ABD Ukrayna'yı nasıl ve neden silahlandırdı?(KAYA EMRE UZMAY-SOL)
ABD ve Batı ülkelerinin Ukrayna'ya dönük silahlandırma politikası uzun süredir, Ukrayna ordusunun bir zaferinden ziyade, Rusya'nın başlattığı savaşta yıpratılması üzerine kurulu görünüyor.ABD ve ortakları Ukrayna'yı 2014'te silahlarla ve askeri uzmanlarla donatmaya başlamıştı. O dönem Rusya birliklerinin Kırım hariç Ukrayna toprağına girmesinden bahsedilmezken Donetsk ve Lugansk'taki bağımsızlıkçı hareketler Ukrayna hükümeti tarafından "Rus işgali" olarak lanse ediliyordu. Batı'nın Ukrayna'yı silahlandırmaktaki temel dayanak noktası da buraya işaret ediyordu; büyük topraklarını ayrılıkçılara kaptırmış bir devletin kaybettiği topraklarını geri almasına yardım etmekten ziyade gelecekteki çok daha büyük çaplı bir savaşa Ukrayna'yı hazırlamaya.
Öte yandan mevcut silah akışının niteliği ve ABD'li yetkililerin beyanları, Batı'nın Ukrayna Silahlı Kuvvetleri'nin "ülkeyi işgalciden kurtaracağı" bir sonuç beklemediğine işaret ediyor. Batılı yetkililer ve kurumlar tarafından speküle edilen tüm varsayımlar Ukrayna'nın tamamı olmasa bile büyük bir kısmının Rusya veya onun kuracağı yönetimin eline geçmesi ve bu bölgelerde silahlı militanların yönetime karşı sürekli 'silahlı direnişe' hazırlık çerçevesinde şekilleniyor. Burada Polonya'da Zelenskiy tarafından temsil edilecek bir "sürgün hükümeti" kurulması ve kaybedilen topraklarda "Gladio benzeri" yapıların gelecekte kamu düzenini silahlı saldırılarla sürekli bozduğu plansa şimdilik ABD'nin en çok merkeze koyduğu strateji gibi görünüyor.
2014'te ülkede gerçekleşen darbenin ardından ABD düzenli olarak Kiev'e silah ve para yardımı akışında bulundu. Şubat ayındaki Rusya saldırısına kadar resmi kanallarla Washington Kiev'e 5,6 milyar dolar askeri yardımda bulundu. Bu yardımın 3 milyar doları, ABD Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon tarafından "Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü korumasına, sınırlarını güvence altına almasına ve NATO ile birlikte çalışabilirliği geliştirmesine yardımcı olmak için eğitim ve teçhizat" şeklinde yapıldı.
Söz konusu silahlandırma ve eğitim kapsamında 8 yıldır Kiev'in Donbass'a karşı yürüttüğü savaş da desteklendi, sivillere yönelik hak ihlalleriyle katliamlar, Minsk Anlaşmaları'nın tamamen görmezden gelinmesiyse umursanmadı. Ancak savaşın Kiev'in ayrılıkçı kentleri düzenli bombaladığı ve büyük çaplı toprak değişiminin olmadığı bir statükoda sürmesi ABD'nin gayeleriyle örtüşmüyordu.
Silah tedariğinin karakteri
Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmak için gerekçe olarak sunduğu Ukrayna'nın Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetlerine dönük saldırısı 17 Şubat'ta yoğunlaşırken Rusya'nın iki cumhuriyeti tanıma kararı Kiev'in bu saldırılarının sürdürülebilir olmadığının işaret oldu. Rusya'nın saldırısının hemen öncesindeyse The Washington Post, 2021'nin Aralık ayı itibariyle ABD'nin Ukrayna'ya dönük silah tedariğinin ivme kazandığını yazmıştı.
