlarda vicdanları sızlatan çocuk istismarları ve çocuk ölümleri yaşanıyor. Bu suçları işleyenlerin üstüne de yeterince gidilmiyor. Bakan olarak bütün bu vicdan sızlatan olaylarda Avcı’nın da sorumluluğu bulunuyor. Ancak OHAL kararnamelerini okumadan imzalayıp hukukun ve insanlığın katledilmesinden etkin rol oynayan ve ölüm orucundaki eğitimcilerin durumuna aldırmayan Avcı raporda, ne demekse, “Dünyanın vicdanı olan Türkiye” diyebiliyor, “Yeryüzünün vicdanı olmak için bugün takdirin üzerinde bir çaba harcayan Türkiye”den söz edebiliyor!

Avcı’nın girizgâhını komisyon raporları izliyor. Hemen her komisyon raporunda, “milli kültür, manevi değerler, ortak kültür” gibi sözcüklerle üstü kapalı bir şekilde din kültürü öne çıkarılıyor.  Bazı raporlarda tam anlaşılamayan öneriler bulunuyor. Örneğin kültür politikaları komisyonu raporunda, “kültürümüzün ekseninin, tarihsel ve kültürel havzalarımızın birikimi göz önünde bulundurularak ulus-devlet kavrayışını aşan bir ufuk ile belirlenmesinin gerekliliği” vurgulanıyor. Bu vurgunun, küresel sömürgenleri tatmin etmek için mi, “milli ve manevi değerlerimiz” gibi sözcüklerle üstü kapalı olarak dile getirilen İslam kültürüne sahip ülkeler mi kastediliyor, bilinmiyor!
Aynı komisyon, “tarihî, kültürel ve çevresel hususiyetleri sebebiyle İstanbul Tarihî Alan Başkanlığı, Söğüt – Bilecik – Bursa Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Tarihî Alan Başkanlığı ve Sarıkamış Savaşları Tarihî Alan Başkanlığı kurularak etkin çalışmaların sağlanması” önerisini getiriyor. Nedense, İzmir, Efes, Sart ve Bergama için ya da Antalya, Alanya, Perge, Aspendos ve Side gibi tarihi ve kültürel yerler için böylesine bir öneri yapılmıyor.

Kültür varlıkları, müzeler ve arkeoloji komisyonunun, “akreditasyon sistemlerinin teşvik edici bir yöntem olarak devreye girmesi” önerisini neden yaptığı da, ülkemizdeki mezar taşlarının nasıl olup da, “Ülkemizin tapu senedi saydığı” da pek anlaşılamıyor.

Sinema , radyo ve televizyon komisyonun, “hem coğrafyamızdaki hem de ülkemizdeki ortak hafızadan ayrışmış, kültürel çatışmalara dönüş” söylemiyle neyi kastettiği de pek anlaşılmıyor. Ancak aynı komisyonun, “ortak kültürel hafızaya sahip ülkelerin de dâhil olduğu İstanbul merkezli bir ‘sinema fonu’ ve ‘sinema enstitüsü’ oluşturularak, ortak filmlerin yapılması” önerisinden daha çok İslam ülkelerinin kastedildiği anlaşılıyor.

Komisyon raporlarında, aşağıda örneklendiği gibi, anlamlı önerilere de yer veriliyor:

• Fon kaynaklarının dağılımının şeffaf ve tarafsız ilkeler doğrultusunda belirlenmesi ve denetlenebilir olması;
• Sanat eğitiminin erken yaş döneminde başlanması ve özellikle sanat tarihi dersinin kapsamlı bir şekilde lise eğitim müfredatına dâhil edilmesi;
• Çocukların eğitime ulaşması konusunda bütün engellerin ortadan kaldırılması, eğitim anlayışının “sınav merkezli” olmaktan çıkarılarak yeniden yapılandırılması.

Diğer komisyonların üstü kapalı bir şekilde söylediklerini, şehir ve kültür komisyonu açık ve net bir şekilde dile getiriyor. Bu komisyon, “bir iktisadi temele dayalı 25-50-100 binlik İslam şehir mimarisine uygun az katlı ve bahçeli meskenlerden oluşan mahalle eksenli yeni şehirler inşa edilmesini ve uygun şartlarda şehirlinin hizmetine sunulmasını” öneriyor!

Benzer açık ve net söylemi, yurtdışı Türkler ve kültür komisyonu da kullanıyor. Bu komisyon da, örneğin, “İslam medeniyetinin birlikte yaşama kültürü bağlamında sahip olduğu zenginlik göz önünde bulundurularak, bu birikimin analiz edilmek suretiyle çağın diline aktarılması ve bu dili kullanarak ilgili ülke özelinde din dersi müfredatlarının hazırlanmasından” söz ediyor. “Din eğitiminin örgün eğitim içinde yer alabilmesi için Müslümanların yurtdışında ‘topluluk/toplum’ olarak hukuki statülerinin kabul edilmesi anlamına gelen Kamu Hukuku Tüzel Kişiliği veya ‘Dinî Cemaat’ statüsü kazanmaları için çalışmaların önünün açılmasını” öneriyor!

Çocuk ve kültür komisyonu, çocuk evlilikleri ile çocukların cinsel istismarına ve inanç istismarına maruz kalmalarını görmezden geliyor. Son yıllarda hazırlanan strateji belgelerini okumadıklarını gösterircesine, Türkiye Kültür Strateji Belgesinin hazırlanmasını öneriyor.

Aile ve kültür komisyonu da, “inancımıza ve medeniyet değerlerimize uygun insan tanımının daima yapılmasını” istiyor. Çocuk evliliğini görmezden gelerek, kızların/kadınların değil de, “ev kadınlığının ve anneliğin itibarının özenle korunmasını” öneriyor. “Küçük çocuğu olan anneler için evden çalışma ve esnek çalışma saatleri konusunda yasal düzenlemeler yapılmasını” istiyor.

Kültür ve turizm bakanlığının müsteşarlığını Ömer Aksoy yapıyor. Bir AKP belediyesinde, Hukuk, Emlak-İstimlak, Kültür, Bilgi İşlem, Yazı İşleri ve İnsan Kaynaklarından sorumlu Başkan Yardımcılığı, Encümen Başkanlığı ve İhale Komisyonu Başkanlığı görevlerini yürütmüş, kültür yayınlarını yönetmiş. Sonra, Ekim 2014 tarihinde Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı görevine atanmış. Eylül 2016’da ise müsteşar olmuş. İşinin ehli olduğu anlaşılan müsteşar ile işinin ehli olduğunu eğitim bakanlığında kanıtlayan Avcı, 21. yüzyıla göre değil de 7. yüzyıla göre şurada tasarladıkları kültürel değişim hakkında, “Dünyanın İyiliği İçin” diyorlar!

Daha ne desinler?

Rıfat Okçabol / SOL
okcabolr@gmail.com

Adalet... İşçiye de... - ÖZLEM YÜZAK

Başbakan Yardımcısı Veysi Kaynak’ın açıklamaları vahim. “Suriyeliler olmasa düz işçilik yapan yok; fabrikalar durur” diyor. Bu açıklamayı şöyle de okumak mümkün: “Çalışacak köle işçilere ihtiyaç var. İnşaat, tarım, tekstil, metal gibi vasıfsız işkollarında 10-20 TL’ye gündelikle çalışan Suriyeliler var. Dolayısıyla sesinizi kesin. Eğer siz bu rakamlara çalışmazsanız, çalışacak adam var.”
 

Bu, hem AKP’nin emeğe ve işçiye bakış açısını özetliyor hem de Türkiye’nin uluslararası iş bölümündeki yerini. Ağırlıklı olarak düşük ve orta teknoloji üzerine inşa edilmiş bir üretim yapımız var. İmalat sanayiinde yüksek teknoloji içerikli sektörlerin katma değer payı sadece yüzde 3.3, üretim değeri payı yüzde 2.2 ve tesis sayısı payı ise yüzde 0.3. 
 
Veysi Kaynak’ın sözünü ettiği düz işçiliğin yapıldığı düşük teknoloji içerikli sektörlerin ekonomimizdeki payına bakalım bir de: Katma değer payı yüzde 39.6, üretim payı yüzde 39.4 ve tesis sayısı payı ise yüzde 61.4. 
 
Bu ülkedeki tesislerin yüzde 61’inden bahsediyoruz. Sendikanın olmadığı, her şeyin patronun iki dudağının arasında belirlendiği bir yapı. Ucuza çalışacak Suriyeli işçi, patronun çalışana karşı sopası ve istediği gibi de kullanıyor. Zaten AB ile yapılan anlaşma da var. Mesleki eğitimi olmayan Suriyeliler 3 milyar Avro karşılığı sınırdan geri gönderildiler. Ailelerini geçindirmek için neredeyse karın tokluğuna her işi kabul edecek durumdalar. 
 
Dedik ya, iktidarın emeğe bakış açısı bu. Rakamlar da doğruluyor, yerli yabancı işçi demeden.
Türkiye’de sadece geçen sene 96 göçmen işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirmiş. 60’ı Suriyeli. Biraz da ölümlü iş kazalarına bütünsel bakalım... Bianet önemli bir çalışma yapıyor ve işçi ölümlerini aylık istatistikler halinde yayımlıyor. Bu haziran ayında 164 işçi yaşamını yitirdi. 2017’nin ilk 6 ayında yaşamını yitirenlerin sayısı 906.
 
Ölüm sebepleri: yüzde 26’sı trafik ve servis kazası; yüzde 16’sı ezilme, göçük; yüzde 16’sı düşme sonucu. 
 
İşkollarına göre dağılımda başı tarım sektörü (yüzde 30 ile) çekmiş onu yüzde 22 ile inşaat sektörü izlemiş. Ölen işçilerin yüzde 91’i erkek yüzde 9’u kadın. Haziran ayında yaşamını kaybedenlerin 9’u çocuk ve 4’ü göçmen işçi olmuş. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin (İSİG), iş cinayetlerine dair 2002 ile 2016 tarihleri arasındaki verileri derlediği rapora göre ise en az 18 bin 500 işçi hayatını kaybetmiş.
 
CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun 23 gündür sürdürdüğü ve katılımın çığ gibi arttığı Adalet Yürüyüşü “sömürülen emek” için de geçerli. Düşük ve orta-düşük teknoloji tuzağına saplanıp kalmış bir ülkenin ekonomik ve beşeri bilançosu bir anlamda bu yukarıda saydıklarım. Rekabetin emek maliyetinin düşürülmesi ile sağlandığı bir düzen. 
 
Ortanın üstü ve yüksek teknolojili üretim yapısına geçiş bu sorunları da azaltacaktır emin olun. Ama şimdi diyeceksiniz: Bu ülkenin eğitim sistemi, kültürel yapısı cehaleti körükleyen bir yapı doğuruyor sürekli. Diplomalı ve diplomasız cahiller ordusu üretiyor. Bu beşeri yapı ile nasıl geçilir? 
 
Yanıt: Doğru ve bütünlüklü bir kalkınma politikası ile istenirse pekâlâ geçilir. Sorun, bunun siyasi iktidarın asla öncelikleri arasında olmamasında. Kendi oy deposunu neden delmek istesin ki?

Özlem Yüzak / CUMHURİYET

Kılıçdaroğlu yürümeye ne zaman başladı? - TAYFUN ATAY

Kemal Kılıçdaroğlu’nun yürüyüşü, Ankara Güvenpark’tan başlamadı.
O, yürümeye “Düzgün Baba”nın eteğinden başladı!..

                                                                             ***
Dersim’in Nazımiye ilçesinden, “seyit” ailesi sayılan “Kureyşanlar”ın yüz akı Kılıçdaroğlu’nun doğruluk, dürüstlük, hak, hukuk, adalet yolunda inanç, kararlılık ve en önemlisi sabırla günlerdir adım adım kat ettiği yolun izini geriye doğru, “Düzgün Baba”ya kadar sürmek gerekir.
Kanımca “çeliğe su verilmiş yer” orası çünkü...

                                                                            ***
“Düzgün Baba”, Kılıçdaroğlu’nun doğum yeri Nazımiye’nin güneyinde bir dağ kütlesi. Ama aynı zamanda bölgenin en önemli, önde gelen bir kutsal kült merkezi.
“Doğa ile uyum içindeki insanlık” halinin nişanesi bu “kült kütle”, üzerindeki kayalar, taşlar, oyuklar ve çeşmelerle yöre halkı için bir kutsal ziyaretgâh...
“Düzgün Baba”nın “kapı”sı, en tepedeki kaya üzerindeki “topları”, “evi”, “yatağı”, “mezarı” ve “kız kardeşi” Haskar’ın “mağara”sı...
Yani dağ kütlesinin her bir doğal parçası...
Kendisini doğanın bir parçası saymaktan henüz uzaklaşmamış, “Doğa Ana”ya baş kaldırmamış, “İnşaat ya Resulullah” diyerek “betona-tapar” hale gelmemiş insanlığımıza tercüme, mitsel simgeler...

                                                                            ***
Kemal Kılıçdaroğlu, “Düzgün Baba”nın eteklerinde emekledi, yürüdü ve onu bugün sarsılmaz bir “sakin güç” kılan en önemli erdemi orada kazandı.
“Sabır” o erdem.
O yüzden tehditlere, küfürlere, saldırılara, yoluna “b.k atıp” mermi dökmelere aldırmaksızın sabırla, tevekkülle günlerdir yürüyor da yürüyor.
“Gelin canlar bir olalım, Tevekkel tû tealallah” dercesine!..

                                                                             ***
Hak, hukuk ve adalet yolunda koskoca bir toplumun çaresizliğine de tercüman mahiyette bir tepki ve hak arayışı olarak başlattığı bu yürüyüşün 22’nci gününde dün eşlik ettim ona. Kendisiyle kısa bir yol sohbeti yapma imkânı da bularak...
Onun ilk sözü, benim Cumhuriyet’e katkıma binaen, özellikle din üzerine yazdıklarıma ilişkin yorumlar oldu. Bu doğrultuda dertleştik biraz.
Mealen aktarmak gerekirse Kemal Bey, “Biz [yani kendisini CHP’de bulan laik, sol, sosyal demokrat Türkiye] din konusuna uzak durdukça, ona daha yakından, ‘içeri’den bakmaktan kaçındıkça karşımızdakiler bu boşluğumuzu kullandı. Hâlbuki bizim dünya görüşümüz, insanlık anlayışımız, siyasi çizgimizde dine karşıtlık yok, onu anlama yönünde açıklık var” dedi.
“Dine kayıtsız kalmak olmaz, aksine dine esas sahip çıkması gereken, hele ki böyle bir dönemde biz olmalıyız” şeklinde tercüme edilebilecek sözler sarf etti.
Dine sahip çıkmak, yani kelimenin gerçek anlamıyla dindarlık...
Ve dini oyuncak etmek, yani dinbazlık!..
Kemal Bey’le şu aynı noktada buluşarak sohbete son verdik: Din, dinbazlığa terk edilemeyecek, dinbazlara bırakılamayacak kadar ciddiyet, önem, özen ve hassasiyet arz eden bir husus...

                                                                             ***
Biraz da yürüyüşe ilişkin izlenimler: Kortejin ağırlık merkezi elbette liderin bulunduğu nokta. Ama en ön saftaki bu merkezi sırtlayan, arka sıralarda kale gibi, çok da öne çıkmadan sessiz sessiz, harıl harıl mekik dokuyan isimler, bir bakıma “isimsiz kahramanlar” olduğu noktasında da görüştüğümüz pek çok kişi hemfikir: Seyit Torun, Sibel Özdemir, Nurhayat Baltacı, Musa Çam, Ali Şeker, Ömer Fethi Gürer, Orhan Sarıbal, Nurettin Demir, Kadim Durmaz, Yıldırım Kaya bu çerçevede ilk elde zikredilenler.
Adalet diye diye yollara düşmüş insanlara adında “Adalet” lafzı olan iktidar partisi destekçilerinden protestoların da bir parça “pörsüdüğü”nü de söylemek mümkün. Belki de böyle hiçbir yere varılamayacağını, sadece kendilerini küçük düşürdüklerini anlamış olsalar gerek. Hâlâ sağdan, soldan, köprü üstleri, bina tepelerinden ufak tefek lâf atmalar, Rabia “dörtleme”leri ve elbette “Reeecep Taaayyip Erdoğaaan” serenadları var tabii. Ama sadece “Adalet” diye çağıl çağıl akan suya yazı yazma kabilinden bir etkiye sahip olarak var.
Protestoların bu şekilde “soğurulması”nda yine Kılıçdaroğlu başta olmak üzere parti sorumlularının sakin, sağduyulu, esnek hareket etmesinin de payı büyük. Mesela Veli Ağbaba anlattı, önceki günlerde korteje nefretle yaklaşıp kendilerini de Ak Parti’li olarak “ibraz eden” bir grup olmuş. Ağbaba, çok uğraşmış karşısındaki çakmak çakmak bakışları yumuşatmak için!.. Sohbetin önünü açmış, kayısı ikram etmiş ve sonuçta bir diyalog yaratabilmiş. Gruptan biri, ayrılırken kendi kendine (sunturlu bir küfür eşliğinde) sitemleniyormuş: “Şu işe bak, protestoya geldik, kayısıları aldık gidiyoruz!..”

                                                                          ***
Hasılıkelam bu, herkese açık bir “Gelin canlar bir olalım” yürüyüşü.
Özgürlük ve demokrasi arayışında bir olalım yürüyüşü.
Mutlu, huzurlu ve geleceğe güvenle bakan bir Türkiye için dinimiz, cinsimiz, dilimiz, fikrimiz, zikrimiz ne olursa olsun bir olalım yürüyüşü...

                                                                           ***
Bu yürüyüşü hep o klişe ve ucuz Demirel sözüyle küçümsemeye kalktılar:
Yollar yürümekle aşınmaz diyerek... Yollar yürümekle aşınmaz, ama aşılır!..
Kılıçdaroğlu liderliğinde CHP, dinbaz totaliteryanizmin memleket sathında yaşam yolumuza döşediği “çakırdikenleri”ne hiç aldırmaksızın yolları katediyor, aşıyor.
Ayrıca, yollar yürümekle aşınmaz da yolsuzluklara batmış ve zulümle abad olma yoluna girmiş dinbazlığın bu yürüyüşle hiç aşınmadığını da söyleyebilir misiniz?!
Sizi bilmem ama...
Dün İstanbul’un kapısına dayanan muhteşem topluluğun harmonisine; iktidara en yakın kuruluşların dahi yürüyüşün kamuoyunda alımlanmasına (kredisine) dair anket sonuçlarına; ve en önemlisi, yürüyüş karşısında ancak küfrün aczine düşmüş biçare ve zavallı saldırganlıklara bakıyorum da...
“Düzgün Baba” şahit ben söyleyemiyorum!..

Tayfun Atay / CUMHURİYET

Türkiye bir “Alevi”nin peşine düşmüş yürüyor! - ÜNAL ÖZMEN

Küreselleşmeyi ekonomik faaliyetle sınırlı tutmaya çalışan neoliberalizm, ulus devletin ortak kültürünü “çokkültürlülük” politikalarıyla etkisizleştirme yoluna gitti. Ortak kültür, toplumu kolektif davranmaya teşvik eder. Mikro kültürleri yücelten “çokkültürlülük” ise bireyi dini ve etnik aidiyetleriyle tanımlayarak toplumu topluluğa dönüştürür. Her bir topluluğu kendi sınırlarına hapseden bu politikanın amacı, küçük toplulukları kendi aralarında tartışıp çatıştırmak, sınır tanımayan sermayenin sömürüsünü gözden kaçırmaktı.

