Siyasetin efesi ve efendisiydi.- MİYASE İLKNUR

CHP tarihine damga vuran isim: Şeref Bakşık

Eski CHP Genel Sekreteri, Kurucu Meclis Üyesi ve İzmir Senatörü Şeref Bakşık, siyasette dik duruşun ve zerafetin adıydı. DP İstibdatında 50 yılı aşkın hapis cezalarıyla yargılanan, 1960 ihtilalinden sonra Kurucu Meclis’e giren Bakşık, 12 Mart darbesinden sonra Ecevit’in istifasıyla boşalan genel sekreterliğinde kendisinden İstanbul, İzmir ve gençlik kollarını görevden alma isteğine karşı direnerek istifa etmişti. Eğer Bakşık, İsmet Paşa’nın tüzüğe aykırı bu taleplerini yerine getirmiş olsaydı belki de Ecevit 1972 kurultayında genel başkan olamayacaktı. Ecevit’in genel başkanlığında da onun yanlış politikalarına karşı duracak kadar ilkeli ve medeni cesaret sahibi bir politikacıydı.

Genç bir gazeteci iken SHP İzmir İl Başkanlığı döneminde kendisiyle tanışmıştım. Türk-İş tarafından İzmir’de 1985 yılında düzenlenen işçi mitingi, darbeden sonraki ilk miting olma özelliğini taşıyordu. THA (Türk Haberler Ajansı) muhabiri olarak izleyeceğim bu miting sonrasında CHP İzmir İl Başkanlığı’na giderek kendisiyle bir söyleşi yapmıştım. Bu söyleşide yönelttiğim “Siz CHP’nin genel sekreterliğini, MYK üyeliğini ve senatörlüğünü yapmış birisiniz. İzmir İl Başkanlığı gibi daha alt düzeyde bir görevi neden kabul ettiniz” soruma siyasette kendisine nerede ihtiyaç duyulursa orda görev alacağını, bir siyasetçinin görev beğenmeme gibi bir lüksünün olamayacağını biraz da sert bir üslupla söylemişti.

Şeref Bakşık, gerçekten de kendisine nerede ihtiyaç duyulmuşsa ve o görevde kalmasının parti için bir yararı olacağına inanmışsa o görevi kabul eden bir siyasetçiydi. Eğer o görevde kalmasının parti için bir yararı olamayacaksa o görevi boşaltmasını ya da teklif edilen o görevi reddetmesini bilecek kadar erdem sahibi bir kişilikti.
 
İyi steno bildiği için 1950’de, o dönem tek başına iktidara gelmiş DP’nin yayın organı gibi faaliyet gösteren Demokrat İzmir Gazetesi’nde gazeteciliğe başlayan Şeref Bakşık, iyi not tutma ve hızlı yazma yeteneği nedeniyle Başbakan Adnan Menderes’in Burhan Belge aracılığıyla kendisine Başbakanlık Basın Bürosu’nda çalışma teklifini düşünmeden reddetmişti. Henüz CHP’ye üye olmasa bile siyasi olarak CHP’ye yakın durduğu için teklifi reddeden Bakşık’a, Burhan Belge’nin yanıtı ilginçtir: “Teklifi yeterince anlatamadım anlaşılan. Başbakanla sadece birkaç dakika görüşebilmek için birkaç ay önce randevu isteğini sunduğu halde özel kalemde saatlerce bekleşen bakanları ve milletvekillerini göstereyim sana. Sen başbakanla tüm gezilerde beraber olacaksın. Bunun ne demek olduğunu biliyor musun?”

DP’yi destekleyen Demokrat İzmir bir süre sonra patronun talepleri yerine gelmeyince muhalet etmeye başlamış ve bu muhalif çizginin bedelini de sorumlu müdürü olarak Şeref Bakşık ödemişti. Hakkında açılan davalarda 52 yıl hapis cezası isteniyordu. Davaya izin veren ise kendisine Başbakanlıkta görev teklif eden Burhan Belge ile Başbakan Adnan Menderes’ti. Ancak davalar sürerken 1960 ihtilali olmuş Şeref Bakşık da bir yıl sonra basın kontenjanından Kurucu Meclis’e seçilmişti.

Kurucu Meclis’e seçildikten sonra CHP’ye kaydolan Şeref Bakşık, İzmir senatörü olarak parlamentoda uzun yıllar görev yaptı ve partisinin grup sözcülüğünü de üstlendi. Ortanın solu politikasının partiyi ortadan ikiye yardığı yıllarda bu politikayı savunanlar safında yer aldı. 12 Mart’ta Bülent Ecevit’in genel sekreterlikten istifa etmesinin ardından bizzat Ecevit ve onunla politika yapanlar, kendilerine yakın olmasına karşın Genel Başkan İsmet İnönü’nün de güven duyduğu Şeref Bakşık’a genel sekreterlik önerisi götürdü. Şeref Bakşık bu görevi kabul etmesinin ardından hem Ecevit hem de İnönü’ye her yanlış tutumunda itiraz edebilen ender politikacılardan biriydi. 

PM’deki boş olan 5 üyenin yerine atanacak isimlerin belirlenmesi sırasında İsmet Paşa’nın “İsim önerilerini bana bildirin, içlerinden uygun gördüklerimi ben emrivaki ile PM’de kabul ettiririm” tavrına karşı duran Bakşık, İnönü’nün Ecevit lehine açıklama yapan ve kurultayda Ecevit’i destekleyeceğini ilan eden İstanbul, İzmir örgütü ile Gençlik Kolları’nın feshedilmesini istemesine de karşı durarak, “Bu isteğiniz tüzüğe aykırıdır. Bunu yapmakta kararlıysanız buyurun istifam” diyerek genel sekreterliği kendi isteği ile bırakmıştı. 

Eğer İstanbul ve İzmir örgütleri feshedilmiş olsaydı Ecevit büyük bir ihtimalle CHP genel başkanı olamayacaktı. Bakşık’tan sonra genel sekreterlik görevine gelen Kamil Kırıkoğlu da bu fesih işlemine karşı çıkarak Ecevit’in genel başkan olmasının yolunu açmış oldu.

Dik duruşu ve tavrı sürdü
Ecevit’in genel başkan olmasından sonra aynı dik duruşu ve tavrı ona karşı da göstermişti. Melen hükümetinden çekilme kararına karşı grupta bağlayıcı karar alınmasına karşın CHP içinden tek olumsuz oyu Bakşık vermiş ve Melen hükümetinin yanlış tutumuna karşı CHP’nin yanlış hesap yapmasını eleştirerek bu tavrı göstermişti. Bakşık, CHP içinde hizipler çatışması başladığında iki kez daha genel sekreterlik önerisi almış ve bu önerileri düşünmeden reddetmişti. 

Bakşık, İzmir siyasetinde de bir ağabey ve parti büyüğü olarak pek çok genç politikacının yetişmesine ve bir zamanlar DP’nin kalesi olan İzmir’de CHP’nin başarılı olmasına emeği geçmiş birkaç politikacıdan biridir.

Politikanın efesi ve efendisi Şeref Bakşık’a uğurlar olsun diyoruz.

Miyase İlknur / CUMHURİYET

İlker Belek: Japonya bu konuda örnek alınabilecek bir ülke değil - İLKER BELEK

AKP'li Cumhurbaşkanı Japonya'da gördüğü 'kadın üniversitesi'ni Türkiye'ye getirme konusunda ısrarcı. Erdoğan 'YÖK Başkanına hatırlatıyorum, çalışmanı da buna göre yap' dedi. Erdoğan'ın bu adımını soL'a değerlendiren yazar ve akademisyen İlker Belek, Japonya'nın çalışma koşullarını belirleyen kurallar ve kadınlara toplumsal yaşamda biçtiği roller bakımından referans oluşturabilecek bir ülke olmadığını söyledi.

AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Japonya'da sadece kadınların gittiği üniversitelerin Türkiye'de de hayata geçirilmesi için YÖK Başkanına "Çalışmanı buna göre yap" talimatı verdi.

8. Uluslararası Öğrenciler Mezuniyet töreninde konuşan Erdoğan, "Japonya'da 800 üniversiteden 80'i kadın üniversitesi. Sadece kızlardan oluşan üniversite. Kreşten alıp ilk, orta, lise, ardından üniversite olmak suretiyle farklı bir yapıyı Japonya'da oluşturmuş durumdalar. Türkiye de benzer bir adımı atmalı. Bunlarla beraber bu alanda atılan adımın bizler için önem arz ettiğini şu anda YÖK Başkanına hatırlatıyorum, çalışmanı da buna göre yap" dedi.

