AKP: Bir toplum öğütme projesi; sırasıyla…- ERK ACARER

Toplumsal ayrıştırma projesinde sona yaklaşılıyor. İktidar; bundan böyle daha ince bir elek kullanıp, daha hassas ayarlar yapacağına yönelik sinyaller veriyor. Parti devleti, ülkeyi AKP’li olanlar ve AKP’li olmayanlar diye ayırmaya niyetli. Tüm zamanların en büyük bölücülüğü ile karşı karşıyayız.

Yasama, yürütme ve yargının evrensel çerçevedeki sınırlarından uzaklaşması çok zaman önce gerçekleşti. Fiili olarak 24 Haziran 2018 tarihinde ise tamamen bitti. Şimdi yeni sistem pratiklerle yerine oturtulmaya çalışılıyor.

“Meclis”te 5. madde tartışılırken, kamuoyuna yansıyan görüntülerden, oylamaya bile gerek duyulmadığı anlaşılıyor. Başka bir irade var. Aynı tabloyu; Barış Akademisyenleri yargılanırken, mahkeme heyeti tarafından sarfedilen: “Bu davalarda öyle kolay beraat olmuyor” ifadelerinde bulmak mümkün.

Meali; adliyelerin önünde bulunan “adalet heykelinin” de, Meclis’e büyük puntolarla yazılan “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” yazısınında artık bir süsten ibaret olduğu. Mahkemelerin de Meclis’in de niteliksiz birer tiyatro olmanın dışında işlevi yok. Yaralayıcı bir oyun izliyoruz. İllüzyon olduğu herkes tarafından bilinen bir gösteri.

Yeni Türkiye’nin kurumsallaşması, 7 Haziran- 1 Kasım 2015’teki “kanlı seçim” süreci ile başladı, 15 Temmuz 2016 darbe girişiminden istifade ederek devam etti ve “Başkanlık oylaması” ile tamamlandı. Kısa sürede Türkiye’de tüm kurumların içi boşaltıldı.

Hakimler, savcılar, öğretmenler, polisler, askerler, akademisyenler tasviye edildi. Siyasetçiler, hukukçular, gazeteciler, insan hakları savunucuları türlü yöntemlerle oyundan uzaklaştırıldı. Basına ve çalışanlarına önce hukuksuz baskılarla savaş açıldı. Sonra daha akılcı bir yöntemle “dönüştürme” safhasına geçildi. Bir yandan el değiştirmeler yaşandı diğer yandan “tabu” icad edilen konularla kontrollü bir muhalefet yaratılma çabasına girişildi. “Yazılacaklar” ve “yazılmayacaklar” hissettirildi. Mesajı almayan ya da almak istemeyenler “malum tedbirlere” tabi tutuldu.

Doktorun tasfiyesi

Sağlıkla ilişkili 5. madde tartışmaları önemlidir, yasanın kapsamı önemlidir. Saray rejiminin, sadece kendisine muhalif olanlara, tepki gösterenlere, eleştirenlere değil, kendisi gibi düşünmeyenlere de cephe aldığının fiili göstergesidir. “Beni rahatsız etme” mesajı değil “Seni rahatsız edeceğim” aşamasıdır bu.

“KHK’li bir hukuk doktoruyum. Bazı dergilerde yazımın yayımlanması, bazı bilimsel toplantılara katılmam yasak. Kamuda çalışmam yasak. Vakıf üniversitelerinde çalışmam yasak. Avukat olmam yasak. Ankara Üniversitesi’nde öğrenci olmam yasak. Pasaport almam ve yurtdışına çıkmam yasak.”

Çember daha da daralacak

Dün gözaltına alınan Akademisyen Cenk Yiğiter, birkaç gün önce yaptığı paylaşımı ile tam olarak sistemin nasıl çalıştığını anlatıyordu. Topluma yok hükmünde olan Meclis, adliyesi ve medyası tek adam rejimi için ve onun istediği ölçüde çemberi daha da daraltacak.

Görünür yüz sokak olmak üzere. parti devleti, ülkeyi AKP’li olanlar ve AKP’li olmayanlar diye ayırmaya niyetli. Çıta atlanmaması için hiçbir neden yok. Sokak görünür yüz olacak. “Benden değil” öfkesi “Benim gibi değil” baskısına dönüşmek üzere.

İş akademisyenle, doktorla sınırlı kalmayacak. Mahalleyi, emekliyi, çocuğu, manavı, bakkalı tasviye edecekler. AKP en büyük öğütme projesi. Galiba üzerinde Atatürk olan bayrak sallamakla olmuyor. Görmezden gelmek de “Mış gibi yapmak” da işe yaramıyor. Tarihin en büyük bölücüleri ile karşı karşıyayız. 

O halde; Ezan nasıl okunur, Arapça mı yoksa Türkçe mi tartışmasına devam!

Erk Acarer / BİRGÜN

‘Bir kadını ellemek!’ - L. DOĞAN TILIÇ

Trump’ın, seçim sonucu konusunda “muhteşem başarı” tweetini attıktan sonra Beyaz Saray’da yapılan basın toplantısını izlemişsinizdir. Bizim televizyonlar gösterdi, gazeteler yazdı. İzlemediyseniz internette bulup izleyin, çünkü Türkiye gazeteciliği için mükemmel bir ders niteliğinde.

Basın toplantısında CNN Muhabiri Jim Acosta ile ağız dalaşına giren Trump, bizim hiç alışık olmadığımız şekilde soru soran, sus denilince susmayıp itiraz eden, hatta Başkan’ın akla ziyan ifadelerini kabul etmeyip itiraz eden  Acosta’nın Beyaz Saray’a giriş kartı alınıp ikinci bir karara kadar iptal edildi.

Kadınlarla ilişkisi hep tartışılan, taciz suçlamalarıyla başı dertte olan Trump’ın ekibinin Acosta’yı Beyaz Saray’a sokmamak için bulduğu gerekçe ilginç: Genç bir kadını ellemek!

Anlaşılan, seçim sonuçları Trump’ın ekibine kadınları taciz etmenin ağır sonuçları olabildiğini, toplumun bu konudaki duyarlılığını pek güzel öğretmiş.

Benim “ellemek” diye çevirdiğim Beyaz Saray gerekçesi, sözcü Sanders’in resmi açıklaması ile şöyleydi: “Bir muhabirin, burada görevini yapmaya çalışan genç bir kadının üzerine ellerini koymasına asla tolerans göstermeyeceğiz.”

Olayın görüntülerini izlemişseniz, Acosta’nın elinden mikrofonu alma hamlesi yapan “genç stajyer kadın”a dokunup dokunmadığına kendiniz karar verebilirsiniz.

Bir cumhurbaşkanına öyle sorular soran gazetecinin Beyaz Saray’a girişinin yasaklanmasının bizim için şaşırtıcı bir yanı yok.

Bu memlekette yaşayanlara asıl şaşırtıcı gelen o yasaklanma anına kadar Başkan ve gazeteciler arasında yaşananlardır. Hep bizim basın toplantılarını izleyen biriyseniz, sorular sorulmasına, ısrarla cevap istenmesine, kimi cevapların kabul edilemez bulunabilmesine şaşırmışsınızdır!

Başkan’ın; ABD’ye doğru ilerleyen göçmen kervanını “işgalci” olarak nitelemenin doğru olup olmadığını, böyle yaparak göçmenleri “şeytanlaştırıp şeytanlaştırmadığını” soran muhabiri; “Sen kaba, berbat bir insansın… Kes kes,otur… CNN seni çalıştırdığı için kendinden utanmalı” şeklinde fırçalama bize yabancı değil.

Şaşırtıcı olan; Başkan’ın bu kadar sert ve doğrudan hedef aldığı bir gazeteciyi hemen ondan sonra mikrofonu alan meslektaşının, aynı şekilde hedef alınmayı göze alarak “titiz çalışkan bir gazetecidir” diyerek savunması. Bizde böyle bir şey düşünebiliyor musunuz?

Şaşırtıcı olan; gazetecilerin Acosta’yı savunmak (aslında basın özgürlüğünü savunuyorlar) için birbiri ardına öne atılmaları: “Tam yanındaydım, kadına dokunmadı bile” diye açıklama yapmaları. “Beyaz Saray’da çalışmaya başladığım 1996 yılından beri hiç böyle bir şey görmemiştim. Diğer başkanlar zor sorulardan korkmazlardı” diye net tavır almaları.

