OLAYLAR:
- 1522 - Kanuni Sultan Süleyman, Rodos'a çıktı.
- 1829 - Erzurum, Salih Paşa'nın Çarlık Ordusu'nun teslim koşullarını kabulüyle Rus işgaline uğradı.
- 1833 - Osmanlı İmparatorluğu ile Çarlık Rusyası arasında Hünkâr İskelesi Antlaşması imzalandı.
- 1889 - The Wall Street Journal'ın ilk sayısı yayımlandı.
- 1853 - Amerika Birleşik Devletleri Donanması Pasifik Filosu Komutanı Matthew C. Perry, Japonya'nın Uraga kasabasına ulaştı.
- 1919 - Mustafa Kemal, resmî görevinden ve askerlikten çekildi.
- 1930- Irak Süleymaniye halkı İngiliz ve Irak Hükümetlerini protesto etti. İki hükümet arasında varılan antlaşmalarda, Kürt halkının varlığına yönelik saldırıların bulunması, Kürtlerin tepkisine yol açtı. İçlerinde aydın ve siyasetçilerinde yer aldıgı Sılemani halkı, uluslararası kamuoyunu duyarlı kılma amaçlı birçok kurum ve kuruluşa telgraf çekerek tepkilerini dile getirdiler.
- 1937 - İtalya’nın Habeşistan’ı ilhakı üzerine, Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında Sadabat Paktı adı verilen bir saldırmazlık paktı imzalandı.
- 1943- Fransız direniş lideri Jean Moulin, Fransa’yı işgal altında tutan Nazilerin gizli servisi Gestapo tarafından işkenceyle öldürüldü. Moulin, 1964’de Paris’te Panteon’a gömüldü.
- 1946- Demokrat Parti, “Yeter Söz Milletindir” afişini bastırdı.
- 1947 - Roswell, New Mexico'da, bir UFO'nun düşerek parçalandığı iddia edilen ve hala tartışılan "Roswell UFO Vakası" meydana geldi.
- 1948 - Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri, ilk kez başlattığı bir program çerçevesinde kadınları da birliklerinde eğitmeye başladı.
- 1948- Topraksız çiftçilere hazine toprakların dağıtımı yasalaştı.
- 1950 – İhracat tamamen serbest bırakıldı.
- 1951- Birleşmiş Milletler ve Kore delegeleri ateşkes görüşmelerine başladılar.
- 1953- İrticai faaliyette bulunduğu gerekçesiyle Millet Partisi faaliyetten men edildi. Partinin mallarına el konuldu.
- 1959- Ulus gazetesindeki “Kuklalar” yazısı nedeniyle Oktay Verel ve yazı işleri müdürü Beyhan Cenkçi birer buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ulus gazetesi bir ay süreyle kapatıldı.
- 1960 - U-2 pilotu Francis Gary Powers, Sovyetler Birliği toprakları üzerinde uçağı düşürüldükten sonra yargılandığı mahkemede casuslukla suçlandı.
- 1961- Sıkıyönetim Komutanlığı’nca gözaltında tutulan Tanin Gazetesi Yayın Müdürü İhsan Ada ile yazar Aziz Nesin tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı. İ.Ada ve A.Nesin gazetede yayınlanan bazı yazılarda “komünizm propagandası yapıldığı” iddiasıyla yargılanacak.
- 1964- Batman’da 1200 petrol işçisi greve başladı.
- 1964 - Bakanlar Kurulu Yunanistan uyruklu 203 kişinin daha sınır dışı edilmesine karar verdi.
- 1965- “Türk Öğretmenler Sendikası” (TÖS) Ankara’da kuruldu.
- 1966- 27 Mayıs İhtilal yönetiminin oluşturduğu mahkeme tarafından idam cezasına çarptırılan ve yaşlılığı nedeniyle müebbet hapis cezasına mahkum edilen Celal Bayar’ın cezası Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından affedildi.