'ESKİDEN KIZ, ERKEK LİSELERİ VARDI, SONRA KARIŞTIRDILAR'

Erdoğan "Lise yıllarında ülkemizde kız ve erkek liseleri vardı. Sonra karıştırdılar. Şimdi yeniden bunları toparlama dönemine girmiş bulunuyoruz" diye konuştu.

Erdoğan, G20 zirvesi gittiği Japonya'da Mokugawa Kadın Üniversitesi'ni ziyaret etmiş, kendisine fahri doktora unvanı verilen üniversitede yaptığı konuşmada da "Japonya'daki 80 kadın üniversitesini büyükelçime görev veriyorum, incelemek suretiyle ülkemde de bunun adımını inşallah atacağız" demişti.

Erdoğan'ın bu adımını soL'a değerlendiren İlker Belek, "AKP’nin kadınların ayrı eğitim görmesi, ayrı mekanlarda yaşamasıyla ilgili tutumu yeni değil. Ayrı otobüsler, ortaöğretimde ayrı sınıflar, harem selamlık ortamlar, ayrı plajlar falan. Bu onun devamı bir şey" dedi.

Kadın üniversitesi açılması konusunun AKP’nin Türkiye’ye "ne kadar vardıysa" laikliği yıkmaya ve seküler yaşamı tümüyle ortadan kaldırıp dini kurallara dayalı yeni bir toplumsal düzen ve toplumsal yaşam biçimi kurmaya yönelik planının uzantısı olarak görülmesi gerektiğini belirten Belek şunları söyledi:

"Bu harem selamlık uygulamalardaki gerekçeleri hep şuydu:

'Kadınların önünde birtakım engeller var: İnançları, giyim kuşamları nedeniyle rahatça okuyamıyorlar, ya da toplum içine girmeye kalktıklarında değişik biçimlerde tacize, şiddete maruz kalıyorlar. Dolayısıyla biz onların yaşadıkları mekanları ayıralım ve toplum içerisindeki yaşamlarını kolaylaştıralım. Eğitim sisteminde önlerine konulmuş olan engelleri ortadan kaldıralım.' Böyle bir gerekçeye dayandırıyorlardı.

KADINLARI EĞİTİMDEN DIŞLAYANLAR GÖSTERMELİK GEREKÇE SUNUYOR

Bu tabii göstermelik bir gerekçe ama bunu kullanıyorlardı. Oysa biz kadınların eğitimden ve toplumsal yaşamdan dışlanmasının sebebinin zaten kendileri olduğunu biliyoruz.

Yani hem ekonomik nedenlerle, gelir dağılımındaki eşitsizlikler, kadının ekonomik yaşamda kapitalist düzen tarafından önüne çıkarılmış olan engeller buna neden oluyor hem de kadına dayatılan muhafazakar değerler onu zaten eğitim sisteminin ve toplumsal yaşantının dışına itiyor ve dar aile çevresi içinde yaşamaya mahkum ediyor kadını."

KULLANDIKLARI JAPONYA REFERANSI İLGİNÇ

Belek bu gerekçenin göstermelik olduğunu gerçek gerekçeninse "Türkiye’de dini kurallara dayalı toplumsal düzeni kurmak ve onu üniversitede de yaygınlaştırmak" olduğunu söyledi.

Japonya'nın referans olarak kullanılmasının da ilginç olduğunu kaydeden Belek şunları ifade etti:

JAPONYA KAPİTALİZMİ ÇALIŞMA VE KADINLARA DAYATILAN KURALLAR BAKIMINDAN DA GERİCİ

"Bu açıklama Japonya’dan geldi. Ve Japonya’da böyle bir üniversitenin varlığına dayandırılıyor bu sefer gerekçe. Oysa Japonya çeşitli bakımlardan dünyaya örnek olarak gösterilir ama Japonya kapitalizminin aslında hem çalışma yaşamında hem de kadınlara dayatılan kurallar bakımından oldukça gerici bir karaktere sahip olduğunu da biliyoruz. Mesela çalışma yaşamında uzun çalışma saatleri, esnek çalışma düzeni, Japonizasyon adı verilen üretim sistemi… Bu aşırı uzun süreli esnek çalışmaya bağlı olarak Japonya’da kalp durmasına bağlı olarak aniden ölüm de Japonya’da ortaya çıkmıştı.

ÇALIŞMA HAYATINDA TOPUKLU GİY, AYRI ÜNİVERSİTEDE OKU

Yine biliyoruz ki Japonya’da kadınlar çalışma hayatında topuklu ayakkabı giymeye de zorlanıyorlar. Hatta geçen ay bir Japon çalışan kadın bununla ilgili bir imza kampanyası başlattı, bir basın açıklaması yaptı, topladığı imzalarla birlikte dilekçesini ilgili bakanlığa sundu, yani bu kuralın değiştirilmesine dair bir talebi iletti ve bu iktidardaki partinin kararıyla başvuru reddedildi. Yani Japonya ne ekonomik yaşamda çalışma koşullarını belirleyen kurallar bakımından ne de kadınlara topumsal yaşamda biçtiği roller bakımından referans oluşturabilecek olan bir ülke. 

Zaten Japon geleneksel kültüründe kadın ikincil pozisyondadır ve erkeğe bağımlı olarak yetiştirilir. Ve görülüyor ki 21. yüzyılın ilk çeyreği neredeyse biterken kadının pozisyonu Japonya’da pek de değişmiş değil. Çalışma yaşamında topuklu ayakkabı giyecekler, ayrı üniversitelerde okuyacaklar. Onlar da AKP’ye benzer gerekçeler muhtemelen buluyorlardır."

İlker Belek kadının toplumsal yaşamda rahat etmesinin yolunun onun önündeki bütün engeller ile onu erkek karşısında ikincil pozisyonda gören sınıflı topluma özgü egemen anlayışı ortadan kaldırmak olduğunu vurguladı.

'KAÇ-GÖÇE DAYALI İLİŞKİLER VE KURALLAR TÜMÜYLE ORTADAN KALDIRILMALI'

Belek şunları söyledi:

"Kadınla erkeği toplumun her noktasında eşit olarak gören bir yaşam tarzını yaygınlaştırmaya çalışmak ve kadınla erkek arasındaki yasağa, kaç-göçe dayalı bütün bütün kuralları ortadan kaldırmak lazım. Toplumsal yaşantıda eğer bu iki cins eşit, birbirleriyle samimi, dostane bir ilişki yaşayacaklarsa o zaman ona uygun bir toplumsal bir düzen kurmak lazım. Eğitim sistemini ya da toplumsal yaşantıdaki değişik ortamları kadın ayrı, erkek ayrı diye düzenlerseniz zaten buradan kadınla erkeğin eşitliğine dayalı bir ilişki biçimi toplumsal düzen yaratmanız zaten mümkün olmaz. Tam tersine bu tür uygulamalar kadın üzerindeki baskıyı daha da pekiştirmeye yarar. Bu tip şeyler evlilikte özellikle kadına yönelik şiddet olarak ortaya çıkıyor."

İlker Belek / SOL

Enflasyon rakamları "Reis"in bekasına bağlandı!.. - Ahmet TAKAN

Açıklanan Haziran ayı resmi enflasyon rakamlarını gördünüz... Nasıl böyle düşük çıkar diye şaşırmamışsınızdır herhalde!.. Acı acı güldüğünüzü görür gibiyim. A Haber'e bağladılar TÜİK'i de... Memur ve emekli, alacağı komik maaş zammı ile geçinebilmek için A Haber izlemeye devam etsin. Başka türlü mutlu olmanın yolu kalmadı!..

"TÜİK enflasyonu böyle düşürüyormuş" başlığı ile 5 Ocak 2019 tarihinde kamuoyunda epeyce ses getiren bir yazı kaleme almıştık. Tezgahların perde arkasını aralıyordu. Bu referans yazısına tekrar başvurduktan sonra aşağıdaki satırları okumanızı öneririm. Kusura bakmayın, şimdi sizleri biraz zahmete sokacağım... TÜİK'in internet sitesine girin. "Tüketici Fiyat Endeksi Haziran 2019"u tıklayın. Karşınıza, sayfanın en sonunda tablolar ile ilgili başlıklar çıkacak. Orada da, "İstatistiki Bilgilere Göre Tüketici Fiyat Endeksi ve Değişim Oranı" başlığını tıklayın. Karşınıza çook önemli bir tablo gelecek.