Ancak Ukrayna'nın savaşa hazırlanmasında düzenli ordunun modern silahlarla silahlandırılması ve Batılı uzmanlar tarafından eğitilmesi çok ufak bir ağırlık taşıyor. Ukrayna'ya dönük batının silahlandırma kampanyaları, ABD'nin bonkör yardımlarına karşın Rusya'nın saldırısını başlatmasını takiben bile büyük ölçüde bireysel, taşınabilir teçhizata dayanıyor. Ukrayna'ya Javelin ve Stingerlar dışında Batı'nın vermeye kıyabildiği tek hava savunma sistemleri, Rus uçaklarına karşı çok etkili olmadığı savaşın ilk günlerinde kanıtlanmış SSCB menşeli S-300'ler oldu, ABD'yse Polonya'dan teslim etmesini istediği MiG-29'ları teslim etme işi kendisine düşünce vermekten vazgeçti. ABD'nin silahlandırmada özellikle ufak ve taşınabilir silahları tercih etmesi, bu silahların düşman hatlarına daha kolay sokulması ve çalıştırmak için çok da karmaşık bir eylem gerektirmemesi, yani profesyonel askerler yerine yeterli bir eğitimin ardından militanlara bile emanet edilebilecek nitelikte olmaları.
Bu silahların tedariğinde düzenli ordu yerine Azov gibi neo-Nazi militan gruplara öncelik verilmesi de önemli bir detay.
Militan yetiştirme: Gladio modeli
ABD'nin "işgal senaryosu" durumunda uygulamayı planladığı strateji "Direniş Yürütme Konsepti" (Resistance Operating Concept) işgale hazırlık olarak o ülkenin orduya paralel olarak kurduğu paramiliter silahlı militanları merkeze alıyor. ABD'nin bu planı ilk olarak test etme şansınıysa Ukrayna'da buldu.
Temel olarak ABD'nin müttefiki olan bir ülkenin topraklarını ele geçiren ülke için savaşı yürütemeyecek kadar maliyetli hale getirmeyi amaçlayan doktrin, bunu ordunun büyük ölçekli taaruzları veya savunmasıyla değil, işgal altındaki topraklara yerleştirilmiş militanlarla yürütmeyi hedefliyor.
ABD Ordusu'nun 1. Özel Kuvvetler Komutanlığı'nın düzenli yayınladığı podcast'in 2021'deki bir bölümüne konuşan ve projenin fikir babası şeklinde lanse edilen Otto Fiala, yayınladığı çalışmasında stratejinin kökenlerinin İtalya'daki Gladio projesine dayandığına işaret ediyor. Kötü şanlı Gladio Operasyonu aşırı sağcı silahlı militanlardan kurulan çetelerin CIA tarafından potansiyel bir "Varşova Paktı işgaline" karşı gerilla savaşı yürütecek şekilde eğitilmesini öngörüyordu. Gladio çeteleri kısa sürede ülkenin ilericilerine ve sivil halka karşı terör saldırıları düzenleyen ve uyuşturucu, insan ve silah kaçakçılığına odaklanmış mafya örgütleri haline gelmeleriyle biliniyor.
Fiala söz konusu modelin ABD'nin ülkedeki militanlara uzun vadeli destek vermesini çok daha kolay hale getirdiğinin de altını çiziyor.
Podcast'in ev sahibi Özel Hareketler Komutanlığı'nın bir üyesi Frank Miller'sa söz konusu militanların "birer kukla olmayacaklarını" söyleyerek [aşırı sağcılardan oluşturulacak] bu grupların nihayetinde kendi ajandaları için çalışacaklarına işaret ediyor. Bunu temel anlamıyla orduya neo-Nazi gruplara büyük silahlar ve kaynaklar aktarılıp geleceğin 'Gladio'larının sivil ve kamu kurumlarına dönük terör ve mafyatik faliyetlerine alan açılması şeklinde görmemek kaçınılmaz.
Ülkeye dönük silah akışı Afganistan'da cihatçıların silahlanmasına benzer bir yol izlerken ABD'li yetkililer dahi Javelin ve Stinger gibi MANPAD'lerin "aşırılıkçıların eline geçebileceğini" kabul etmiş ancak bunun "almaya değer bir risk" olduğunu ifade etmişti.
