Kemal Okuyan'la 5'inci yıldönümünde Haziran Direnişi üzerine-SOL

Haziran direnişinin beşinci yıldönümünde TKP Genel Sekreteri Kemal Okuyan soL'un sorularını yanıtladı. Haziran direnişinin Türkiye toplumunun çok geniş bir bölmesinin Erdoğan'a kapsamlı bir yanıtı olduğunu vurgulayan Okuyan, Erdoğan'ın hamleler yapsa da bu kırmızı çizgileri aşamadığını ifade etti. 'Toplumdaki laik duyarlılık gerçek, siyasette ise büyük ölçüde sahtedir' diyen Okuyan, halkın karşısına gerçek bir seçenek yerine seçim aritmetiğiyle çıkanları eleştirerek 'Matematik hiç bu kadar acı çekmemişti' dedi. Okuyan 'yeni bir Gezi direnişi olur mu' sorusunu da yanıtladı.

TKP Genel Sekreteri Kemal Okuyan, Haziran direnişinin beşinci yıldönümünde soL'un sorularını yanıtladı. Laiklik ve yurtseverliğin 2013'te kendisini zorla kabul ettirdiğini vurgulayan Okuyan, siyaset cephesinde bundan hoşnut olmayanlar olduğunu söyledi. "Toplumdaki laik duyarlılık gerçek, siyasette ise büyük ölçüde sahtedir" diyen Okuyan, Gezi ölçeğinde yeni toplumsal hareketlerin olmayacağını düşünmenin saçma olduğunu dile getirdi. Okuyan "Bunların kalıcı, bugünkü köhne düzeni sarsacak etkide bulunması için Haziran Direnişi'ni fetişleştirmeden, onun dinamiklerini sağlıklı bir biçimde değerlendirerek sonuçlar ve dersler çıkarmak gerek. Türkiye'de emekçi halkı bu düzenin değişmesinin imkansız olduğu düşüncesinden kurtarmak zorundayız" diye konuştu.

Haziran Direnişi'nin yıldönümündeyiz. Bu ölçekteki bir toplumsal olayın beş yıl sonrasında Türkiye siyasetindeki etkisi konusunda ne söyleyebilirsiniz?

Haziran Direnişi Türkiye toplumunun karakterinde, deyim yerindeyse genetiğinde kalıcı izler bıraktı. Dolayısıyla Gezi'de başlayıp tüm Türkiye'ye yayılan 2013 direnişinin buhar olduğu değerlendirmelerinin bir karşılığı yok. Bu türden toplumsal olayların izlerinin kendisini ne zaman ve nasıl yeniden açığa çıkaracağı önceden kestirilemez. Ayrıca tersinden bakarsak, 2013'ün öbür tarafı, yani Erdoğan cephesi unutmuşa benziyor mu Haziran Direnişi'ni?

Erdoğan'ın hâlâ böyle bir toplumsal hareketten, Gezi'nin benzerinden çekindiğini söyleyebilir miyiz?

Siyasi iktidar şu anda sıkışmış durumda. 24 Haziran seçimleri öncesinde oyun kuramıyor, morali düşük. Ama yine de toplumda "yine yapacaklar bir numara" kaygısı var. İnsanlarla konuşuyoruz, hemen herkes "bu adam kaybetse de gitmez" düşüncesi baskın. Neden böyle? E çünkü sandık ve "yüksek siyaset" oyunlarında çok mahirler. Şimdi bir de Anayasa Mahkemesi'nin seçimi iptal olasılığı üzerinden değerlendirme yapılıyor. Bir sürü rivayet. Oysa Haziran 2013'te hem inisiyatif halka geçmişti hem de halkın özgüveni zirvedeydi. Erdoğan oyun filan kuramadı o dönemde. Aynısı Tekel direnişi sırasında da yaşandı.

Belirleyici olan sokak mı?

Belirleyici olan toplumsal mücadelenin yükselişidir ve bu açıdan sokaktaki hareketlenme en kritik göstergelerden, toplumsal mücadelenin en önemli kanallarından biridir. Ama Gezi sokaktan ibaret değildir. Haziran Direnişi Türkiye toplumunun çok geniş bir bölmesinin Erdoğan'a kapsamlı bir yanıtıdır. Erdoğan'a kırmızı çizgileri hatırlatmasıdır.

Peki o kırmızı çizgiler aşılmadı mı?

Hayır. Erdoğan Haziran Direnişi ile ilan edilen kırmızı çizgileri aşabilmiş değil. Hamleler yaptı, Türkiye'deki tahribatın boyutları genişledi ama 2013'te büyük bir patlama ile ortaya konan kırmızı çizgiler hâlâ duruyor. Siz milyonlarca insanın bu çizgilerden vazgeçtiğini düşünüyor musunuz? Bugün siyasi iktidarın birden fazla sıkıntısı var ve bunlardan birisi Türkiye toplumunun en az yarısının Erdoğan'ın önerdiği kıyafeti giymeyi reddetmesidir.

Dediğiniz gibiyse toplumda neden çaresizlik yayıldı? Bugün ilk kez Erdoğan'ın seçim kaybetme olasılığından heyecanlananlar bile çaresizlik ve umutsuzluk içinde.

Çünkü Erdoğan'a 2013'te kırmızı çizgiler çeken toplumsal kesimlerin özgüveniyle oynandı; siyaset cephesi yaptı bunu. Haziran Direnişi sırasında başladı bu. Erdoğan ile derdi olanlar, onu yeniden kontrol edilebilir bir noktaya çekmek isteyenler, onu benzer bir aktörle değiştirmek isteyenler, direnişin enerjisini kendi istekleri doğrultusunda yönlendirmek istediler. Bu son derece doğal. Ancak Haziran Direnişi'nin laisist ve yurtsever karakteri karşısında çok zorlandılar. Herhangi bir siyasi aktörün yönetmediği bu ölçekte bir toplumsal hareketin manipülasyon girişimlerine karşı bu kadar dirençli olduğu bir başka örnek bilmiyorum. Bu direnç yalnızca sermaye sınıfını, uluslararası aktörleri rahatsız etmedi, sözüm ona "sol"da durduğunu söyleyenleri de kızdırdı. Keşke anti-emperyalizm ve aydınlanmacılık "sol"da sanıldığı ya da iddia edildiği kadar güçlü olsaydı.

Değil mi? Örneğin laikliğin değeri anlaşılmadı mı bugün?

16 yıllık açık İslamcı bir iktidar elbette bazı şeyleri öğretti ama ben Türkiye'de birçok kesimin laiklik konusunda samimi olduğunu düşünmüyorum. Zaten her şey ortada! Laiklik ve yurtseverlik 2013'te kendisini zorla kabul ettirdi ve siyaset cephesinde bundan hoşnut olmayanlar var.

CHP'yi mi kastediyorsunuz?

CHP ve düzen solunda yer alan herkesi. 2014'te ve 2015'te sandığı fetişleştirerek, seçimleri biricik kurtuluş aracı olarak göstererek ve üstelik İslamcılıkla flört ederek, etnik kimlikçi bir söylemle çıkış yolu işaret eden herkes Haziran Direnişi'nin izlerini silmeye soyunmuş demektir. Direnişin üzerinden bir yıl geçmişken Ekmeleddin gibi birini Haziran kitlesinin önüne koymanın başka açıklaması var mıdır? Evet, açıkça söylüyorum, toplumdaki laik duyarlılık gerçek, siyasette ise büyük ölçüde sahtedir. Yüzlerce kanıt gösterebilirim ama işe yaramaz. İşe yaramaz çünkü ilkesizlik, omurgasızlık kural haline gelmiş. Üzülerek söylüyorum, Türkiye'de "sol"un önemli bir bölümünün ne laiklikle ne antiemperyalizmle güçlü bir bağı kalmamış durumda. Onlarla oyalanmanın bir anlamı kalmadı. Sol Türkiye toplumunun dürüst, ikiyüzlülükten uzak kesimlerinde bu düzeni yıkma iradesini örgütleyerek ayağa kalkacaktır. Her geçen gün bunun mümkün olduğunu gösteren bulgularla karşılaşıyoruz. 