Ne var bu tabloda?.. İşin sırrı bu tabloda... Çarşıya pazara gidiyorsunuz alev alev yanan rakamlar karşısında hoplayıp zıplıyorsunuz ya!.. Yakından bakın o rakamlara... Haydi, ben sizi zahmetten kurtarayım;
TÜİK'in 26 bölge temsilciliği ve onların başında oturan koca koca adamlar var. Ne yapar bu insanlar?..Veliaht  damattan gelen buyruklara göre, kuruma enflasyon verileri girerler. A 101'lerden BİM'lerden toparlayarak!..

Veri alınacak dönemlerde belirli ürünlerin fiyatları düşürtülerek. Karşınızda duran excel tablonun "Bir önceki aya göre değişim oranı(%)" başlığının altındaki rakamlara dikkat kesilin, özellikle önünde eksi olanlara... Hangi kentte ikamet ediyorsanız da orada enflasyon rakamlarındaki değişimi görün. Bir önceki aya göre nerelerde enflasyon rakamı ne oranda  düşmüş?..

Tekirdağ, Edirne, Kırklareli: Eksi 0,07... Balıkesir, Çanakkale: Eksi 0,23... Adana, Mersin: Eksi 0,44... Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye: Eksi 0,45... Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir: Eksi 0,15... Kayseri, Sivas, Yozgat: Eksi 0,17... Zonguldak, Karabük, Bartın: Eksi 0,02... Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli: Eksi 0,13... Gaziantep, Adıyaman, Kilis (en başarılı ve verilen hedefleri en iyi tutturan bölge müdürü): Eksi 1,14... Şanlıurfa, Diyarbakır: Eksi 0,77... Mardin, Batman, Şırnak, Siirt: Eksi 0,30...

Haziran ayı enflasyon hedefini tutturan (!) yukarıda sıraladığım illere bağlı bölge müdürleri gelecek aya kadar koltuklarında rahat oturacaklar. Verilen talimatları, nasihatleri çok iyi kavrayıp değerlendirmişler!.. Diğerlerinin durumu biraz sıkıntılı galiba... Bu ay da derslerine iyi çalışmazlarsa başlarına ne gelir bilemem!..

TÜİK çalışanları üzerinde kurulan baskıyı anlatan üst düzey yetkili, YENİÇAĞ' a şunları söyledi: Bölge müdürlerini çağırdılar. Önlerine hedef koydular. O hedefi tutturan  bölge müdürleri belli. Yerleri sağlamlaştı. Hedefi tutturmayan bölge müdürleri değiştirebilirler.

Bakan danışmanı Ertuğrul Altın, TÜİK başkanı haricinde  bölge başkanlarını çağırıyor, 'Herkes ayağını denk alsın medya ile konuşanların hepsine istediğimizi yaparız.Türkiye'nin ekonomik yapısının geleceğe yönelik zarar etmemesi lazım. 

Devlet için, vatan için, reisimiz için fiyatlar sayın bakanın dediği gibi kontrol edilecek ve çıkacak' diyor. Tehditler savuruyor.

Temmuz ayını da şimdiden konsolide etmeye çalışıyorlar.Temmuz ayı rakamı yüzde 2,5 ile 3 arasında sınırlandırılacak. Şimdiden konuşuluyor. Yoksa sepet patlar!..

Eskiden enflasyonun açıklanacağı gün sistem açılır başkan o zaman öğrenirdi. Kurumun bugün geldiği durum bu. "Beka" için pirincin fiyatını düşük gösterin!..
"Beka" için şekerin fiyatıyla oynayın!..

Mahalli seçimler nasıl "beka"ya bağlanıyor diye garip garip düşünüyorduk. Hayretlere düşmüştük. Enflasyon rakamlarının da "resi"in "beka"sına bağlandığını öğrenince merak içinde beklemeye başladım. Acaba sırada ne var?..


Ahmet Takan / YENİÇAĞ

‘Yüksek Yanılgılar Kurulu’ - Deniz Yıldırım

Erdoğan, 15 Mayıs’ta yeni bir kararnameyle Yüksek İstişare Kurulu’nu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı mimarisi içine yerleştirdi. Yeni sistemin teşkilatlanmasını düzenleyen ilk kararname 10 Temmuz 2018’de yayımlandığına göre, 10 ay sonunda sistemin “istişare”ye ihtiyaç duyduğunun anlaşılması güzel, haksız mıyım?

 Zaten ne diyordu kararnamenin gerekçesinde: “Bilgi ve birikim sahibi kişilerin bu kazanımlarından istifade edilebilmesi amacıyla.” Öyle ya, istişare niye yapılır? Devlet işlerinde akıl danışmak için.

İyi de, akıl kime danışılır? Danışan kişi gibi aynı hataları geçmişte tekrarlayanlara mı, yoksa geçmişteki uyarıları haklı çıkanlara, düşünülmeyeni düşünenlere, günlük siyasete göre değil de, geleceğe göre değerlendirme yapanlara mı? 

Doğrusu ikincisinedir, öyle değil mi?

Sonuç mu? Mayıs sonunda Yüksek İstişare Kurulu’na yine kararnameyle ilk atama yapıldı; tanıdığımız bir isim, Bülent Arınç. Kurul, Yüksek İstişareKurulu, yani istişare kurullarının en tepesi; atanan ilk isim de Arınç olduğuna göre “acaba hangi düşünülmeyeni düşünmüş, hangi uyarıları haklı çıkmış geçmişte” diyerek bir daha baktım arşive.

Öngörülerin lideri
12 Eylül 2010’da anayasa değiştirdi bu iktidar. Gülen, “mezardakilere oykullandırın”  diyecek kadar önemsiyordu. En hararetli savunucularından birisi de Arınç’tı. “Bir daha cunta, darbe dönemi olmayacak” dedi. Sonrası mı? Yargı, Gülencilerin eline geçti; Ergenekon ve Balyoz tasfiyeleriyle ordudaki örgütlenmeyi hızlandırdılar, ardından da 15 Temmuz’da darbe girişimi oldu. Yargıdaki yeniden yapılanma için Arınç, “Kurban olduğum Allah, verdikçe veriyor” diyordu. 

Öngörü gibi öngörü. 

Zaten, “bugün biz ne yapabiliyorsak, 12 Eylül 2010 referandumundan aldığımız güçle yapıyoruz” demişti Arınç. “Bu camiaya yüzyıllar boyu hakkımızı helal etsek bundan dolayı geri kalmayız” diye de eklemişti. Hangi camia olduğunu biliyorsunuz.  Ufuk gibi ufuk. 

2010’da Mavi Marmara gemisi Gazze’ye hareket etti; İsrail saldırdı, canlarımızı yitirdik. Gülen, “İsrail devletinden izin alınmalıydı” dedi. Görüşü sorulan Arınç, “Hocaefendi her zaman olduğu gibi doğruyu söylüyor” dedi. 

Saptama gibi saptama. 

Sonra mı? 17-25 Aralık operasyonlarının ardından, Ocak 2014’te Hükümet Sözcüsü Arınç kameraların karşısındaydı. Konu, 12 Eylül 2010 referandumuyla HSYK’nin denetiminin Gülencilere geçmesi. Bu sefer ne dese beğenelim? “Ne bilirdik bu kadar saf olacağımızı?” Devlet aklı gibi devlet aklı. 

Tam istişare edilecek bilgelik. 

15 Temmuz’da darbe girişimi oldu, Arınç video yayımladı. Ne diyordu bazıları için? “Ne kadar da ahmak bir insanmışsın, herkes söylüyordu, sen itiraz ediyordun diyebilir. Ben o gece öğrenmiş olabilirim.” 

Düşünün, enyükseğinden istişare edilecek kişi, herkesin söylediği şeye itiraz etmiş yıllarca. 

Kozmik odaya girilmesiyle sonuçlanan süreci, Ergenekon operasyonları için söylediği “Türkiye bağırsaklarını temizliyor” cümlelerini, “Öcalan’ı zor duruma düşürüyorsunuz” diyerek HDP’yi eleştirmesini de eklesek yazı bitmez.