Şaşırtıcı olan; Acosta’nın çalıştığı kurumun, Başkan’ın gazabına uğrayan muhabirini kovmaması, stajyer kadına dokunma gerekçesinin koca bir yalan olduğunu söylemesi, muhabirlerinin sonuna kadar arkasında olduklarını vurgulaması ve “Başkan’ın basına dönük devam eden saldırıları sınırı aştı. Bunlar yalnızca tehlikeli değil, aynı zamanda rahatsız edici şekilde Amerikanlığa aykırı.” diye Başkan’a diklenmesi.

Şaşırtıcı olan; Beyaz Saray Muhabirleri Derneği’nin, Acosta’nın kartının iptalini “sınırı aşmak” ve “kabul edilemez” olmakla niteleyip, Beyaz Saray’ı bu “zayıf ve kabul edilemez eylemden derhal vazgeçmeye” çağırması.

Şaşırtıcı olan; Acosta’ya atılan fırçadan sonra da salondaki gazetecilerin sert sorular sormaya devam etmesi.

Yok yok, aslında asıl şaşırtıcı olan, bizim, bu “gerçek gazetecilik” hallerine şaşırır durumlara düşmemiz!

L. DOĞAN TILIÇ / BİRGÜN

Mesele Fesli'nin ötesinde... Atatürk neden hedefte? - Tuncay MOLLAVEİSOĞLU

Vefatının 80. yılında Cuma Hutbesi'nde Mustafa Kemal Atatürk'ün adı geçmedi!
13 Temmuz Cuma'sında ise; "15 Temmuz darbe girişimi" fetva konusuydu mesela...
                                                             **
Hutbelerin içeriğinden Diyanet İşleri Başkanlığı sorumlu...
Diyanet'in Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş bu günlerde çok meşgul olmalı... öyle ki; tescilli Atatürk düşmanı Fesli Kadir'in evine geçmiş olsun ziyaretine kadar gitmiş.
Aynı zamanda Saray'ın da itibar gösterdiği Kadir Mısıroğlu'na ziyaretin zamanlaması dikkat çekiciydi...
                                                              **
Boğazda trilyonluk restorantı ortaya çıkan şu "fakir" Fesli Kadir'in sözleri, bize hedefin ne olduğunu göstermiyor mu?

"İstediğimiz olmuş değildir. Yarı yoldayız. Nasıl buluğa ermemiş bir çocuğa 'niye evlenmiyorsun?' demezsen, Hükümet'e de 'niye Şeriatı ilan etmiyorsun?' diyemezsin. Vakti var... Her ulus bir zamana rehmolunmuştur."

Bu sözler bana FETÖ lideri Fethullah Gülen'in, eski DGM Savcısı Nuh Mete Yüksel'in iddianamesine yansıyan sözlerini anımsattı.

Gülen de şunları söylüyordu; "Hakim kiralayın, savcı kiralayın, son ana kadar çoğalın... Dünyayı elinize alacağınız güce erişinceye kadar girişeceğiniz her hareket erkendir!"

Fethullah Gülen'in "erken davranmayın" dediği hareket, bir karşı-devrim hareketidir. Atatürk Türkiye'sinin yıkılması düşüncesidir. Peki, Kadir Mısıroğlu bu sözlerinin devamında ne demiş:
"Sizin nesliniz İslam'ın mutlak galebesini, küfrün mutlak yıkılışını, heykellerin köpek leşi gibi sürüklendiğini görecek. Siz göreceksiniz... O gün beni hatırlayın..." 

Fesli Kadir ile Pensilvanya'daki FETÖ liderinin amaçları farklı mı?

Her ikisi de Atatürk  Türkiyesi'nin yıkılmasından yana...

Fesli, bir başka konuşmasında daha da ileri gidiyor; "Hilafet ve şeriat yıkılacağına keşke Yunan galip gelseydi" diyor!

Böyle "Müslüman" olduğu sürece "gavur" düşmana gerek var mı?

                                                            **
Dün değerli meslektaşım Selcan Taşçı yazmış. Yunan ordularının Türk köyleri ve kasabalarında kadınlara yaptıkları işkenceleri, tecavüzleri... çocukları, köylüleri kör bıçaklarla kesmelerini...

O masum şehitlerin ahları hala bu gökkubbenin altındadır!

Yüreğiniz yetiyorsa sonuna kadar okuyun! Ve okutun bence o yazıyı...

"Yunan galip gelseymiş" diyebilecek kadar milletine, vatanına düşman karşı-devrimcilerin gerçek yüzünü gösterin...

                                                              **

Emperyalizm ve din tüccarlarının ortak düşmanıdır Atatürk...
Çünkü O, her 10 Kasım'da yeniden doğar...
Her gün öldürmeye çalışsalar da memleketin dört bir yanında filizlenir yeniden...
Atatürk'ün akıl ve bilim hedefi; yoksul, geri bırakılmış, kaderine terk edilmiş halkımızı kuldan "insana" dönüştürmüştür.

İnsanın özgürleşmesi, onun sırtından geçinen din simsarlarının, siyaset hokkabazlarının işine gelmez!

Atatürk; başı kabak, ayağı çıplak yoksul Anadolu'yu ekonomik devrimle ayağa kaldırmış, kültür devrimi ile ufkunu, eğitim devrimi ile de gözünü, aklını açmıştır...

Emperyalizm Türklüğün kurtarıcısı Mustafa Kemal'den hala öcünü alamamıştır.

İzmir'e Yunan'ın ayak basması, Türk Milleti'nin tarihten silinmesi için atılmış bir adımdı... Düşman, büyük acılar bırakarak çıktığı denize geri döküldü...

Ancak içimizdeki tohumları yıllar içinde serpildi ve büyüdü...

Dini kirli amaçlarının örtüsü yapan, ancak yüce dinimiz İslam ile asla ilgisi olmayan dogma ve yalanları ile; bu milletin kanını yeniden emmek isteyen Padişah kullarına karşı uyanık olmalıyız...

Onlar Emperyalizmin tetikçileridir... Bu günlerde her yerdeler...  

Büyük Önder'in ölüm yıldönümünde bize düşen; onu her zamankinden daha çok anlamak, anlatmak ve 21. yüzyılın yalan makineleri ile beyni uyuşturulmuş samimi insanları, yıkım sürecinde uyandırmaktır...


Tuncay MOLLAVEİSOĞLU / YENİÇAĞ

İngiliz uşağı - ORHAN GÖKDEMİR

Sait Molla nam bir zatı anlatayım size. 

İngiliz Muhipleri Cemiyeti’nin kurucusudur. Molla, bu derneği adından da anlaşılacağı gibi İngilizlere yalakalık yapmak için İngilizlerin de teşvikiyle Yunanistan’ın İzmir’e asker çıkarmaya karar verdiği sırada kurmuştu. Ülke işgal altındaydı ve yaranmaya çalıştığı İngilizler de işgalciydi. İşgale karşı Büyük Sultanahmet Mitinginin yapıldığı gün belediye reislerine telgraf çekip, kurduğu cemiyeti yeni mahalli şubeler açmak suretiyle desteklemelerini istedi. 1921’de Kurtuluş Savaşı yeni bir ülkenin tohumlarını atarken o hala İngiliz Muhipleri Cemiyeti’nin kongrelerini yapmakla meşguldü.

Sait Molla bütün bunları Padişah Mehmed Vahdettin adına yapıyordu. Yeni İstanbul gazetesini ve İngiliz Muhipleri Cemiyetini Sultanın inayetiyle kurmuştu. Vahdettin’in İngilizleri dostluğuna ikna etmek için kullandığı sıradan bir şarlatandı yani. Said Molla’nın çabalarının bu işe yetmeyeceğini anlayınca yeni bir proje hazırladı. Damat Ferit projeyi Padişah adına 30 Mart 1919 tarihinde İngiliz Yüksek Komiserine sundu. Projeye göre İngiltere lüzum gördüğü yerleri 15 yıl süreyle işgal edebilecekti. Osmanlı Bakanlıklarına ve hatta valiliklere İngiliz müsteşarlar atanacaktı. Seçimler İngiltere’nin denetiminde yapılacak, maliyeyi İngilizler denetleyecekti. Fakat nasıl olacaksa Sultan imparatorluğun dış politikasını yönetmekte özgür olacaktı.

Vatana ihanet tek başına olur mu? “Asılacaksan İngiliz sicimiyle asıl” lakırdısının atasözü sayıldığı zamanlardı, herkes tek kurtuluş yolunun İngiliz Mandası olduğuna inanmaktadır. Vahdettin bu tiplerin önde gelenlerinden biriydi sadece. Başka nasıl olabilir ki, ucunda tahtı vardı nihayetinde?