- 1967 - Hacettepe Üniversitesi kuruldu.
- 1968- Derby’de hakim huzurunda yapılan referandumu, işgalci işçilerin üye olduğu DİSK/Lastik-İş Sendikası Kauçuk-İş’e karşı 6’ya karşı 930 oyla kazandı. Bu sonuçla Lastik-İş işyerinde çoğunluğa sahip ve sözleşme yapmaya yetkili sendika olduğunu tescil ettirdi.
- 1968 - Savcılığın işgal ve boykotu kaldıran İstanbul Üniversitesi İşgal Komitesi üyesi öğrencilere soruşturma açması üzerine, öğrenci arkadaşları imza toplamaya başladı.
- 1969- Kayseri’de Türkiye Öğretmenler Sendikası Genel Kurul toplantısı basıldı; TİP, TÖS, Öğretmenler Derneği ve 2 kitapçı tahrip edildi. Yardım gönderilmesi için Valiliğe giden TÖS Genel Başkanı Fakir Baykurt kendisini tanıyanlarca tartaklandı. Halk öğretmenlere karşı kışkırtıldı, Valilik kongreyi tatil etti. Binlerce kişi tekbir getirerek kongrenin yapıldığı sinemayı sardı, ateşe verdi, olaylar bütün şehre yayıldı. Yardıma gelen askerler, TÖS Genel Kurulu’nun yapıldığı sinemanın üst katlarına sığınan öğretmenleri Kayseri Orduevi’ne tahliye etti. TÖS’lü öğretmenler bir süre sonra yoğun güvenlik önlemleri altında Orduevi’nden Reo’larla Ankara’ya nakledildi.
- 1971- Yazar Çetin Altan, 1967’de Türkiye İşçi Partisi Ankara Merkez Kongresi’nde yaptığı konuşmada Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’a hakaret ettiği gerekçesiyle 1 yıl hapse mahkum oldu.
- 1975- Hikmet Çetinkaya’nın Cumhuriyet’teki haberini ihbar addeden İzmir DGM’nin talimatıyla Edremit, Turgutlu ve Kemalpaşa’daki kamplara baskın düzenlendi: 200’e yakın din görevlisi ve 12-15 yaş arası çocuk ile kampları finanse ettiği öne sürülen 3 tüccar gözaltına alındı. Gözaltına alınan çocuklar ertesi gün serbest bırakılırken kamp yöneticisi 10 kişinin DGM’de ilk sorguları yapıldı. Adalet Partili Belediye Başkanı İ.Akçora’nın destek verdiği, Fethullah Gülen’in yönettiği Ören Kampı yazılı arama emri gecikince baskın öncesi hızla boşaltıldı.
- 1975 - İsrail Başbakanı Yitsak Rabin Almanya’ya gitti. Rabin Batı Almanya’ya giden ilk başbakan oldu.
- 1976- İzmir/Şirinyer Çocuk Ceza ve Islahevi’nde 360 tutuklu ve hükümlünün başlattığı isyan dayakla bastırıldı. Gardiyanı rehin alan 360 tutuklu ve hükümlüye gaz-sis bombaları atılırken itfaiye de tazyikli su sıktı.
- 1977- Akdeniz Haber Ajansı’nda (Akajans) işverenin lokavt kararı üzerine TGS greve başladı.
- 1978- Fikirtepe Atatürk Eğitim Enstitüsü Müdür Yardımcısı’nın öldürülmesinin ardından Resim öğretmeni Cuma Ocaklı da gece evinin kapısını çalan kişilerce kurşunlanarak ağır yaralandı.
- 1978 - İtalya’da ilk kez bir sosyalist: 82 yaşındaki Sandro Pertini tüm partilerin uzlaşmasıyla Cumhurbaşkanı seçildi.
- 1979- Ankara’da 30 Ağustos’ta MHP Genel Merkezi’ni bombalayanların Polis oldukları ortaya çıktı.