Halka ‘edepsiz’ diyemezsinizDemek Arınç çok yanılanlardan, öngörüleri en çok çökenlerden. Yüksek İstişare yapmak için ölçü bu mu? Öyleyse bu Yüksek İstişare Kurulu’nun apar topar kurulmasını ve başına da eski AKP’lilerin atanmasını, hep kandırılanları hatalardan döndürecek bir “istişare” hedefi ile değil,içinden çok parça çıkacağı düşünülen AKP’nin eski kadrolarının kopuşunu önleme hedefi ile açıklayabiliriz.  Yani devlet için değil, parti için.“Yanımızda tutalım da, Gül’e, Babacan’a, Davutoğlu’na   

gitmesinler” telaşından başka bir şey değil özetle. 

Bunları bildiğinden olsa gerek; Arınç Bey sinirli, gergin biraz. İlk toplantılarında maaşlarına 5 bin lira zam yaptıkları yönündeki haberleri sorgulayan yurttaşlara  “Edepsizler” diyor ve “Milletvekili ne kadar alıyor, emeklisi ne kadar alıyor. Seni ne ilgilendirir kardeşim” cümlesini de ekliyor.

İlgilendirir Arınç Bey; biz halkız, sorumlu yurttaşız, edepsiz değiliz. O paralar bizim emeğimizden, bizim vergilerimizden. AKP’nin dağılmaması için oluşturduğunuz bir yapıyı ya da sizin geçmiş yanılgılarınızı biz finanseetmek, masraflarını cebimizden ödemek zorunda değiliz. Kendinize başka çareler bulun.

Deniz Yıldırım / CUMHURİYET

Örtülü savaşın yeni cephesi: Libya’da neler oluyor?- EMRE KÖSE

2011’de NATO müdahalesiyle Muammer Kaddafi’nin devrilmesinin ardından Selefi cihatçı örgütlerin yatağı haline gelen ve yakın zamanda yerel hükümetler arasındaki nüfuz mücadeleleriyle anılan Libya, bölgesel güçler arasındaki örtülü savaşın yeni sahası olarak öne çıkıyor.

NATO müdahalesi, 2012'de ABD Büyükelçisi Christopher Stevens’ın öldürülmesi ve 2015-2016 yıllarında IŞİD ile UMH güçleri arasındaki Sirte savaşlarının ardından Libya, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler (BM) tarafından tanınan, Fayiz es-Serrac başkanlığındaki Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) yaptığı askeri sevkiyatlar ve lojistik desteğin artışının yol açtığı gelişmelerle yeniden gündemde. Bu durumun, UMH’nin rakibi Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi’ne bağlı General Halife Hafter komutasındaki Libya Ulusal Ordusu’nun son aylarda Trablus kentine başlattığı askeri operasyonu sekteye uğratması sonucu başlayan gerilim Türkiye için yeni bir krize dönüştü.

NELER OLDU?

Libya’da Müslüman Kardeşler bağlantılı UMH ile Hafter’e bağlı güçler arasındaki savaş, Katar ve Türkiye ekseniyle, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır arasındaki bölgesel güç mücadelesinin askeri çatışmaya dönüştüğü ilk saha olmasıyla öne çıkıyor.

Geçtiğimiz aylarda Hafter’e bağlı güçler tarafından Trablus’a başlatılan askeri operasyon, Türkiye’den UMH’ye, BMC üretimi “Kirpi” model zırhlı araçların ve “Bayraktar” model insansız hava araçların (İHA) hibe edilmesinin yanı sıra yapılan geniş çaplı askeri sevkiyat neticesinde durdu ve bunu takiben Libya Ulusal Ordusu Generali Ahmed Manfur, haftasonu Türkiye’ye ait bir İHA’nı düşürüldüğünü açıkladı. Bunu takiben Hafter’e bağlı güçler Türkiye’ye karşı bir ‘genel seferberlik’ ilan ettiklerini duyurdu. Hafter komutasındaki Libya Ulusal Ordusu’ndan geçtiğimiz hafta yapılan yazılı açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Libya Ulusal Ordusu güçleri Libya topraklarında terörle mücadele ederken ülkemiz yıllardır Türk lojistik desteğine maruz kaldı ve son günlerde bu, savaş uçaklarının kullanılmasıyla, paralı askerleri taşıyan ve silah-mühimmat yüklü gemilerin gönderilmesiyle doğrudan bir Türk müdahalesine dönüştü. Bu nedenle Libya Ulusal Ordusu Genel Komutanlığı, Hava Kuvvetleri’ne Libya karasularındaki Türk gemileri ve teknelerini hedef alma talimatı verdi. [Trablus merkezli] geçici hükümet, Libya’da faaliyet gösteren tüm Türk şirketlerini sınır dışı etmeli ve Libya üzerindeki tüm projelerdeki faaliyetlerini sonlandırmalı, Türk işletmelerini ve ürünlerini boykot etmeli ve bu terörist Türk saldırganlığına yanıt olarak Türkiye’den Libya havaalanlarına yapılan sivil uçuşları durdurmalıdır.”

Aynı zamanda, Libya’da 6 Türk vatandaşının Hafter güçleri tarafından alıkonulduğu haberleri geldi. 

Yerel kaynak Al-Marsad, alıkonulan Türkiye vatandaşlarına ait pasaportların görüntülerini yayımladı. Bu görüntülere göre, alıkonulanlar arasında çok sayıda üst düzey Türk askeri yetkili ve diplomat yer alıyor. Kaynağın aktardığına göre, o isimler şöyle: Milli Savunma Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Tümgeneral Göksel Kahya, [Akıncı Üssü davasında tanık olarak dinlenen] Tümgeneral İrfan Özsert, Tümgeneral Levent Ergün, İrfan Altındağ, Foça Amfibi Deniz Piyade Tugay Komutanı Tuğamiral Gürsoy Çaypınar ve Komando Tugay Komutanı Tuğgeneral Selçuk Yavuz.

Diğer yandan Doha yönetimi, Libya Ulusal Ordusu saflarında Çad ve Sudan’dan gelen ‘paralı askerlerin’ yer aldığını iddia etti. El Cezire kanalı da, UMH’ye bağlı güçlerin Trablus’un güneyindeki Garyan’da Hafter güçlerinden ele geçirdiği ABD yapımı “Javelin” tipi tanksavar roketlerin fotoğraflarını yayımladı. Bununla birlikte Libyan Express haber sitesi, bu roketlerin Hafter güçlerine BAE tarafından tedarik edildiğini bildirdi. Akademisyen ve araştırmacı Frederic Wehrey, cumartesi günü New York Times (NYT) gazetesinde yer alan yazısında, Javelin tanksavar roketlerinin ABD tarafından BAE’ye 2008 yılında satıldığını hatırlattı. Bunun yanı sıra Libya Ulusal Ordusu’na müttefikleri tarafından Ürdün üretimli Mbombe ve El Mared tipi zırhlı araçların hibe edildiği de öne sürülüyor.

Sudanlı askerlerin Hafter’e bağlı güçlerle birlikte savaştığı yönündeki iddia Sudan’da Ömer el-Beşir yönetimine karşı başlayan ayaklanma sonrasında meydana gelen askeri darbenin ardından ortaya atıldı. Nitekim kurulan cuntanın (Askeri Geçiş Konseyi) Suudi Arabistan ve BAE’den aktif destek aldığı biliniyordu.

HALİFE HAFTER’İN YÜKSELİŞİ

Bugün Libya’nın doğusunu kontrol eden Halife Hafter, bu bölgeyi 2014'te Mısır’ın desteğini alarak ele geçirdi.

Hafter, daha sonra Bingazi’deki cihatçı gruplara karşı başlattığı ‘Haysiyet Operasyonu’na öncülük etti. Hafter’in başlıca iddiaları arasında Selefi cihatçı örgütlerin ülkedeki varlığını sonlandırma ve liman kentlerindeki silah kaçakçılığını durdurma yer alıyordu.

Hafter, çöl bölgesinde hakimiyet kurmayı kısa sürede başarabilse de liman kentlerinde kontrol sağlamayı uzun bir süre başaramamıştı.

Bu yılın nisan ayında Halife Hafter’e bağlı güçler Trablus kentini ele geçirme umuduyla geniş çaplı bir askeri operasyon başlattı. Uluslararası alanda kabul gören tek yerel yönetim olan UMH ülkenin çok küçük bir kısmını kontrol ediyor. 