Ukrayna özneliğinde 'Direniş Yürütme Konsepti' nasıl hazırlandı?
Ukrayna'da neo-Nazilerin siyaset sahnesinde görünür hale gelmeleri 2014'teki Maydan Darbesi'yle mümkün oldu. Komuoyu desteği çok küçük olan Alman SS tugayları fetişisti marjinal bir topluluk kısa sürede açık Nazi anmaları ve devlet destekli toplumsal halkla ilişkiler çabalarıyla toplumun "meşru" fertleri haline gelirken ülkenin doğusunda ayrılıkçılara karşı verilen savaşlarda da ön saflarda yer almaya başladı. Bu kapsamda en çok öne çıkan Nazi grup Azov Tugayı'yken Batı'nın besleme çalışmaları sadece bu çeteyle sınırlı değil.
Bunun yanı sıra farklı Ukraynalı Nazi çatışma grupları ve sözde "Yabancı Lejyonu"ndan çok daha önce kurulmuş ABD'li neo-Nazilerin favori çetesi "Gürcistan Lejyonu" gibi gruplar da mevcut.
Ocak ayında Yahoo News ve New York Times'a konuşan bir dizi CIA ve Pentagon yetkilisi, Ukraynalı militanların yetiştirilmesi için çabanın 2015'te ABD topraklarında başladığına işaret etmişti. Bu çalışmaların kapsamında ABD'de eğitilmiş Ukraynalı militanların kendi topraklarında işgal altında faaliyet göstermeleri hedefleniyordu. Hatta bu bağlamda New York Times'a konuşan bir kaynak Afgan cihatçılara yönelik ABD'nin desteğiyle mevcut programı mukayese ederek "Afganistan'da yapılanların Ukrayna yanında bir hiç kalacağını" söylecek kadar ileri gitmişti.
ABD menşeli Military Times'a konuşan bir ABD özel harekat yetkilisiyse 2018'den bu yana ABD'lilerin yanı sıra Avrupalı yetkililerin de "Direniş Yürütme Konsepti" kapsamında "sessizce" Ukrayna'ya yardımcı olduğunu ifade etti. Yetkili, çalışmaların zaman içinde, Kiev'deki kurumlar arası toplantılar ve çok uluslu temsillerle gerçekleştiğini beyan etti.
Bu kapsamda gazete Ukrayna'nın Özel Harekat Kuvvetleri tarafından yönetilen yeni bir resmi internet sitesinden övgüyle bahsediyor. Söz konusu internet sitesinde yer alan bir PDF'de ünlü RPG serisi Fallout'un sembolü 'Vault Boy' kullanılırken sabotaj operasyonlarının nasıl yürütüleceği konusunda talimat içeriyor.
Broşürün bir sayfasındaysa ileride kurulucak Rusya işgal yönetimi altında işçilere “mümkün olduğunca yavaş çalışma”, “endişe verici” işyeri dedikoduları ve dezenformasyon yayma, “işinizi kötü yapma” ve belgeleri yanlış yerleştirme talimatları da yer alıyor.
Ukrayna hükümetinin yayınladığı broşürden kesit.
Buna ek olarak savaşın başlangıcını takiben kısa süre içerisinde Ukrayna'daki çatışmaya ABD'nin düzenli istihbarat sağladığı yönündeki bir ifadeyi Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki ağzından kaçırmıştı. Ancak bu kısa sürede Pentagon tarafından "alanda bulunulmadığı için gerçekleşmediği" şeklindeki demeçlerle toparlanmaya çalışılmıştı.
Batının 'hedefi' Ukrayna'nın kaybetmesi, ancak savaşın hiç bitmemesi
Rusya'nın saldırısının başlamasını takiben bile Batı, Ukrayna birliklerini, kendilerini Rus birliklerden koruyabilecek vasıfta olmaktan uzak, büyük ölçüde Afganistan'daki mücahitlere dönük Stinger hibelerine benzer şekilde taşınabilir silahlarla donatmaya devam etti.