- 1980- 920 işçinin 1 aydır grevde olduğu Yeni Çeltek Linyit’te işçilerin üye olduğu DİSK/Yeraltı Maden İş Başkanı Çetin Uygur: “Baskılar artacak. Yeni Çeltek 2.bir Tariş, Amasya-Suluova-Havza bölgesi devlet ve faşist güçler eliyle yeni bir Çorum yapılmak isteniyor”.
- 1981 - 22 Mayıs 1979'da sol görüşlü bakkal Battal Türkaslan'ı öldüren sağ görüşlü militan Ahmet Kerse, ölüm cezasına çarptırıldı.
- 1982- Yasa dışı cinsiyet değişikliği gerekçesiyle Profesör Dr. Ali Nihat Mındıkoğlu ve 10 transseksüel ile ilgili yargılama başladı.
- 1982 - Düceyil'de Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'e başarısız bir suikast girişimi düzenlendi.
- 1984- Erdal İnönü, Sosyal Demokrasi Partisi genel başkanı seçildi.
- 1985- Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Ronald Reagan, İran, Libya, Kuzey Kore, Nikaragua ve Küba’yı “terörist ülkeler konfederasyonu” olarak tanımladı.
- 1985 - Dersim Mazgirt Germisinde TKP/ ML militanı Cevher Yaşar’ın öldürüldüğü bildirildi.
- 1987- Askeri Yargıtay PKK davasında verilen idam ve ömür boyu hapis cezalarını bozdu.
- 1987 - Süper Emeklilik Yasası yürürlüğe girdi.
- 1989- Et ve Balık Kurumu’nun 65 işyerindeki 2.500 işçisi öğlen saatinde üstleri çıplak kuru ekmek yedi.
- 1991- 3 gün önce polis olarak tanıtan sivillerce evinden alınan HEP Diyarbakır İl Başkanı Vedat Aydın Maden yolu üzerinde bir köprü altında öldürülmüş olarak bulundu. Aydın’ın kafasının arkasında darp nedeniyle çökme, vücudunda kurşun yaraları ve işkence izleri olduğu belirtildi. İçişleri Bakanlığı açıklaması: “Araştırmalarımıza göre Vedat Aydın’ı evinden alan kişilerin devlet görevlisi olmadıkları anlaşılmıştır”
- 1991 - Vehbi Koç, Forbes dergisinde dünyanın 41. zengini olarak yer aldı.
- 1992- Memur zammına karşı protestolar sürüyor. Ankara/Ulus’ta 4 bin memur bordro yaktı.
- 1993- Madımak Otel’de katledilen Asım Bezirci İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı ve Nesimi Çimen Karacaahmet’te 100 bini aşkın kişinin katılımıyla düzenlenen yürüyüşün ardından toprağa verildi. Kabataş’ta toplanan kitle Karaköy-Okmeydanı güzergahından 5 saatte Şişli’ye ulaştı. Mecidiyeköy’de Al Baraka’nın önündeki araçları taşlayan bir grup ile polis arasında çıkan arbedede bir polisin açtığı ateşle Kürecikliler Derneği ve SHP üyesi Süleyman Karaçay ağır, Suat Altun hafif yaralandı, 20 kişi gözaltına alındı.
- 1993 - Özgür Gündem Gazetesi Musa Anter’in anısını yaşatmak amacıyla Musa Anter Gazetecilik ve Basın Şehitleri Ödülü vermeyi kararlaştırdı. Ödüller her sene Anter’in katledildiği gün olan 23 Eylül tarihinde düzenlenen bir törenle dağıtılmaya başlandı.
- 1993 - Özel radyoların yayını serbest bırakıldı.
- 1994- Uluslararası Para Fonu (IMF) ile Türkiye arasında stand-by anlaşması yapıldı. Türkiye 713 milyon dolar IMF stand-by kredisi alacak.