                                                            ***

1918’de, ülke 10 yıllık uzun iç-dış savaştan paramparça çıkarken büyük umutlarla tahta oturtulmuştu. Duyduğunda “Ben bu makam için hazırlanmadım” diye mırıldandı. Kendisine biat edilmek için yola koyulduğunda bastonunu unuttuğunu fark etti, “Bu bir felaket” diye dövünmeye başladı. Bütün saltanatı felaketlerle geçti ama gözleri önünde bir ülkenin yitip gitmesine bastonunu unuttuğu anki kadar tepki vermedi. Bu tipler böyledir, bastonları ülkelerinden daha değerlidir.

Fakat işler umduğu gibi gitmedi. Kemalistler Anadolu içlerinde denetimi sağlamak üzereydi. Üzerine bir de Damat Ferit kabinesinin düşüşü gelince paniğe kapıldı. Son bir hamleyle İngilizlerden güvenliğinin sağlanmasını, tahtından düşürülmesine engel olunmasını “rica” etti. İngiliz belgeleri Yıldız’da titreye titreye oturduğunu not etmektedir. Sonrası malum, bir İngiliz gemisiyle Malta Adası’na doğru yola çıktı. Çabaları ancak bu kadarına yetmişti, Vapur limandan ayrıldığında Vahdettin de tarihten silinmişti.

Kaynağımız ne? Gotthard Jaeschke’nin “Kurtuluş Savaşı ile İlgili İngiliz Belgeleri” adlı çalışması. Yayıncısı Türk Tarih Kurumudur. Kitap Vahdettin ve Sait Molla’nın marifetleri ile başlamaktadır, İngiliz uşaklarıdır. Meraklısı açar bakar.

Neden yaptık bu alıntıyı? 

Eski büyük tarihçimiz, yeni bakan danışmanımız İlber Ortaylı’nın son sözü nedeniyle. Ortaylı, Osmanlı Devleti'nin son padişahı Mehmet Vahdettin'e yönelik "İngiliz uşağıydı" gibi yorumlardan kaçınılması gerektiğini söyledi geçen hafta. Sebebini söylemedi yalnız. Malum sığındığı hükumet Yeni Osmanlılık iddiasında, Vahdettin’e olmasa bile Hamit’e saplantılı bir ilgisi var. Sözlerinin sebebi yaranmak değilse, başka bir şey olmalı. Lütfeder de açıklarsa öğreniriz.

Biliyoruz, çıkarlar işin içine girdi mi Büyük Tarihçimiz ile Said Molla arasındaki mesafe silinir. Yalnız mollaların eskisi ve yenisi ne derse desin, İngiliz belgelerinin gösterdiği gibi son padişah üzerinize afiyet biraz İngiliz uşağıdır. Hatta çıkarı olan herkese uşaklık yapmaya teşne bir hali vardır.

Peki, bunca zaman sonra neden tartışıyoruz Vahdettin’i. Haine hain demekteki bu utangaçlığımız neden? Tek bir sebebi var; karşı devrim günlerindeyiz de ondan. Cumhuriyet yıkılınca padişahlar şirin görünmeye başladı düzenin gözüne. En zavallısı Vahdettin, ona da “İngiliz uşağı” denilmesine büyük tarihçimiz kızıyor.

                                                            ***

Böyledir, karşı devrim günlerinde geri olan ne varsa parlak görünür. Sosyalizmin çözülüşü ile birlikte kapitalist dünya Ortaçağa benzemeye başlayınca tarihçiler Ortaçağ’ın öyle sanıldığı gibi çok da karanlık olmadığını keşfetti mesela. Yeni Çağın pek çok yeniliğinin o karanlığın içinde geliştiği iddia ediliyor.

Haklılar. Çünkü düştük ve yeni bir Ortaçağın içinde bulduk kendimizi. İçinden geçtiğimiz döneme bakıyoruz, zifiri karanlığı görmekle birlikte, aydınlık bölgelerin olduğunu fark ediyoruz. Tabloya bakıp kahrolmak mümkün elbette ama avunmak için de yeterince sebep var görünüyor. Karanlıktır, yalnız alacakaranlıktır.

Yeni Ortaçağ teşhisini Alain Minc’e borçluyuz. İşaretlerini şöyle özetliyor: Örgütlü sistemlerin yokluğu, her türlü merkezin kayboluşu, kaygan ve silik dayanışmaların ortaya çıkışı, belirsizlik, rastlantı, bulanıklık, her türlü otoritenin dışında sayıları giderek artan "gri alanlar"ın gelişimi. Aklın, uzun zamandan beri kaybolduğu sanılan ilkel ideolojilerin ve boş inançların yararına silinip yok oluşu. Krizlerin, sarsıntıların ve spazmların sanki günlük yaşamımızın dekorları gibi geri gelişi… Ne kadar tanıdık ve ne kadar bugüne ait şeyler değil mi?

Bir de şu var, incelemek üzere karanlığa ışık tuttun mu karanlık alacakaranlığa dönüşür. Ortaçağ’ın karanlığının dağılmasının tek sebebidir bu. Karşı devrim Hamit’i de Vahdettin’i de aydınlatır, bugünün kahramanları olarak dizleri üzerinde doğrultur. Bugünün tiplerine baksanıza, Hamit veya Vahdettin onlardan ne daha cahil, ne daha korkak, ne daha hain, ne daha uşak. Hatta hukuksuzlukta, ölçüsüzlükte, çalıp çırpmada, uşaklıkta bugünkülerin ellerine su bile dökemezler.

                                                            ***

Vahdettin’e “İngiliz uşağı” dememeliymişiz. 

Deriz. 

Hamit de sıradan bir borsa simsarıdır gerçekte, çöken bir imparatorluğun en tuhaf tiplerinden biridir. Fakat bugüne bakınca bu ithamlar pek masum görünmektedir. Hamit, düştükten sonra bir zavallıya dönüşmüştü. İngiliz gemisiyle sıvışmış olmasına rağmen Ortaylı’nın dediği gibi Vahdettin Cumhuriyet aleyhine beyanda bulunmamış, akıbetini sessiz sedasız kabul etmişti.

Ama bunlara karşı, Kadir Mısırlıoğlu adlı İslamcı bir yazar 10 Kasım nedeniyle paylaştığı bir mesajda “10 Kasım’da saat 09.05’te kenefe gidin” diye yazabilmiştir. Sonra nevzuhur sarayda ağırlanmış, hürmet görmüştür. Ardından Vahdettin’e rahmet okuturcasına, Kurtuluş Savaşı’nı kastederek “Keşke Yunan galip gelseydi" diyebilmiştir.

Fesli Kadir’e çıktı adı, ciddiye alıyor değiliz. Ama başından fesi eksik etmemesinin nedeni bu tuhaf başlığı Osmanlı sanmasından. Oysa Mehmet Ali Paşa Mısır Ordusunda reform yapmak için icat etmişti fesi. Biz Mehmet Ali’den öğrendik, alıp benimsedik. Tarihimizdeki ilk yeniliklerden biridir. Zamanın Fesli Kadirleri fesi “gâvur icadı” sayıp başkaldırmıştı giymemek için. Zamanımızın Fesli Kadiri Müslümanlığın işareti sayıyor, cehaletleri kinleri ile yarışıyor.

Dönüyoruz başa; Vahdettin İngiliz uşağıydı, bunda sorun yok. Sorun Vahdettin’in İngiliz uşağı sayıldığı yerde bunların ne sayılacağında.

                                                            ***

Şaka değil, Büyük Fransız Devriminin gerçekleştiği topraklarda Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Nazi işgali sırasında kurulan kukla hükümetin başına geçen Mareşal Philippe Petain'i kahraman ilan etti. Kim bu Petain? 70 bin direnişçiyi ve Yahudi’yi toplama kamplarına gönderen Nazi uşağı. Uşaklığı tescilli de üstelik. Bu suçları nedeniyle vatana ihanetten ölüme mahkûm edilmiş çünkü.

Kapitalizmin karanlığındayız. Demokrasi iddiası çöktü, Cumhuriyet ve laiklik silindi, Aydınlanmadan eser kalmadı geride. Bu, Fransız Devrimi ile taçlanan parlak “Burjuva Devrimleri” döneminin hazin sonudur. Burjuvazi artık gerici ve karşı devrimcidir. Bütün insanlığı bir yeni Ortaçağın karanlığına itmiştir. Karanlıkta yaşayanlarla ölüler birbirine karışmakta, bütün eski kahramanları mezarlarından çıkıp doğrulmakta, yaşayanların kanını emen zombiler olarak aramıza katılmaktadır.