Siyaset-sokak ilişkisine dair seçimlerden sonrası için ne söylenebilir. Siyasi tartışmalar hep canlılığını korusa da sokak hareketliliği uzun süredir geri çekilmiş durumda. Yaklaşan ve hatta başlayan bir ekonomik kriz tartışması var. Ve seçimler... Tüm bunları birlikte düşününce yeniden sokağı da kapsayan bir siyasi canlanma olabilir mi önümüzdeki dönem? Örneğin yeni bir Gezi Direnişi olur mu?

Gezi'nin tekrarı olmaz. Tekrarı zaten etkisiz olur. Herkes öğrendi, ders çıkardı. Ancak bu etkide, bu ölçekte toplumsal hareketlerin olmayacağını düşünmek saçma. Olacaktır. Bunların kalıcı, bugünkü köhne düzeni sarsacak etkide bulunması için Haziran Direnişi'ni fetişleştirmeden, onun dinamiklerini sağlıklı bir biçimde değerlendirerek sonuçlar ve dersler çıkarmak gerek. Türkiye'de emekçi halkı bu düzenin değişmesinin imkansız olduğu düşüncesinden kurtarmak zorundayız. Kötünün iyisini tercih etme saçmalığından çıkarmak zorundayız. Siyaseti seçim matematiğinden ibaret gören kirli ve şantajcı vıcık vıcık bir "ticaret"ten ibaret görmelerini engellemek zorundayız. Örgütlenmeyip, mücadele etmeyip beyaz atlı prensi bekleme huyundan vazgeçirmek zorundayız. Kimlikçi siyaseti, emperyalist dünyanın ürünü sahte özgürlük reçetelerini bir kenara koymalarını sağlamak zorundayız. Sürekli pişman olup aynı hataları yapmamaları için gerçek bir seçenek oluşturmak zorundayız. 

Bunun için uğraşıyoruz. Ve karşımıza ne bir ilke ne bir program ne bir düşünce çıkıyor. Sadece ve sadece seçim matematiği. 

Matematik hiç bu kadar acı çekmemişti!  

SOL

Yalandan kim ölmüş? - AYŞE YILDIRIM

Kendi kendilerini yalanlamaya devam ediyorlar. 

“Terör gündemden çıktı”, “Güneydoğu’ya huzur geldi” diyorlar hep bir ağızdan. Ama HDP’nin yüksek oy aldığı illerde seçim güvenliği bahanesiyle sandıkları taşıyorlar. 
Ne diyor YSK Başkanı Sadi Güven: 
“Kurulda titiz bir değerlendirmeyle karar verdik. Azami olarak seçmenlerin yürüyebileceği 5 kilometreyi esas aldık. Ama bu tümü için 5 kilometreanlamına gelmesin. Bizim taşıma kararı verdiğimiz sandıkların yarısı 2.5 kilometre mesafede.” 

Yani devlet sandıkların birleştirildiği yerde güvenliği sağlayabiliyor ama 2.5 kilometre ötede güvenliği sağlayamayacağını düşünüyor. Hem de az buz değil tam 19 il için söyleniyor bu.


Ama güvenli değil diye sandık kurmadıkları köylerden seçmenin rahat rahat yürüyebileceğini hesapladıklarını söylüyorlar. 


O kadar kötü niyetli olmayalım değil mi? 


Hadi olmayalım. 
Dün Cumhuriyet’in manşetindeydi Siirt’in Kocaçavuş Köyü’nde sandık birleştirilmesi talebine gerekçe gösterilen güvenlik olayları: “1995’te adamkaçırma, 1997’de silahlı çatışma, 1997’de bir güvenlik görevlisinin şehit olması…” 
Hadi gelin bir de Tosuntarla Köyü için öne sürülen gerekçelere bir göz atalım:  “Siirt Tosuntarla Köyü’nde (8) terör olayı meydana gelmiştir. Bunlardan14.01.1994 - 24.09.1993 tarihlerinde mayına basma, Eylül 1993 tarihinde silahlı çatışma, 12 Eylül 1995 tarihinde sivil halka saldırı, 10 Haziran 2008 tarihinde mayın bulma olayı meydana gelmiştir. 
Sınırlarında (3) terör duyumu, (9) telsiz kestirmesi alınmıştır. Sandık bölgesine ve yol güzergâhlarına BTÖ mensuplarınca EYP döşenebileceği, saldırı ve sabotaj tarzı eylemler yapılabileceği gerekçesi ile seçim güvenliğinin sağlanması açısından sandık birleştirmesinin yapılmasının uygun olacağı..” 


YSK, Kocaçavuş için sandık birleştirmesini kabul etti, Tosuntarla için reddetti.
Ne diyordu yine YSK Başkanı, “Sandıkların taşınma talebi ilk kez gelmiyor, taşıma da ilk kez olmuyor.” 

Oysa aynı YSK’nin üç üyesi şerh yazısında daha önceki seçimlerde hem de AKP dönemi seçimlerinde söz konusu bölgelerin hepsinde seçim sandığı konduğunu açıkça ortaya koyuyor. 

Hadi Diyarbakır’da seçmen sayısı azlığı iddiasıyla sandık birleştirilmesi isteklerinden iki tanesini daha okuyalım… 
“Argün mahallesi sandık bölgesindeki sandığın seçmen sayısının azlığı, 2006-2017 yılları arasında (1) terör olayı meydana gelmesi...” 


Oysa Argün’ün seçmen sayısı az filan değil, tam 320 seçmene sahip. 


1 Kasım 2015 seçimlerinde Argün’den HDP’ye 238 oy çıkmış, AKP’ye ise 43… 
Ne istenmiş peki? “Söz konusu mahalledeki sandıkların 2006-2017 yılları arasında (2) terör olayı meydana gelmesi nedeniyle Üzümlü mahallesi sandık bölgesine taşınmasının uygun olacağı...” 


Başka bir örnek; “Hazro-Dadaşağılı mah. Belirtilen sandık bölgesindeki sandığın seçmen sayısının azlığı.” 
Az denilen seçmen sayısı 774.
Taşınması istenilen yer ise “2006-2017 yılları arasında meydana gelen (1) terör olayı nedeniyle Dadaş mahallesi sandık bölgesine…” 

Bu iki istek de YSK tarafından reddedildi. Ancak bu örneklerin hepsi gösteriyor ki valilikler ya da il seçim kurulları pek bir ince çalışmışlar...

Ama bir şey bulamayınca 20-25 yıl öncesinin olaylarını bahane olarak sıralamışlar. 
Tam 144 bin seçmen.

Az buz değil. Bildiğimiz örnekler bunlar. Ya bilemediklerimiz. Sandıkların taşındıkları köylerdeki durum… 

Herkesin aklındaki kuşkuyu HDP Sözcüsü Ayhan Bilgen açık açık dile getirdi: 
“HDP’nin yüksek oy aldığı köylerle ilgili taşıma kararı alınmış, sandıkların taşınacağı köylerde AKP’nin oranı ise yüzde 70-80. Tablo çok net ortada. Üstelik taşıma gerekçelerinin inandırıcılığı yok.”