- 1994 - RP’li Gebze Belediyesi önünde 30 gündür direnen işçiler, direnişe katılmayan işçilerle başka RP’li belediyeden getirilen işçilerin polis eşliğinde sabah garajdan otobüs çıkarmasına engel olmak isteyince çıkan taşlı-sopalı çatışmada 33 işçi ve 12 polis yaralandı.
- 1994 - Çiller hükümetinin Başbakan Yardımcısı ve SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın çatışmayla ilgili soruyu ”Gebze’de kamu hizmetlerinin yurttaşlarımıza sürekli olarak sunulabilmesi için kimi önlemlerin devreye sokulması gerekiyordu” diye yanıtladı.
- 1995- Galatasaray’dan Kadıköy’e geçip Ankara’ya yürümek isteyen kayıp yakınlarından 40’ı gözaltına alındı.
- 1996 - Türkiye'de RP-DYP Koalisyon Hükûmeti güvenoyu aldı; "Refahyol (54. Hükûmet)" dönemi başladı.
- 1996 - Ankara’da tutuklu yakınlarının eyleminde dövülerek gözaltına alınan eski Milletvekili Mahmut Alınak kanlı giysilerini Erbakan ve Çiller’e gönderdi.
- 1996 - Kıbrıs’ta “Yenidüzen Gazetesi” yazarı-şair Kutlu Adalı cinayetini “Türk İntikam Tugayı” üstlendi.
- 1997- İstanbul’da Metris Cezaevi’nde isyan çıktı; 5 kişi öldü.
- 1997 - NATO; Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya'yı 1999'da birliğe katılmaya davet etti.
- 1999 - Florida'da Allen Lee Davis adlı bir mahkûmun idam cezası, "elektrikli sandalye" ile infaz edildi. Bu Florida'da elektrikli sandalyenin son kullanılışı oldu.
- 2000- KKTC’de Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’a muhalif Avrupa gazetesinin sahibi ve genel yayın yönetmeni Şener Levent ile dört kişi casusluk suçlamasıyla tutuklandı.
- 2000- SES’in Sağlık Bakanlığı önündeki mitinginde F tipi cezaevlerini protesto eden öğrenciler dövülerek gözaltına alındı.
- 2000 - DİSK/Limter-İş üyesi 2 bin işçi, R.Kayaş adlı işçinin iskeleden düşerek ölmesini protesto için İçmeler’de yürüdü.
- 2000 - Nazım Hikmet’i vatandaşlıktan çıkaran BK kararının iptali için afiş asan SİP üyesi 8 kişi Beşiktaş ve Taksim’de gözaltına alındı.
- 2000 - Dünya Savaşı’nda SSCB hesabına çalışan, atom bombasının sırlarını Stalin’e aktaran ünlü casus Ruth Werner, 93 yaşında öldü.
- 2001- F Tipi cezaevlerine karşı başlatılan ölüm oruçlarının başlamasından 262 gün sonra DHKP-C davasından hükümlü 30 yaşındaki Ali Koç ölüm orucunun 252. gününde yaşamını yitirdi.
- 2001 - İsmail Karaman’ın yargısız infaz ile öldürüldüğü iddiasıyla Mis Sokak’ta toplanan TAYAD’lılardan 10’u dövülerek gözaltına alındı.
- 2001 - Bir grup ODTÜ’lünün Kampüs’teki Mc Donald’s restaurantının kapatılması için başlattığı kampanya 6.ayını doldurdu.
- 2002- AKP lideri ve eski İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Ali Müfit Gürtuna hakkında “AKBİL’den sağlanan gelirin yaklaşık 2.5 trilyon TL’lık kısmının bilgisayar sisteminden silinerek partililerin şirket hesaplarına aktarıldığı” iddiasıyla zimmet davası açıldı. AKBİL yolsuzluğuyla ilgileri saptanan 35 bürokrat hakkında da “kalpazanlık, resmî evrakta sahtecilik ve cürüm işlemek için çete oluşturmak” suçlamalarından dava açıldı.