Rusya'nın saldırının daha ilk gününde Ukrayna hava savunma kabiliyetinin yok ettiğini açıklaması, Ukrayna'nın Sovyet S-300'lerinin yetersizliği ve ülkenin en batısında bulunan Lviv'deki yabancı militan üssünün bombalanabilmesiyle büyük ölçüde doğrulanmış durumda.
Batı [ve bir uzantıda Ukrayna hükümeti] savaşın daha başlamadan Ukrayna'nın kapütilasyonuyla sonuçlanacağı yönünde beklentisini hem demeçleri hem de eylemleriyle gösterdi. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy'nin neo-Nazi danışmanı Aleksey Arestoviç ülkesinin NATO'ya katılması için Rusya'yla savaşmasının şart olduğunu 2019'daki bir söyleşisinde dile getirmişti.
Rusya'yla savaş çıkartmanın "NATO'ya katılmanın bedeli" olduğunu ifade eden Arestoviç, savaşın NATO'ya katıldıktan sonra değil, katılmadan önce çıkartılması gerektiğini söylemişti. Gelinen noktada savaşın çıkmasını takiben NATO Ukrayna'yı birliğe almayacağını beyan ederken Ukrayna'dan gelen mesajlar da buradan umudun kesildiği yönünde.
Savaş öncesinde Batılı kaynaklarca dillendirilen senaryolarda da her şekilde Ukrayna'nın yenildiği, ABD'nin veya bir NATO müttefiğinin savaşa dahil olmadığı koşul üzerinde duruldu.
Eski Ukrayna Savunma Bakanı Andriy Zagorodniyuk Ocak ayında Atlantik Konseyi için yazdığı bir yazıda Ukrayna'nın işgal altında kalacağı varsayımına yoğunlaşarak Rusya'nın zayıflatılması için direnişin desteklenmesine işaret etmişti.
Ocak ayında New York Times'a konuşan ABD'li yetkililerse Polonya, Romanya ve Slovakya'nın işgale uğramış Ukrayna'ya isyancıların girip çıkacağı noktalar olabileceğini kaydetmişti. Yetkili bunun yanı sıra lojistik destek ve silahların da geçiş noktası olacağını ifade etmişti.
Washington Post'a bu ay konuşan ABD'li yetkilerse doğrudan bir "sürgün hükümeti" senaryosunu dillendirdi. Bu alanda adres olarak Polonya gösterilirken Post'a konuşan yetkililer ülke içerisindeki 'direniş'i beslemek için Zelenskiy'nin kişi kültünün ayrıca bir önem taşıdığına işaret ediliyor.
Konuya ilişkin aynı makalede bir "Batı istihbarat yetkilisinin" "Ukraynalılar Sovyetler için II. Dünya Savaşı sırasında en amansız savaşçılardı" ifadesi de dikkat çekiyor. Bu ifadeden kastın II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgalcilerle işbirliği yapıp Ukrayna nüfusuna dönük büyük katliamlara imza atan SS taburlarına üye olmuş Ukraynalı milliyetçiler olması muhtemel.
Makalede bir başka dikkat çeken ifadeyse "NATO politikacıları Ukrayna kuvvetlerinin ruhuna hayran kalıyorlar, ancak özellikle mühimmat stokları azaldıkça ve Rus ordusu büyük şehirleri kuşatmaya devam ederken, Rusya'ya karşı direnme yeteneklerinin sınırsız olmadığını da söylüyorlar". Bu ifade Batı'nın savaşın nasıl sonuçlanacağı yönünde hangi çıkarımda bulunduğunu algılamakta faydalı.
Rusya'nın Ukrayna'ya dönük saldırısı daha bir ayı doldurmadan ABD ve ortaklarının yıllar öncesinden belirlediği planları uyguluyor olmaları bu planların "başarılı" olması durumunda bölgede kesintisiz ve uzun vadeli bir istikrarsızlığın Ukrayna halkını beklediğini gösteriyor, Rusya'nın "kazanması" ya da "kaybetmesinden" bağımsız.