Neoliberalizmin farklılıkları kutuplaştırma politikası, uluslaşma sürecini tamamlamış Batı’da karşılık bulmadı: Bir Alman, Fransız, İngiliz, İtalyan mevcut statüsünü bırakıp kimliğini tarihin derinliklerinde aramadı. Sahip olduğu bilinç ve yurttaşlık hakları, kazananı olmayan maceraya atılmasına engel oldu. Ne yazık ki uluslaşma ve aydınlanma sürecini tamamlamamış feodal Müslüman ülkelerde bu politika mimarlarının beklentisini aşan rotada ilerliyor.
Ortadoğu’da süren çatışma çok taraflı değil, güçlü olan kendi egemenliğini ilan ediyor, diğerlerinden ise biat istiyor. Biat etmeyi reddeden varlığını koruyabilmek için çatışma alanından uzaklaşmaya çalışıyor. Bu coğrafyada farklı inançların, milliyetlerin, kültürlerin ve hatta aynı dinin farklı mezheplerinin birlikte yaşama imkanı ortadan kalktı.

Cumhuriyet deneyimi, Türkiye’yi toplumsal kutuplaşmanın dışında tutmaya yetmedi. Fakat cumhuriyet döneminde gelişen ortak kültür, Türkiye’nin kanlı bir çatışmanın sahnesine dönüşmesini de engelledi; devlete, siyasete yön veren politikacıların kışkırtmalarına rağmen.
Türkiye, iç çatışma potansiyeline Ortadoğu’dan daha az sahip olmamasına rağmen ne Kürtler ne Aleviler ne laikler ne de İslamcıların hedefindeki diğer etnik ve kültürel gruplar her türlü horlamaya, baskıya, hakarete bunu yapanların beklentisi olan karşılığı vermedi.  
Sol kültür her defasında direnmenin başka bir yolunu buldu. Kimi zaman çetin tartışmalara dalıp ortak tutum geliştirmekte geciken bu kesimler, sahip olduğu değerler sayesinde (Gezi, seçimler ve son olarak Adalet Yürüyüşü’nde görüldüğü gibi) ortak kültürlerini harekete geçirip etrafında birleştirmeyi başardılar.
Türkiye’nin yarısı, neoliberalizmin çatışma unsuru olarak kullandığı farklılıkları hiçbir zaman dikkate almadı. Ne kendi içinde çatıştı ne de İslamcıların düellosuna icabet etti. Nihayetinde Türkiye, Türkiye İslamcılarının Esad’tan daha az hazzetmedikleri Alevi birinin, Kemal Kılıçdaroğlu’nun peşinden yürüyor.

Dokunulmazlıkların kaldırılmasına evet diyerek demokrasiyi yollarda aramak durumunda kalması vb. kararlarından hareketle Kemal Kılıçdaroğlu’nun genel başkanlığı tartışılabilir; hatta Sünni halkına zulüm eden zalim bir Alevi başkanın yönetiminde mezhep savaşına sürüklenmiş Suriye’de, sünni çoğunluğun hukukunu savunan(!) sünni ülkenin muhalefet liderliğine Alevi birinin getirilmesi RTE’yi ayakta tutmaya çalışan derin bir projeye bağlanabilir. Bunların hiçbirinin önemi yok; Deniz Baykal’ın bile parti yönetiminden arındırdığı CHP’ye Alevi birinin başkan olup milyonları peşinden sürüklemesi “çokkültürlülüğün” değil, birlikte yaşamanın tutkalı ortak kültürün zaferidir.

ÜNAL ÖZMEN   / BİRGÜN

Memleket sevgisi - ÖZGÜR MUMCU

Adalet Yürüyüşü hedefine yaklaşıyor. Şunun şurasında pazar gününe pek bir şey kalmadı. Kemal Kılıçdaroğlu’nun hamlesi, oyun kurmaya alışkın iktidar çevrelerini hazırlıksız yakaladı. Önce seslerini çıkartmadılar, sonra dalga geçtiler, en sonunda iş hazır ezbere yani terör destekçiliği suçlamasına vardı.
 
İktidar soru ne olursa olsun bildiği tek cevabı veren tembel bir öğrenci gibi. Bütün toplumsal talepleri terörle ilişkilendirerek itibarsızlaştırmak ve bir suçmuş gibi sunmak haricinde verebileceği bir cevap yok. 
 
Bir de elbette iktidarın o müthiş kibri var. Anayasal bir hakkın, bir lütuf olarak verildiğinin söylenmesi. 
 
Üzerinde çok yazılıp çizildi ancak yine de tekrar etmekte fayda var çünkü mesele dönüp dolaşıp oraya bağlanıyor. Otoriter popülist iktidarlar bölücüdür. Toplumu ortadan yararlar. Sadece kendilerine destek verenleri milletten sayıp geri kalanı milletten ihraç ederler. Bir defa milletin parçası değilseniz hukuk size farklı, iktidarın gerçek millet diye değerlendirdiklerine farklı uygulanacaktır. Bunun da büyük bir adalet boşluğu yaratacağı açık.
 
Adaletin haksız tutuklamalarla, gerekçesiz ihraçlarla tarumar edilmesinin sebebi iktidarın milleti bölmesi. Tarafsız bir gözlemciyi dahi çıldırtacak derecede çifte standart içeren hukuk uygulamaları da öyle. 
 
İktidar, hukuku kendinden olanlara başka, milletten kabul etmediklerine başka uyguluyor. İktidarın basit bir aracına dönüşen yargı da bu milleti bölen çifte standartlı adalet sorununun ortağı.
Geçen gün, aylar sonra televizyonda bir tartışma programı izledim. Daha doğrusu on dakika kadar tahammül edebildim. Konuşmacılardan biri, Adalet Yürüyüşü’ne karşı çıkıyor ve iktidar yanlısı gösterilerle aynı muameleyi görmemesi gerektiğini dile getiriyordu. 
Gerekçesi ise şuydu: “Bu bir protesto gösterisi.”
 
İktidardan yana olmayan her gösteriyi, her yürüyüşü, her toplantıyı bir kaşık suda boğmak isteyen bir anlayış bu. Aslında Türkiye’ye inanmayan, ülkede yaşayan halkın aynı milletin parçaları olduğunu kabul etmeyen bir bakış açısı. 
 
Cemaatin siyasi kumpas davaları döneminde, iktidar destekli cemaatin emniyet ve yargısı “düşman ceza hukuku” uyguluyorlar diye eleştirilirdi. Bugün de vaziyet çok farklı değil. Milletten kabul edilmeyenler açıkça terörist ya da vatan haini yani düşman ilan ediliyor. Dolayısıyla onlara karşılarında bir vatandaş değil düşman varmış gibi davranılıyor. 
 
Toplumun yarısını milletten ihraç edemezsiniz. Toplumun yarısına terörist diyemezsiniz. Toplumun yarısının anayasal haklarını onlara “lütfedemezsiniz”.
 
Adalet Yürüyüşü aynı zamanda bir milli birlik yürüyüşü. Kendini en milliyetçi, en vatansever diye siyaseten pazarlayanların bu yürüyüşe yaptığı düşmanlık, onların aslında bölücü olduğu gerçeğini değiştirmiyor. 

 
Ne kadar tekrar edilse azdır. Adalet mülkün yani devletin temelidir. Cemaatle kol kola devletin kurumlarını sarsanlar, adalete yani devlete sahip çıkanlara karşı kitleleri kışkırtmayı bırakacak kadar hatalarından ders çıkartmıştır ve memleketlerini seviyorlardır diye umalım.

Özgür Mumcu / CUMHURİYET

Cesaret bulaşıcıdır - AYŞE YILDIRIM

Ne diyor Ankara Valiliği açıklamasında: “Toplumun geniş kesimlerine sirayet potansiyeli taşıdığı ...”
‘Sirayet’ etmesinden korkulan şeyi ise şöyle açıklıyor valilik: Yüksek sesle şarkı, türkü, marş söylemek, slogan atmak, film göstermek, çadır kurmak, ateş yakmak, açlık grevi/oturma eylemi yapmak…

Bunların toplumun geniş kesimlerine bulaşmasından korkuyorlar açıkça..
Ama ‘bulaşması’ demiyorlar, ‘sirayet’ diyorlar ki kötü bir şeymiş algısı yaratılsın.
Korktukları şey ne mi aslında…
Tam 17 yıl önce kolu koparılıp köpeklere atılan Veli Saçılık’ın bugün hâlâ hak arama mücadelesi vermesi… 17 yıl sonra ampute omzunun polis tarafından kırılmasına aldırış bile etmemesi… Onu yerlerde sürükleyen polise karşı koruyan insanların sayısının artması…
Kaçıncı kez bindiğini belki de bilmediği polis aracının içine gaz sıkan güvenlik şube müdürünün teşhir olması...
Oysa eşi ile gözaltından çıkan Veli Saçılık, şarkı ve türkü yasağına gülüyordu sadece.
“Benim sesim kötü olduğu içindir bu yasak! Hemen olumsuz yorum yapmamak gerek! :)” diyordu Twitter paylaşımında.
İşte bunu kıramadıkları için iki ay önce zaten yasakladıkları şeyleri bir kez daha yasaklıyorlardı.
İşlerini geri isteyen Semih ve Nuriye’yi mücadelelerinin bulaşmasından korktukları için tutuklamadılar mı? Günden güne eriyen, artık hiç yürüyemediklerini öğrendiğimiz iki insanın açlığıyla dalga geçmeleri, suç tarihlerini ‘15 Temmuz 2016’ yazmaları hep bundan değil mi?
Ama olmuyor işte. Hepimizin gözü önünde iki insan ölüme gidiyor. ‘Yaşamalısınız’ çağrılarına karşın haklılıklarına olan inançları nedeniyle bırakmıyorlar açlık grevlerini. Onlar yaşasın ve işlerini geri alsın diye uluslararası çapta bir imza kampanyası yapılıyor.
İşte korktukları şey bu; hak ve adalet istemlerinin ‘bulaşması’. Çünkü onların bulaşmasını pardon ‘sirayet’ etmesini istedikleri şey korku.
Onun için toplumun yarısını çok rahat bir şekilde terörist ilan ediyorlar.
Onun için milletvekillerini, gazetecileri cezaevlerine atıyorlar.
Onun için 22 gündür adalet için tabanlarını patlatan binlerce insanı hedef gösteriyorlar.
Onun için ülkenin Başbakanı, ana muhalefet liderinin ‘Adalet’ Yürüyüşü’nü ‘gaflet’ yürüyüşü ilan ediyor.
Onun için Kemal Kılıçdaroğlu’nu ‘terörist’ ilan etme yarışına giriyor yandaş kalemler…
Onun için mafya bozuntuları tehdit ediyor insanları…
Onun için Figen Yüksekdağ’ın duruşmasını dünyanın gözünden kaçırmak istiyorlar…
Ne diyordu Mithat Sancar: “Adalet bir fikirdir, adaletsizlik bir durumdur.”
Adaletsizliklerini çok iyi biliyorlar aslında. Kendileri yaptığı için herkesten çok daha iyi biliyorlar üstelik. Ve bu kez ‘sirayet’ ettirdiklerini sandıkları korkunun duvarlarını yıktığını da çok iyi biliyorlar artık…
‘Darbe’ dedikleri Gezi’den sonra ilk kez gündemi ellerinden kaçırmış olmanın telaşı içindeler.
Ne yapsalar olmuyor. On binlerce insanın adalet talebinin toplumun geniş kesimlerine ‘sirayet’ etmesinin önüne geçemiyorlar.
On binlerce insan 22 gündür geçtikleri her yere cesaretlerini bulaştırarak yürüyorlar.
Ne diyordu Selahattin Demirtaş, aylardır tutulduğu dört duvar arasından:
 
“Cesaret bulaşıcıdır.”