                                                             ***

Vahdettin’e “İngiliz uşağı” dememeliymişiz. Gericilere ne deyip demeyeceğimizi Said Mollalara, İlber Ortaylılara soracak değiliz. Fakat aramıza katılan zombilere sıfat bulmakta çaresiziz.

Bize yeni bir devrim gerek şimdi. Sadece insanlığı içine düşürüldüğü karanlıktan çekip çıkarmak için değil, aramızdaki zombileri mezarlarına gönderip ruhlarını özgürleştirmek için!

Orhan Gökdemir / SOL

‘Ayyaş’ mı dediniz? - Miyase İlknur

İşgal altındaki vatan topraklarını kurtarmak için ulusal direnişi örgütlemeye kalkıştıklarında, mütareke basınının kalem erbapları tarafından “eşkiya”, “ipten, kazıktan kurtulmuş haydutlar”, “ayak takımı” olarak gösterildiler. İçlerinden en insaflı olanı Refii Cevat Ulunay’dı. O da “Delidir bu Mustafa Kemal, deli” dedi. Kurtuluş gerçekleşip kuruluş aşamasına geçildiğinde ise “Ona deli demiştiniz şimdi pişman mısınız” diye sorduklarında da “Ben hâlâ onun deli olduğu görüşündeyim. Zira onun yaptıklarını ancak bir deli yapabilir” diye cevap vermişti.

“İngiliz ve Amerikan himayesine sığınmaktan başka çare yoktur” diyen sözüm ona “akıllılar” yanıldılar. “Deli” dedikleri ise imkânsızı başardı. Mütareke basınının “eşkiya, haydut, deli” dediği Mustafa Kemal ile en yakın dava arkadaşı İnönü’ye yakın zamanda yeni bir lakap daha takıldı: “İki ayyaş” 

Carlyle der ki: “Tarih büyük adamların tercüme-i halinden ibarettir.” Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarından başlayarak İsmet İnönü’lü yılların sonuna kadar geçen süre Mustafa Kemal’in ve onun kadrosunun tercüme-i halinden ibaret bir tarihtir. Bu süre zarfında Mustafa Kemal ve arkadaşları İslam coğrafyasında eşi benzeri görülmemiş iktisadi, sosyal ve kültürel bir devrim gerçekleştirdi ki biz buna “aydınlanma devrimi” diyoruz. 

Bu kadro cephede ve müzakere masasında yendiği Batı’yı değil, Batı’yı Batı yapan değerleri örnek alarak gerçekleştirdiler bu muazzam devrimi. Zira onlar, Batı uygarlığı dışında geri kalan ve bu geriliklerinde direnen toplumların üstün ekonomi ve teknoloji güçleri tarafından sömürülmeye mahkûm kalacaklarının bilincindeydiler. Niyazi Berkes, bu kadronun fikriyatında Batılılaşmanın bir erek olmaktan çıkıp bir başlangıç noktası olduğunu belirterek, “Atatürk’ün sağlığında belirlenen ilkeler arasında Batılılaşma ilkesi olarak bir ilke bulunmayışı ilginç değil midir” diye sorar. 

Berkes’e göre emperyalizme karşı verilmiş ulusal bağımsızlık savaşlarından sonra, o ulusun geleneklerine karşı olan, emperyalist gücün arkasındaki uygarlığa doğru olumlu bir tutum alınabildiği hemen hemen hiç görülmez. Tersine, o ulusu uygarlıktan ayırıcı yönlere yeni bir ulusal kutsallık verme eğilimi doğar. Bunun tersine olan tek örnek Türkiye Cumhuriyeti’dir. 

Cumhuriyet devrimini küçümseyip dudak büken İslamcı, liberal ve sözüm ona solcu kimi çevrelere göre “devrim dediğiniz şey; modernite adına yapılmış şekli üstyapı reformlarından öte bir şey değildir” görüşünü savunur. Ne büyük yanılgı. Eğer öyle olmuş olsaydı baba Rıza Pehlevi de bu reformları İran’da yaşama geçirmişti ama maya tutmadı. Demek ki, şekli reformla iş bitmiyor. Kültürel anlamda zihinlerde de bir devrim yapmadan diğer şekli reformlar hiçbir işe yaramıyormuş. 

Şimdi gelelim “deli” ya da “ayyaş” dedikleri adamın yaptıkları ile sözüm ona “akıllı” ve “ayıklar”ın yaptıklarının karşılaştırmasına...

İki “ayyaş”ın döneminde 36 fabrika, elektrik, madencilik, haberleşme ve liman işletmeleri, orman ve devlet üretme çiftlikleri ile Merkez Bankası hariç dört banka kuruldu. “Ayıklar” döneminde bu fabrikaların ve işletmelerin tamamı, Merkez Bankası ve İş Bankası hariç bankaların tümü satıldı. 

Onların döneminde cephede savaştığımız bütün ülkelerle dost olduk. “Ayıklar” döneminde hepsiyle kavgalıyız. Eski düşmanlara yenilerini ekledik.

“Türkiye Cumhuriyeti dervişler, şeyhler ve meczuplar ülkesi olamaz” diyerek tekke ve zaviyeler kapatıldı. Şimdi ülkenin her mahallesinde bir tekke, devletin televizyonu dahil bütün ekranlarda tarikat şeyhleri arzı endam ediyor. 

1920’li yılların sonundan 1950’lere kadar din dersleri müfredattan çıkarıldı. “Ayıklar” zorunlu din dersleri yetmezmiş gibi müfredata yeni dini dersler eklediler.

“Andımız”ın müellifi Reşit Galip Bey döneminde Avrupa’dan Nazi karşıtı öğretim üyeleri Türkiye’ye davet edildi. Hukuktan mimarlığa, güzel sanatlardan fizik, kimya, tıp ve arkeolojiye kadar çeşitli bilim dallarında kürsüler kurdular. “Ayıklar” döneminde parlak Türk bilim adamları yurtdışına kaçtılar. Kaçmayanlar da üniversiteden ihraç edildiler.
“İki ayyaş” Lozan’da vatan topraklarına katamadıkları Hatay’ı büyük bir diplomasi hamlesiyle ana vatana bağladılar. Sözüm ona akıllı ve ayıklar döneminde Ege’de 18 adamıza Yunanistan el koydu. 

1932’de Sovyet bilim adamlarından Prof. Orloff başkanlığında bir Sovyet heyeti gelerek Türkiye’nin ilk beş yıllık sanayi planını yaptı. Bu plan sayesinde sanayi yatırımları hızlandı ve büyüme oranı arttı. “Akıllı ayıklar”, “Bize plan değil pilav lazım” deyip DPT’yi kapattı.
 
Kendisi alaturka müzik sevmesine karşın bir yandan Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nı kurup klasik müzik ve opera eğitimi için Türk Beşlileri’ni Avrupa’ya öğrenim için gönderirken diğer yandan Bella Bartok, Ferruh Arsunar ve Muzaffer Sarısözen gibi müzik adamlarını da Anadolu’da halk türkülerini derlenmesi için görevlendirdi. “Akılılar” ve “ayıklar” döneminde ise arabesk ve piyasa müziği baş tacı yapıldı. 

“Deli” ve “ayyaş” dedikleriniz 15 yıl gibi bir süreye bunları sığdırdılar. Onların hazırladığı muazzam altyapıya rağmen 80 yıldır yapılanlar ortada. Bari susun ve o “İki ayyaş” ve “Deli”nin önünde saygıyla eğilin.

Miyase İlknur / CUMHURİYET

Genç Gazeteci Bülent Ecevit'in kaleminden Anıtkabir - CUMHURİYET

Atatürk’ün naaşı, aramızdan ayrıldıktan tam 15 yıl sonra, 10 Kasım 1953 günü Anıtkabir’e taşındı. O yıllarda genç bir gazeteci olan Bülent Ecevit, yaklaşık bir yıl önce bir yazı kaleme alarak Anıtkabir’in inşası hakkında bilgiler veriyordu. Başbakan olarak Ata’nın huzuruna çıkan Bülent Ecevit, yazısında bugün bile bilinmeyen bazı ayrıntılara değiniyor. Ecevit, 18 Aralık 1952 günü Ulus gazetesinde yayımlanan Anıt-Kabir başlıklı yazısında Anıtkabir’i “devrimin kalesi” olarak niteliyor.

