Ukrayna’da Avrupa’nın, NATO’nun belki Batı’nın sonu mu?-Namık Tan-
Zelenskiy’nin, “Ukrayna’nın haysiyetini yitirmekle en güçlü müttefikini yitirmek arasında bir tercihe zorlandığını” açıklaması gayet veciz ve geçerli. En fazla kaybettiği toprakları üzerinde Rus egemenliğini resmen tanımadan fiili durumu kabul ederek bir çıkar yol bulabileceğe benziyor.
Trump’ın, Zelenskiy’e ve Avrupa’ya sırtını dönüp, Ukrayna’yı Putin’e teslim etmesine çeyrek var. Kremlin’deki beş saat süren son görüşmede ABD tarafını temsil eden heyetin oluşumu bir gösterge: New York emlâk yatırım dünyasından gelen iki üye Witkoff ve Kushner ABD’yi temsil etti.
Trump’ın yakın dostlarından olan Witkoff’un en azından “Özel Temsilci” ünvanı var. Kushner ise yalnızca Trump’ın damadı ve Gazze Planı’nın mimarı. Heyette ABD Dışişleri’nden kimse bulunmadığı gibi ABD Moskova Büyükelçisi bile en azından not tutmak için olsun söz konusu görüşmede kendine yer bulamadı.
Esasen küresel açıdan da günümüzde diplomasinin evrildiği yeri, pek çok kez vurguladığım “bir numaralar arasında sıkışıp, ivmelenmesi” durumunu dışa vurur biçimde, Rus tarafında da, Putin’in yanında Dışişleri Bakanı Lavrov bulunmadı. On yıllık yakın danışmanı Uşakov ve ABD eğitimli, iş dünyasından gelme Dmitriev masaya oturdu (Dmitriev’in eşi Putin’in kızıyla yakın dost).
Trump’ın Ukrayna’dan “sıkıldığını” gösteren bir başka gösterge, Kremlin’deki görüşmeden önce Cenevre’de Ukraynalılarla bir araya gelen Dışişleri Bakanı Rubio’nun medyaya verdiği yanıt: Rubio soruya cevaben, tek kelimeyle Avrupa Planı’nı “okumadığını” belirtti.
Avrupalılar, Florida’da Dmitriev’in Witkoff’a ilettiği anlaşılan Rus planının elini yüzünü düzeltmeye çalışmıştı. Zelenskiy ile topluca görüşerek Ukrayna’yla dayanışma mesajı vermişlerdi. Kremlin’deki masada ne Avrupa ne Ukrayna’nın olmaması sıkça yinelenen benzetmeyle bunların “menüde” olduklarını düşündürdü.
Nitekim, ekonomik ağır sıklet ama askeri ve diplomatik tüy sıklet Avrupa’nın (AB ve/veya NATO’nun Batı Avrupalı müttefikleri) sözü yahut uyarıcı çığlığı boşlukta yankılandığıyla kaldı. Kremlin’deki görüşme sonrası Putin manidar biçimde Hindistan’a giderken, Macron’un Çin’e koşması sonuç vermedi. Ukrayna konusunda Çin lideri Şi belki elini Putin’in sırtına koymuyor ama Avrupalıların da elini tutmuyor.
Üzerine ABD’nin yeni Ulusal Güvenlik Strateji Belgesi (UGSB) yayımlanınca Ukrayna’yı bırakıp, Avrupalılar kendi devletlerinin beka derdine düştüler. Zira, yeni UGSB ile ABD’nin yalnızca Ukrayna’ya değil, olduğu gibi Avrupa’ya veda ettiğinin görüldüğünü ileri sürmek pek abartı sayılmaz.
Bu belge, ABD’nin kuruluş ayarlarına, eski diplomasi geleneğine, dünya görüşüne dönüşünü tescilliyor. II. Dünya Savaşı sonrası kurulan küresel düzeni deyim yerindeyse “paranteze” alıyor. ABD’nin yalıtımcı (isolationist”) tutuma geri döndüğünü gösteriyor. Her hal ve kârda kabaca 80 yıldır süren bir dönemin sonuna keskin biçimde gelinmiş durumda.