Ayşe Yıldırım / CUMHURİYET

G20 ve ‘Radikal Belirsizlik’ - ERGİN YILDIZOĞLU

G20 ülkeleri, Hamburg’da Merkel’in ev sahipliğinde toplanıyorlar. Toplantı öncesinde yoğunlaşan tartışmalar, “Radikal Belirsizlik” başlıklı yazımda değindiğim durumun tüm özelliklerini yansıtıyordu. Bu nedenle G20 toplantısından ciddi bir sonucun çıkmasını kimse beklemiyor. Çıta, “çelişkiler daha da derinleşmesin, var olan dengeler korunsun yeter”e kadar alçaltılmış durumda. 

‘Radikal belirsizlik’
Financial Times’dan Gideon Rachman’ın dikkat çektiği gibi, 2008 yılında yapılan ilk G20 toplantısında, “salonda en önemli liderin George Bush olduğundan kimsenin kuşkusu yoktu. Bugün, dünyanın geri kalanının liderlik için ABD başkanına bakabileceği söylenemez.”
Gerçekten de G20 toplantısı, Trump’ın yanı sıra Merkel, Xi Jinping, Putin gibi liderlerin pazarlık platformuna dönüşmüş durumda. Bugün ve yakın gelecekte bu liderlerin hiçbiri, “en önemli lider” unvanını alabilecek gibi görünmüyor. Bu belirsizliğin arkasında dünya kapitalist sisteminde yaşanmakta olan krizin yol açtığı dönüşümler içinde ABD hegemonyasının gerilemesi yatıyor. ABD’nin sorun çözme kapasitesi geriledikçe de onun düzenlediği, koruduğu uluslararası ekonomik - siyasi - güvenlik mimarisi çözülüyor, sorunlar ve riskler çeşitleniyor, genelde bir “radikal belirsizlik” egemen oluyor. 

Bir lider aranıyor
Her kıtada çok ciddi kriz noktaları gelişiyor. En sakin gibi görünen Latin Amerika’da bile Venezüella bir yavaşlatılmış iç savaş yaşıyor. Brezilya, siyasi ve ekonomik bir krizini aşamıyor. Trump yönetimi, Küba’yı taciz etmeye başladı. Meksika, Kolombiya suç örgütleriyle baş edemiyor. Tüm kıtada su kıtlığı sorunu, siyasi yolsuzluklar gittikçe derinleşiyor. 
 
Avrupa’da, ekonomik krizin, göçmenlik krizinin yükünü halk sınıflarının üzerine yıkmaya çalışan düzen partilerine, liderlerine yönelik bir toplumsal öfke, neo-liberal, küreselleşmeci modeli hedef alarak kabarmaya devam ediyor. AB’nin önemli ülkelerinden İngiltere’de Brexit sürecinin neler getireceği henüz belli değil. Avrupa’nın Doğu sınırlarında, Batı Balkanlar’da, Rusya’nın da katkılarıyla yeniden bir kriz olasılığı gelişirken, iki jeopolitik basınç odağı olarak, Ukrayna’nın ve Türkiye’nin ekonomik siyasi istikrarı (buralarda da Rusya etkisine rastlıyoruz) aşınmaya devam ediyor. 

 
Ortadoğu ve Kuzey Afrika, İslamcı terör, Libya kaosu, Suriye iç savaşı, Katar krizi, IŞİD sonrası sorunlar, İran’la bir savaş olasılığı altında birçok noktadan birden yanıyor. Uzakdoğu’da Kuzey Kore’nin balistik füze denemeleri, Çin denizinde yapay adalar etrafında bir ABD-Çin çatışması tehlikesi yeni bir dünya savaşı olasılığını gündeme taşıyor. 
 
Bu kaosa düzen getirebilecek hegemonya adaylarına bakınca, ABD’nin ekonomik kültürel etkisinin zayıflamaya devam ettiği, Almanya’nın askeri güç, Rusya’nın ekonomik güç, Çin’in ekonomik ve askeri güç yetersizliği ile, ABD dışında kalanların da bir ölçek sorunu ile karşı karşıya oldukları görülüyor. Liderlik eksikliği orta ve küçük çaplı ülkelerin manevra alanını, istikrarsızlık yaratma kapasitelerini arttırıyor, jeopolitik kriz noktalarını çeşitlendiriyor. 
 
Bu koşullarda Merkel’in partisi G20 toplantısı öncesinde yayımladığı seçim bildirgesinde, Almanya’nın ABD ile ilişkisinin düzeyini tanımlarken, geleneksel olarak “dostluktan” değil, bu kez “ortaklıktan” söz ediyor, Rusya ile “Kuzey Akım” enerji hattı projesine, ABD’nin itirazlarına kulaklarını kapatarak devam ediyor. Rusya ile Çin arasındaki yakınlaşma ilerlerken ABD’nin bir büyük strateji belirleyemediği, Ortadoğu bataklığına, istikrarsız bir liderlik altında yeniden batmakta olduğu görülüyor. 
 
Küresel ısınma, gıda ve su kıtlığı, yeni bir mali kriz riski, ek olarak her kıtada savaş, terör, silahlanma yarışı... Bu sorunların hepsi, uluslararası işbirliği ve liderlik gerektiriyor. Birincisi, ekonomik krizin basıncı ile artan korumacılık ve rekabet eğiliminin etkisiyle giderek zorlaşıyor, ikincisi ortada yok. G20 toplantısı, bu “radikal belirsizlik” içinde başlıyor. Bir yorumcunun dediği gibi,  
“Sorunları daha da ağırlaştırmadan biterse başarı sayılmalı.”  

Ergin Yıldızoğlu / CUMHURİYET

Faiz, kur, enflasyon… Bu çemberden nasıl çıkarız? - ASLI AYDIN

Bir ekonominin fiyat mekanizması başta olmak üzere, makro dengelerinin sağlanması ve ekonominin dengeli bir çizgide yürümesi için faiz, kur ve enflasyon üçlüsünün uyumlu olması gerekir. Ulusal paranın değeri bu üçlü tarafından belirlenir. Bu üçlünün arasındaki her uyum da ‘iyi’ değildir. Örneğin üçü birden artış gösteriyorsa veya istenmeyecek ölçüde düşüş gösteriyorsa, bu durum o toplumda yoksullaşma olduğu anlamına gelir. Kısaca dengenin varlığı ve nerede kurulduğu önemli.
Türkiye’de de bu üçlü önemli bir sorun. Yüksek enflasyon, değersizleşen ulusal para ve yüksek faiz ekonominin bir türlü üzerinden atmadığı hastalık olmaya devam ediyor.

Özellikle enflasyona değinmekte fayda var. Dış ticaret yapısındaki açık üreten yapı eşliğinde ülkenin giderek daha dışa bağımlı hale gelmesi, iç pazarda üretimi daha maliyetli hale getiriyor. Üretimden, son tüketiciye uzanan yolda ise denetimsizliğin hakim olmasını da eklediğimizde, yerli malların fiyatlarında sürekli hale gelen bir tırmanış ortaya çıkıyor. Hal böyle olunca enflasyon yükseliyor, enflasyon yükseldikçe de yerli üretim değil, ithalat destekleniyor. Oysa ithal malların ülkeye girmesinin ne enflasyona ne de TL’ye faydası var. Olsa olsa sadece tükettiğimiz malların kalitesini düşürerek daha ucuz alternatifler yaratmaya imkan veriyor. Fakat sanmayın ki özellikle doların TL karşısındaki yükselişi bu malların ucuz kalmasına izin veriyor veya verecek. Hele ki sanayi üretiminden bahsediyorsak ithal ara malı kullanımının yaygınlığını göz önünde tutarsak, kurun enflasyona etkisinin ülkemizde daha yoğun ve hızlı olduğunu görmek gerekir. Yani sözün özü taburenin bir bacağı kırık, tamir etmek yerine ikinci bacağı da keserseniz taburenin devrilmesini hızlandırmış oluyorsunuz. Son günlerde kamuoyuna yansıyan yerli tarım ürünlerinin yerine ithal ürünlerin desteklenmesi böyle okunabilir. Nitekim enflasyon hala önemli bir sorun olmaya devam ediyor ve şimdi ithalatın körüklenmesiyle üzerine bir de kur riski ekleniyor. Yani halkın sofrasına etin ne kadar girebileceğini borsa ekranlarından takip etmeye başlayabiliriz.

