OLAYLAR:
- 1311 - Soylular ve din adamları, 1311 Kararnameleri ile İngiliz Krallarının yetkilerini sınırlandırdı.
- 1783 - Rusya Bilimler Akademisi kuruldu.
- 1868- Thomas Edison ilk icadı elektrikli ses makinesi (fonograf) için patent aldı.
- 1881 - David Houston, kameralar için rulo filmin patentini aldı.1841'de İskoçya'da doğdu. Genç yaşta fotoğrafın nasıl çalıştığıyla ilgilenmeye başladı. O zamanlar kameralar büyük ve ağırdı ve film yerine kimyasallarla kaplanmış cam plakalar kullanıyorlardı. Fotoğraf makinelerine sahip olan tek kişi profesyonel fotoğrafçılardı.Houston'ın ana hedeflerinden biri, herkesin sahip olabileceği bir kamera yapmaktı. 1867'de, tasarladığı bir kamera geliştirmesinin ilk patentini aldı. Patent, hükümet tarafından verilen ve yalnızca buluş sahibine buluşlarını yapma ve satma hakkı veren bir belgedir. Patent, buluş sahibinin haklarını korur, böylece başka hiç kimse buluşu kopyalayamaz.1886'da Houston, fotoğrafçılığı tamamen değiştiren bir cihaz icat etti. Bu buluş, hacimli film plakaları kullanmak yerine, filmin kameranın içindeki rulolara sarılmasına izin verdi. Houston, bu patentin haklarını başka bir mucit olan George Eastman'a sattı. Houston, hayatının geri kalanında rulo film kameralarının satışından 5.000 $ ve aylık ödemeler aldı.George Eastman kendi kamera şirketini kurdu ve David Houston'dan 21 kamera patenti satın aldı. Houston, kamera şirketine kuzey Dakota adının verilmesini ve “Nodak” adının verilmesini önerdi. Eastman öneriyi beğendi ama hiçbir anlamı olmayan bir isim istedi. İlk harfi değiştirdi ve şirketini “Kodak” olarak adlandırdı.Buluşları sayesinde David Houston çok zengin oldu. 1906'da öldüğünde, 4.000 dönümlük bir bonanza çiftliğine sahipti. Houston ve eşinin inşa ettiği güzel çiftlik evi şimdi Batı Fargo'daki Bonanzaville'de bir turistik cazibe merkezi.David Houston'ın icatlarından bu yana Kodak fotoğraf makinesinde birçok değişiklik yapıldı; ancak herkesin fotoğraf makinesi sahibi olmasını mümkün kılan kişiydi.
- 1899- Boer savaşı Güney Afrika’da başladı. İkinci Boer Savaşı Britanya İparatorluğu ile Bağımsız Boer Cumhuriyetleri Hür Oranj Devleti ve Güney Afrika Cumhuriyeti (Transvaal Cumhuriyeti) arasında başladı. Savaş iki bağımsız cumhuriyetin Britanya İmparatorluğuna katılmasıyla 31 Mayıs 1902’de sona erdi.
- 1912 - I. Balkan Savaşı: Yunan Ordusu, Osmanlı şehri Kozana'yı ele geçirdi.
- 1922- Mudanya Mütarekesi İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin temsilcisi İsmet İnönü arasında imzalandı. Doğu Trakya topraklarının Meriç nehrine kadar tahliyesi, Yunan birliklerinin Edirne’den çıkmaları; askeri hareketlere son verilmesi ve TC ordularının yeni yapılacak bir barış antlaşmasına kadar boğazların birkaç kilometre yakınında bekletilmeleri karara bağlandı.
- 1926- Kılık Kıyafet Kanunu kabul edildi
- 1929 - Yavuz savaş gemisinin onarımı bitti; gemi Türk Deniz Kuvvetleri'ne teslim edildi
- 1939 - Albert Einstein, ABD Başkanı Roosevelt'e, atom bombası konusuna dikkatini çekmek için yazdığı ünlü mektubunu kaleme aldı.