Gelecek yıl, 29 Ekim günü, Cumhuriyetin 30’uncu yıldönümünde, Anıt-Kabir bitmiş olacak.

Gelecek yıl, 10 Kasım günü, ölümünün 15’inci yıldönümünde, Atatürk’ü geçici olmayan kabrinde ziyaret edebileceğiz.

Gelecek yıl bu vakitler en büyük yasımıza bir iç huzuru katılacak.
Yaklaşırken çekiç sesleri, motör sesleri duyuyoruz. Vinçlerin elinde havaya doğru kalkan taş parçaları görüyoruz. Kazılan topraklar, dikilen fidanlar görüyoruz.
Çorak toprakları karış karış yeşillendiren Ankara’nın Rasat Tepe’si, yakında, bir orman olacak. 600.000 metrekarelik bir park hazırlanıyor. Bu park için kurulan fidanlıkta şimdiye kadar 140.000 fidan yetiştirilmiş. Fidanlardan 60.000’i park sahasındaki yerlerine dikilmiştir.

Anıt-Kabir için bütün dünyadan ünlü mimarların katıldığı proje müsabakasını, iki Türk mimarının Emin Onat’la Orhan Arda’nın projeleri kazanmıştır.

1950’de iktidar değişikliği olunca, yeni Hükümet, yapı işlerinin ağır ilerlediğini, inşaatın 1952’de bitirilebileceğini ileri sürmüştü. Fakat, ilk plandan yapılan büyük kesintiye rağmen Anıt-Kabir bu yıl tamamlanamamıştır. İnşaatın uzun sürmesinde sadece işin büyüklüğünün âmil olduğu böylece bir kere daha anlaşılmıştır.

Sütunlar arasından yükselecek büyük blok plandan çıkarıldığına göre, şimdi, Anıtın ana hatları ortaya çıkmış sayılabilir.
Yapı giderleri 20.000.000. lira kadar tutacaktır.
Şimdiye kadar, Anıt-Kabir yapısında dört firma çalışmıştır:
Nurhayr Şirketi; Rar Türk Limited Sosyetesi; Amaç Ticaret Türk Anonim Şirketi; Muzaffer Budak Firması.

Şimdi, Muzaffer Budak firması tarafından mozole kısmı ile şeref salonu inşa edilmektedir.
Yapının başında genç bir şantiye şefi var: Yüksek Mühendis Osman Akman. Başında durduğu yapının kutsallığını, bu kutsal işte emeği geçmenin mânasını anlamış bir insan olduğu gözlerinden okunuyor. Gözünde bu yapı için yontulan her taşın tarihi değeri var. Keşke diyor, başlangıcından beri inşaatın her safhası filme alınsaydı! Gönlü istiyor ki Anıt-Kabir’i millet son şekli ile değil, Rasat Tepe üstünde 9 Ekim 1944 günü doğuşundan başlayarak, temeli ile, toprağı ile, harcı ile bilsin!
Bayındırlık Bakanlığı adına yapının kontrol şefi, bir kadındır: Yüksek Mühendis Sabiha Güreyman... Anıt-Kabir’in yapısı, Atatürk’ün kafes ardından, peçe altından kurtardığı, yargıçlıktan mühendisliğe kadar bütün hayat kapılarını açtığı Türk kadınına teslim olunmuştur.

Anıt-Kabir başlıca üç bölüme ayrılıyor: Asıl kabir, yahut mozole, ekler: tören yolu ve alan..
Anıtla, Askeri Fabrikalar karşısında başlayan bir yolun ucundaki, Batı’ya bakan geniş merdivenlerden çıkılıyor. Giriş kulelerinden itibaren 30 metre genişliğinde, 200 metre uzunluğunda bir yol, Tören Yolu, alana gidiyor. Yolun iki yanında kavak ağaçları ve heykel tabanları… Bu tabanlar üstünde 24 aslan heykeli, heykellerin arasında, gece gündüz yanan meşaleler olacak.
Alan geniş.. Ankara’yı çevreleyen dağlar ortasında, bütün o dağları gören bir düzlük. Gün gelip bu alanı dolduracak on binlerce genci, Atatürk Türkiye’sinin yürekleri güven dolu gençliğini, gözler şimdiden görür gibi oluyor.

Anıt-Kabir’in iki ekseni, biribirini bu alanın tam ortasında kesiyor. Eksenlerden biri, Ankara Kalesi’nin Bayrak burcundan, diğeri, yeni Büyük Millet Meclisi binasından geçiyor. Anıt-Kabir, eksenlerden biri ile Türk Milletinin tarihine, diğeri ile de Türk Milletinin mukadderatına bağlanmıştır.
Tarihi, şimdiye kadar Türk Milletinin yüzünü kara çıkarmadı. Ankara Kalesi, Türkü Türkten gayrisinin yendiğine şahit olmadı. Dileriz, bu milletin geleceği de tarihine lâyık olsun!
Milletin tarihinden ve iradesinden gelen iki eksenin buluştuğu nokta. Rasat Tepe’nin üstünde hiç sönmeyen bir yıldız gibi yansın!

Alanı, dört ek bina çevreliyor: Kabul binası; Muhafız Birliği binası; İdare binası; Müze..
Doğu’ya, Çankaya’ya bakan Müze binasında, Atatürk’e, Atatürk’ün milletini kurtarışına ait hâtıralar olacak. Ek binaların köşelerinde kuleler var. İki giriş kulesi ile beraber 10 kule... Her birine, Atatürk’ün eserlerini, Kurtuluş Savaşı’nı, devrimleri belirten adlar verilmiş: 

Hürriyet, İstiklâl, Mehmetçik, Zafer, Sulh, 23 Nisan, Misak-ı Milli, İnkılâp, Cumhuriyet, Müdaafayı Hukuk...

Mozole, alanın Kale yönünde…
Asıl kabir alt katta olacak. Lâhitin yeri, üstteki Şeref Holünde, tam kabirin üstüne geliyor. Lâhitin arkasında, tavana kadar yükselen açık bir pencere var; oradan Kale görünüyor. Lâhit, bu pencereden gelen gün ışığı ile aydınlanacak.
Şeref Holünün boyutları 18x29 metre, yüksekliği 16 metre.
Şeref holüne alandan geniş merdivenlerle çıkılıyor. Holün giriş yerinde, karşılıklı iki duvarda, Atatürk’ün Türk Milletine ve gençliğine hitabeleri bulunacak.
Şeref Holünün içi, 44 taş sütunla çevrili.
Anıt Kabir’in birçok yerlerinde Kurtuluş Savaşı’nı ve devrimleri canlandıran heykel ve kabartmalar olacak.
Yıllardan beri Ankara’nın göğüne doğru taş taş üstüne yükselen bozkır rengi anıt, bir kabir olduğu kadar bir tapınaktır da… Bu tapınakta kutsallaşan Atatürk’ün Türk Milletine verdiği ülkülerdir. Türk Milletini “çağdaş” medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracak, Türk Milletinin insanlığa en doğru yolda hizmet etmesini sağlayacak ülküler….
Gelecek yıl bu vakitler ve ondan sonra hep, Türk Milletinin kalbi, Anıt Tepe’de çarpacaktır.

Bu anıt, bir tapınak olduğu kadar bir kaledir de... Devrimlerin kalesi...
Bize bağımsızlık kadar gerekli olan devrimlerin kalesi için ne kadar emek, ne kadar para harcanmış olsa çok değildir.
Devrimlerin bizi götürdüğü yarınlara inananlar, bu kaleye bakıp güven duyacaklardır.
Gözleri o yarının aydınlığına dayanamayıp karanlığı özleyenler, bu kalenin heybeti altında ezileceklerdir.
Sesleri bu kalenin duvarlarına erişemiyecek, baltaları bu kalenin taşlarını kıramayacaktır.
Dünle yarın arasında bu kale, aşılmaz bir duvar gibi duracaktır.

Giriş kulelerinin arasından Tören yoluna gelince, ufuk çizgisine kadar uzayan bir genişlik başlıyor. Karşıda, yüksek bayrak direğinin ardında, Çankaya sırtları…
1919 yılında Gazi Mustafa Kemal, Ankara’ya o sırtlardan inmiştir.
Onun başak rengi saçlarında, yanan gözlerinde, Ankara’ya güneş o sırtlardan doğmuştur.
Ankara’nın canlanışını, bu yurdun yarınına doğru uzanmış bir el gibi ilerleyişini, Atatürko sırtlardan seyretmiştir.