Enflasyon-kur ilişkisinin ekonomi üzerinde yarattığı risk artarken, bir de faiz cephesine bakalım. Bu enflasyon-kur ilişkinin zapturapt altına alınmasında MB’nin kullanabileceği tek araç. İthalatı artırırken, bir yandan kuru stabil tutmak adına kaçınılmaz olarak MB faiz silahına sarılacak. İyi de faiz zaten yüksekken daha fazla ne kadar yükselecek? Bu kadar yüksek faiz söz konusuyken örneğin sanayi yatırımları başta olmak üzere nasıl yeniden  canlandırılabilinecek? Yahut faizleri bir daha indirebilmek, ithal bağımlılığı artarken bundan sonra nasıl mümkün olabilecek? Bu soruların yanıtları önemli ve hiç de olumlu gözükmüyor.

Küresel veriler Türkiye’nin aleyhine

Bilindiği gibi ulusal ekonominin tüm finansal ve reel dengeleri, küresel fonlara ve bu fonların risk alma iştahlarına bağlı. Eğer ki bu fonlar Amerikan ve Avrupa merkez bankalarınca miktarsal açıdan destekleniyorsa, yani genişletici para politikaları uygulanıyorsa ve eğer ki risk iştahı denilen olgu mevcutsa, bu fonlar Türkiye, Brezilya, Güney Afrika, Arjantin gibi riskli ülkeleri tercih ediyor. Fonların bu yönü korundukça, örneğin Türkiye’ye para giriyor, ekonomi büyüyebiliyor. Tabi bugün olduğu gibi enflasyon yükselirken kurun düştüğü senaryolar da ortaya çıkabiliyor.
Fakat artık tüm çevrelerin de kabul ettikleri bir durum var. O da bu fonların riskli değil, riski en az olan ülkelere yani kapitalizmin çevrelerinden merkezine yöneleceği durumu. Küresel veriler de bu beklentiyi güçlendiriyor. Öncelikle Amerika verileri Amerikan Merkez Bankası Fed’in faiz artışlarının devamını işaret ederken, Fed başkanlarının verdikleri demeçler bunun sadece MB politikalarıyla sınırlı kalmayacağını gösteriyor. Bilindiği gibi 2008 krizi sonrasında Fed politikaları, tahvil alımına devam etme yönündeydi, fakat bugüne doğru gelindiğinde bu alımlar yavaşlatıldı. Üstelik yapılan açıklamalarda eğer tahvil alımına devam edilirse Amerikan ekonomisinin yine bir finansal balonun pençesinde kalacağı açıkça yer almaya başladı. Bu önemli bir durum, çünkü artık küresel fon düzeyini ve yönünü belirleyen baş aktör Fed’in, Türkiye gibi ülkelerin fonlanmasını sağlayan politikaları uzun bir süreliğine rafa kaldıracağı açıkça görülüyor. Bunu bugüne kadar yavaş yavaş hissetti Türkiye. 2013 sonrası itibariyle sıcak para akışında önemli bir yavaşlama yaşadı, büyüme oranları bir anda dip yaptı. Ne var ki mevcut durum, bundan sonra bu etkinin daha derinden olacağını gösteriyor. Keza, Avrupa Merkez Bankası (AMB), Avrupa’daki ekonomik toparlanmayı işaret ederek genişletici para politikalarının kısa bir zaman sonra sona ereceğini de geçtiğimiz haftalarda yine duyurmuş oldu. Nitekim Türkiye ekonomisine ikinci gol de buradan gelmiş oldu.

Bu dar çemberden nasıl kurtuluruz?

Bugün ekonomiye şöyle ya da böyle bir miktar sıcak para giriyor. Doların neredeyse 4’e değen TL karşısındaki değerinin bugün 3,5’lara düşüşünden bile bu anlaşılıyor. Fakat bu halde bile ne enflasyona ne de faize olumlu bir katkı yapabiliyor. Enflasyon, son ayda artış hızı biraz gerilemiş olsa da, çift haneli seviyelerde yükselme eğiliminde. Faiz ise -hükümet tarafından faiz aleyhine her ne kadar açıklama gelse de- aksi yönde yükselmeye devam ediyor. Faiz yüzde 12’ye dayandı ki bu oran en yüksek faiz veren ülke olarak bilinen Brezilya’yı bile sollamış durumda.

Bu durumda yapılacak tek bir şey var. Bugüne kadar, ekonomiye daha da zarar veren, üretim kapasitesine darbe vuran, tarım alanlarını ranta açan, sanayiyi dışa bağımlı kılan yöntemleri çöpe atmak. Ve bu alanları görmezden gelen değil, buralar için politikalar üretmek. Sanayide teknoloji odaklı, istihdam odaklı olmak. Tarımı korumak, üreticiyi ve tüketiciyi kollamak. Ve her şeyden önemlisi toplum için ekonomi anlayışı üretebilmek. Toplumun ihtiyaçları ortada: iş, nitelikli bir yaşam için ücret, eğitim-sağlık başta kamu hizmetlerine doğrudan erişim; yani insan onuruna yakışır bir yaşam. Tüm bunları bir anda sağlamak elbette kolay değil… Fakat bunları gerçekleştirmek için atılan her adımın nasıl büyük bir değişim sağlayacağı unutulmamalı.

Aslı Aydın / BİRGÜN

Yürüyüşten sonra… - L. DOĞAN TILIÇ

^“Adalet Yürüyüşü” belki de ilk adımı attığında Kılıçdaroğlu’nun da beklemediği bir başarıyla bugüne geldi ve sonuna yaklaşılıyor. Sona yaklaşılırken iki nokta öne çıkıyor. Birincisi, Kılıçdaroğlu’nun duyumları ve Başbakan Yardımcısı Kurtulmuş’un da “uyarıları” ile öne çıkan provokasyon konusu.

Kılıçdaroğlu’nun M. Yetkin’e söylediği gibi; İstanbul’a yaklaşırken iktidar bir grubu yürüyüşe saldırtıp, “toplum kutuplaştı, kamu düzeni tehdit altında diyerek ve OHAL gerekçesiyle yasaklama” yoluna gidecek mi?

AKP, politikalarını gerçekten sık sık anketler yaparak belirliyorsa, bu tür bir olayın yürüyüşü destekleyen geniş kitlelerden çok daha fazlasının iktidara tepki göstermesine yol açacağını görüyordur!

Bu akıldışı olasılık gerçekleşmez ve Pazar günü yürüyüş İstanbul’da milyonluk bir mitingle sona ererse, AKP buna 15 Temmuz etkinlikleri ile karşılık vermeye çalışacaktır. Demokrasi nöbetlerinde “çok daha büyük” bir kitleyi meydanlarda toplayıp, “Siz o kadarsanız biz de bu kadarız” diye yine “siz-biz” kutuplaşması üzerinden gövde gösterisi yaparak Adalet Yürüyüşü ve sonrasındaki mitingin yarattığı havayı bastırmaya çalışacaktır.

Açıkçası, yürüyüş boyunca iktidar çevrelerinden gelen tepkilerin aklını bir kör inançla ona teslim etmiş olanlar dışında kimseyi etkileyecek mecali yoktu. Kabul edelim ki, Başbakan Yıldırım’ın sözlerinin, o sesine ne kadar ürkütücü bir ton vererek “gaflet yürüyüşü” dese de, gülümsetici bir etkisi vardı.

Kılıçdaroğlu’nun yürüdüğü yol için “Yaptığımız yolların kalitesini anlamış oldu” dedi Yıldırım. O yol ki; eski İstanbul yolu, Osmanlı’nın son yıllarında da vardı ve atla çekilen arabalarla 79 saatte gidiliyordu. 1950’lere gelinirken otobüsler aynı yolu 18 saatte alıyordu. Bugün yürünerek de 25 günde gidiliyor işte. Aydın Menderes, bir röportajında, “Babamı Ankara-İstanbul yolunu yaptığı için astılar” demişti. Şimdi Yıldırım, bu yolu da yaptıkları yollar arasına katıp Kılıçdaroğlu’na kalite kontrolü yaptırdı!

AKP’nin “Yürüyerek adalet aranmaz”, “Adalet, demokrasi sokakta meydanda bulunmaz” söylemi de kendisi tarafından boşa çıkarılıyor. Demokrasiyi korumak için insanları sokaklara meydanlara nöbete çağırıyorlar işte!

Geçen gün, “Hiç yürüyenle yürümeyen bir olur mu?” yazısında “Bir eylemde yalnızca ondan amaçlanan hedefe ulaşarak sonuç alınmaz. Her eylemin, ona katılanları da değiştirip dönüştüren bir sonucu olur. Bu politik sonuca çoktan ulaşıldı bile!” demiştim.
M. Yetkin’in yürüyüşün ne sonuç getireceği sorusuna, Kılıçdaroğlu; “Türkiye’de çok şey değişecek, değişmeli. Adalet duygusu toplumun tüm kesimlerine sirayet etti, bütün dünyada Türkiye’de adaletin olmadığı yönündeki kanı pekişti, hükümetin kendisini sorgulaması lazım” yanıtını vermiş.

İktidarın kendisini sorgulayacağını beklemek, onun bugüne kadarki pratiğini göz ardı etmek olur.
Ancak, umarım muhalefet kendisini sorgulayabilir ve yürüyüşün yürüyenlerde yarattığı dönüşüme uygun bir çizgi izleyebilir. Hayır kampanyası ve bu yürüyüşle ortaya çıkan, çok farklı kesimlerin bir arada durabildiği potansiyeli, tam da yürüyüş boyunca yapıldığı gibi; provokasyonlara gelmeden, tek adam rejimine karşı en geniş kitleleri kucaklayarak sürdürmenin yollarını bulabilir!

Adalet için yürünen uzun yolun sonuna gelindiğinde, iki genç eğitimci de neredeyse yaşamlarının sonuna geliyor olacaklar. 10 aylık Kartal bebeğin hayata tutunabilmesi için 19 saatte 1 milyon avro toplayabilen Türkiye’nin yaşatma gücü, Nuriye ve Semih’i yaşatmak için bir şey yapamaz mı? Yürüyüşün sonunda İstanbul’a toplanan 1 milyon insan, başta Kılıçdaroğlu, “Siz bırakın, yarın biz hepimiz sizin için aç kalacağız” diyemez mi?

İçişleri Bakanı onlara dediği gibi bize de şucu bucu dermiş; biz yalnızca insanı yaşatmak için bir adım attığımızı biliyorsak varsın desin, ne olacak!