Oysa, Avrupa hesaplarını, ABD’nin küresel liderlik iddiasının sonsuza dek süreceği, zira bunun ABD’nin ulusal çıkarı gereği olduğu varsayımı üzerine yapmıştı. Putin, Ukrayna’yı işgale girişene, Trump ikinci kez başkan seçilene dek yüksek sesle hayıflanmakla yetinmiş, neredeyse bedavadan savunmasını ABD’ye emanet etmişti. Böylece, zengin refah devletlerinin sefasını sürmüştü.
Şimdi “bir büyük boşlukta bozuldu büyü.” Avrupa yaşlanan nüfusun sosyal giderlerini nasıl karşılanacağının endişesini yaşarken, kısıtlı genç nüfusu askerliğe nasıl teşvik edeceğini düşünmeye başladı. Yeşil dönüşüm derken ortak savaş ekonomisine geçişi, nükleer enerjiye geri dönüşü tartışır oldu. En çarpıcı biçimde “lokomotif” Almanya’nın ucuz Rus gazı, dünya çapında makine imalatı ve Çin’e dev ihracat hacmi sacayağına dayanan modeli çöktü.
Ne ABD ne Çin Avrupa’ya muhtaç. Tersi ise geçerli değil. Avrupa’nın göreli küresel üstünlüğü ancak lüks ürünler gibi “soft” segmentlerde. Örnek olarak, Çin dünya pazarlarına elektrikli araç “boca ederken”, Avrupa süper/hiper araçlarda üstün. Yahut, dünyada satılan kol saatlerinin neredeyse tamamı dijitalken, yüzde birlik analog saat pazar payından elde edilen gelir geri kalana denk gibi.
ABD’siz Avrupa savunması bir yana Türkiye için daha yakıcı ve görünür olasılık ABD’siz NATO. İttifak, 1952’den bu yana ulusal savunmamızın omurgası. En kötü senaryoya örnek olarak Putin, Estonya’nın Rusya’ya sınırdaş Narva iline Kırım (2014) veya Ukrayna (2022) benzeri bir askeri hamle yapacak olsa, 5. Madde’nin işleyip işlemeyeceği belirsiz. Bu da NATO’nun sonu demek.
Kremlin’deki Rusya-ABD ikili görüşmesinin beş saat sürmesini olumlu yorumlamak yanıltıcı olur. Aksine, Putin’in Kırım bir yana Donbas’ın dört vilayetinden işgal edemediği kısımlar da dahil tümüne el koymasını, Ukrayna’nın NATO üyesi olamayacağını, silâhlı kuvvetlerinin de göstermelik nicelik ve nitelikte kalmasını dayattığını varsaymak aklın gereği.
Trump’ın da, son olarak yüz yüze görüşmeyip Rubio’ya yönlendirdiği Zelenskiy’e, “elinden geleni yaptığını geriye anlaşmanın imzalanmasının kaldığını, aksi takdirde ABD desteğinin sona ereceğini” ifade etmesi beklenir. Zelenskiy’nin, “Ukrayna’nın haysiyetini yitirmekle en güçlü müttefikini yitirmek arasında bir tercihe zorlandığını” açıklaması gayet veciz ve geçerli. En fazla kaybettiği toprakları üzerinde Rus egemenliğini resmen tanımadan fiili durumu kabul ederek bir çıkar yol bulabileceğe benziyor.