Anıt Tepe’de, taş, toprak, fidan, ne varsa dile gelmek, konuşmak, övgüler dilinden ses etmek istiyor.

Orada kazıları toprak, kayalardan kopup gelen taşlar, oraya dikilen ağaçlar, Anıt Tepe’de bulunuşlarının mânasını sanki anlamışlardır.
Sizi Kabire götüren yol boyuncu dikilmiş genç kavakların hışırtısına kulak veriyorsunuz, konuşuyorlar:
Bu rüzgâr, dere boylarında dinlediğimizden başka.
Bu rüzgâr Rasat Tepe’nin..
Bir başka esiyor başımızda.
Biz, dere boylarının dertli kavakları değiliz. Coşmak,
bütün milleti çağırmak istiyoruz.
O’na giden yol boyunca dizilmişiz, ince, yeşil kavaklar..
Huzura varmak için aramızdan geçilir.
Aramızdan geçilip feraha çıkılır.
Başlarımız göğe değmiş. Sesimiz gökten gelir.
Aramızdan geçenleri feraha çıkaracağız. Yüreklerinden
Karanlığı, korkuyu dağıtacağız.
Onlara göğün genişliğini vereceğiz. Daha büyük umutlara,
Daha derin inançlara yer açılacak yüreklerinde..
Biz, topraktan göğe yükselen nöbetçiler.
Biz, Rasat Tepe’nin kavakları.. Dizilmişiz O’na giden yol boyunca.
Rasat Tepe’nin kavakları, gece gündüz bir ağızdan konuşuyorlar.
Rasat Tepe’nin yamaçları, Anıt-Kabir’in içerisi, taşla dolu. Anadolu’nun dört bucağından taş gelmiş, onlarla kuruluyor Anıt-Kabir’in duvarları.
Dört bucaktan Rasat-Tepe’ye taş gelmiş, Rasat-Tepe’de taşlar dile gelmiş;
Ben, Eskipazar’dan gelirim
Eski olur Eskipazar’ın taşı.
Tenimde oyuk oyuk zaman. Rengimde bozkır.
Bu anıtın duvarları benden örülmüş.
Tarih olur benden örülmüş duvarlar.
Ben, Kayseri’nin bir taşıyım.
Beni Rasat Tepe’ye getirmişler, yollarına döşemişler.
Ben, Kayseri’nin dağlarında çağlar boyunda olmuşum.
Çağlar boyu dayanırım insan adımlarına.
Ben, Hatay taşı.
Onbeş yıldır Türkiye’nin yurttaşı.
Serilmişim Ata’nın, yurdumu yurduna katanın ayaklarına.
Beni şeref yerine koymuşlar. Hatay’ın taşına şeref vermişler.
Ben, Bilecik’in mermeri. Yeşil üstüne kara hareli.
Bu yurdun erlerine siper olmuşum. Baltalar kıramaz beni.
Biz, Afyon’un, Seyhan’ın, Çerkeş’in mermeri.
Biz, Anadolu’nun, biz bu yurdun taşları.
Biz, bu yurdun kayalarından kopmuşuz.
Gelip de kayalar gibi Ata’nın mezarında durmuşuz.

Makinalar taş kesiyor.. Vinçler taş taşıyor… 500 insan taş yontuyor.
Yapı yerlerinde işçinin uyuklayanı olur, konuşanı, Türkü söyleyeni olur.

Burada, 500 işçi, türkü bile söylemeden çalışıyor. Hiçbir yapıda görülmeyen bir vekarla herkes kendini işe vermiş. Yaptıkları işin başkalığı içlerine işlemiş.
Yapı yerine büyük bloklar halinde gelen taşlar içinde 6 ton ağırlığı aşanlar var. 10 tona kadar kaldırabilen vinçlerin elinde bu taşlar, birkaç dakika içinde Anıt-Kabir’in üstüne kadar çıkarılabilmektedir.

6 ton ağırlığındaki büyük taşlardan bu aletlerle küçük bloklar çıkarılması 24 saat sürmektedir.
Fakat makineler ne kadar ilerlese gene de insan eline iş kalıyor. Taşlardan bir çoğuna son şeklini, gene de, sabırla bunları yontan işçiler vermektedir.

Anıt-Kabir’e şimdiden gelenler var.. Ne zaman gitseniz, sessiz dolaşan gençler görüyorsunuz. Üniversiteliler, askeri öğrenciler, askerler…
Yüzlerinde bir sabırsızlık, lâhitin önünde durabilecekleri günü bekliyorlar.
Kimisi, Anıt-Kabir’de bir taşın bir yontuğuna olsun emeğinin geçmesini istiyor, eğilmiş, çekiçle taş yontan gençler görüyorsunuz.
Bir nesil görüyorsunuz, Anıt-Kabir’i, devrimlerin bu kalesini benimsemiştir.
Onları görüyorsunuz, içinize bir rahatlık geliyor.

Mezar, lâhitin tam altında olacak.
O’nun mezarına varmak için bir uzun taş koridordan geçeceksiniz.
Koridorun sonunda bir ışık: Umuda benzer... Selâmete benzer. O’na giden yolun sonunda aydınlığa varacaksınız.
Koridor sağa kıvrılıp biraz daha uzadıktan sonra mezarın bulunacağı geniş hücre geliyor. Tabutun konacağı yer, üst kattaki lâhitin tam alt hizasında olacaktır.
Mezarın karşısında, dik dörtgen bir pencerede, bir resim gibi, Ankara Kalesi... Setler üstünde mağrur yükseliyor.

Mezarla Ankara Kalesi arasında sanki bir gizli bağ kurulmuş..
Atatürk’ün yattığı yerden görünen tek şey o olacak.
Ölüler görür mü? Duyar mı? Bilir mi? Bilmiyorum!
Gördüklerine, duyduklarına, bildiklerine inanmak istiyoruz. Belki gözümüz arkada gitmekten, belki ölülerimizin bizi büsbütün bırakmalarından korktuğumuz için.
İstiyoruz ki Atamız bizi büsbütün bırakmış olmasın! İstiyoruz ki yattığı yerde de bizden haber alsın!
O’na en büyük haberi, mezarı karşısında açılan pencere verecektir.
Her Pazar, her bayram günü, Kalenin burcuna al Bayrağın çekilmesi, yurdumuzun bağımsızlığından; her 10 Kasım günü al Bayrağın yarıya inmesi, O’na hâlâ inandığımızdan, yolunda yürüdüğümüzden haber olacaktır.
O, en büyük huzuru bu iki haberden duyacaktır.
Dileriz, mezarı karşısında açılan pencerenin O’na vereceği huzur dinmesin!
Ankara Kalesi’nin burcundan Bayrağımız inmesin!

Anıt-Kabir eteklerinde Ankara başlıyor.
Ankara ve Ankara’nın çevresinde bütün bir yurt, O’nun açtığı temeller, O’nun başladığı yapılarla dolu.
Bizim kuracağımız yapıları bekleyen temeller, bizim koyacağımız taşları bekliyor yapılar...
Gelecek yıl bu vakitler, Anıt-Kabir’den, gücümüz çoğalmış, inancımız derinleşmiş, o yurda ineceksiniz.

Bülent Ecevit

CUMHURİYET

Mustafa Kemal olmasaydı…- KEMAL OKUYAN

1919’da Anadolu’da kişilerin, liderlerin önemini azaltacak yaygınlıkta bir halk hareketi yoktu. Birinci Dünya Savaşı yoksul köylü yığınlarını fazlasıyla yormuş, hırpalamıştı. Galip devletlere karşı kıt kaynaklarla sürdürülecek bir silahlı mücadeleye halkın ikna edilmesi için kararlılık gösteren birileri gerekiyordu.

“Bir şeyler yapmak gerek” diye düşünen asker-sivil bürokrasi de kararsızdı, her kafadan bir ses çıkıyordu. Bu dağınıklıktan başarı çıkması mümkün değildi, kabul edecekleri ya da boyun eğecekleri bir otoritenin kararlılığına ihtiyaç duyuyorlardı.

Direnişin önde gelen kadroları içinde kimse “batı” dünyasıyla ölümüne bir savaşa, kalıcı bir düşmanlığa, o dünyadan kopmaya niyetli değildi. Ancak emperyalist ülkeler; özellikle İngiltere ve Fransa ve de uzaktaki ABD’nin masaya ancak ve ancak karşılarında kararlı bir güç gördüklerinde oturacağı açıktı.