Hafter’in Trablus harekatının başarısız olmasının sebebi, tüm umudunu dış müttefiklerinin aktif desteğine bağlamış olmasıydı. Libya Ulusal Ordusu, Bingazi ve Derne’deki operasyonları sırasında hem Mısır özel kuvvetlerinin hem de BAE’nin operasyonel hava desteğini almıştı. Ancak Hafter’in BM tarafından tanınan UMH’ye yönelik saldırıları, uluslararası toplum önünde Hafter’in koşulsuz destek bulmasına engel oluyor. Hafter güçleri, müttefiklerinden örtülü olarak silah yardımı alabilse de desteği istikrarlı bir biçimde sağlamakta güçlük çekiyor.

Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi ise, Hafter'in askeri başarısızlığını görerek ateşkes kapısını kapatmıyor. Tobruk hükümetinin başbakanı Abdullah el-Sinni, geçen ay Al-Hurra televizyonuna yaptığı açıklamada, Libya Ulusal Ordusu’nun ateşkesi kabul etmeye istekli olduğunu belirtti.

ABD VE RUSYA’NIN KONUMU NE?

Libya’daki mevcut krizde ABD ile Rusya’nın kiminle çalışmayı seçtiği henüz muğlak. ABD tarafından Libya krizi için şu ana kadar iki kez görüş bildirildi. İlkinde ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Hafter’in eylemlerini kınayarak ateşkes çağrısında bulundu, ikincisinde ise ABD Başkanı Donald Trump, Hafter’le bir telefon görüşmesi gerçekleştirdikten sonra “yanlışlıkla” desteğini açıkladı.

Libya’ya yönelik bu yaklaşımların hangisinin Washington için geçerli olacağı belli değil. Görünüşe göre, ABD içerisinde Mısır’da Sisi-İhvan çekişmesine benzer bir ikilik söz konusu.

Rusya, Libya ihtilafında her iki tarafla da ilişkileri sürdürmeye devam ediyor. Rusya’nın zımni olarak Hafter’i desteklediğini dair emareler görülse de Moskova, Suudi Arabistan, BAE ve Mısır’ın aksine, kırmızı çizgiyi geçmedi ve UMH’nin ortağı olarak görülmeye devam ediyor. 

ABD’ye benzer şekilde Kremlin’den de Libya için gelen sinyaller yeterince net değil. Tobruk hükümetine Pantsir hava savunma sistemi satan Rusya, UMH’yle de ilişkilerini sürdürüyor. Ne Fransa ne de İtalya, birbirlerinin desteklediği gücü Libya’daki enerji çıkarları için bir tehdit olarak görmüyor. Görünürde Paris, Hafter’i desteklerken Roma da Serrac’ı destekliyor.

BM Güvenlik Konseyi tarafından son 8 yıl içinde kabul edilen 1970, 1973 ve 2420 sayılı kararlar, silah ambargolarının uygulanmasını öngörse de ülkeye dönük silah girişi ivmesini hiçbir zaman yitirmedi. Libya, milislerin kendilerini bölgesel ve uluslararası güçlerle aynı hizada tutmaya istekli oldukları sürece sporadik çatışmalara girmeye devam edecek.

Emre Köse / SOL

Zamların sebebi bu kıyaklar mı? - Murat AĞIREL

İstanbul seçiminin bitmesinden sonra zamlar yağmur gibi yağmaya başladı.
BOTAŞ konut ve sanayide doğalgaza zam yaptı, elektrik üretim şirketlerine sattığı doğalgazının fiyatını yüzde 6.5 artırdı. Şeker ve çay fiyatlarına yüzde 15 zam geldi. EPDK Elektrik fiyatlarına yüzde 14,98 zam yaptı. Motorine 22 kuruş benzine ise 27 kuruş zam yapıldı. Benzinin litresi 7 TL'yi geçti!

Eğer sen devlet olarak TÜPRAŞ'ı özelleştirip fiyat belirleme konusunda başrolü kaybedersen rolün sadece akaryakıttaki "vergi" oranını belirlemek olur maalesef.
Dolar kurunun 5,65'e düştüğü ve Brent petrolünün 65 dolar seviyesinde olduğu bir zamanda benzine yapılan bu zam dolar yükseldiğinde yapılacak büyük zammın da habercisi.

Peki…

Bizler elektrik, akaryakıt ürünlerine yapılan zamlar ile inim inim inlerken bu ürünleri bizlere pazarlayan, satan firmaları denetleyen devletimizin kurumu Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu yani EPDK ne yapıyor dersiniz?
Yanıtlayayım.

EPDK kestiği cezaları tahsil edemiyor ya da etmiyor!

2017 yılı Sayıştay raporunda Sayıştay denetçilerinin tespitlerine de yansıyan durumu aktarıyorum.

Yapılan denetimlerde; beş yıllık dönem içerisinde kurul tarafından verilen toplam 3.7 milyar lira tutarındaki idari para cezasının ancak yüzde 2,67'lik kısmının tahsil edilebildiği ortaya çıktı.

YÜZDE 2.67!
Verilen cezaların yüzde 66,67'lik kısmı hakkında dava açıldığı ve davası sonuçlanan cezaların yüzde 96,4'ünün mahkemelerince iptal edilmesi de ayrıca tartışma konusu.

Bunlara ek olarak 1.2 milyar lira tutarındaki diğer önemli bir kısmı hakkında dava açılmadığı veya açılan davaların EPDK lehine sonuçlandığı durumlar var. Bu durumlarda ceza kararı mahkemelerce onaylansa bile, yani tahsilât için yasal hiçbir engel kalmadığı halde cezaların tahsil edilmediği tespit edildi.
İlgililerden tahsil edilen toplam 100 milyon TL tutarındaki para cezasının, 93.9 Milyon TL'lik kısmı EPDK'ya, 6.1 milyon TL kısmı vergi dairesine ödenen tutarlardan oluşuyor.

İdari Para cezalarının (İPC) sektörel dağılımına göre, yüzde 82,17'lik oranla petrol piyasası ilk sırada yer alıyor. Petrol piyasasını yüzde 7,88 LPG, yüzde 7,41 kaçakçılık, yüzde 2,26 elektrik, yüzde 0,27 doğalgaz piyasaları takip ediyor.

Sayısal olarak bakıldığında, dava açılan 3 bin 389 adet İdari Para Cezasının;

1.5 milyar lira tutarındaki bin 607 adedinin mahkeme kararıyla iptal edildiği,
731 milyon lira tutarındaki bin 339 adedi hakkında dava sürecinin devam ettiği,
23 milyon lira tutarındaki 122 adediyle ilgili iptal talebinin mahkemece reddedildiği,
57.1 milyon lira tutarındaki 82 adedi hakkında tahsilat için vergi dairesine yazıldığı,
32.9 milyon lira tutarındaki 85 adedi için dava açılması sebebiyle tahsilatı durdurma yazısı yazıldığı,
76 milyon lira tutarındaki 154'ünün ise diğer kalemlerden oluştuğu görülüyor.

Rakamlar inanılmaz değil mi?
Mahkeme kararı ile iptal olan rakam 1.5 milyar lira. Yani eski para ile 1.5 katrilyon lira. Sayıştay'ın denetiminde EPDK'nın verilen para cezalarının ancak yüzde 3'ünü tahsil ettiği görülüyor.

Sayıştay bu durum ile ilgili ilginç ifadeler kullanıyor:
"Devasa büyüklüğe ulaşan ve yıllardır tahsil edilmeyerek sürüncemede kalan bu cezaların tahsil edilememesinin; bir tarafta yüksek faizlerle borçlanılarak finanse edilen Genel Bütçe için önemli bir kaynaktan mahrum kalınmasına, diğer taraftan sektör üzerinde düzenleme ve denetleme yetkisi olan EPDK'nın etkinliğinin zayıflatmasına yol açtığı değerlendirilmektedir."

Bir kamu kurumu nasıl olur da mahkemede açtığı davaların hemen hemen neredeyse hepsini kaybeder?

Verilen idari para cezalarına karşı bu kadar çok dava açılması ve davaların neredeyse tamamına yakının kaybedilmiş olması olağan bir sonuç değildir.
Sayıştay nedenlerini sorguluyor tabii ki.