(KAYA EMRE UZMAY-SOL)
***
Ukrayna'ya giden İngiliz gönüllü parayı ve sözleşmeyi beğenmeyince geri döndü: Kandırıldık(SOL)
Ukrayna'ya giden bir İngiliz eski asker, neo-naziler, düşük ücret ve süresiz silah altına alınma şartıyla karşılaşınca memleketine geri dönme kararı aldı.Ukrayna'nın yabancı lejyonuna katılan militanlardan süresiz sözleşmeler imzalamalarının talep edildiği ortaya çıktı. İngiliz The Economist'e konuşan bir İngiliz askeri, Ukrayna'ya gönüllü olarak gitmesinin ardından karşılaştığı durumdan dolayı hayal kırıklığına uğradığını söylerken "Sana bir rüya satıyorlar - Ukrayna halkına yardım edebilirsin! – ama sonra sizi bir savaş bölgesinde olabilecek en kötü yere atıyorlar" dedi.
The Economist'e konuşan 25 yaşındaki Jake Priday, 6 yıl boyunca İngiliz ordusunda Estonya, Kenya ve Irak'ta görev yaptıktan sonra sakatlık nedeniyle ordudan ayrılmış bir asker. Priday Rusya'nın saldırıyı başlatması üzerine Ukrayna'nın Londra Büyükelçiliği'ne gittiğini ve gönüllü olmak istediğini söylüyor.
2 Mart günü Ukrayna'daki militanlara katılmak üzere Polonya'ya gelen Priday ilk tanıştığı müstakbel silah arkadaşının bir neo-Nazi olduğunu öğreniyor. Priday, Bulgar neo-Nazi'nin kendisine tekrar tekrar "Planım, öldürebildiğim kadar çok Rus öldürmek" dediğini aktarıyor.
Priday ayrıca Ukraynalıların herkesin pasaportunu kontrol ettiğini ve Dublin'de çalışan bir Rus gönüllüyü "kaydolmasının 'hiçbir yolu' olmadığını" söyleyerek geri çevirdiğini de aktardı.
Priday'in Ukrayna serüvenindeki hayal kırıklıkları sadece neo-Naziler ve Ukraynalıların ayrımcılığıyla sınırlı değil. Priday Ukrayna'daki militanların yerleştirildiği barakada sabah erişte kahvaltısı ve "benzin gibi kokan tuhaf tadı olan bir meyve suyu" ikram edildiğini kaydederken bir hayal kırıklığını da görev atamalarında yaşıyor.
Yayın organına konuşan eski İngiliz asker, kendisinin sağlıkçı ve eğitimci olmasından dolayı yaralılara yardım etmek ve temel ilk yardım öğretmek için bir mülteci kampına gönderilebileceğini düşünürken Ukraynalı komutanlarının böyle bir gündeminin olmadığını sonra öğrendiğini ifade etti.
Pek çok gönüllünün askeri deneyiminin olmadığını kaydeden Priday, Ukrayna askerlerinin gelen gönülleri değerlendirmesini ve uygun rollere yerleştirmeye çalışmasını beklerken bunun yerine koordinatörler, gönüllülerin cephede savaşmasının beklendiğini açıkladı. Priday, “Size en çok ihtiyaç duyulan yere gideceğiniz söylendi” dedi.
3 günlük eğitimin ardından cepheye yollanıyorlar
Üç ila beş günlük eğitim alacaklarını öğrenen Priday, askeri personelin kendilerine ilk iki günün temel harita okuma ve tıbbi becerilere ayrılacağını, üçüncü günse silahların dağıtılacağı ve gönüllülerin bir poligonda atış yaptıktan sonra cepheye gönderileceğini söylediğini belirtiyor. Priday, neo-Nazilerin yanında savaşmaya gelmiş ve söz konusu eğitimi geçmiş Belaruslu bir anarşistten bu bilgiyi ayrıca teyit ettiğini belirtti.