- 2003- İTÜ Mezuniyet töreninde stadyuma inen yaklaşık 100 kişilik “Erdoğancı” grup slogan ve taş attı.
- 2003 - Beyaz Saray, ABD Başkanı George W. Bush’un ‘Irak’ın Nijer’den uranyum almaya çalıştığı iddiasının yanlış olduğunu kabul etti.
- 2003 - Britanya Başbakanı Tony Blair Parlamento Komisyonu’nda sorgudan geçti. Irak’ın imha silahları konusunda sunduğu raporla kamuoyunu ve parlamentoyu yanılttığı suçlamalarını reddetti. Irak Savaşı konusunda aldığı kararın arkasında olduğunu söyledi.
- 2003 - Emekli Sandığı Kanunu’nda değişiklik yapan yasa TBMM’de kabul edildi. Kamuda emeklilik yaşı ‘kademeli’ olarak 65’ten 61’e düşecek.
- 2003 - Sudan havayollarına ait bir yolcu uçağı Sudan’da düştü: 117 kişi öldü, iki yaşında bir çocuk kurtuldu.
- 2006- BM Genel Sekreter Yardımcısı İbrahim Gambari’nin zorlaması sonucu KKTC lideri Mehmet Ali Talat’la görüşen Rum lideri Tasos Papadopulos müzakereye ‘Evet’ dedi.
- 2006 - Diyarbakır Yerel Gündem 21 yaptığı bir araştırmada Diyarbakır’da en an 20 bin çocuğun sokakta, sanayide, çöpte, pazarda vb. alanlarda çalıştırılmakta olduğunu tespit etti.
- 2007- Emniyet Genel Müdürlüğü 2005 ve 2006’yı kapsayan suç istatistiklerini açıkladı; Kadınlara karşı şiddet içerikli 333 bin 237 suç işlenmiş, 113 bin 724 kadın şiddet mağduru; bu olaylarda toplam 1985 kadın öldü. Sonuç; Türkiye’de kadınlar 3 dakika da bir şiddete uğruyor.
- 2009- Güney Afrika’nın ev sahipliği yapacağı 2010 Dünya Kupası için inşa edilen statlarda çalışan işçiler greve gitti.
- 2010- Devlet Denetleme Kurulu Adli Tıp Kurumu’nun bilimsel olmadığı; personelin yetersiz ve uzmanların yüzde 89,4’ünün alan değiştirmek istediği; iş yoğunluğunun cinsel suç mağdurlarının psikolojisinin bozulmasına neden olduğunu belirledi.
- 2013- Gündüz açılan Gezi Parkı, Taksim Dayanışması’nın Park’ta Forum yapılması çağrısı üzerine polisçe akşam içeridekiler çıkarılıp kapatıldı. Gezi Parkı’nın boşaltılmasının ardından, Park’a yürümek isteyen Taksim Dayanışması yöneticileri gözaltına alındı. Toplanan kalabalığa polis müdahalesi sırasında İstiklal’de kafasına gaz kapsülü atılan 17 yaşındaki Mustafa Ali Tonbul ameliyata alındı.
- 2018 - Çorlu tren kazası: Kapıkule'den İstanbul-Halkalı'ya doğru hareket eden yolcu treni, Çorlu yakınlarından geçerken yağış nedeniyle rayların altındaki menfezde oluşan toprak kayması sonucu, 5 vagonun devrilmesiyle meydana gelen tren kazasında, 25 kişi öldü, 317 kişi de yaralandı.
- 2020 Koronavirüs salgını: Doğrulanmış COVID-19 vakalarının sayısı dünya çapında 12 milyonu geçti.