Çıkardığı sonuçlar şöyle:
1 -  Kurumun idari para cezalarına ilişkin uygulamalarını sorgulamasını ve gözden geçirmesini gerektirdiği;
2 - Mahkemelerce verilen iptal kararlarının önemli bir kısmının usul yönünden görülen eksikliklerden kaynaklandığı, bu eksikliklerin;
a) İlgili yönetmelik uyarınca yürütülen soruşturmaların mahkemelerce son zamanlarda soruşturma olarak kabul edilmemesi,
b) Petrol Piyasası Kanunu kapsamında üst sınırdan verilen para cezalarında mahkemelerin gerekçe araması,
c) Cezalara ilişkin yazılı savunma istem yazılarının posta memuru tarafından usulüne uygun tebliğ edilmemesi,
d) Yeterli derecede adres araştırması yapılmadan ilanen tebliğ yoluna gidilmesi gibi, temel sebeplerden dolayı para cezalarına karşı açılan davalarda esasa girmeden verilen cezaların iptal edildiği gibi nedenleri Sayıştay tespit etmiştir.

Her iki dönemi (2005-2012 ve 2013-2017) birlikte değerlendirdiğimizde, 13 yılda verilen idari para cezalarının toplam tutarının 6.8 milyar lira gibi inanılmaz bir rakama ulaştığını görüyoruz. Yapılan tahsilatın ise 307 milyon TL (% 4,5) olduğu, yasal bir engel bulunmadığı halde tahsil edilmeyen tutarın ise 2.4 milyar lira olduğu resmi raporlara yansıyor.

Vatandaşın, küçük esnafın bırakın 2.4 milyar lira gibi bir uçuk parayı, devlete olan 100 TL borcunu tahsil etmek için vergi daireleri inanılmaz sıkı çalışırlar. Ama gelin görün ki vatandaşına, küçük işletmelere şahin olan kurumlarımız bu kadar büyük meblağlı alacaklarını yıllardır tahsil etmiyor ya da edemiyor.

EPDK'nın kesmiş olduğu cezaların mahkemeler tarafından iptal edilmesi, evrakların yanlış hazırlanması, yanlış tebliğ edilmesi sizce de tesadüf, hata yapma boyutunu çoktan aşmamış mı?

Umarım bu hususta sorular soracak bir merci çıkar ve Türk Milleti adına bu hayatın olağan akışına ters olan bu durumu sorgular.


Murat Ağırel / YENİÇAĞ

Trump, Erdoğan'ı bunun için mi övdü? "S-400'ler aktive edilmeyecek!" - Arslan BULUT

Hemen herkes, Trump'ın Osaka'da bir taraftan Türk heyetini göstererek "Bakın bunlara… Central Casting… Bunların benzerlerini üretebileceğiniz bir Hollwood seti yok" diyerek dalgasını geçerken, Tayyip Erdoğan'a haksızlık yapıldığına dair sözleri neden söylediğini merak etmiştir. Öyle ya düğün değil, bayram değil, Osaka'da Trump, Erdoğan'ı neden över gibi yaptı?

Gerçi Trump, bunu "Amerika'yı sevdiği için" yaptığını söyledi ama, Amerika'nın çıkarları Türkiye'nin S-400'leri almamasını gerektiriyor. Türkiye'nin ise bu hava savunma sistemine acil ihtiyacı var çünkü artık tehdit ABD ve NATO ülkelerinden geliyor.

Öyleyse Trump, Türkiye'den nasıl bir taviz aldı? S-400'ler konusunda mutabakat mı sağlandı?

***

Bu düşünceyi doğrulayan değerlendirmeler var. Birincisi ABD'li Senatör Lindsey Graham'a ait.

Suputnik'teki habere göre Graham, Türkiye'nin Rusya'da alacağı S-400 hava savunma sistemlerini aktive etmemesi ve Amerikan yapımı Patriot'ları alması karşılığında yaptırımlardan vazgeçebileceklerini söyledi.
Aktive etmemek, yani çalıştırmamak!

Üstelik Graham, Tayyip Erdoğan'ın "Yaptırım söz konusu olmayacağını Trump'tan duymuş olduk" sözlerini de kastederek bu tarz bir diyaloğun geçtiğinden kuşkulu olduğunu de söyledi!

Graham, "Şu an Türkiye'deyim ve Türk medyasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, görüşmeleri sırasında Trump'ın 'S-400'leri aktive ederseniz yaptırımların etrafından bir yol buluruz' dediği yönündeki iddiası bildiriliyor. Bu konuşmanın gerçekleştiğinden kuşkuluyum. Bu bizim yasalarımıza göre imkânsız, eğer Türkiye Ruslardan aldıkları S-400 füze bataryalarını aktive ederse, yasalar uyarınca yaptırım uygulanması gerekir." dedi.

***

İkinci değerlendirme ise İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener'den geldi.
Akşener, partisinin grup toplantısında şöyle dedi: "Trump ile görüşme maalesef rehin alındığımızı ortaya koydu. Trump'ın açıklamalarında yaptırımların gündemden düştüğüne dair bir izlenim yok. Görünen o ki S-400'ler alınsa bile depolarda çürüyecek, gıcır gıcır patriotlar, Boeingler alınacak. İktidar, Suriye'deki hatalarını küçük bir ölçekte Libya'da yapmaya devam ediyor."

Akşener daha önce de S-400 anlaşmasıyla ilgili olarak "Senin F-16'ların onları tanımıyor, onlar F-16'ları düşman uçağı olarak görüyor. Koyacaksın bir depoya çürüyecekler" demiş ve "Büyük bir güvensizlik durumunda sarayın korunması için alındığına dair bir duyum var. Umarım doğru değildir." diye bir açıklama yapmıştı.

CHP adına ise daha önce Genel Başkan Yardımcısı Ünal Çeviköz, "Türkiye, S-400 satın alma kararını NATO boyutuyla görmesi gerektiğini anlarsa, bu ikilemden çıkmak daha kolay olacaktır. Kurulması önerilen komisyonun çalışmaları bitene kadar S-400'lerin konuşlandırılması ertelenmeli." diye görüş bildirmişti.

***

Bir de İngiliz Financial Times gazetesinin analizi var. odatv'nin yayınladığı habere göre gazete,Türkiye'nin Rusya'dan alacağı S-400 hava savunma sistemi ile ilgili olarak ABD Başkanı Trump'tan ılımlı mesajlar almış olsa da konunun ABD ile Türkiye arasında "yavaş çekim ilerleyen çarpışmadan" bir "felakete" dönüşebileceği yorumunda bulundu!

Toparlarsak, Türkiye'nin Rusya'dan S-400'leri alacağı ama, İsrail füzelerini takip edebilecek, Ege ve Doğu Akdeniz'de stratejik üstünlük sağlayacak bir yere yerleştirmeyeceğine dair Trump'a güvence verdiği anlaşılıyor.

Graham "aktive etmeyecekler" dediğine göre Meral Akşener'in duyumunun doğru olduğu anlaşılıyor.

İlk bakışta herkes "Büyük bir güvensizlik durumunda sarayın korunması için alındığına dair bir duyum var." sözlerini yadırgamıştı ama en iyi ihtimal bu zaten!

Türkiye'nin düşürüldüğü acı durum böyledir dostlar!


Arslan Bulut / YENİÇAĞ

ABD’de Başkanlık yarışı kızışıyor(I-II) - Zülal Kalkandelen

(I)

Bu hafta 2020’de ABD Başkanlık seçimine girmek için aday olan Demokratik Partililerin TV tartışmalarını izledim.

İstanbul’daki seçimden önce TV tartışması diye halka izlettirilen program, Türkiye’de haftalarca konuşuldu ya, insan Amerika’dakini izleyince farkı görüyor. 

Türkiye’deki program, adayların birbirleriyle göz teması bile kurmadan, görüşlerini tek bir gazeteciye aktardığı, heyecansız bir monolog gibiydi. ABD’de stüdyoda izleyici halk kitlesi de var ve beğendikleri yanıtları alkışlıyorlar. 

Yanlış anlaşılmasın; “Amerika ne kadar demokratik!” gibi gerçek dışı abartmalar yapacak değilim. Kapitalizmin iliklerine kadar işlediği toplumlarda “demokrasi” sadece aldatmacadır. 

Nitekim Demokratik Parti, TV tartışmalarına katılacak aday adaylarını belirlerken iki ölçüt koydu:
1- Demokratik Parti Ulusal Kongresi tarafından onaylanan güvenilir üç ulusal ya da eyalet kamuoyu anketine göre en az yüzde 1 desteğe sahip olmak.
2- 20 farklı eyalette en az 200 olmak üzere 65 bin ayrı bağışçıdan para yardımı toplamış olmak. 

Yani destekçiniz azsa ve para toplayamıyorsanız, daha en baştan yoksunuz.