Öte yandan Priday'le yaptıkları görüşmenin yarattığı kötü atmosferi toparlamaya çalışan The Economist, Ukrayna Savunma Bakanlığı'ndan lejyona yeni bir komutanın atandığını, gönüllülerin 3 hafta eğitim almaya başladıklarını ve askeri deneyimi olanlarla olmayanların ayrılmaya başlandığını öğrendiklerini yazıyor.
'Bir NATO askeri Rusların eline geçerse ne olacağını düşünmediler bile'
Priday, savaşmaya istekli olanların saflığı karşısında şaşırdığını belirtirken bazı gönüllülerin Ukrayna'nın savaşının Irak'taki IŞİD'e karşı savaşa benzettiklerini kaydetti. Priday diğer militanlara "Bu, teröristlerle savaşmak gibi bir şey değil. Gerçek bir orduya, gerçek bir donanmaya, özel kuvvetlere ve ağır silahlara ve mükemmel taktik yeteneklere sahip gerçek bir ülkeyle savaşıyorsunuz. Ve bunların hepsini çılgın bir adam yönetiyor." diye açıklamaya çalıştığını söylüyor.
Öte yandan Priday hiç kimsesin kendisi gibi bir NATO gazisi yabancının Ruslar tarafından ele geçirilmesi halinde neler olacağını düşünmediğini söylüyor. Priday, "Benim gibi mahkûmlar Rus propagandası için bir altın madeni olur" dedi.
Süresiz sözleşme ve ayda 3 bin 500 lira maaş
Gönüllülere bir müddet sonra "bir sözleşme imzalama zamanının geldiğinin" belirtildiğini söyleyen Priday, sözleşmeye göre maaşlarının ayda 7 bin grivna (182 dolar veya 3 bin 512 lira) olacağını ve süresiz olarak Ukrayna yabancı lejyonunda kalmaları gerektiğini şart koşulduğunu söyledi. Priday, “Evde yükümlülüklerin varsa, onları kaybedeceksin. İnsanlar kira veya ipotek ödemelerinde geride kalırlarsa işlerini ve hatta evlerini kaybedebilirler. Ayda 7 bin grivna geçinilebilir değil." dedi.
Priday The Economist'e sözleşmenin yabancıları tüm Ukraynalı erkeklerle aynı yükümlülükler altına soktuğunu da söyledi. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy tarafından 24 Şubat'ta ilan edilen sıkıyönetim kanununa göre, 18 ila 60 yaşları arasındaki hiçbir erkeğin ülkeyi terk etmesine izin verilmiyor.
Sözleşmenin şartlarını iki farklı kaynaktan da doğruladığını söyleyen Economist konuştuğu gönüllülerin hiçbirine, Ukrayna'ya geçmeden önce sözleşme şartları hakkında bilgi verilmediğini de belirtiyor.
Priday diğer gönüllülere belgeyi imzalamamaları için yalvardığını söylerken "Onlara sıkıyönetim yasasının gerçekte ne anlama geldiğini ve ne zaman sona ereceğine Ukrayna'nın karar verdiğini açıklamaya çalışıyordum. Uzatılabilir ve uzatılabilir. Ancak üsteki hiç kimse bunu gönüllülere açıklamıyordu. Vazifemiz için para alacağımız yineleyip duruyorlardı.” dedi.
Priday imzalamayı reddetmesi üzerine derhal kışlayı terk etmesinin istendiğini söylerken 20 gönüllüyü sözleşmeyi imzalamamaya ikna edebildiğini iddia etti.
Öte yandan Priday'ın dönmesinden günler sonra, 13 Mart'ı 14 Mart'ta bağlayan gece Rusya yabancı lejyonun eğitim üssünü ve Priday'ın kaldığı kışlaları bombaladı. Rusya saldırıda 180 kadar "paralı askerin" öldüğünü açıklarken İngiliz basınıysa 3 İngiliz eski özel birlik askerinin öldüğünü öne sürdü.
Ukrayna, militanların eğitim tesislerine dönük saldırıda 35 kişinin öldüğünü söylemişti.
(SOL)