Ayşe Yıldırım / CUMHURİYET

Peki, yalakalara ne olacak? - SELÇUK EREZ

Diktatörlerin yalakaları, çoğunlukça sevilmeyen, hor görülen, kötü sıfatlarla anılan kimselerdir. 

Yalakalık aslında zor bir iştir, herkes yapamaz. Bu kadar çok yalaka arasından sıyrılıp göze girmek kolay değildir! Birçoğu bu konuda her türlü rezilliği göze aldığı halde topu topu birkaç orta boy ihale kapabilmiştir, o kadar! 

Diktatörün keyfi, bu zavallıların başlarında sürekli dolaşan bir insansız hava aracı gibidir: “Ben kovmuş olmamayım, sen hemen istifa et” denmesi her an olasıdır. Ancak en tehlikelisi, diktatör, ulusça sepetlendiğinde bunların toptan işsiz kalmalarıdır. 

Böyle bir gelişmeye hazırlıksız yakalanmamak, çok sayıda vatandaşımızı acınacak hallerde görmemek için eski yalakalara şimdiden uygun işler düşünmeliyiz. 


Emekliye ayrılacak yalakalar için uygun yeni işler: 


1.Damlarda rüzgâr fırıldağı: Yalakalar, Çin sirklerinde, başını önce sol dizinin, sonra sağ koltuğunun altından geçirip sol ayağının başparmağıyla burnunu kaşıyabilen kemiksiz kızlara benzerler. Patronlarının dün söylediğini alkışladıktan bir gün sonra Beyfendi, öncekinin tam tersini buyurduğunda, hemen yüz seksen derece dönerek “Vallahi böyle de haklıdır!” diyebilmektedirler. Bütün kamu binalarının damlarına bu fırdöndülerden birinin atanması, rüzgârın yönünü doğru göstermeseler bile hiç olmazsa birkaçının aç kalmamasını sağlayabilir. 

2.Kırkpınarda pehlivan yağlayıcı: Yıllarca kendisini milletin, hatta yeryüzünün başpehlivanı sanmış olan bir tipi yağlamış olmak, onlara pehlivanları dilleri yerine natürel sızma zeytinyağı ile yağlamanın gerektirdiği yetenekleri kazandırmış olmalıdır. İşin erbabınca iyi yağlanan pehlivanların başarı şansı artar.
 
3.İskatçı: Birçok memlekette cenazelerde saçını başını yolup ağlaması için parayla tutulan insanlar vardır. Bizde de cenazelerde, ölmüşlerin yakınlarında fazla ağlayarak, bayılarak aileye sevgi ve sadakatını göstermeye çalışan amatörlere rastlanır. İçtenliksiz üzüntü sergileyebilmek, içtenliksiz sevinç sergilemek gibi bir yetenek olup bu özellik, kıdemli yalakaların marifetleri arasında yer alır. 

4.Porno filmlerinde figüran: Diktatörlerin iktidarları boyunca yaptıkları, müstehcen filmlerde izlenenlere benzer: Yalakalar da aslında hangi dümenlerin döndüğünü, hangi rezaletlere vesile olunduğunu bildikleri halde yapılanları methederler: Porno filmlerinde aktörler de, o filmlerde kalabalık edenler de zevk almasalar, hatta canları acısa bile gösteri boyunca keyiften dört köşe olduklarını yansıtan hırıltıların bin çeşidini çıkarmak zorundadırlar. 
Bu işler yalakaların ancak bir bölümünü kurtarır. Gerisi ise “Yahu neymiş meğerse? Vallahi bu kadar kötü ve insafsız olduğunu bilmiyordum!” gibi açıklamalarda bulunup iktidara yeni gelenlerin peşine takılır, kendilerini kurtarmaya çalışırlar. 
Başarı şansları? Demokrasi geliştikçe giderek azalır!

Selçuk Erez / CUMHURİYET

Geziden kalan umut... - ZEYNEP ORAL

1968’in ellinci; Gezi ruhunun beşinci yıldönümü... Tarihsel açılımları ne denli farklı olursa olsun, ikisinin ortak yanları, ortak yöntemleri vardı...

Bir ağaca sarılmakla, bir parkı koruma çabasıyla başlayan direniş, orantısız güçle bastırılmaya çalışıldığında, hepimiz büyüdük, hepimiz çoğaldık, hepimiz bir araya geldik... Birlikte hayal kurduk, birlikte muhteşem bir rüya gördük... 

Hepimiz dediğim, itirazı olan herkes... (Biat edenden, yandaştan, çıkar kollamaktan ya da korkudan boyun eğenden söz etmiyorum.) 

Hepimiz, yani bir araya gelmez, gelemez diye bildiklerimiz: Nişantaşlısıyla Kasımpaşalısı, Edirnelisi, Diyarbakırlısı, sağcısıyla solcusu, ateistle beş vakit namazında olan...Her dilden, her kökenden, her sınıftan, her yaştan, her renkten, her tercihten olan ... 

Taksim parkını, çevreyi korumaktan çok ötelere gitti, kimliğini ve insanlık onurunu korumaya dönüştü Gezi. 

Barikatlar kurulup yıkılırken... TOMA’lı, gazlı, sopalı, coplu, kurşunlu şiddet kafamıza, sırtımıza inerken daha çok büyüdük, daha çok çoğaldık. 

Artık Türkiye’nin her yeri Gezi’ydi.
Günlerden her gün Geziydi.
Ayrımcılığa inat, dayanışmanın adı Geziydi.

Gezi kimliğimiz
Öfke, şiddet, baskı arttıkça Gezi kimliğimiz bilendi.
Gezi kimliğinde tıpkı ’68’deki gibi “başka bir dünya mümkün” inancı vardı. “Genciz, güzeliz, dünyayı ve Türkiye’yi de değiştireceğiz” inancı vardı. 

Bir siyasi partinin, bir liderin başlattığı bir hareket değildi. Doğaçlamaydı. Emir komuta zinciri yoktu. Öfkemiz, haksızlıklaraydı. 

Öfkemiz ayrımcılığaydı. Öfkemiz buyurgan sese, aşağılayan, hakaret eden, yalan söyleyen, aptal yerine koyanaydı. Engellendikçe çoğalıyorduk.
“Çapulcu” aşağılanmalarına karşın “çapularak çoğalıyorduk”. Anamızı alıp da geziye gidiyorduk. Kâh “iki ayyaş”ın hesabını soruyorduk; kâh Hrant Dink’in.... 

Gezi kimliğimizde şiddet yoktu. En çok yaratıcılık vardı. Mizah vardı. Şiiir, müzik, türkü, dans, resim, tüm sanatlar vardı. Tencere tava müzikleri de, kuyruklu piyano da çalıyorduk... Klasik bale de, halay da bizimdi. Türkü de, arya da... Nâzım’dık, Ruhi Su’yduk, Hayyam’dık, Yunus’tuk... 

Çarşı’nın “Sen de sarılacak bir ağaç bul” bildirisiyle coşuyor; “Seccadesini sedye yapan cami imamına, su taşıyan kilise papazına; Kapısını arkadan sürgülemeyen Beşiktaş sakinlerine” otele, kafe ve dükkânlara teşekkür ediyor; “Toma Gitti/ Aşk Bitti” afişine; kimi kanallardaki Penguen filmlerine gülüyorduk...

Aşk olsun size çocuklar!
’68’le simgeleşen özgürlük, devrim, adalet, aşk ve gençlik duygusu ve düşüncesi günümüze dek emperyalizmle, totalitarizmle hep ama hep mücadele etmek zorunda kaldı. Her tür baskı ve sömürüyle de... Dünyanın her yerinde totaliter rejimler 1968 ruhunun esintisini hissettikleri an, onu yok etmek için ellerinden her geleni yaptılar ve yapıyorlar. 