***

Bu yılki tartışmalarda 20 aday adayını iki grup halinde stüdyoya aldılar. 10’ar kişi, iki saat boyunca 3 gazetecinin sorularını yanıtladı. 

20 kişiden 6’sı kadın ve aralarında Amerikan halkını temsil edecek şekilde Hint, Meksikalı, Asyalı, İspanyol ve Afrika kökenliler de var. 

En tanınanı,Obama döneminde başkan yardımcısı olan Joe Biden. Herhalde bu tanınmışlığın avantajı olarak anketlerde ilk sırada ama yine de desteği yüzde 40’ın altında.

Kapitalizmi kurtarmak veya sanık olarak yargılamakİkinci sırada, Massachusetts Senatörü, Harvard Hukuk Profesörü ElizabethWarren var. Ben kendisini 2004, 2008 ve 2012’deki kongrelerde ve Büyük Kurultay’da dinledim.
2012’deki Büyük Kurultay’da en büyük alkışı Obama Amerikası’nı anlatırken verdiği örnek ile almıştı: “Milyonerlerin de sekreterler gibi vergilerini tam ödeyecekleri bir ülke.” 

Bu haftaki TV tartışmasında en büyük alkışı, “Kim özel sağlık sigortasının kaldırılıp  devlet destekli sağlık sigortasının getirilmesini savunuyor” diye sorulunca elini kaldırdığında aldı. “Sağlık sigortası temel bir haktır ve ben bunun için savaşacağım!” dedi kararlılıkla. 

O grupta Bernie Sanders olsaydı, kuşkusuz o da elini kaldırırdı. İkisi de parti içindeki ilerici sol kanatta yer alıyor ancak Warren ile Sanders arasında önemli bir fark var: Warren, kapitalizmi halk için kurtarmayı hedeflerken; Sanders, kapitalizmi sanık sandalyesine oturtuyor. 

Warren’ın ardından anketlere göre 3. sırada Bernie Sanders yer alıyor. 2016 ABD Başkanlık seçiminde Hillary Clinton’a karşı yakaladığı rüzgâr artık o kadar güçlü değil ama gelecek aylarda ne olur bilinmez.

Gençler meşaleyi istiyorTartışmanın en ilginç bölümlerinden biri, 38 yaşındaki Kongre üyesi EricSwallwell’in 77 yaşındaki Joe Biden’a karşı atağı ve 76 yaşındaki Sanders’ın buna tepkisiydi.
“Bir başkan adayı Kaliforniya’daki Demokratik Parti Kurultayı’na gelip ‘Meşaleyi yeni kuşak Amerikalılara devretmenin vakti geldi’ dediğinde 6 yaşındaydım. O aday, o dönemin senatörü Joe Biden’dı. İklim değişikliği,bireysel silahlanma şiddeti ve öğrencilerin kredi borcu gibi sorunlara çözüm getirmenin tek yolu meşaleyi devretmektir” diyerek Biden’ı eleştirdi Swallwell. 

Biden, “Ben hâlâ o meşaleyi tutuyorum” diyerek geçiştirse de, Sanders, yüksek sesle yanıtladı: “Mesele kuşak meselesi değil! Mesele, kimin Wall Street, fosil yakıt endüstrisi, ekonomi ve siyaset üzerinde inanılmaz etkisi olan büyük sermayenin üzerine gitme cesaretine sahip olduğu!” 

(II)

6 Kasım 2020’de yapılacak seçimde Cumhuriyetçilerin adayı tekrar Trumpolur mu henüz belli değil ama Demokratik Parti onun karşısına çıkaracağı adayı belirlemeye çalışıyor. 

Aday adaylarının hepsinin üzerinde yüzde 100 uzlaştığı tek konu var: Ülkedeki en büyük sorun Donald Trump. 

Bunun dışında farklı yaklaşımlar sergiliyorlar. En fazla gündeme gelen konular ekonomi, göçmen politikası, sağlık sigortası, silahsızlanma, yurttaşlık hakları, iklim krizi ve dış politika.

Irkçılık sorunu tartışmaya damgasını vurdu
Bunları parti içinde tartışırken birbirlerini eleştirmekten de geri kalmıyorlar. Özellikle Joe Biden, Obama döneminde Başkan Yardımcılığı sırasında yaptıkları nedeniyle ateş altında.

İki ayrı program halinde yapılan yayında en gergin anlar da, 54 yaşındaki siyah Senatör Kamala Harris’in, “Buradaki tek siyahi insan olarak ırk meselesi hakkında konuşmak isterim” diye söze başlayıp doğrudan Biden’a bakarak konuştuğunda yaşandı. “Irkçı olduğunuzu düşünmüyorum ama okullardaki ırkçılıkla mücadele için farklı kökenden öğrencilerin okula aynı otobüsle taşınması uygulamasına karşı çıktınız. Kaliforniya’da devlet okullarına entegre edilen ikinci sınıftan küçük bir kız vardı ve okula her gün otobüsle giderdi. O küçük kız bendim” derken sesi titredi. 

Biden, sadece ülke çapında bunun kural olmasına karşı çıktığını söylese de, gerçekten de Amerikan tarihindeki en ırkçı yasa önerilerinden birini veren senatöre geçmişte destek olmuştu. 

Bu nedenle TV performansından sonra partililer arasındaki desteği yüzde 5 azalırken, Kamala Harris’inki yüzde 6 oranında arttı.

***

Irk ayrımcılığı sorununa değinenlerden biri de, Indiana eyaletindeki South Bend kentinin 37 yaşındaki Belediye Başkanı Pete Buttigieg’dı. Aday adayları arasında en genç olanı o. 

16 Haziran’da 54 yaşındaki, 7 çocuk babası Eric Logan adlı siyah vatandaşın, polis tarafından sorgulama sırasında arabada öldürülmesi, South Bend’de ırkçılık tartışmalarını alevlendirdi. 

Buttigieg, bu olay sorulduğunda hayalini şöyle anlattı: “Bir gün beyaz bir şoför ve bir siyah şoför, polisin kendilerine yaklaştığını gördüklerinde, tam olarak aynı duyguları hissetmesi; korku değil, güven duymasını sağlamak istiyorum.” 
Trump’ın seçim kampanyasından bu yana ırkçılık ABD’de tırmanıyor. Nitekim Şubat 2019’da Pew Araştırma Merkezi tarafından yapılan bir çalışmaya göre, beyaz Amerikalıların yüzde 63’ü, siyahların ise yüzde 84’ü, polisin siyahlara daha az adil davrandığını düşünüyor.

Devlet eliyle çocuk kaçırma
En çok eleştiri alan konulardan bir diğeri, Trump’ın göçmen politikasıydı. Eski Colorado Valisi John Hickenlooper, Amerika’da utanç konusu haline gelen uygulamanın adını koydu: “Devlet görevlileri, çocukları ailelerinin kollarından çekip kafeslere koyuyor ve onları başkalarının evlat edinmesi için çalışıyor. Biz Colorado’da buna çocuk kaçırma diyoruz!” 

Dünyanın en zengin ve göçmenlerden kurulu ülkesinin, göçmenlere zulmü utanç tarihine geçti. 

El Salvadorlu Oscar Alberto Martinez Ramirez ve 23 aylık kızı Valeria, 23 Haziran’da Meksika ile ABD’yi ayıran Rio Grande Nehri üzerinden ABD’ye geçmeye çalışırken öldü.

Henüz 2 yaşına basmamış bir bebek, yüzü yere dönük şekilde bir nehrin sularında bu dünyadan göçtü. Babası ev yapmak için gerekli parayı toplamak istiyordu. 
Böyle bir dünyada Trump ve onun gibiler sorundur, ona oy verenler de, onu Başkan yapan sistem de... 

Ama tüm bunların asıl kaynağı nedir derseniz, o insanlığa dair daha derin bir sorun: Açgözlülük, sömürü ve bireysel faydacılık.

Kapitalizm, insanlığın bu büyük defolarının üzerinde yükseldi.