- 1947- Eski MEB Hasan Ali Yücel’in, Av.Kenan Öner ve Yeni Sabah Yazı İşl.Müdürü’ne açtığı hakaret davasına devam edildi. Mareşal Fevzi Çakmak’ın “Bir eski MEB köy enstitülerinde komünistlere arka çıktı” beyanına K.Öner “O bakan Hasan Ali Yücel’di” sözleriyle destek çıkmıştı. Nisan’da başlayıp 1944-45 Irkçılık-Turancılık davalarında yargılanan Nihal Atsız gibi isimlerin aralarında olduğu 27 kişinin de Hasan Ali Yücel’e karşı müdahil olduğu hakaret davası, Kasım’da Av.Kenan Öner ve Yeni Sabah Yazı İşleri Müdürü C.Saraçoğlu’nun beraatiyle sonuçlandı.
- 1948- Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü Ulusal Komisyonu, UNESCO kuruldu.
- 1959- Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü “nereden buldun” yasasına karşı olduğunu açıkladı.
- 1968 - NASA, ilk insanlı uzay uçuşunda Apollo 7'yi uzaya fırlattı; astronotlar Wally Schirra, Donn Fulton Eisele ve R. Walter Cunningham.
- 1972 - Adalet Bakanlığı, basınla ilgili bir yasa tasarısı hazırladı. Tasarıya göre basına sert ve ağır tedbirler getirilecek.
- 1975- Anayasa Mahkemesi, Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM) kuruluş kanununu Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti.
- 1976 - Özellikle İstanbul’da kendini hissettiren benzin sıkıntısına döviz yokluğunun neden olduğu öğrenildi. Döviz ödemeleri yapılmadığı için iki aydan beri Libya’dan petrol ithal edilemediği açıklandı.
- 1976- Çin’de Kültür Devrimi’ne öncülük edenlerden ve “Dörtlü Çete” adı verilen Mao Zedung’un eşi Jiang Jing ile Çang Çun Çiao, Wang Hung Wen, Yao Wen Yuan “darbe teşebbüsü”nden tutuklandılar. 1980’de yapılan yargılamalar sonunda Jiang ve Çang idama mahkum edilmis, diğer elemanları da çeşitli hapis cezalarına çarptırıldılar.
- 1977 - Deniz bilimcisi Kaptan Cousteau, ünlü teknesi Calypso’yla İstanbul’a geldi.
- 1979 - Gazeteci Abdi İpekçi cinayeti zanlısı Mehmet Ali Ağca'nın yargılanmasına başlandı.1979- Gazeteci Abdi İpekçi cinayeti zanlısı ülkücü Mehmet Ali Ağca ile suça iştirak etmekten sanık Yavuz Çaylan’ın yargılanmasına başlandı. Ağca İçin idam, Çaylan için en az 10 yıl hapis cezası isteniyor. Ağca’nın avukatı, akli dengesinin yerinde olup olmadığının tespitini istedi.
- 1980 - Uzay istasyonu Salyut 6'da 185 gün kalarak rekor kıran Sovyet kozmonotları (Valery V. Ryumin ve Leonid I. Popov) dünyaya döndü.
- 1980 - Yönetmen Ali Özgentürk'ün Hazal filmi, 29. Uluslararası Mannheim Film Festivali'nde 3 ödül aldı.
- 1981 - Erden Kıral’ın Orhan Kemal’in romanından uyarladığı “Bereketli Topraklar Üzerinde”, Strazburg Avrupa Film Festivali’nde 1. oldu.
- 1985 - Demirören Grubu’na bağlı Motopar Fabrikası’nda Otomobil-İş’in örgütlenme çalışmasının ardından 228 işçi işten çıkarıldı.
- 1988- Tuzla Köprüsü altında polis timinin kurşun yağmuruyla hayatlarını kaybeden 4 gençten 3’ünün cenazeleri toprağa verildi.
- 2013- Altın Portakal’da Kısa Film dalında Jüri Özel Ödülü’nü alan Ayce Kartal ödülünü Gezi Direnişi’ne adayınca sloganlar yükseldi.
- 2017- Tüpraş’ın İzmir’deki rafinerisinde depolama tankında meydana gelen patlamada 4 işçi hayatını kaybetti.
DOĞUMLAR
- 1675 - Samuel Clarke (d. 11 Ekim 1675 - ö. 17 Mayıs 1729), Newton'un önce öğrencisi, sonra dostu ve savunucusu olmuş olan İngiliz filozof ve ilahiyatçı. Tanrı'nın varlığını, "matematiksel yönteme yakın" bir yöntemle kanıtlamaya çalışmış olan Clarke, ahlak ilkelerinin matematiksel önermeler kadar kesin olduğunu; bundan dolayı inancın yardımı olmadan, yalnızca akıl aracılığıyla bilinebileceklerini öne sürmüştür.