Gezi olaylarından bunca korkulmasının nedeni işte budur.... 

Dün Mücella Yapıcı’nın da dediği gibi, bütün bunlardan geriye kalan, umut iklimidir. Ve bunu kimse yok edemez. 

Doğası, havası, suyu yok edilen; yolsuzluğu, hırsızlığı, talanı aklayan; hem parayı, hem canı, hem de adaleti “sıfırlamayı” iyi bilen ülkelerde bile bu UMUT yok edilemez.
Bu yazı Gezi’de yitirdiklerimiz ve her daim genç kalacak canları düşünerek bitsin. Onları Can Yücel’in ’68 ruhunu da yansıtan “Mare Nostrum” (Latince Bizim Deniz) şiiriyle anıyorum. 

“En uzun koşuysa elbet Türkiye’de de Devrim
O, onun en güzel yüz metresini koştu.En sekmez lüverin namlusundan fırlayarak...En hızlısıydı hepimizin,
En önce göğüsledi ipi...
Acıyorsam sana anam avradım olsun,
Ama aşk olsun sana çocuk, AŞK olsun!!!”

Zeynep Oral / CUMURİYET

Hindistan neden İran’ın yanında? - MUSTAFA K. ERDEMOL

Donald Trump’ın “kişisel çabalarıyla” bozduğu anlaşmadan sonra İran’a uygulamaya başladığı, başta müttefikleri olmak üzere İran’la ilişkisi olan ülkelere de uymaları gerektiği konusunda tehditler savurduğu yaptırımlara en sert tepki Hindistan’dan geldi.

Hindistan Dışişleri Bakanı Sushma Swaraj, İran konusunda herhangi bir ülkenin değil BM’nin yaptırımlarını dikkate alacağını bildirerek, ABD’nin İran’a yönelik yaptırım kararını tanımadığını açıkladı. Yıllarca Bağlantısızlar Hareketi’nin liderliğini yapmış bir ülke olarak Hindistan’ın bu tutumu sürpriz değil ancak zaman zaman ABD ile bazı konularda yaptığı anlaşmalarla şaşırtıcı bir görünüm de veren Hindistan bu kez neden ABD’yle bu konuda ters düştü? 

Nedenlerini sıralamaya çalışayım. 

Hindistan başından beri İran’ın ABD ve Batı ile yaptığı nükleer anlaşmayı desteklemiş bir ülke. Öyle ki anlaşma iptal edilmeden önce BM Güvenlik Konseyi tarafından onaylanan, yayılma karşıtı çerçeve ve uluslararası barış, istikrar ve güvenliğe önemli bir katkı sağlayan Ortak Kapsamlı Eylem Planı’nın (JCPOA) tam ve etkin bir şekilde uygulanması için desteğini birçok kez açıklamıştı. Bu Hindistan’ın Almanya, Fransa ve İngiltere ile aynı tarafta olduğunun ilanıydı.

Hindistan dünyanın en büyük üçüncü petrol tüketicisi. Enerji güvenliği ihtiyaçlarını karşılamak için Irak, Suudi Arabistan ve İran’dan petrol satın alıyor. İran geçen yıl Hindistan’a petrol tedarik eden üçüncü ülke durumuna yükseldi. Suudi Arabistan’ı bile geride bırakarak yani.

ABD/Batı ile yaptığı anlaşmadan sonra İran’a uygulanan yaptırımlar sona erdiğinde Hindistan ile İran, Hint şirketlerinin İran’a doğrudan yatırım yapmalarını sağlayan bir de anlaşma yapmışlardı. Hindistan, Hindistan’da bulunan İran bankalarına lisans vermeyi de düşünüyordu. Uluslararası alanda da İran, Hindistan lehine tavır alan bir ülke oldu hep. 

Bir de şu var tabii; İran-Hindistan ilişkisi sadece enerji üzerinden tanımlanacak bir ilişki değil. Şii İran’ın, Hindistan’ın çoğunluğu Sünni olan komşusu (düşmanı) Pakistan’la ilişkileri iyi değil. İran ile Hindistan’ı yakınlaştıran nedenlerden biri de bu. Hindistan’ın bölgesinde ve Orta Asya’daki nüfuz kazanma politikasında İran’ın önemli bir yeri var. Bölgede bir savaşın patlak vermesi durumunda, Hindistan Pakistan’a uluslararası yardım yollarını kesmek için de İran’la iyi geçinmek zorunda. Hindistan ve İran’ın, iki ülkeyi Pakistan’ı transit geçerek birbirine bağlayan bir gaz boru hattı projesi üzerinde çalıştıklarını da unutmayalım. 

Bir de psikolojik nedenler var ki atlanamaz. Şu yaptırımlar konusunda Hindistan’ın da bir deneyimi var. Yaptırım uygulamalarının ne anlama geldiğini biliyor. 1998’de, Hindistan kendi nükleer silahlarını test ettiğinde, Clinton yönetimi Hindistan’a yaptırım uygulamıştı.

Bu yaptırımların Hindistan ekonomisi üzerinde hiçbir etkisi olmadı, ama Hint yönetiminin ABD’ye olan kızgınlığını biledi. Daha sonraki yıllarda ABD ile ilişkiler öyle iyi bir noktaya geldi ki, oğul Bush zamanında Hindistan ile nükleer anlaşma imzalayabilmek için ABD yasalarını bile değiştirdi. Ama bu, yine de Hindistan’ın yaptırımlar konusunda ABD’nin “ikiyüzlü bir tutum takındığı”na olan inancını değiştirmedi. Hindistan yönetimi ABD’nin, nükleer silahlara sahip olan Pakistan’a hiçbir yaptırımda bulunmadığını anımsatıyor zaman zaman.

Bu nedenlerin de etkisiyle Hindistan, sadece Trump istedi diye İran’a uygulanan yaptırımlara evet diyecek değildi. Demedi işte.

Hindistan’ı zorlayacak olan, ABD’nin şimdi kendisine karşı alacağı tavırdan çok, İsrail’in tutumu. İsrail de Hindistan’ın iyi bir müttefiki aslında. Hindistan’a büyük miktarda askeri teknoloji satan bir ülke aynı zamanda.

Hindistan, İran’a yönelik ABD yaptırımlarına katılmamakla İsrail’den gelecek kızgınlığı “dengeci” politikasıyla çözmeye çalışacak. Bir İngiltere gezisinde Başbakan Modi’nin “İsrail’e de Filistin’e de gideceğim, Suudi Arabistan ile de daha fazla işbirliği yapacağım. Enerji ihtiyaçlarımız için İran’la da ilgiliyim” dediğini anımsatayım.

Dengeci, sakin dış politikasıyla bakalım tüm bu dengeyi tutturacak mı Hindistan. Ama güzel olan Trump’a hak ettiği yanıtı vermiş olması.

MUSTAFA K. ERDEMOL / BİRGÜN

Aklımızı kalbimizin olduğu yere taşıyabilmek... Sağ-sol vardır - SELİN SAYEK BÖKE

 24 Haziran ve ötesi. Bir düzeni değiştirme iddiasıyla yeni bir güne başlama fırsatı. Değişecek, elbette değişecek bu düzen.

Bir kez daha ekonominin kırmızılı yeşilli, ekranlarda anlık değişimlerle okunduğu bir dönemden geçiyoruz. Döviz ne oldu? Piyasada faizler kaça yükseldi? Borsa hareketleri ne yönde? Reel ekonomide yaşananlara bir yabancılaşma hali.