Adalet için 450 km boyunca atılan on binlerce adımdan sonra ve daha yürünecek çok da yol varken, bir büyük adım da iki genç insanı yaşatabilmek için atabilsek, adalet yürüyüşü çok daha anlamlı olmaz mı?

L. DOĞAN TILIÇ / BİRGÜN

Mülkün temelinden itirazın çatısına - MİNE SÖĞÜT

İtiraz etmek için...
“Hayır” demek için...
Baskılar karşısında dik durmak için...
Her seferinde gösterişli organizasyonlara, heveslendirici eylemlere, kendisini ateşe atan liderlere ihtiyaç duyarsak bu yürüyüşten sonra da hiçbir şey değişmez.
Daha önce de olduğu gibi aradan yıllar geçer, daha korkunç hukuksuzluklar tepemize biner ve biz eski fotoğraflarımıza bakıp iç geçiririz.
Artık bu yürüyüşten öğrenmemiz ve asla unutmamamız gereken çok önemli bir şey var.
Birlikte hareket etmek bizi güçlendiriyor.
Birbirine sırtını dönmek de zayıflatıyor.
Ama bu basit ve hayati bilgi maalesef hiçbir zaman uzun ömürlü olmuyor.
Daha önce defalarca bizi bu bilgiye yaklaştıran sert deneyimler yaşadık.
Ama hafızalarımız nankör...
Ruhumuz ince...
Kalbimiz güçsüzmüş gibi...
Her şeyi çabuk unuttuk.
Gezi’den sonra üzerimize dökülen ölü toprağını, neredeyse umudu tamamen kestiğimiz bir siyasi partinin 69 yaşındaki liderinin yaz ortasında günlerce sürecek bir yürüyüşe çıkma cesareti ve azmiyle atmış olmamız;
Sağcısıyla solcusuyla, memuruyla işçisiyle, kadınıyla erkeğiyle, genciyle yaşlısıyla, birbirine sitem eden farklı görüşlerden yığınla insan, yeniden aynı cümleyi kuracak hale gelmemiz...
Artık bize bir şeyler öğretmeli.
Bugün o yürüyüşe katılanlar, eylemi canı gönülden destekleyen bu kalabalıklar daha önce neden bu kadar dağınıktılar?
Ve yürüyüş sonlandıktan sonra daha ne kadar bir arada duracaklar?
Bundan sonra ne yapmamız gerektiğinin cevabını ancak bu soruların nedeni olan kaygılardan kurtulduktan sonra bulabiliriz. 

Aksi halde başladığımız yere, hatta belki daha da beterine döneriz.
Bugüne kadar aslında hepimizin ortak sorunları vardı ama o sorunun şifre kelimesini bulamadığımız;
Bir çatı kavram altında bir türlü toplaşamadığımız için alışkanlıklarımızın peşinden gidiyor ve birbirimize sırtımızı döne döne kendi kabuklarımıza çekiliyorduk.
Artık o kabukların içinde nefessiziz.
Ve biliyoruz, ancak birlikte hareket edersek bu düzeni değiştirebiliriz.
Adalet kavramının altında toplanarak ve ısrar ettiğimiz şeyin ne olduğunu zinhar unutmayarak aynı cümleyi kurabildiğimiz sürece gerçekten başka bir ülke hayal etme şansımız var.
Bizimki gibi tehlikelerle ve tehditlerle çevrili bir coğrafyada politik dillerin çeşitliliği ve farklı görüşlerin ortak noktalar arayarak ülke yönetimini adaletli bir şekilde biçimlendirmeleri hayati bir strateji.
Bu olmasın diye elinden geleni yapan iktidar;
Kendi yarattığı 15 Temmuz efsanesine sıkı sıkı sarılarak;
Ve karşısına dikilen herkese terörist yaftası yapıştırarak bu birlikteliği dağıtmaya çalışıyor.
Kötücül iktidarların başarısı, alt etmek istedikleri muhalif güçleri birbirlerine düşman etme becerilerine bağlıdır.
Başarısızlıklarının tek koşulu da ortak bir iradeyi kuşanmış farklı ama birleşik itirazları karşılarında omuz omuza bulmalarıdır.

Mine Söğüt / CUMHURİYET

Kinini unutmayanlar - MUSTAFA K. ERDEMOL

Özgür Mumcu’nun sosyal medya hesabından yaptığı “Bir lider bin odasında bin klima olan sarayda. Diğer lider 40 derece asfaltta yürüyor. AKP, elitlerin partisidir” paylaşımına, kendisini zeki sanan ancak gerçekten insanlıktan nasibini almadığı belli olan İslamcının verdiği yanıt şu: “Baban da sıcağı severdi”.

Malum Özgür Mumcu’nun babası Uğur Mumcu arabasına konan bombayla katledilmişti. İslamcının “sıcak” dediği bu. Memlekette “dindar nesil” yetiştireceğini söyleyen AKP Genel Başkanı’nın “kininizi unutmayın” öğüdünü yerine getirenlerden biri de işte bu İslamcı. Kinlerini gerçekten unutmuyorlar. Mumcu, katledileli 24 yıl geçti, ama onu yok eden bombanın “sıcaklığı” bu İslamcının yüreğindeki kin ateşini de bugüne kadar canlı tutmuş demek ki. Bir insanın kötülüğe bu kadar sadık kalması takdir de edilecek bir tutum belki de. Hiçbir insani tutumdan etkilenmeden alçak kalabilmek ciddi bir “başarı”.

Başkalarının acılarına vurma acizliği, zayıf insan tutumu olarak değerlendirilirdi hep. Oysa öyle değil. Bu, gücü elinde bulunduran ya da bir güce sırtını dayayanların tutumu artık. Sadece zayıflıktan kaynaklanan kötü bir insan davranışı olarak görülmesi zor bunun. Bilinçli bir seçim bu. İnandığı din, bu alçak adamın eline, diline karşıtlarını incitmek, yaralamak için bu söylemi veriyor. Ne demişti zat, “kininizi unutmayın”.

Sevgi üzerine kurulmuş tek bir anlayışları yok bunların. Bu alçak İslamcı, Uğur Mumcu’nun “yanarak/parçalanarak” ölmesinden kendi inancı adına pay çıkarıyor. “Sıcaktan hoşlandığını” söylediği Mumcu’nun alçakça/vahşice katledilmesini açıktan açığa üstleniyor. Çünkü bu “küffara” karşı verdiği cihadının bir parçası onun gözünde.

Asfaltın sıcaklığı ile bombanın sıcaklığı arasında kendince bağ kurarak akıllı bir laf ettiğini savunan zatın, bunu yaparken gerçek adını kullanamamış olması, cinayeti/vahşeti ancak gizlice savunabildiği anlamına geliyor. Ama kendi kimliğini sakladığını sanırken zihniyet dünyasının tüm bireylerinin kimliğini ifşa etmiş oluyor, farkında mı bilmem? Çünkü Mumcu’nun ölümünden onu din düşmanı sayanlar, uyuşturucu kaçakçıları, insan tacirleri, silah tüccarları (bunların hepsinin haberini yapmıştı Mumcu) mutlu olmuşlardı. Bu tweeti atan alçak tüm bunların toplamıdır.

Ateş metaforu ile Mumcu’nun (dolayısıyla onun gibi düşünen herkesin) cehenneme layık olduğunu, onların “sıcaksever” oluşlarını sözüm ona anımsatarak belirtmiş de oluyor. Mumcu’yu öldüren alçakların “ateşi” ile inandığı Allah’ın cehenneminin ateşini aynı görmek İslamcının asla farkına varamadığı çelişkisidir. Mumcu’nun öldürülmesini adeta kutsarken, inancını kimlerle paylaştığının da farkında değil bu alçak.

Zaten herhangi bir şeyin farkında olması da gerekmiyor. Ayrıca “kininizi unutmayın” öğüdünü tutmak için harcanan çaba bir şeyleri fark etmesine engel. Unutulmaması istenen kin, inancı adına hep “sıcak” tutulması gereken bir duygu. Mumcu’dan çok bu alçağın “sıcaksever” olduğu da çok belli.

Ülke bu durumdadır. Başkalarına en vahşi ölüm biçimlerini layık görenlerin ülkesidir Türkiye. “Peygamber ocağı” askeriyenin sıradan bir mensubunun köprüde boğazını keserek öldüren kişilerin “dava adamı” kabul edildiği bir ülkedir Türkiye. Köprüde boğaz kesen de, tweette cinayetle alay eden de “kinini unutmaması” istenen nesil mensuplarıdır.

Türk-İslam Sentezi’nin yetiştirdiği “insan” tipi budur. Bu Sentez, “şiddet/sevgisizlik/kör inanç” üzre kurulu bir sentezdir. İnancının kendisine haklılık verdiğine inanması bu sentez mensubunun dilediği her şeyi yapmasına olanak tanıyor işte.

Arkasında “kininizi unutmayın” diyenler de var. O kadar çoklar ki bunlar. Akşam kesiyorsunuz sabah yeniden yeşeriyorlar.

MUSTAFA K. ERDEMOL / BİRGÜN

Milletten sayılmayanlar ve yürüyüşün sosyolojisi - FATİH YAŞLI

Artık gayet iyi bilindiği üzere, Türkiye toplumu bizzat iktidar eliyle tam ortasından ikiye ayrılmış durumda. Bir tarafta “milletten olanlar” ve bir tarafta olmayanlar var. Sünni-Müslüman, Türk, heteroseksüel, erkek ve iktidar partisine oy verenler millet dairesinin içinde yer alıyorlar, kadınlar ve diğer etnik gruplar ise eğer iktidara oy veriyorlarsa, bu dairenin kıyısında, “millet”e iliştirilmiş bir şekilde kendilerine bir yer bulabiliyorlar.