- 1885 - François Mauriac, Fransız yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1970)
- 1896 - Roman Jakobson, Rus düşünür (ö. 1982)
- 1910 - Cahit Arf, Türk matematikçi ve TÜBİTAK Bilim Kolu Başkanı (ö. 1997)
- 1928 - Yıldız Kenter, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 2019)
- 1937 - Bobby Charlton, İngiliz futbolcu
- 1946 - Arsen Gürzap, Türk oyuncu ve tiyatro yönetmeni
- 1948 - Yasin Özdenak, Türk futbolcu ve antrenör
- 1952 - Turan Özdemir, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 2018)
- 1971 - Justin Lin, Amerikalı film yapımcısı ve yönetmen
- 1983 - Bradley James, İngiliz oyuncu
ÖLÜMLER:
- 1531 - Huldrych Zwingli, İsviçreli din adamı ve İsviçre Protestan Reformunun lideri (d. 1484)
- 1579 - Sokullu Mehmet Paşa, Osmanlı Sadrazamı (d. 1505)
- 1963 - Jean Cocteau, Fransız yazar ve ozan (d. 1889) 1889 yılında Maisons-Laffitte, Yvelines'te doğan Cocteau gençlik yıllarında şiir ve yazına ilgi duydu. Dönemin sürrealist, dadacı ve kübist öncü sanatçılarıyla arkadaşlıklar kurdu, şiirler, piyesler, romanlar ve şarkı sözleri yazdı. Garip özel yaşamıyla dikkat çekmiş, çeşitli erkekler ve kadınlarla egzantirik ilişkiler yaşamıştır. Bir dönem uyuşturucu da kullanmıştır. Cocteau'nun filmleri yoğun sanatsal ve fikri altyapıları ile fark yaratır. Cocteau modern sanat ve sinema dünyasına çok büyük katkılarda bulunmuştur. 11 Ekim günü Édith Piaf'ın öldüğü açıklandıktan kısa bir süre (aynı gün içinde) çok sevgili dostu Jean Cocteau da hayata veda etti. Cocteau'nun Piaf'ın acısına dayanamadığı için kalp krizi geçirdiği söylenir. Yazar Roger Peyrefitte'e göre Cocteau'nun uzun zamandır arkadaşı ve patronu olan varlıklı (ki aynı zamanda Yves Saint Laurent'in de patronu olan) Francine Weisweiller ile yaşadığı şiddetli bir tartışmadan sonra bünyesinin harap olduğu ve 22 Nisan 1963 tarihinde de bir kalp krizi geçirdiğini söyler. Cocteau, Milly-la-Forêt'deki Chapelle Saint-Blaise des Simples'ın tabanının altına defnedilmiştir. Şapelin tabanındaki mezar taşındaki yazı şöyle yazmaktadır: "Seninle kalıyorum" ("Je reste avec vous").
- 1968 - Selim Sarper, Türk siyasetçi (d. 1899)
- 1971 - Hikmet Kıvılcımlı, Türk komünist siyasetçi, yazar, yayıncı ve çevirmen (d. 1902)
- 1985 - Metin Eloğlu, Türk şair (d. 1927)
- 1997 - Asuman Arsan, Türk oyuncu (d. 1934)
- 1999- Devrimci öğretmen hareketinin kuruluşu ve gelişiminde büyük emeği olan eğitimci; ‘Yılanların Öcü’, ‘Onuncu Köy’ ve ‘Amerikan Sargısı’nın yazarı Fakir Baykurt Almanya’da hayatını kaybetti.
- 2007 - Mehmed Uzun, Kürt asıllı Türk yazar (d. 1953)
- 2008 - Nedret Selçuker, Türk gazeteci ve spiker (d. 1938)
- 2009 - Halit Refiğ, Türk sinema yönetmeni (d. 1934)
- 2018 - Paul Andreu, Fransız mimar (d. 1938)
- 2019 - Robert Forster, Amerikalı oyuncu (d. 1941)
(derleyen:mstfkrc)
.jpg)