Bir bilgisayar oyunundaymışız izlenimi yaratılan kırmızılı yeşilli grafiklere indirgenmiş bir ekonomi anlayışı.Bir bilgisayar oyununda değiliz oysa. O çizgilerin ardında milyonların işi, aşı, bugünü ve gelecek hayalleri yatıyor.

Dövizle satın aldığımız ilaç daha pahalı. Tarlasını süren çiftçinin mazotu, tarladan kopup pazara - markete gelen biber, domates, ıspanak daha pahalı. Krediyle alınan konutların, arabaların yükü daha ağır. Evin temel ihtiyaçlarını karşılayamama endişesi daha yoğun. Milyonların işinden olma endişesi gizli o grafiklerin ardında.

Bütün bu gerçeklere rağmen, iki gündür suni bir heyecanla güya düzelmeyi muştuluyorlar bize! Dolar 4.90’dan 4.60’lara inmiş. Üstelik grafiklerin kendisi bile OHAL’le birlikte TL’nin 3.02’den 4.90’a çıktığını ve hala buralarda gezdiğini saklayamazken hem de…

İşler düzeliyor diyenlerin satmaya çalıştıkları birkaç günlük Londra havası. O Londra havasıydı 3 hafta önce kuru 4.90’a kadar çıkartan. Ama unutulmamalı ki bu günlük esintilerden ziyade Saray’ın OHAL ile kurumsallaştırdığı keyfilik, hukuksuzluk ve kuralsızlık sonucunda pekişen, üreten değil rantla zenginleştiren düzenin oluşturduğu kasırgayla kur önce 3.02’ye, sonra da oradan buralara geldi.
Yıkımın sebebi olan AKP’nin saray rejiminin sağ siyaseti, elbette bu durumu düzeltecek yeni bir düzeni kuramaz. Bu yeni düzeni halkçı bir siyasetle ancak bizler kurabiliriz.

İşte esas konuşulması gereken, siyasi mücadelenin merkezine alınması gereken gerçeklik bu. Milyonların etnik kimliğinden, inancından, yaşam tarzından, coğrafyasından bağımsız, emekçi olmaktan, üretici güç olmaktan kaynaklı bir toplumsal ittifak demokrasi talebinde somutlaşıyor bugün. İşte siyasete taşınması gereken de bu ortaklaşma. Emeğin, mavi yakalının, beyaz yakalının, girişimcinin, üretici güçlerin düzen tarafından yok edilen haklarını almak için ortaklaşacakları bir siyaseti kurmak... Bu yeni siyaset, “tarafsızlık” adı altında var olan hegemonyanın diline teslim olan bugünün siyasetini de yenilemiş olacak.
Öyle bir siyaset ki, büyüme fetişizmine kapılmış değil kalkınma odaklı, rantçı değil halkçı, kapsayıcılık adı altında kendi özünden utanan değil herkesi kapsayacak olanın kendi öz değerleri olduğunun özgüveniyle inşa edilecek bir gelecek iddiasında...

Eşitlik... Bugünün sağ değerlere dayanan ekonomik düzeni eşitlik, adalet gözetmiyor. Toplumun en zengin yüzde 1’inin servetin yüzde 56’sına sahip olmasının politikalarını üretiyor. Vergiyi kazanca göre değil, tüketimden toplamayı tercih ediyor. Parası olanın özel okullara, imkanı olmayanın resmi tarifiyle ‘‘niteliksiz’’ okullara mahkum edildiği düzen sağın değerleri üzerine kurulu.

Oysa evrensel sol değerler üzerine kurulacak bir gelecek, kazanca göre vergi düzeniyle, eğitimi sosyal devletin sağladığı en temel kamu hizmeti arasında görerek kapsayacak milyonları. Bugünün rantçı sermayeden yana sağ siyasetinin ezdiği milyonlara talep ettikleri adaletin bir sol değer olduğunu hatırlatacak, bunu ücret ve vergi reformları, sosyal devlet atılımıyla somutlaştıracak bir siyasetle atılacak ilk adım.

Özgürlük... Maddi yoksunlukları ortadan kaldıracak, faiz-döviz sarmalına yurttaşını hapseden borç düzenini bitirecek olan, çağın gerekleriyle uyumlu bir üretim dönüşümü. Bugünün sağ siyasetinin betonlaşmış düzeninin yerine aklıyla özgür düşünenlerin yaptığı yenilikler ve üretimin sağladığı gelirle büyümenin reçetesidir bu üretim dönüşümü. Ve bunun için özgürlük şart.

Barış... Ekonominin olmazsa olmazı, birlikte iş yapma kültürünü besleyecek olanın birlikte yaşama kültürü olduğu gerçeğine dayanan bir siyaset… Emekçinin, KOBİ’nin, çiftçinin, esnafın ortaklaşarak tekelci güçlere karşı korunacağı bir düzeni kurmamız gerekiyor. Ayrıştırarak kendine güç elde eden bir sağ siyasetten, birleştirerek hepimizi güçlü kılacak bir sol siyasete ve onun ekonomi politiğine ihtiyaç var.

Laiklik... Dini inançları suiistimal eden bir parti devleti ile kendi iktidarını perçinleyen sağ siyaset yerine, hak temelli, inanca, kimliğe, yaşam tarzına kör ama insanlığıyla ortaklaşan bir sol, halkçı ekonomi kurmamız gerekiyor.

Bu değerlerin adını koymaya çekinmeden verilecek bir demokrasi mücadelesi ile kapsayıcı, bu ülkenin her yurttaşını içine alan, birlikte bir gelecek hayalinde buluşturarak barıştıran, büyüten ve onu hakça bölüştüren bir düzen kurulabilir ancak. Bu değerlerin evrensel sol değerler olduğunu, Cumhuriyet’in değerleri olduğunu çekinmeden hatırlatarak…

Bu köşeden bu kapsayıcı, halkçı kalkınma programını tartışacak olmanın heyecanıyla, bu programın gerçekleştirilmesi için verilecek siyasi mücadelenin bu köşenin dışına taşan bir halkçı hareketle gerçekleşeceğinin bilinciyle...

Sağ-sol vardır. Bugünün rantçı düzeni sağa dayanırken, yarının halkçı düzeni ancak sol değerler üzerine kurulacaktır. Bunu cesaretle ve özgüvenle söyleyebilen siyaset de halkın ortaklaşacağı geleceğin siyaseti olacaktır. İşte bu özgüvenle, bu cesaretle, hoş bulduk!

SELİN SAYEK BÖKE / BİRGÜN

Türkiye ekonomisinin yapısal bozuklukları - HAYRİ KOZANOĞLU

İstatistikler, Türkiye’nin 1 dolara sattığı bir üründen Japonya’nın 2.81, Almanya’nın 2.69 dolar kazandığını gösteriyor. Aydınlanmayı küçümseyen bir zihniyetle, ‘yenilikçilik, yaratıcılık’ gelişmeyeceğini bilmek gerekiyor.

Türkiye ekonomisinin yapısal sorunları deyince faturayı kapitalizme yıkmak aslında yanlış olmaz. Çünkü kapitalizm gerçekten krizlere davetiye çıkaran, kâr ve sömürü odaklı bir sistemdir. Ne var ki kapitalizmin eleştirisine kitlenen, ayrıntıları ıskalayan bir yaklaşım bugünkü Türkiye’yi açıklamakta yetersiz kalır. Düzenli kapitalizme karşı neoliberalizm eksenli bir eleştiri de; özelleştirme, kuralsızlaştırma, liberalleşme uygulamalarını teşhir edebilmek, küresel kapitalizmin ulusal ekonomilere dayattığı acımasız kuralları yansıtmak açısından önemli ve gereklidir. Gelgelelim AKP rejiminin kollamacı, kayırmacı, liyakati kale almayan, yolsuzluk ve usulsüzlüklere batmış zihniyetini içermeyen bir analiz de sanki ekonomiyi Kemal Derviş yönetiyormuş gibi yanlış bir izlenim verir.