Emperyal revizyonist bir güdüyle varlığını dahi meşru kabul etmediği komşusu Ukrayna’yı işgale girişen Putin’in barışa niyeti de barıştan çıkarı da yok. Rusya nükleer başlık sayısı ABD’ye denk ancak ekonomisi Kaliforniya veya Teksas eyaletlerinden çok daha küçük, Brezilya veya İtalya’ya denk bir ülke. Savaş ekonomisini sürdürmeye çalışarak ve Hindistan’a piyasa fiyatı altında petrol satarak yaptırımlar altında yoluna devam etmek yerine, ABD ile iş yapmak herhalde daha kârlı olacak.
Çok kutuplu değilse de Batı’sız, üç “imparatorluk” (ABD, Rusya, Çin) egemenliği altında, eski III. Dünya’nın “Küresel Güney” adını aldığı bir dünya Türkiye’nin ulusal çıkarlarına uygun mu? Kurumsal kimliği Batı’ya çıpalı, tarihsel yönelimi yüzyıllardır Batı’ya yönelik, savunma ve ekonomisi Batı’ya eklemlenmiş Türkiye, kendine o Küresel Güney’de yer mi aramalı?
Ankara’nın Rusya ile Ukrayna arasındaki “yalancı denge” siyasetinin böylece sonu kendiliğinden geliyor. Aynı zamanda Karadeniz’deki Rus hayalet filosuna ait iki tankere kıyılarımız açıklarında Ukrayna’nın SİDA’larla düzenlediği cerrahi saldırılar yakın gelecek için yeni bir belirsizlik dönemine girildiğini somut biçimde gösteriyor.
Erdoğan açısından ikisi aşağı yukarı diktatörlük, biri diktatoryal eğilimle yönetilen üç imparatorluğun küresel egemenliği al-verci yaklaşımla çıkarlarına uygun. Trump’la doğrudan kişisel yakın ilişkisine bel bağlayan Erdoğan, ilke ve değerlerin de kurum ve kuralların da devletlerarası ilişkilerde devre dışı kalmasından hoşnut. Demokrasi ve insan haklarının bahsinin dahi geçmez oluşu, jeopolitik değerin öne çıkması işine geliyor.
Buna karşılık, Erdoğan, Trump’la balayının onun sözünden çıkmamaya bağlı olduğunun da bilincinde mi belli değil. Ücreti ödenmiş altı adet F-35, ön ödemesi yapılmış 70 adet F-16 Viper, MMU KAAN için gereken GE üretimi F-110 motorları gibi dosyalar CAATSA yaptırımlarına bağlı duruyor. Erdoğan’ın Kongre engelini aşabilmesi İsrail’le ikili ilişkileri güncellemesine bağlı.
Bunların ötesinde F-35’ler gelecek olsa bunlar muhtemel Suudi Arabistan örneğindeki gibi ihraç versiyonu mu olacak? Yüzde ikiye zor yaklaşan savunma harcamalarının Avrupa’da olduğu gibi bizde de yüzde beş düzeyine doğru gelmesi bu ekonomik bunalımda nasıl gerçekleşecek? Kızılelma SİHA’lar, F-16’ların boşluğunu hava kuvveti caydırıcılığı açısından doldurabilecek mi? İngiltere’de üretim zincirini ve 20 bin kişilik istihdamı hayatta tutan Eurofighter alımının arkası nasıl getirilecek?
Bunların ötesinde, tepkisiz etki olmayacağını bir kez daha kanıtlayan Yunanistan-İsrail yakınlaşması diplomatik açıdan nasıl karşılanacak? Dünya yeni bir teknolojik atılımın eşiğinde; yapay zekâ, kuantum bilgisayarları, hidrojen vb. devrim niteliğinde türlü ileri sıçramalar arefesinde. Türkiye laiklik karşıtlığı, özgürlüklerin boğazlanması, Anayasasızlaşma, hukuk devletinden uzaklaşma, milli eğitimin devlet eliyle düzeysizleştirilmesiyle mi bu trene son vagonundan olsun atlayabilecek?