Zülal Kalkandelen / CUMHURİYET      

Kaybın telafisi yok - OĞUZ OYAN

İslamcı iktidarın İstanbul’u yitirmemek için umutsuzca çırpınması boşuna değildi. Her şeyini ortaya koyması, üç ay içinde olmadık ittifaklara/dışlamalara yönelmesi, hata üstüne hata yapmayı göze alması, son bir simgesel zafere şiddetle ihtiyaç duymasındandı. Çünkü yönetememe sorunları giderek büyümekteydi. AKP siyaseti okuma becerilerini tüketmişti; iddiası/ufku kalmamıştı ve yönetemiyordu. Daha önemlisi, otokratın her derde deva olacağını sandığı monolitik yönetim biçimi beklenenin tersine partisi içinde dahi sindirilememiş, örtük eleştirilerin odak noktasına yerleşmiş, partide ahenksiz sesler artmıştı.

Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemi (CYS) denilen ucube yönetim yapısının eleştirilerin odağına yerleşmesi yalnızca AKP-içi siyaset yapma teamüllerine uyum sağlayamaması, tek kişide aşırı güç yoğunlaşmasının karar alma sürecinde hatalara/aşılamayan sorunlara yol açması (geçen yılın faiz inatlaşmasının yol açtığı döviz krizini hatırlamak yeterlidir), atanmışları (ki bunların parti aidiyetleri sorunluydu) seçilmişler aleyhine öne çıkarması, yasamanın AKP kanadını yürütmeden iyice uzaklaştırması değildi. Bunlar kuşkusuz önemliydi. Ama iki maddi neden daha vardı. 

Birincisi, sistemin yönetici sınıfının, sermayenin, beklenebileceği gibi bu sisteme uyum sağlaması mümkün olamadı. İktidarın eteklerinden hiç ayrılmayan sermaye gruplarını saymazsanız, büyük (egemen) sermaye çevresi bu çok kişiselleşmiş yönetim yapısını benimsemedi/benimseyemezdi. İktidara ulaşım kanallarının bu denli sınırlandırılması, sistemin rant dağıtma düzeneklerinin bu denli monolitik bir yapıya bağlanması, hukuk normlarının bu denli CYS odaklı olarak dönüştürülmesi/esnetilmesi, Türkiye’nin tarihsel gelişmişlik düzeyinin çok gerisine düşmekteydi. Korkut Hoca’nın da vurguladığı gibi (Sol Haber Portalı, 28 Haziran 2019), “kurumsallaşamayan bu tuhaf rejim, Türkiye’nin gelişkinlik düzeyindeki bir kapitalist toplumu yönetemez” idi.

İkincisi, AKP içinde siyaset yapanların önemli bir grubunu oluşturan küçük-orta boy girişimciler de yeni yönetim sisteminden hoşnut değillerdi. CYS etrafında yeniden oluşan patronaj ilişkileri, eş-dost kayırma sistemi kapsayıcılıktan çok dışlama etkileri üzerinden algılanıyordu. Gerek merkezi gerekse yerel yönetimler, iktidar partisinin içinde kümelenen çıkar gruplarının taleplerini giderek ya ikinci plana atmakta ya da karşılayamamaktaydılar. Bütçe olanaklarının daralması, iktidar partisinin yönetimindeki yerel yönetimlerin aşırı borçlandırılması, bunlara ekonomik krizin olumsuz etkilerinin de eklenmesi sonucunda iktidar partisinin içi bir süredir karışmaktaydı zaten. AKP’nin “borçlan-tüket”, “borçlan-yatırım yap” tarzı ekonomik büyüme modelinin sonuna gelinmişti ve yerine yeni bir model konulacağı yoktu.

Şimdi İstanbul, Ankara, Adana, Mersin, Antalya gibi güçlü büyükşehirlerin kaybedilmesiyle AKP’nin yönetim krizi büyüyecektir. İstanbul’un simgesel öneminin böyle bir maddi temeli de bulunmaktaydı. Bu kaybın telafisi yoktu. ‘İstanbul’u yöneten Türkiye’yi yönetir’ sözünün sahibi bizzat bugünkü iktidar mensuplarıydı. O halde İstanbul’un yönetimini bırakmamaları şarttı. 

Bu nedenle İstanbul’a ve diğer kayıp büyükşehirlere el atmaktan vazgeçmek istemeyeceklerdir. Bunun için üç yoldan ilerlemek niyetinde oldukları anlaşılıyor: 

(i) 2972 sayılı Mahalli İdareler (…) Hakkında Kanun’un büyükşehir belediye meclislerinin oluşumunda temsilde adalet ilkesini hiç gözetmemiş olmasından sonuna kadar yararlanmak. (Bkz: 30 Haziran tarihli Birgün Pazar’daki yazım). Yani düşük nüfuslu/kırsal nitelikli çevre ilçeler üzerinden orantısız bir biçimde belediye meclisine taşınan “partili” üyeler üzerinden büyükşehir belediye başkanını dizginlemek, çalıştırmamak, ödüne zorlamak, başarısız kılmak stratejisini uygulamak. (İstanbul ve Ankara belediyelerinin buradan sıkıştırılmasına dair çok sayıda örnek şimdiden oluşmuştur). 

(ii) Belediyelerin/büyükşehirlerin imar ve kentsel dönüşüm alanlarındaki birçok yetkisini Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na devretmek (bu süreç başlamıştır). 

(iii) Daha da ileri giderek, belediyelerin yürütme organı olan ve doğal olarak başkan lehine bir yasal bileşimi olan belediye encümeninde çoğunluğu meclisten gelen üyelere veren bir yasal düzenlemeye giderek belediye başkanını iyice kötürümleştirmek.

Şu encümen konusuna biraz daha yakından bakalım. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 33.maddesine göre, “Belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında; 

a) İl belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği iki üye olmak üzere yedi kişiden,

b) Diğer belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden, oluşur”.

Kuşkusuz belediye başkanı ile meclis arasında siyasi uyum olursa belediye encümeni çok daha verimli çalışabilecektir. Ama düzenlemede görüldüğü gibi, belediye meclisinin karşıt partilerden oluşma olasılığına karşı belediye başkanının encümendeki çoğunluğu sürekli olarak elinde tutması gözetilmiştir. Gözetilmiştir, çünkü belediye encümeni belediye başkanının bakanlar kurulu gibidir; onu başkandan alırsanız, başkan belediyeyi yönetemez. 

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu madde 16’ya göre de durum benzerdir: “Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. 

Belediye başkanının katılamadığı toplantılarda, encümen toplantılarına genel sekreter başkanlık eder”.

Görüldüğü gibi, yasa yapıcı yönetim ilkelerinin asgari normlarını gözetmiş ve belediye başkanına, başarısından sorumlu olduğu yerel yönetim biriminin icrai organında tereddüde yer bırakmayan bir çoğunluk hakkı tanımıştır. Büyükşehir belediyelerde bu oran BB lehine asgari 6’ya 5’tir. Meclis ile BB arasında uyum varsa kuşkusuz bu oran başkan lehine daha fazla bükülecektir.  

Şimdi “tarafsızlığı” üzerine ant içmiş olan Cumhurbaşkanı üzerinden yürütülen kampanya, belediye encümeninde üyelerin çoğunluğunun meclis tarafından belirlenmesi gerektiği üzerinedir! (CYS’de tam tersinin yapılıp TBMM’nin yetkilerinin CB’na aktarıldığına bakıldığında, nalıncı keseri tarzı “düşünce tutarlılığı” insanı etkiliyor!). Milli iradenin tecellisine karşı açılan bu savaştan (veya kamu yönetimi ilkelerine karşı işlenecek bu cinayetten) en olumsuz etkilenecek belediyeler arasında CHP yönetimindekiler başı çekecektir kuşkusuz. Peki, bu gözü dönmüşlük prim yapar mı?

Bu “el mi yaman bey mi yaman” inatlaşmalarının, sokak dövüşçüsü tarzındaki kural tanımaz yöntemlerin, yenilgiyi hazmedememe görüntüsünün AKP/RTE siyasetinin artık çok bezdirici bir veçhesini oluşturduğunu 23 Haziran seçimi bütün açıklığıyla göstermişti. Ama anlamak istemedikleri görülüyor. Sorun şu ki, yitirilmiş belediyeleri çalıştırmamaya ve arkadan dolanarak yönetmeye dair hamleler AKP’yi daha da aşağıya çekecektir. Adil siyaset/yönetim normlarını çürüttükçe, faullü dövüşmeye meylettikçe iktidar kendi seçmeninin gözünde bile hızlı bir meşruiyet aşınmasından kurtulamayacaktır. 

Bu yokuş aşağı inişin “kaçış rampaları” geride kalmıştır. İnişin sonunda bir düzlük olduğu bile artık şüphelidir. 

Oğuz Oyan / SOL