1 Neoliberalizmin yapıtaşlarından birisi “bağımsız Merkez Bankası” dır. Böylece ekonomi ve siyaseti ayırmak, para politikalarını halkın, sendikaların, emeklilerin “yerli yersiz” taleplerinden arındırmak amaçlanır. Bu kuralı tanımayanlar, en hafifinden zor durumda bırakılır. Tam da “malûm şahsiyetin” son bir haftada başına gelenler gibi… Uzatmadan Merkez Bankası’nın dünkü operasyonunu hatırlatalım.

Geçen haftaki yüzde 3 faiz artışının ardından, Şimşek ve Çetinkaya’nın Londra çıkarması öncesi manevra örtük bir faiz artışıdır. Sadeleştirme değildir, çünkü bu model çok kompleks bulunduğu için başta IMF çeşitli kesimlerce eleştiriliyordu. Anlaşılan, ilan etmeden faizleri biraz daha yukarı çekmek için yine de en müsait tasarım gibi göründü. Sonunda 1 haftalık repoya uygulanan “politika faizi” yüzde 8’den yüzde 16.50’ye yükseltilmiş oldu. Piyasaya yüzde 16.50’den fonlama yapılırken, koridor marifetiyle bunu yüzde 1.50 daha artırma, hatta darda kalınırsa “geç likidite penceresinden” yüzde 3 sıkılaştırmanın önü açılmış oldu. Piyasa tanrıları bir kurban daha aldı.

2 Türkiye tasarruflarının yetersizliği karşısında yabancıların tasarruflarına dayalı bir büyüme modeli izliyor. 1989’da 32 Sayılı Kararname’yle sermaye akışlarının serbest bırakılmasından bu yana, sadece banka kredilerine değil, “sıcak para” akışlarına, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarına da davetiye çıkaran bir tasarım söz konusu. 2001 krizinden sonra, kemer sıkma önlemleriyle, özelleştirmelerle kamu açıkları daraltıldı. Yabancı kaynaklar daha çok, özel sektörün tasarruf açığını kapatmaya yöneldi. Kaba taslak 2006-2008 net doğrudan yatırımların; 2007-2010 yabancıların hisse senedi alımlarının; 2010-2014 ise gerek DİBS, gerek eurobond borç senetlerinin yoğunlaştığı dönem oldu. 2014’ten sonra da küresel konjonktürün değişmesiyle Türkiye dış açıkların finansmanında zorlanmaya başladı.

3 Giderek belli bir büyümeyi sağlamak için daha fazla cari açık vermek gerekiyor. Örneğin, 2014-2016 aralığında ortalama yüzde 4.8 büyüme, ancak 109 milyar dolarlık cari açıkla sağlanabildi. Sürekli yüksek teknolojili, yüksek katma değerli ihracattan söz ediliyor. İstatistikler Türkiye’nin 1 dolara sattığı bir üründen Japonya’nın 2.81, Almanya’nın 2.69 dolar kazandığını gösteriyor. İhracatta yüksek teknolojili malların payı yüzde 3-3.5 eşiğini aşamıyor. Önemli bir sorun da, Türkiye’nin sanayileşme hedefini terk etmesi, sanayinin payının yüzde 20’lerden yüzde 16’ya kadar gerilemesi. Hepsinden ötesi, liyakati ayaklar altına alan; Aydınlanma’yı küçümseyen bir zihniyetle, “yenilikçilik, yaratıcılık” gelişmeyeceğini bilmek gerekiyor.

4 İnşaat sektörünün GSMH’deki payı yüzde 7.5. 2017’deki büyüme hızı ise yüzde 8.9’la ortalamanın çok üzerinde. Sektörün ileri-geri bağlantılarını göz önüne alırsak; öncesinde demir-çimento, sonrasında mobilya, beyaz eşya talebini tetikleyişini hesaba katarsak sektördeki yavaşlamanın tüm ekonomiyi nasıl etkileyeceğini öngörebiliriz. Son istatistikler, başta İstanbul-Ankara konut fiyatlarının gerilediğini, ağırlıklı ipotekli satışlar olmak üzere satışların düştüğünü gösteriyor. 2017 yılındaki, 10.8 milyar dolarlık doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının 4.6 milyar doları, yani yüzde 43 yabancıların konut alımından kaynaklanıyordu. Özetle beton ağırlıklı bir büyüme stratejisinin artık sonuna gelindiği görülüyor.

5 Türkiye’de işsizlik 2017’de %10.9’la çift haneli oranların altına inemedi. AKP’li yıllarda 2012’deki %8.4 istisnası bir yana, yüzde 9’un altı görülemedi. İşgücüne katılma oranı biraz yükselse de, çalışabilecek yaştaki her 100 kişiden ancak 47’sinin üretim sürecinde yer bulabildiği görülüyor. Çalışacak nüfusunun yarısına bile iş yaratamayan başarılı bir kalkınma örneği ise bulunmuyor. İşgücüne katılma oranları çok daha yüksek ABD ve Çin’de işsizlik yüzde 3.9 düzeyindeyken, istihdam özürlü Avro Bölgesi’nde bile yüzde 8.5’e inmiş durumda.

6 AKP hükümetlerinin, uluslararası sermayeye karşı tek tutamak noktası “mali disiplin”di. 2001 krizindeki ünlü yüzde 6.5 faiz dışı fazla verme hedefiyle sembolize edilen kemer sıkma döneminde, kamu çalışanları, emekliler gelirlerinin enflasyonun altında kalmaması vaadiyle avutuldular. Büyüme dönemlerinde “refah payından” yararlanamadılar, ancak böylelikle bütçe açıkları sınırlandırılabildi. Vergi gelirleri de büyük ölçüde mal ve hizmet üzerinden alınan vergilere, dolayısıyla sade yurttaşın sırtına yıkıldı. Şimdi bu yolun sonuna da gelindi. 2018 Bütçe açığı IMF raporunda yüzde 1.9 öngörülüyordu. Emeklilere bayramlarda 1000TL’lik ödeme bile bu açığı yüzde 0.7 tırmandırma potansiyeli taşıyor. Elbette sosyal nitelikli bu uygulamaya bir itirazımız olmaz. Ne var ki kamunun KGF’den bankalara verdiği garantiler; kamuoyunda en bilinen örnekleri Avrasya Tüneli, Osmangazi Köprü geçişlerinin dolar cinsinden gelir garantisi vermesi olan YİD sözleşmeleri; reeskont kredisi dolar kurunun 4.20 TL’ye sabitlenmesi gibi “durumsal yükümlülükler” önümüzdeki aylarda bütçe dengelerini iyice bozacak gibi görünüyor.

7 Tarım sektöründeki gerileme son dönemlerde kamuoyunun gündeminde yoğun yer alıyor. Tarım konusu hem tarım üreticilerinin emeklerinin karşılığını alamamaları, hem de kentlerdeki yurttaşların ucuz ve sağlıklı gıda temin edememeleri nedeniyle önemlidir. Daha 2009’da GSMH’da tarımın payı inşaatın yüzde 150’si iken, bugün yüzde 82’sine düşmüştür. Bu 10 yıllık gerileme bile çok çarpıcıdır. 2017’de tarım ürünleri ithalatı 5.2 milyar dolara sıçrarken, ülkenin giderek net tarım ithalatçısı konumuna sürüklendiği, ihracatla ithalat arasındaki makasın kapandığı görülüyor.