İlk seçimde başlayacak CHP iktidarında da bu devasa sınamalar önümüzde aynen duruyor olacak. Aradaki fark, parti programında ortaya konulduğu üzere ve yeni yapılanmasıyla, CHP’nin aklın yolundan ayrılmayacak, Cumhuriyetin ruhuna ve erdemine sadık kalacak olmasında.
/././
Suriye sahası hareketlendi; SDG’ye yönelik gözdağı mesajları mı var, Genelkurmay Başkanı'nın Şam ziyareti ne anlama geliyor?-Namık Durukan-
Merkezi Şam yönetiminin, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile 10 Mart’ta imzaladığı 8 maddelik anlaşma hükümlerine ilişkin sürenin dolmasına az bir zaman kala SDG’nin üç tümen ve iki tugaylık blok halinde orduya katılma sözünden dönüp görüşmelerden çekilmesi sahada etkisini gösterdi. Suriye ordusu tarafından SDG’nin kontrolündeki bölgelere ağır silah desteğinde sevkiyat hız kazanırken, sahadan Türkiye’nin verdiği silah ve ekipmanlarla askerî harekât mesajları verildi. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Selçuk Bayraktaroğlu’nun Şam'ı ziyaret etmesi, SDG’ye gözdağı olarak algılandı.
Suriye’nin geçici Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara ile Suriye Demokratik Güçler (SDG) Genel Komutanı Mazlum Abdi arasında ekim ayı başlarında gerçekleştirilen son görüşme turunun ardından iki taraf arasındaki müzakerelerde gözle görülür bir artış yaşandı. Güvenlik ve askeri komiteler arasında görüşmeler kapsamında SDG'nin üç tümeni Suriye ordusuna entegre etmesinin yanı sıra birçok konuda sözlü anlaşmalar yapıldı. Ancak sözlü anlaşmalar bir türlü yazıya dökülüp imzalanmadı.
Ankara’yı rahatsız eden gelişme
Cumhurbaşkanı Şara'nın ABD ziyareti, Washington, Ankara ve Şam arasında dışişleri bakanları düzeyinde yapılan üçlü görüşmeler kapsamında ABD'nin Suriye Temsilcisi Tom Barrack'ın çözüme yönelik açıklamaları, Şam ile SDG arasında anlaşmanın kapısını aralamasına rağmen sonuca ulaşılamadı. Son olarak SDG Güvenlik ve Askeri Heyet Başkanı Sipan Hamo'nun Şam'a yaptığı ziyarette de ilerleme kaydedilemedi.
SDG'nin entegrasyon kapsamında askeri güçleri dağıtması, silahları merkezi orduya teslim edip bireysel olarak orduya entegre olması talebine karşı muhalefetini son ana kadar sürdürmesinin özellikle Ankara’yı rahatsız ettiği öne sürüldü.
Silahları teslim etmeyi “kırmızı çizgi” olarak gören ve bu düşüncesini Şam’a açık bir dille aktaran SDG’ye karşı kısa süre önce sınırlı saldırılarla mesajlar verildi. Tabka, Halep, Rakka ve Deyrizor bölgesinde, merkezi ordu güçleri ile SDG arasında yaşanan çatışmalar ABD'nin müdahalesi ile son buldu.
Trump ve Şara, Beyaz Saray'da / 14 Kasım
Ankara baskısı mı?