DOĞUMLAR - ÖLÜMLER
- 975 - Edgar, 959 ile 975 yıları arasında İngiltere Kralı (d. 943)
- 1153 - III. Eugenius, 15 Şubat 1145'den ölümüne kadar papa (d. 1080)
- 1621 - La Fontaine, doğdu. Fransız yazar (ö. 1695)
- 1695 - Christiaan Huygens, Hollandalı bilim adamı (d. 1629)
- 1822 - Percy Bysshe Shelley, İngiliz şair (d. 1792)
- 1831 - John S. Pemberton,doğdu. Amerikalı eczacı (Coca-Cola'nın ilk üreticisi) (ö. 1888)
- 1838 - Ferdinand von Zeppelin,doğdu. Alman kâşif (ö. 1917)
- 1839 - John D. Rockefeller, ,doğdu. Amerikalı sanayici (ö. 1937)
- 1867- Sosyalist ve savaş karşıtı Alman ekspresyonist ressam, grafiker ve heykeltıraşı Käthe Kollwitz doğdu. Dönemin en önemli kadın sanatçılardan biriydi. Almanya’da 1918 Devrimi sırasında Berlin’deki İşçi ve Sanatçı Konseyi’ne yardım etti.
- 1908 - Nelson Aldrich Rockefeller,doğdu. ABD'nin 41. Başkan Yardımcısı (ö. 1979)
- 1917 - Tom Thomson, Kanadalı ressam (d. 1877)
- 1921 - Edgar Morin,doğdu. Fransız filozof ve sosyolog
- 1934 - Marty Feldman,doğdu. İngiliz komedyen ve aktör (ö. 1982)
- 1942 - Refik Saydam, Türkiye'nin 4. Başbakanı (d. 1881)
- 1951 - Anjelica Huston, doğdu. Amerikalı aktris
- 1958 - Kevin Bacon,doğdu. Amerikalı oyuncu
- 1958 - Tzipi Livni, doğdu. İsrailli politikacı ve eski Mossad ajanı
- 1959 - Robert Knepper,doğdu. Amerikalı oyuncu
- 1966 - Kudret Sabancı,doğdu. Türk sinema yönetmeni
- 1967 - Vivien Leigh, İngiliz oyuncu (d. 1913)
- 1974 - Elvir Baliç, doğdu. Boşnak futbolcu
- 1979 - Robert Burns Woodward, Amerikalı kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1917)
- 1979 - Siniçiro Tomonaga, Japon fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1906)
- 1985 - Simon Kuznets, 1971 Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan Rus asıllı Amerikalı iktisatçı ve istatistikçi (d. 1901)
- 1993 - Zeynep Bastık,doğdu. Türk şarkıcı
- 1994 - Dick Sargent, Amerikalı aktör (d. 1930)
- 1994 - Kim İl-sung, Kuzey Kore Devlet Başkanı (d. 1912)
- 2005- Dilbilimci, araştırmacı yazar ve Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Jak Deleon, 54 yaşında öldü. Baleden yemek kültürüne farklı alanlarda kitapları var.
- 2006 - Yazar, uyarlamacı, koreograf, yönetmen, tiyatro ve sinema sanatçısı Mehmet Akan, 67 yaşında öldü.
- 2006 - Catherine Leroy, Fransız savaş fotoğrafçısı ve gazeteci (d. 1944)
- 2006 - June Allyson, Amerikalı aktris (d. 1917)
- 2006 - Mustafa Necati Sepetçioğlu, Türk yazar (d. 1930)
- 2012 - Ernest Borgnine, İtalyan asıllı Amerikalı tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1917)
- 2012 - Güngör Dilmen, Türk oyun yazarı ve dramaturg (d. 1930)
- 2017 - Elsa Martinelli, İtalyan kadın manken ve oyuncu (d. 1935)
- 2018 - Carlo Vanzina, İtalyan film yapımcısı, senarist ve yönetmen (d. 1951)
.jpg)