8 Türkiye’nin OECD ülkeleri arasında Meksika’nın ardından en bozuk gelir ve servet dağılımına sahip ülke olduğu biliniyor. 2002 yılında yani AKP iktidara gelirken toplumun yüzde 1’i servetin yüzde 38’ine sahipken, bugün yüzde 58’ini elinde tutuyor. Ülkedeki gelir ve servet adaletsizliği kendini en belirgin bankada mevduatı bulunan milyoner sayısında gösteriyor. Nisan 2018’de hesabında 1 milyonun üzerinde para bulunan mudi sayısı 141 bini aşmıştı. Bu kesim 943 milyar TL ile toplam mevduatların tam yarısını elinde bulunduruyor.

9 Türkiye’de borçluluk da ağırlaşan bir sorun olarak kendini hissettiriyor. Finansallaşma, “emekçiler kazandığını yer” anlayışını ortadan kaldırdı. Şimdi sade yurttaş da, kredi kartı, ihtiyaç kredisi, konut ve taşıt kredileriyle giderek borç batağına saplanıyor. Türkiye’de bugün 30 milyonu aşkın kişi bankalara borçlu. 2017 Eylül itibariyle hane halkının toplam borçları 542 milyar TL civarında bulunuyordu. Tüketici kredilerine yönelik sınırlamaların Eylül 2016’da gevşetilmesiyle, özellikle dar gelirlilerin kullandığı ihtiyaç kredilerinin artışı önemli bir sorun alanı olarak görünüyor. İhtiyaç kredilerinin en son faiz oranı yüzde 20.2 iken, ticari kredilerin yüzde 17.5’ti. Aradaki makas, sınıfsal boyutu da bulunan önemli bir adaletsizlik göstergesi olarak dikkat çekiyor.

10 Kanun hakimiyetinin, hukukun üstünlüğünün, sermaye açısından mülkiyet güvencesinin ortadan kalkması, ekonomide yukarıda tartıştığımız tüm olgulardan daha da önemli bir yapısal sorundur. Mülkiyet güvencesinin mutlak bir savunucusu değiliz. Ne var ki, Doğan Medya Grubu’na el değiştirilmesi tarzı dayatmaların karşısında yer almak sorumluluğu hissederiz. Vergilendirme, kamulaştırma benzeri uygulamaların da açık, şeffaf olmasını, siyası cezalandırma niteliği taşımaması gerektiğini savunuruz. 

Ekonomi bürokrasisinde “liyakat” kriterlerinin yerini cemaat, tarikat, Saray’a yakınlık ölçülerinin alması çok sakıncalıdır. Merkez Bankası, Hazine benzeri köklü kuruluşlarda da kurumsal yapılar çöktüğü, giderek parti devletinin egemenliğine girdiği gözleniyor.

HAYRİ KOZANOĞLU / BİRGÜN

"Dünyanın en önemli siyasi projesi!" - Arslan BULUT

The Independent gazetesinin 29 Temmuz 2008 tarihli sayısında, yani Anayasa Mahkemesi'nin AKP ile ilgili kapatma davasında kararını açıklamasından bir gün önce Daniel Howden, Türkiye'nin AKP dönemindeki AB macerasını "Dünyanın en önemli siyasi projesi" olarak nitelendirmiş, AKP'yi övmüş Türk generallerini suçlamıştı.

Howden'in ifadesi şöyleydi:
"Müslüman, demokratik, laik, mali açıdan istikrarlı ve Avrupa Birliği'ni Orta Doğu'ya bağlayan bir ülke yaratma projesi, Türkiye'yi muhtemelen bugün dünyadaki en önemli siyasi deney haline getiriyor. Ve bu proje çökmenin eşiğinde...
Demokratik olarak seçilmiş, kökenleri siyasi İslâma dayanan bir hükümetin, nüfusunun yüzde 99'u Müslüman olan bir ülkede ortaya çıkması, muazzam bir siyasi toplumsal ve ekonomik ilerlemeye rast geldi.
Bu ilerlemenin motoru AB üyeliği ihtimali oldu. Zengin ülkelerin oluşturduğu bloğun tarihi mantığı, Türkiye'yi reform yapmaya itti."
                                                                         ***
Neymiş dünyanın en önemli siyasi projesi?
AKP iktidarının Avrupa Birliği macerası, dünyanın en önemli siyasi projesi imiş...
Neden acaba?
Çünkü Türkiye üzerinden İslâm dünyasını ele geçirmeyi planlıyorlar. Bunu da açık açık yazıyorlar.
Financial Times gazetesinde 7 Aralık 2006 tarihinde, Vincent Boland ve Paul Betts, "Türk Lokumu" başlıklı ortak yorumlarında "Geçtiğimiz dört yıl içerisinde AB ve IMF'nin teşvik ettiği reformlar, Türkiye ekonomisinin AB'ye entegrasyonunu pekiştirdi. Bu da Dexia, Fortis, Citigroup ve BNP Paribas gibi yabancı yatırımcıların, ekonomik dönüşümden en fazla faydalanan sektör olan bankacılık sektörüne girmelerini sağladı. Öte yandan yatırım bankaları, İstanbul'da çok ciddi miktarlarda işlem yapıyor" diye yazmışlardı. 
İngiliz gazeteciler, ABD-İngiltere merkezli dev şirketlerin, "Aman AB sürecini kesmeyin, 'Ankara'nın şerrinden Brüksel'in şefaaatine sığınan' bir iktidar sayesinde bakın Türkiye'de ne kadar kârlı bankalar satın aldık. Bu bankalar üzerinden İstanbul'da çok ciddi alımlar yapıyoruz. Ellerindeki bütün serveti alana kadar Türkleri oyalayın" görüşünü seslendiriyordu.

                                                                           ***

İngiliz gazetecilerin ifadelerinden AKP'nin aslında nasıl bir proje olduğunu bütün çıplaklığıyla anlamayanlar için dönemin Hürriyet yazarı Cüneyt Ülsever devreye giriyor ve "Şimdi tekrar ilan ediyorum ki, mahkeme kararı, ölümü gösterip sıtmaya razı etme formülü ile, kurucu unsurunun Türkler olmadığı yeni bir Türkiye'nin formatlanmasında en büyük merhalenin aşılmasına vesile olmuştur." diyordu.
Independent gazetesinden Adrian Hamilton ise 29 Temmuz tarihli yazısında "İslâm ve Batı münakaşasını atın bir kenara. Türk Hükümeti kaybederse hepimiz mağdur olacağız" diyordu.
***
AKP'nin kapatılmamasının anlamı neymiş?
"Kurucu unsurunun Türkler olmadığı yeni bir Türkiye projesi" imiş!
Bunu nasıl sağlıyorlar?
Ülkenin bankalarını yabancılara satarak; ülkenin parasını yabancılara kontrol ettirerek...
Demek ki AKP'ye verilen her oy, ülkenin satış senetlerinden biri anlamına geliyordu.
AKP kaybederse kim kaybedermiş?
Zengin ülkelerin dev şirketleri değil mi?
                                                                         ***

İşte bu tespitleri yaptığımız 4 Ağustos 2008'de, FETÖ, Abdullah Gül'ün "Bir savcı bulun, delillendirin" dediği uydurma Ergenekon şeması üzerinde operasyonlar başlamış, küresel sermayeye direnecek güçler zayıflatılmaya başlanmıştı.
Sonrasını hep beraber yaşadık.
AKP demek, Türk Milleti'ni ekonomik, kültürel, askeri ve siyasi olarak yok etmek demektir. Çünkü hedefleri "Türk olmaktan kurtulmak"tır! Kendileri açıkladı zaten. Mesele şu ki aynı proje, şayet AKP düşerse diye ve alternatif olarak uzun zamandır muhalefet üzerinden de sürdürülüyor. Halk, bunu hissettiği için her yerde "Mustafa Kemal'in askerleriyiz" diye slogan atıyor.