Millete dâhil edil(e)meyenlerin ise kimler olduğunu biliyoruz. Cumhuriyetçiler, sosyalistler, Aleviler, eşcinseller, muhalif Kürtler, Kadınlar (büyük harfle Kadınlar)… Bu toplam, iktidar nezdinde potansiyel terörist, vatan haini, işbirlikçi, dış güçlerin maşası, üst aklın uzantısı olma niteliği taşıyor, iktidar ve ideolojik aygıtları tarafından mütemadiyen bu ithamlarla karşı karşıya geliyor, bunun üzerinden kriminalize ediliyor, siyasal alanın dışına itilmeye, bastırılmaya, susturulmaya çalışılıyor.
Eğer Türkiye’de yaşanan süreci bir rejim inşası süreci olarak okursak, bu aynı zamanda “rejim yanlıları” ve “rejim karşıtları” şeklindeki bir ikili ayrıma tekabül ediyor: Rejim yanlısı isen millettensin ve millettensen rejim yanlısısın, rejim karşıtı isen milletten sayılmıyorsun ve milletten değilsen rejim karşıtısın. Dahası, bu ayrımdan yola çıkarak başka bir yere daha varıyoruz: Bir yanda milletin ve milli çıkarların temsilcisi olanlar, yani iktidar ve öte yanda ise milli çıkarlara ihanet içerisinde olanlar var. Milli çıkarlar iktidarın çıkarları, iktidarın çıkarları ise milli çıkarlar anlamına geldiğine göre, her türlü iktidar karşıtı, her türlü muhalif pozisyon, milli çıkarlara karşı olmak, dolayısıyla vatana ihanet anlamına geliyor.

Hatırlarsınız, yakın zamanda bu ayrım üzerinden dolaşıma sokulan söylemin yoğun bir şekilde gözlemlenebildiği hadise 16 Nisan referandumu olmuştu. “Hayır” diyenler, hangi ideolojiye, dünya görüşüne, etnik, mezhepsel ya da cinsel kimliğe mensup olduklarına bakılmaksızın “terörist” ve “vatan haini” ilan edildiler. “Hayır” demek Pensilvanya ve Kandil ile iş tutmak, “Haçlı ittifakı”nın bir parçası olmak, üst akla hizmet etmek demekti. Devletin tüm  olanaklarını kullandıklarını ve şaibeli bir referandumdan dahi ancak % 51 çıkarabildiklerini göz önüne alarak söyleyecek olursak, toplumun en az yarısı, açıkça terörist ve vatan hainiydi bu söyleme göre.

Güzel, buradan hareketle şu soruya bir yanıt arayabiliriz o halde: “Adalet Yürüyüşü”nün ana teması, yürüyüşe damgasını vuran şey, yürüyüşün motivasyon kaynağı nedir?”
Bu sorunun açık bir yanıtı bulunuyor bana göre: Nasıl ki 16 Nisan referandumundaki temel ayrışma rejim yanlıları ve rejim karşıtları arasında olmuşsa, nasıl ki ilki “Evet” ve ikincisi “Hayır” cephesini oluşturmuşsa, aynı durum “Adalet Yürüyüşü” için de geçerlidir. Yürüyüşteki tablo, referandumdaki tablonun devamıdır ve yürüyüş açıkça “Hayır” cephesinin, milletten sayılmayanların yürüyüşüdür, bu nedenle de yürüyüşe katılanların ortak noktası açıkça “rejim karşıtlığı”dır.

Peki “yürüyüşün sosyolojisi” hakkında neler söylenebilir? Örneğin muhalif kimi İslamcıların ya da Cemaat sempatizanlarının Kılıçdaroğlu’nun yanında poz vermelerine bakarak, bu yürüyüşe İslamcıların ya da Cemaatçilerin damga vurduğunu söylemek mümkün müdür? Anti-kapitalist Müslümanların fikriyatı “yürüyüşün ruhu”nu teşkil ediyor olabilir mi? Hiç sanmam. Yürüyenler ve destekçiler, Cumhuriyet mitinglerinden Gezi’ye ve oradan da referanduma uzanan çizgiyi oluşturan kitlelerdir ve açıkça Cumhuriyetçi, laik, aydınlanmacı hassasiyetlere sahiptirler.

Ya da emperyalist merkezlerin de bu yürüyüşten birtakım beklentileri olması, hatta birtakım girdiler yapmaları “yürüyüşün ruhu”nu belirleyebilir mi? Örneğin bu kitlenin eline ABD, AB bayrağı alması, dış müdahale çağrısı yapması mümkün müdür? Buradan bir “renkli devrim” çıkartmak isteyenler belki vardır ama bu sorunun yanıtı benim açımdan net bir şekilde “hayır”dır; bilakis Türkiye’de bağımsızlıkçı bir çizgi varsa, o çizgi bu ülkede belki yürüyüşü tertipleyenlerce değil ama kesin olarak yürüyüşe katılanlar ve destek verenlerce temsil edilmektedir.

Peki burada asıl hedef “düzen içi” bir çözüm müdür? Şüphesiz ki öyledir, çünkü “rejim karşıtlığı” ile “düzen karşıtlığı” arasında hâlâ kapatılmamış ama kapatılmayı bekleyen bir açı vardır. Yürüyüşü tertipleyenler elbette ki burjuva karakterli bir çözüm istemekte, “adalet” meselesini sınıfsal eşitsizliklerden ve sömürü düzeninden uzak tutmaya özen göstermektedirler.

Ancak anti-emperyalizmle, aydınlanmacılıkla, despotizm karşıtlığıyla, bağımsızlıkçılıkla, sömürü düzenine karşıtlık arasındaki mesafe sanıldığından da yakındır ve o kapatılmamış olan açıyı kapatabilecek olanlar, potansiyel olarak sosyalistlerdir, soldur. Yani yürüyüşün, yürüyüşü tertipleyenlerin niyet ve hedeflerini aşabilmesi, “yürüyüşün sosyolojisi”ne müdahaleyi, bu sosyoloji ile ilişkilenmeyi gerektirmektedir.

Eğer iktidar bir millet inşa ediyor, kendine uygun bir kolektif kimlik yaratıyorsa, bize düşen de bir yurttaşlık kimliği inşa etmek, bir halk-olma pratiğini hayata geçirmektir. Rejim karşıtlığını düzen karşıtlığına evriltebildiğimiz ölçüde ve soyut adalet talebini sınıfsal eşitlik talebiyle ve sömürü düzeniyle mücadeleyle ilişkilendirebildiğimiz ölçüde bu inşa ve pratik geçerli olacaktır. Başarabilir miyiz peki?
En azından deneriz, çünkü denemeden bilemeyiz.

Fatih Yaşlı /BİRGÜN

Türk-İslam Sentezi’nin son günleri - ORHAN GÖKDEMİR

1970’li yıllarda “Aydınlar Ocağı” tarafından dillendirildi. Türkiye için en iyi yol mevcut “milliyetçi batıcılık” politikasından vazgeçip “Türk İslam Sentezi”ne yatay geçiş yapmaktı. Aydınlar Ocağı ülke için milliyetçi batıcılık yerine bir tür “milliyetçi dincilik” politikası öneriyordu.

Aydınlar Ocağı’nın bu politik önerisi 1980’li yıllarda bizzat 12 Eylül cuntası eliyle yürürlüğe konuldu. Toplum islamize edilecek, din anayasal bir kurum olarak kamu yaşamına sokulacaktı. Zorunlu din dersi geldi böylece. Ardından imam hatip patlaması yaşandı. Milli Eğitim ordu eliyle dinselleştirildi. Birtakım tarikatlar el altından desteklendi. Yurtdışında Türk vatandaşlarının kalabalık olduğu ülkelerde onları “yıkıcı ve bölücü” akımlardan korumak amacıyla DİTİP (Diyanet İşleri Türk İslam Birlikleri) adlı bir tarikat benzeri teşkilat kuruldu. Bu teşkilatı örgütleyen Genelkurmay yurttaşlarına camiler etrafında toplanma çağrısı yaptı. Güneydoğu’da helikopterden atılan bildirilerle Kürtler “Ermeni tohumu” PKK’ya karşı cihada çağrıldı. Laikliğin devlet eliyle yıkılmasının kısa tarihidir bu.

Ülkedeki sağcı partilerin çoğu zaten devletin benimsediği bu “Türk-İslam” çizgisini takip ediyordu. MHP ise, sentezin bir tür ete kemiğe bürünmesinden ibaretti. Hatta arı bir Türkçülük ile “son Türk devleti” içinde etkin bir rol oynayamayacağını anladıkça dümeni İslam yönünde çevirmekte hiçbir sakınca görmedi. Böylece Aydınlar Ocağı’nın Türk – İslam Sentezi giderek İslam – Türk Sentezine dönüşmeye başladı. Ülkenin milliyetçi dincilikte tutunamayacağı, zorunlu olarak dinci bir milliyetçiliğe demir atacağı belli olmuştu.

Dinci milliyetçilik, şimdi AKP’de vücut bulmuş bir politika. Bu politikada belirleyici unsur dincilik. Türkçülük bir tür yan unsur. Onu dengeleyeceği umulan milliyetçi dinciliğin temsilcisi ise MHP idi. Ancak MHP bu çizgiyi tutmak ve korumaktan çok uzak bir çizgi tutturdu uzun zamandır. Dinci milliyetçiliğin bütün adımlarına evet diyor örneğin. Evet dedikçe kendi üzerinde durduğu milliyetçilik de hızla dincilik içinde eriyip gidiyor. Bu erimenin somutlaştığı kişi ise partinin başındaki Devlet Bahçeli. Son yıllarda koltuğunu korumak için AKP’nin her önerisine destek vermesi ayaklarının altındaki toprağın kayıp gittiğini fark etmesinden.

                                                                             ***

Dr. Devlet Bahçeli, sıradan “ülkücü” öğretim görevlilerinden biriydi. Bir iki ülkücü derneğin örgütlenmesinde bulunmuş, birini yönetmişti. Alparslan Türkeş’in daveti üzerine öğretim üyeliği görevinden istifa etti, 12 Eylül’den sonra kapatılan MHP’nin yerine kurulan MÇP’ye katıldı. 1987’de yapılan parti kurultayında parti yönetimine seçildi ve Genel Sekreterlik görevine getirildi. 1997’de Türkeş’in ölümü üzerine MHP Genel Başkanı görevini üstlendi. O gün bugündür MHP’nin tartışılmaz lideri. 2000, 2003, 2006, 2009 ve 2012 tarihlerindeki MHP kongrelerinde tekrar genel başkan seçildi. MHP düşse de kalksa da o hep koltuğunda oturmayı başardı.