Bölgedeki kaynaklar, Şam’ın Kuzeydoğu Suriye yönetimi ile görüşmelerden geri çekilmesinin nedenini Ankara’nın baskısı olarak gösterdi. Gerekçe, “Türkiye, SDG'yi blok halinde Suriye ordusuna entegre etmeyi ısrarla reddediyor" iddiası ile açıklandı Buna karşılık, müzakerelere yakın bir hükümet kaynağı, "SDG'nin tüm askeri ve güvenlik yapılarını ve güçlerini korumak ve Savunma Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı'na resmen entegre olmak istediğini, ancak bunun imkânsız olduğunu" öne sürdü. Kaynak, şöyle devam etti: "İdlib ve Kuzey Suriye'de var olan gerçeklik, Esad rejiminin devrilmesi ile sona erdi ve artık herkes Suriye devletini temsil eden hükümet kurumlarına tabi ve SDG kontrolündeki bölgelerde başarılması gereken de bu. Bölgeyi devlet egemenliğine geri döndürmek ve ülkenin birliği ve tüm topraklarında istikrarın yeniden sağlanması için gerekli koşulları yaratmak amacıyla askeri bir çözüme doğru gidebilir. Şam, komşularının güvenliğine zarar vermeme sözü verdiği için Türkiye'nin ulusal güvenliğini önemsiyor. PKK lideri Abdullah Öcalan'ın, SDG'ye baskı yaparak 10 Mart mutabakatı hükümlerini tam olarak uygulanmasını sağlayacak olumlu bir duruş sergilemesi bekleniyor.”
Trump'ın destek açıklaması ve İsrail'i dizginlemesi
Cumhurbaşkanı Şara’nın, ABD Başkanı Donald Trump’la görüşmesinde beklediği desteği alması ve sonrasında Suriye elçisi Tom Barrack aracılığıyla, "Sen büyük bir lider olacaksın ve ABD sana yardım edecek" mesajı göndermesi, Kuzeydoğu Suriye’ye yönelik mesajlarda etkili oldu. Başta Şara olmak üzere Şam yönetiminde dil değişikliği dikkat çekti.
İsrail’de yayın yapan Kanal 12 TV’nin haberine göre ABD, Suriye'deki eylemler konusunda İsrail'i uyardı. Bir ABD yetkilisi, uyarının gerekçelerini, “İsrail'in Suriye'deki eylemlerinin, her iki tarafı da bir güvenlik anlaşmasına doğru itme çabalarımızı baltaladığına inanıyoruz. Başbakan Netanyahu'dan, yeni Suriye hükümetinin İsrail'e karşı düşmanca bir tutum sergilemesini önlemek için operasyonları durdurmasını talep ettik. Suriye, İsrail ile çatışma arayışında değil” sözleri ile aktardı.
Şam’dan söylem değişikliği
ABD’nin Şam’a yönelik bakış açısını giderek değiştirmesi, merkezi yönetimini SDG’ye karşı harekete geçirdi ve art arda uyarıcı açıklamalar geldi. Suriye Enformasyon Bakanı Hamza Mustafa’nın SDG’nin taleplerini, “Federalizm ve siyasî adem-i merkeziyetçilik dönemi bitmiştir; SDG’nin Mart anlaşmasını uygulamaktan başka bir seçeneği yoktur ancak taahhütlerini yerine getirmemektedir. SDG büyük bir hata yaptı; lideri Mazlum Abdi durumu yanlış okuyor ve tarihî fırsatları kaçırıyor" sözleri ile reddetmesi dikkat çekti.
“En iyi işleyen şey hayırsever monarşidir”
ABD’nin Şam yönetimine desteğini Doha Forumu’nda bir adım daha ileri taşıyan ABD Özel Temsilcisi Barrack, “acil demokrasi” talebinden vazgeçilmesini istedi. Barrack, açıklamasında şu görüşleri dile getirdi: “Her şeyden önce Suriye'nin, Batı'nın beklentileri dayatılmadan veya belirli bir zaman dilimi içinde demokrasi talep edilmeden kendi yolunu belirlemesine izin verilmelidir. Biz kendimiz asla gerçekten bir demokrasiye sahip olmadık ve şu anda da bir demokrasi görmüyorum. İsrail bir demokrasi olduğunu iddia edebilir, ancak bu bölgede ister insanlar beğensin ister beğenmesin, tarihsel olarak en iyi işleyen şey hayırsever bir monarşidir.”