Arslan Bulut / YENİÇAĞ

24 Haziran’a giderken senaryolar, olasılıklar - FATİH YAŞLI

Eğer son dakikada bir “sürpriz” olmazsa, yaklaşık üç hafta sonra Türkiye tarihinin en kritik seçimlerinden birine şahitlik edeceğiz. Ancak, ortada bir gariplik var. İktidar partisi, sanki inşa ettikleri rejimin anayasal statüye kavuşması için değil de, muhtarlık seçimleri için sandığa gidiliyormuş havasında. Ya gerçekten bizzat “Reis”in sözünü ettiği o “metal yorgunluğu” söz konusu, yani partinin kadrolarında ve tabanında bir yorgunluk, bıkkınlık var ya da bizim bilmediğimiz bir şeyin rahatlığı bu.

Sandığa günler kala şapkadan tavşan mı çıkarılması planlanıyor yoksa o tavşan seçim günü bir şekilde sandıklardan mı çıkartılacak onu bilemiyoruz ama iktidarın geçmiş seçimlerden farklı olarak bir seçim havası, bir teyakkuz hali yaratamadığı ya da isteyerek yaratmadığı açık. Bunun seçim sonuçlarını nasıl belirleyeceğini ise göreceğiz. 

Gelelim senaryo ve olasılıklara. İlk senaryoda, iktidarın hem başkanlık seçimlerini kazanması hem de parlamentoda çoğunluğu sağlaması var. Böyle bir durumda yeni rejim anayasal olarak da yerleşmiş olacak, ülke cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle yönetilecek, muhalefet Meclis’te çoğunluğa sahip olmadığı için bunları hükümsüz kılan kanunlar çıkaramayacak, Anayasa Mahkemesi de yetkisi olduğu halde, ister sadakatten deyin ister korkudan bu kararnameleri denetlemeyecektir. Böylece iktidarın Saray’da merkezileşmesi ve tek adamlık anayasal bir nitelik alacak, Meclis varlık nedenini yitirecek, güçler ayrılığı da kesin olarak ortadan kalkmış olacaktır.

Ancak bunun sürdürülebilirliği tartışmalıdır ve bunu tartışmalı kılacak olan Türkiye’nin düzenidir. İktidarın sürdürdüğü ekonomi modelinde deniz bitmiştir ve bu Türkiye’nin sermaye sınıfına, sermaye düzenine ve iktidarın küresel merkezlerle olan ilişkilerine zarar verici niteliktedir. Dolayısıyla iktidarın kaderini kapitalizmin bekası adına içeride ve dışarıda atacağı adımlar ve emperyalizmle yeni bir anlaşma zemini bulup bulmayacağı belirleyecektir ki, bu o kadar kolay görünmemektedir.

Ayrıca fiilen ya da resmen uygulanacak kemer sıkma programları geniş halk kitlelerinde de ciddi huzursuzluklar yaratacaktır. İktidarın şimdiye kadar izlediği popülist politikaları izlemesinin giderek zorlaşacağı, toplumdan fedakârlık isteyeceği, pastanın giderek küçüleceği bir zaman diliminde, güç tek bir merkezde toplanmış olsa da, ülkenin yönetilmesi o kadar kolay olmayacaktır. İktidar partisi, ülkeyi getirdiği yerin neresi olduğunu ve kötüye gidişatı gördüğü için seçim sloganını “Yaparsak yine biz yaparız” şeklinde belirlemiştir. Seçmene “Biz bozduk evet ama yine biz düzeltiriz” denmektedir ama o “düzeltme”nin en çok zarar vereceği kesimler, iktidarın oy deposu olan en alt sınıflar olacaktır.

İkinci senaryo, muhalefetin parlamentoda çoğunluğu ele geçirmesi, başkanlığı ise Erdoğan’ın almasıdır. Böyle bir durumda “iki başlılık bitsin” argümanıyla kamuoyunun önüne getirilen Türk tipi cumhurbaşkanlığı sistemi mutlak bir iki başlılığa sürüklenecek ve ölü doğmuş olacaktır. Bir yanda sınırsız yetkilere sahip ve ülkeyi Meclis dışından atayacağı bakanlarla yönetecek bir cumhurbaşkanı, öte yanda ise cumhurbaşkanı kararnamelerini geçersiz kılabilecek kanuni düzenlemeler yapma ve sistemi kilitleme gücüne en azından matematiksel olarak sahip bir Meclis’in bulunacağı böyle bir manzara da herhangi bir istikrar ve kalıcılık taşımayacaktır.

Gerçekleşme ihtimali en yüksek görünen bu senaryonun neticesi, ülkenin yakın bir zamanda erken bir seçime götürülmesi olacaktır ki, bunu iki tarafın da istemesi kaçınılmazdır. İktidar da muhalefet de “istikrarsızlık” kozunu oynayarak, seçmene hem başkanlığın hem parlamentonun aynı ittifakın elinde olması söylemiyle seslenerek ülkeyi seçime götürmeye mecbur kalacaktır.

Üçüncü senaryo, parlamentoda çoğunluğu muhalefetin sağlaması, başkanlığı da yine muhalefetin adaylarından birinin almasıdır, bu adaylar arasında en yüksek şans ise Muharrem İnce’nindir. Böyle bir durumda, yani hükümeti İnce’nin kurduğu, Meclis’te de muhalefetin 300’ün üstünde vekil çıkarması durumunda, devletleşmiş ve rejim inşa eden bir partinin bunu kabullenip kabullenmeyeceği gibi bir soru öncelikli olarak karşımızda durmaktadır. Sanıyorum ki bu o kadar kolay olmayacaktır.

İktidar partisinin ve “Reis”in çöken ekonomiyi yeni iktidara bırakıp bir süre sonra “kurtarıcı” olarak geri dönmesi senaryoları ise pek gerçekçi değildir; çünkü karşımızda sıradan bir parti değil, sermayesiyle, medyasıyla, bürokrasisiyle, düştüğü anda çökmeye yazgılı bir “network” vardır. Yeni iktidar ise kaçınılmaz olarak bir “devri sabık” yaratmak, devlet aygıtını “AKP’den arındırma” operasyonuna tabi tutmak zorundadır ve bunun çok ciddi sonuçları olacaktır.

“Reis”in yenilgiyi kabul ettiği ve onurlu bir geri çekilmenin arayışı içinde olduğu iddiaları da akla pek uygun düşmemektedir, seçim sonuçlarını tanımayıp “Ben gidersem Türkiye de gider” tarzı bir mücadele içerisine girmesi ise daha yüksek bir ihtimaldir. Dolayısıyla böyle bir senaryo, sonuçları en kestirilemez, en öngörülemez olana işaret etmektedir. 

Velhasıl, her üç senaryoda da bir istikrarsızlık ve yönetememe krizi yaşanacak, memleketin iki yakası öyle kolay kolay bir araya gelmeyecektir. O günlere hazırlanan bir siyasal strateji ise solun kaçınılmaz gündemi ve kaçamayacağı görevidir.

Fatih Yaşlı / BİRGÜN