İster sağdan bakın, ister soldan, ister tepeden, ister aşağıdan, gerçek ortadadır. 

Mustafa Kemal olmasaydı, Anadolu’daki mücadele bu kararlılıktan mahrum kalır, başarısız olurdu.

Mustafa Kemal olmasaydı… Meclis Saray karşısında dik duramazdı. Saray da İngilizlerden memnun değilmiş, sultanın içi kan ağlıyormuş, nazırları arasında yurtseverler varmış, mış, mış… Geçiniz, tarih bazen ince eleyip sık dokumaz, Osmanlı Sarayı Milli Mücadele’nin düşmanıydı, nokta. Orada sultan varmış, halife varmış, bunları takmayan, İstanbul’un otoritesini azaltmak için büyük çaba harcayan, onun kirli elini uzak tutmaya yeminli kaç kişi vardı Ankara’da?

Mustafa Kemal olmasaydı… Anadolu’daki hareket, Sovyet Rusya için yaşamsal önemdeki Kafkasya’da gerçekçi ve “devrimci” bir politika değil, yayılmacı, tutarsız ve maceracı bir politikayı zorlar, Bolşeviklerle karşı karşıya gelir, İngiltere’nin kucağına düşer, Sovyetleri de çok riskli bir sürecin içine çekerdi.

Mustafa Kemal olmasaydı… Cumhuriyet o yıllarda ilan edilemezdi. Cumhuriyet fikrini Mustafa Kemal icat etmemişti, Anadolu’da çok farklı noktalarda Cumhuriyet arzusunu dillendirenler vardı. Ama öne çıkan kadrolardan kimse 1923’te, öyle fazla tartışmaya gerek bırakmadan bu tarihsel adımı atmayı aklının ucundan geçiremezdi.

Mustafa Kemal olmasaydı… 

Tarihe böyle yaklaşmak çoğu kez yanıltıcıdır, biliyorum ama her 10 Kasım’da sola bulaşık liberalizmin “Mustafa Kemal’e saygı duymak komünistlere mi kaldı” vıdı vıdısından bıktığım için bunları yazıyorum. 

Mustafa Kemal olmasaydı, işler karışırdı, tahmin edilemeyecek kadar karışırdı. 

Siyasette, toplumsal süreçlerde boşluk her zaman doldurulur. Mustafa Kemal olmasaydı, o boşluğu devrim cephesinde doldurabilecek başka güç olduğu çok tartışmalıdır. 1920’de partimiz Türkiye Komünist Fırkası bu etkiye ve olanaklara sahip değildi. Yerel direniş odaklarının, Çerkes kardeşlerin, Ankara’da Meclis’in solcularının omuzları da bu tarihsel sorumluluğu kaldıramazdı. 

Mustafa Kemal olmasaydı, boşluğu “daha geri” unsurların dolduracağı aşikardı. Bugün “Mustafa Kemal olmasaydı” diyenlerin dedeleri…

Kemal Okuyan / SOL

1968 Dünyası ve Vietnam - KORKUT BORATAV

Dünyada ve Türkiye’de düzen karşıtı bir kalkışmayı temsil eden 1968’in ellinci yıldönümünü bugünlerde anıyoruz. 

“Düzen karşıtı”, yani, anti-kapitalist, anti-emperyalist, bir anlamda “enternasyonalist”  özellikleri ağır basan  bir kalkışma… 

1968’den bir anı

Benim kuşağımdan her solcunun, “özel bir 1968 anısı” olmalıdır. Ben bunu, 24 aylık askerliğimin “kıta hizmeti” döneminde Şubat 1968’de yaşadım. 1 Şubat sabahı olacak, tabura gittiğimde Vietnam’da 30 Ocak’ta başlayan “Tet Saldırısı”ndan haberdardım. Aynı adı taşıyan bir Vietnam bayramına denk gediği için “Tet” adını alan bu “saldırı” ABD işgaline karşı savaşan Vietkong (gerçek adı ile Ulusal Kurtuluş Cephesi / UKC) tarafından başlatılmış; çok sayıda kent, gerillalarının kontrolüne geçmişti.

1968 başındayız ve Türkiye’de farklı renklerde sol yükselmektedir. Düşün hayatında “sol Kemalizm” (Avcıoğlu akımı) ile önceki kuşaktan (“eski tüfek”) Marksistler örnek verilebilir. Örgütlenmede ise parlamenter demokraside, sendikalarda TİP, gençlik, öğrenci hareketleri içinde Dev-Genç sayılabilir. 

Bizim taburda yedek subaylar arasında militan   devrimciler var. Muvazzaf subaylar arasında da solculuk yaygın.  Tabur kantininde sosyalist, Kemalist, devrimcilerden oluşan bir grup subay, çaylarımızı içerken Vietnamlı devrimcilerin ABD emperyalizmine karşı başlattığı Tet Saldırısı’nı bir “zafer” olarak yorumladık; açıkça, yüksek sesle kutladık.

Bu iddiasız “kutlama eylemi” yukarılara ihbar  edilmiş olsa gerek. Birliğimizin komuta zincirinin tepesinde yer alan orgeneral Faik Türün,  birkaç hafta sonra tabura geldi; şiddetli bir anti-komünist konuşma yaparak “Türk subaylarını gayri millî eğilimlere karşı” uyardı. 

Vietnam savaşı ve Türkiye solu

1968’in devrimci dalgası henüz filizlenirken Türkiye solcularının Vietnam duyarlılığı nereden kaynaklanmaktaydı? 

Vietnam savaşına ilişkin kısa hatırlatmalar ile başlayalım.     

1954’te Fransız ordusu Viet Minh birlikleri tarafından kesin olarak yenilgiye uğratılır; aynı yıl Cenevre Konferansı, Vietnam’ı 17’nci paralelden geçici olarak ikiye ayırır. Kuzey’in yönetimi Ho Chi Minh ve Vietnam Komünist Partisi liderliğindeki Demokratik Vietnam Cumhuriyeti’ne; Güney’inki ise nevzuhur “Vietnam Devleti”ne verildi. 

Fransız emperyalizminin rolünü ABD devraldı. “Vietnam Devleti” hızla bir Amerikan uydusu oldu. ABD Senatosu Cenevre Anlaşması’nı onaylamadı. Ülkeyi birleştirecek seçimler engellendi. 

UKC, Güney’de silahlı mücadeleyi yeniden başlattı.  1964’te Beyaz Saray düzmece bir olay “icat  etti”: Tonkin Körfezi’nde Kuzey Vietnam hücumbotlarının bir ABD muhribine saldırısı…  Bu uydurma saldırı, Kongre’nin ABD birliklerini Vietnam’a gönderme kararı ile sonuçlandı.

Vietnam savaşı böyle başladı. Amerikan birliklerinin çekilmesini kararlaştıran 1973 Paris Barış Anlaşması ile “resmen” son buldu. Dokuz yıl boyunca ABD silahlı kuvvetleri ölçüsüz kan  dökecek; Güney Vietnam rejimi iki yıl daha can çekişecek; son perde, 1975’te Saygon’un düşmesi ile kapanacaktı. 

Emperyalizmin Vietnam’daki cürümlerinin Türkiye solunca lanetlenmesini, büyüğümüz Mehmet Ali Aybar temsil etti. 1966’da Bertrand Russel’in girişimiyle oluşturulan ve on sekiz ülkeden düşünürlerin, hukukçuların yer aldığı  Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi’nin (Russell ve Sartre’dan sonraki) üç numaralı  yargıcı olarak görev yaptı. 

Aybar, Vietnam’a gitti; ABD silahlı kuvvetlerinin savaş suçlarını belgeledi. Mahkeme’nin 1967’deki Stockholm ve Kopenhag duruşmalarına katıldı. ABD hükümetini “Uluslararası hukuku çiğneyerek Vietnam’a  saldırmaktan; savaş hukukunca yasak olan silahları kullanmaktan; esirlere karşı savaş hukukunca yasaklanan, sivillere karşı   insanlık dışı muamelelerde bulunmaktan suçlu” bulan hükmü imzaladı. 

Türkiye sosyalistlerinde Vietnam halkına karşı Aybar’ın katkılarıyla da oluşan dayanışma bilinci, 30 Ocak 1968’taki Tet Saldırısı ile her halde pekişmişti. En azından Şubat 1968’de bir avuç subay olarak biz, bu olayı emperyalizmin Vietnam yenilgisinin ilk haberi olarak algılamış; bu yüzden kutlamıştık. 