Cephelerden görüntüler
ABD’nin İsrail’i, Şam yönetimine karşı dizginlemeye çalışması ile Ankara’nın SDG’yi karşılıksız Suriye ordusuna entegre etme girişimlerini arttırmasının aynı zaman dilimi içinde gerçekleşmesi de dikkat çekti. Suriye merkezi yönetimi ile SDG arasında 10 Mart'ta varılan anlaşmanın uygulanması için son tarih hızla yaklaşırken, her iki taraftaki cephelerde tatbikatlar eşliğinde ağır silah destekli görüntüler verilmeye başlandı.
Şam yönetiminin denetimindeki bölgelerde medya aracılığıyla SDG'ye karşı harekete geçilmesi örgütlenirken sosyal medya hesapları, SDG'ye en karşıt üç tugay komutanı olan Muhammed el-Cesim (Ebu Amşa), Ebu Hatem Şakra ve Seyf Bulad da dahil olmak üzere Savunma Bakanlığı güçlerindeki komutanların, Savunma Bakanlığı komutanı Fehim İsa ile birlikte SDG konuşlanma alanlarını gösteren bir haritayı incelerken çekilmiş fotoğraflarına yer verilmesi dikkat çekti.
Genelkurmay Başkanı Orgeneral Selçuk Bayraktaroğlu, Şam'da Şara'yla görüştü / 6 Aralık
Suriye ordusunun 62. Tümeni’ni komuta eden Ebu Amşe’nin, Savunma Bakanlığı tarafından düzenlenen Suriye Devrimi Askeri Sergisi'nde ise SDG’nin kontrolündeki bölgeleri işaret ederek, "Cezire'de (bölgede) korku yok, işlerimiz iyi olacak inşallah" sözleri ile tehdit imasında bulunması dikkat çeken ikinci ayrıntı oldu.
Bu tür paylaşımların, SDG'ye karşı operasyon başlatması için “Ankara’dan yeşil ışık alındığı” iddialarını gündeme getirdi. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Selçuk Bayraktaroğlu’nun resmî davet kapsamında komuta heyetiyle birlikte Şam’a gitmesi ve Cumhurbaşkanı Ahmed Eş-Şara ile görüşmesi de önemli bir ayrıntı olarak öne çıktı.
Türkiye’nin silahları ile görüntü
Suriye ordusunu modernize etme kapsamında Ankara tarafından Şam yönetimine askeri ve silah desteği sahada görücüye çıktı. Bölgedeki kaynakların bildirdiğine göre, Türkiye tarafından verilen silah, cephane ve ekipmanlarla Suriye ordu güçleri, olası çatışmalara karşı TSK askeri uzmanları eşliğinde bir süredir eğitim görüyor. Eğitimler, tatbikatlar eşliğinde sürüyor. Ankara tarafından yeni Suriye ordusuna verilen İHA savar silahının tatbikat kapsamında görücüye çıkarılması dikkat çeken ayrıntılardan biri oldu.
Bu arada SDG’nin de güçlerinin olası saldırılara hazırlamak için Halep, Deyrizor ve Haseke kırsalında bir süreden beri kapsamlı askeri tatbikatlar yapıyor. Tatbikatların bir bölümünün ABD askeri ile ortak yapımı dikkat çekiyor.
Olası çatışmanın Şam ile SDG arasındaki ilişkinin hassasiyetinden değil, aynı zamanda SDG'nin kontrol ettiği bölgelerin doğasından da kaynaklandığı belirtiliyor. Şam yönetimine göre bu bölgeler, coğrafi ve ekonomik açıdan önemli ağırlığa sahip. Anlaşmanın uygulanmaması durumunda Suriye'nin genel istikrarının olumsuz etkileyeceğine inanılıyor.