Partisi içinde dillendirilen bir iddiaya göre o aslında MHP’liden çok bir AKP’li gibi davranıyor. Hoş 2002 yılında darbe gibi bir hareketle AKP iktidara getirildikten bu yana hem MHP hem de CHP, AKP ile sembiyotik bir yaşam kurmuş durumda. Böylece muhalefetin varlığı giderek iktidar partisinin varlığını sürdürmesine bağlandı. MHP’ninki sembiyotik bir yaşamın ötesine geçip beslendiği organizmanın bir uzvu haline gelme hali daha çok. Öyle ki zaman zaman AKP’yi arkasından sürüklemeyi bile başardı.

7 Haziran seçimlerinin hemen ertesi. Büyük oy kaybına uğrayan AKP henüz şaşkınlığı üzerinden atamamış. Yeni meclisin ilk işi meclis başkanını seçmek. AKP’nin artık tek başına kazanması zor görünüyor. MHP giriyor devreye. Meclis Başkanı, MHP'nin geçersiz oy kullanarak destek vermesiyle AKP'nin adayı İsmet Yılmaz oluyor. Muhalefetin psikolojik üstünlüğü de MHP’nin o adımıyla tuz buz oluyor.

AKP henüz çiçeği burnunda bir parti iken Bülent Ecevit’in başbakanlığındaki 57. hükümeti devirecek ve AKP’yi iktidar yapacak olan süreci de Devlet Bahçeli başlatmıştı. AKP, “Anayasa Mahkemesi’nin 367 Kararı” ile krize girerken, Devlet Bahçeli'nin desteğiyle kurtarıldı. Gül Köşk’e çıkaran o. Aynı yıl başlatılan Ergenekon davasına “adil yargılamayı etkilemeyelim, sonucunu görelim” diyerek destek verdi. AKP’nin başlattığı üniversitelerde türban serbestisi tartışmaları da Bahçeli’nin koşulsuz desteğiyle tamama erdirildi…

Bahçeli’nin AKP’ye destek tavrı öylesine bir reflekse dönüştü ki Wikileaks belgelerinde Tayyip Erdoğan’a yönelik iddialara bile ilk o tepki gösterdi. Belgelerde Tayyip Erdoğan'ın Avrupa bankalarında gizli hesapları olduğu iddia ediliyordu. Devlet Bahçeli, Wikileaks'in yayınladığı belgelerle ilgili olarak "kol kırılır yen içinde kalır" minvalinde değerlendirmelerde bulundu, “Parti olarak, yabancı bir ülkedeki internet sitesine dayanarak ve sağladığı bilgilere bel bağlayarak, AKP hakkında hüküm vermeyiz ve iç politikamızın malzemesi olarak kullanmayız. AKP ne kadar yanlışa düşse de ve ihanete uzanan hatalar yapsa da bunları biz milletimizden başka kimseyle konuşmayız ve iç politikamıza dışarından müdahalelerin yapılmasına kararlılıkla karşı çıkarız” dedi. Son numarasını siliyorsunuz; Tayyip Erdoğan’ın kendini tek adam ilan etme girişiminin başlama vuruşunu da o yaptı.
Peki, elde ettiği ne? Bütün bunları Devlet Bahçeli’nin politik tercihlerine bağlayabilir miyiz? Ülkeyi 2003 seçimlerine sürüklediğinde partisi barajın altında kalmıştı. Destek verdiği anayasa değişikliği ile çok partili hayat da bir anlamda rafa kaldırılmış durumda. Yani Bahçeli AKP’ye verdiği sınırsız destekle sadece ülkenin, laikliğin, cumhuriyetin değil MHP’nin de ipini çekti. Bakın haline tavrına, bayram konuşmasında bile Ohal’in devam etmesi gerektiğini söylüyordu. Tuğrul Türkeş bile AKP’yi savunmakta onun kadar hevesli değil.

                                                                          ***

AKP “Türk – İslam Sentezi”ni “İslam – Türk Sentezi”ne dönüştürdü. Eğitimden orduya devletin bütün unsurlarıyla dinselleştirilmesi tamamlandı. Bu oyunun son sahnesi şu: “Laik ordu”dan geriye kalan tortu Katar Şeyhini Suudilerden korumaya koşuyor.

“Türk”ü düştü sentezin, “İslam”ı ahlakını kaybetti. Sermaye düzenin bütün becerisini seferber ederek imal ettiği Türk-İslam Sentezi Türkçü ve İslamcı partilerini de arkasından sürükleyerek tarihin çöplüğüne doğru yuvarlanıyor.

Sermayenin seçenekleri tükendi. Faşizmi buldular son çare. Sopa gösteriyorlar hepimize, onlar gibi çaresiz kalalım istiyorlar.

Ama biz çaresiz değiliz. Türkçü ve İslamcı partileriyle, coplarıyla, sopalarıyla, diktatörlükleriyle, faşizmleriyle mücadele içinde biçimlenmiş, gözyaşıyla, kanla yazılmış bir tarihin içinden süzülmüş bir gelecek tasavvurudur bu. Sosyalizmdir!

Orhan Gökdemir /SOL

---

*Bu yazı Boyun Eğme dergisinin 80. Sayısında yayınlanmıştır

Rejimin baş düşmanı: Öğretmen - ALİ SİRMEN

İkisi de haksız yere uzaklaştırıldıkları işlerine dönmek istiyorlar, ikisi de bunun için en değerli şeylerini, canlarını ortaya koymuşlar, ikisi de yaşamsal tehlike sınırını geçmişler, ölüm orucunu bıraksalar bile tekrar normal sağlıklı bir yaşama dönmeleri çok güç, belki de olanaksız. Nuriye Gülmen ile Semih Özakça’nın başka ortak noktaları da, biri üniversitede olmak üzere ikisinin de öğretmen olmaları.
Dünkü Cumhuriyet’te, onlar gibi görevlerinden uzaklaştırılmış öğretmenlerden Hüseyin Doğan, Fırat Gül, Fudel Mutlu’nun öyküleri ve söyledikleri yer alıyordu.
Laik Cumhuriyetin ve demokrasinin köküne kibrit suyu dökmeye ahdetmiş, rejimin baş düşmanıdır artık öğretmenler.
15 Temmuz’dan bu yana 29 bin 955 (rakam ile yirmi dokuz bin dokuz yüz elli beş) öğretmen KHK’ler yoluyla işlerinden atılmışlardır.
15 Temmuz’u izleyen KHK’lerle işten atmaların gerekçesi, FETÖ ile mücadele. Yargısal denetime tabi olmayan bu tasarrufların kurbanları, Fethullahçılarla mücadele etmiş olan eski FETÖ mağdurları. Bunlardan biri olan öğretmen Fudel Mutlu bakın ne diyor:
- Geçmişte FETÖ’yü övenler, göklere çıkaranlar, şimdi okullarda yönetici oldular bizler ise FETÖ mağduru olduğumuz halde sebepsiz yere işten atıldık. 

***

Fudel Mutlu, binlerce öğretmen içinden bir örnek. Artık FETÖ, hâlâ kamu hizmetinde kalabilmiş laik unsurları temizlemek için bir bahane, bu arada gerçek FETÖ’cüler baş tacı.
Artık öğretmen, laik demokrasiyi tasfiyeye ahdetmiş olan rejimin baş düşmanı.
Fransa’da olduğu gibi, Türkiye’de laik Cumhuriyetin kilisenin yerine okulu, papazın yerine öğretmeni geçirerek kökleşmesinden korkanlar, daha Köy Enstitüleri öğretime başlayınca uyanmışlar ve öğretmeni “komünistlik” ile yaftalayarak baş düşman ilan etmişlerdi. Toprak ağalarının güya demokrasiyi getirme misyonunu üstlenmiş gibi görünen partisi DP’nin ağaları, köylülerden daha uyanık çıkmışlardı.
Bugün de laik Cumhuriyetin karşıtlarının baş hedeflerinin öğretmenler olması boşuna değildir.
Laik Cumhuriyet devrimi, Mustafa Kemal’in askerleri ve Cumhuriyetin ordusu sayesinde yaygınlaşıp kökleşmiştir. Bu, TSK şemsiyesi altında, Genelkurmay Başkanı’nın komutasındaki kara ordusu değil, Mustafa Kemal’in gerçek askerleri öğretmenlerden oluşan aydınlanma ordusudur. 

***

Okulu, Cumhuriyet devrimi ile kazandığı konumundan etme, öğretmeni silme mücadelesi, bir zamanlar irfan ordusunun genelkurmayı konumunda olan, şu anda Türkiye’nin birlik ve bekasına en büyük tehdidi oluşturan MEB içinde sürdürülmektedir.
Öğretmenin yerine imamı, okulun yerine camiyi ikame etme savaşında ön cepheye sürülen büyük buluş imam hatip okullarıdır.
Böylelikle laik eğitimi çürütmek için bakanlık bünyesi dışına çıkılmasına gerek kalmamış, o iş bakanlığın bünyesi içinde laik eğitimin yerine “imam hatip”ler ikame edilerek çözülmüştür.
İmam hatip okulları bakanlığın en imtiyazlı, en olanaklı kurumları haline getirilirken sayıları da artırılmış, 708 olan imam hatip sayısı önce 1149’a , 2016- 17’de de 1408’e çıkmıştır. AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında 71 bin 100 olan imam hatipli öğrenci sayısı şu anda 1 milyon 291 bin 426 olmuştur.
Böylece öğretim ve öğretmen, kaynağında kurutulmaktadır.
Nuriye Gülmen ve Semih Özakça’nın ölümlerine neden göz yumulduğu, öğretmenlere neden bu muamelelerin reva görüldüğü artık anlaşılıyor sanırım. Öğretmen rejimin baş düşmanı haline gelince, bütün bunlar da “umuru adiyeden” oluyor artık.

Ali Sirmen / CUMHURİYET