Dönemin sol basını taranırsa, o yılların genç devrimcilerinin de aynı değerlendirmeyi paylaştığı muhakkak gözlenecektir. O tarihten birkaç ay sonra Deniz Gezmiş ve arkadaşları tarafından başlatılan 19 Mayıs Samsun-Ankara yürüyüşünün amacını açıklayan bildiriye göz atalım: “1919’da başlayan Mustafa Kemal devrimi kendisinden sonra gelen yöneticiler tarafından amacından saptırılmış, yozlaştırılmıştır. Bugün Türkiye’miz dünyada ilk antiemperyalist ve antikapitalist devrimi gerçekleştiren Mustafa Kemal’e rağmen yabancıların desteklediği karşı devrimcilerin etki alanına girmiştir. Biz Mustafa Kemal gençliği olarak, saptırılan devrimi rayına oturtmaya azimliyiz, kararlıyız. Bugün başlayan yürüyüşün amacı budur.”

Bu ifadeler, 1968’ta tüm dünyayı kucaklayan devrimci kalkışmaya Türkiye’den katılımı simgelemekte ve Vietnam halkının antiemperyalist ve antikapitalist mücadelesi ile örtülü bir dayanışma da içermektedir. 

McNamara’nın savaş stratejisi     

Tet Saldırısı sırasında Vietnam’da silah altındaki Amerikalıların sayısı 540,000’e ulaşmıştı.

ABD Savunma Bakanı Robert McNamara ve Vietnam komutanı general Westmoreland basit (aslında ilkel) bir  savaş stratejisi uygulamaktaydı: “Düşman güçlerinin (Viet Kong’un)  öldürülmesi bunların yeniden üretilmesini aşacak bir tempoda sürdürülmelidir. Kritik bir eşik aşılınca, gerilla savaşı kendiliğinden son bulacaktır.”

Bu “savaş doktrini”, düşman cesetlerinin sayılmasına, kaydedilmesine dayanıyordu. “Öldürme”, öncelikle hava kuvvetlerince uygulanmaktaydı. Viet Kong üsleri, kaynakları olan tüm köyler doğal hedef oluyordu. Tropikal coğrafya, piyadeyi de  savaşa sürüyor; Amerikan kayıpları kaçınılmaz oluyordu. 

McNamara ve Westmoreland günlük ceset sayılarını işleyerek “kritik eşiğe ulaşılma tarihi” öngörüleri  yaparken Tet Saldırısı patlak verdi. UKC, on binlerce gerillayı kentlere, kasabalara sokarak “tükenmediğini” kanıtladı. Saldırı, 1968 boyunca üç dalga halinde sürdürüldü.

UKC’nin  “Saygon rejimini çökertme, ABD’yi çekilmeye zorlama” hedefi gerçekleşmeyecektir. Ama daha da önemlisi, “gerillaları öldürerek savaşa son verme” doktrininin iflas ettiği Pentagon ve Beyaz Saray tarafından da kabul edilecektir. General Westmoreland Vietnam’daki görevinden alınacaktır. Doktrinin “müellifi” McNamara bir ay içinde istifa edecek; yıllar sonra Vietnam’da “hatalı olduğu”nu çeşitli vesilelerle itiraf edecektir. 

İstifasından  bir ay sonra McNamara’nın Dünya Bankası Başkanlığı’na atanması da semboliktir. “Ceset sayısını artırarak barış” uygulamasının yerini, bu yeni görevde “yoksullukla mücadele programları” aldı.  1975 sonrasında Vietnam’ın bu programlardan nasip alıp almadığını bilmiyorum. 

Tet Saldırısı sonrasında Pentagon ve Beyaz Saray, “Amerikan kara birliklerinin muharip bir güç olarak Vietnam’dan çekilmesi, komünizme karşı savaş yükümlülüğünün Güney Vietnamlılara devredilmesi” kararını verdi. 

Hava kuvvetleri ise  Kuzey’den sızan gerillaları yoğun bombardımanla önlemeyi üstendi. Amerikan uçakları Laos ve Kamboçya’da ormanları, doğal bitki örtüsünü yok etti.  Beş yıllık bombardımanın sadece Kamboçya’da 150.000 sivil ölümüne yol açtığı ileri sürüldü. Laos ise, kişi başına en yoğun bombardımana uğrayan ülke olarak tarihe geçti. ABD tarafından donatılan, eğitilen Güney Vietnam ordusu ise bu dönemde sürekli yenilgilere uğradı. 

Savaşı kapsayan 1965-1974 yıllarında asker, gerilla ve sivil Vietnamlıların 1.353.000 veya 1.700.000 ölü verdiği tahmin edilmiş. İlk tahmin Guenter Levy’ye, ikincisi British Medical Journal’a aittir. 

Pentagon Vietnam’da ölen Amerikalı askerlerin sayısını ise 58202 olarak duyurmuştur. 

Amerikalıların Vietnam’daki varlığı Nisan 1975’te son bulur. Saygon’un düşmesinden birkaç gün önce kentteki Amerikalıların tümü helikopterlerle tahliye edilir.

Vietnam savaşı ve Amerikan toplumu

Vietnam savaşı, Amerikan toplumunda yoğun, hızlı bir radikalleşmeye katkı yaptı.

1960’lı yılların ikinci yarısında siyah Amerikalıların yükselen medenî haklar  mücadelesi, savaş muhalefeti ile birleşti. Bu muhalefet Tet Saldırısı sonrasında ivme kazandı. Öğrenci hareketleri, çeşitli sosyalist, devrimci akımların katılımıyla zenginleşti. 1970’li yılların ortalarında Amerikan toplumunun bünyesinde belirgin bir “sola kayma” eğilimi oluştu.

Tet Saldırısı, resmî söylemin sahteliğini, yalanlarını  ortaya koyduğu için bu muhalefet dalgasını besledi. “Kazanılmakta olan savaş” efsanesi çöktü.  1968 boyunca her ay Vietnam’da 1000 civarında Amerikalı öldü. Uzun yıllar süreceği anlaşılan ölümcül  bir savaş algılaması, asker kaçaklığını yaygınlaştırdı.  

Yazılı, görsel medyanın suskunluğu son buldu. Sivil Vietnamlıların kayıpları haberleştirildi. Örneğin My Lai köyü katliamının ayrıntıları, fotoğrafları   Amerikan halkının kolektif belleğine yerleşti. 

Savaş karşıtı muhalefet, anti-emperyalist, anti-kapitalist  boyutlar  kazandı. Savaş karşıtı gösterilerde sık kullanılan bir slogan tipiktir: “Ho, Ho, Ho Chi Minh; the NLF is going to win!” Vietnam Komünist Partisi lideri Ho’ya seslenen ve ABD ordusunun düşmanı NLF/ UKC’yi zafere çağıran bu slogan, enternasyonalist bir dayanışma örneğidir.

İki sembolik örnek de belleğimde yer etmiştir. Birincisi, dünya ağır sıklet boks şampiyonu Muhammed Ali’nin askere gitmeyi reddetmesi; hapse mahkumiyeti, şampiyonluk unvanının ve boks lisansının elinden alınmasıdır. Reddetme  gerekçesi kısaydı: “Kendi halkım Louisville’de köpek muamelesi görürken Vietnamlıları öldürmeyi kabul etmiyorum.”

İkinci örneği televizyonda izledim: 1968 Meksika  Olimpiyatları’nda 200 metrede altın ve bronz madalya kazanan  Amerikalı Tommie Smith ve John Carlos, madalya töreni sırasında ABD millî marşını saygı duruşu ile değil, siyah eldivenli yumruklarını kaldırarak dinlediler. Siyah Panterler’i simgeleyen bu protesto nedeniyle Amerikan olimpiyat kadrosundan ihraç edildiler. 

***

1968 Dünyası’ndan küçük bir kesite değindim: Vietnam halkının efsanevî anti-emperyalist mücadelesi ve radikalleşen Amerikalı gençlerin, siyahların onlarla dayanışması…

O dünya, tüm Avrupa’yı, Güney coğrafyasını ve elbette Türkiye’yi de kapsayarak on küsur yıl daha sürecekti.

Ortak özelliği, düzen karşıtlığı idi. Yayıldığı her ülkede siyaseti sola çekiyordu. Toplumların, insanların özgürleşme alanlarını, genişletiyor; zenginleştiriyordu.  

Özlemle hatırlıyoruz. 

Korkut Boratav / SOL