Olası çatışma senaryosu
Olası çatışma sürecine yönelik Arap Suriye Araştırmaları Merkezi'nin çalışmasına yer veren Suriye TV, askeri çözümün en tehlikeli çözüm olduğu, diplomatik çabaların sonuç vermemesi halinde iki taraf arasında büyük çaplı bir askeri çatışma yaşanabileceğine dikkat çekti. Saha verilerinin tehlikeli bir tırmanış olasılığını gösterdiği ifade edilen haberde, olası çatışmanın başlaması ve sonrasına ilişkin şu ifadelere yer verildi:
“Çalışmada Suriye ordusu ile Türkiye arasında SDG kontrolündeki bölgelere yönelik ortak bir askeri harekâta tanık olabileceğimiz, harekâtın öncelikle Türk hava kuvvetlerinin komuta merkezleri ve stratejik depolara yoğun hava saldırılarıyla başlayacağı, ardından Suriye güçlerinin çok eksenli bir kara saldırısıyla devam edeceği belirtildi.”
“ABD’nin desteğini almaya daha yakın görünüyorlar”
Çalışmada, SDG'nin saha tecrübesi ve savunma kabiliyeti olmasına rağmen, güç dengesi (hava ve lojistik) ve yerel toplumun konumunun açıkça Suriye hükümetinin lehine olduğu, bu nedenle tam kapsamlı bir çatışma durumunda SDG'nin geniş coğrafi alanları kaybetmesinin mümkün olduğu belirtiliyor. Suriye TV’ye açıklama yapan Siyasi araştırmacı Bassam el-Süleyman, Şam'ın askeri kapasitesine rağmen sorunu güç kullanarak çözmek için aceleci görünmediğini söyledi. Bessam görüşünü şöyle ifade etti:
“Suriye hükümeti tüm sorunlarını bir yılda çözmeye meyilli değil. Askeri bir çözüm onlar için zor değil, ancak meseleyi siyasi olarak bitirmeye ve ABD'nin tam desteğini almaya daha yakın görünüyor; bu da nihai bir çözüme ulaşmayı kolaylaştıracaktır."
“Çatışma bölgesel ve uluslararası bağlantılarla bağlı”
El Süleyman, Şam'ın yakın gelecekte yeni bir çatışmaya çekilmek istemediğini, hükümetin istenmeyen çatışmalara sürüklendiği kıyı bölgesi ve Süveyda'da yaşananlara atıfta bulunarak ekledi. SDG ile herhangi bir çatışmanın bölgesel ve uluslararası bağlamlarla bağlantılı olduğunu, bu nedenle savaşa girme kararının hızlı veya tek taraflı olarak alınamayacağını belirtti.
Şam-Ankara-Washington arasında hareketlilik beklentisi
Bu değerlendirme, Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara'nın, SDG meselesinde hâlâ siyasi yolu önceliklendirdiğine inanan uluslararası ilişkiler araştırmacısı Mahmud Alluş'un görüşüyle örtüştü. Siyasi çözüm fırsatlarının hâlâ mevcut olduğunu ve bu sürenin dolmasının siyasi çözüm seçeneğinin sonu anlamına gelmediğini belirten Alluş, önümüzdeki dönemde Şam-Ankara-Washington hattında siyasi ve diplomatik hareketliliğin olabileceğini, birleşme anlaşmasının kısa vadede hayata geçirilmesi için net bir mekanizma oluşturulması hedeflendiğini söyledi.
Alluş, “Böyle bir mekanizmaya ulaşılması halinde, Şam ve Ankara sürenin dolmasına göz yumacak, hatta kısa bir süre uzatımı bile verebilir. Ancak bu mümkün olmazsa, SDG meselesinin tırmanması muhtemeldir" diye konuştu.
Alternatif seçenekler
Şam, Esad yönetiminin devrilmesinden bu yana kurmaya çalıştığı istikrar ve toparlanma yolunu tehdit edebilecek büyük çaplı bir askeri çatışmaya doğru kaymaktan kaçınmaya istekli göründüğü belirtiliyor. Bu nedenle gözlemciler, Suriye hükümetinin, gerginliği tırmandırmaya başvurmadan süreci yönetmesine olanak tanıyacak bir dizi kısmi ve alternatif seçeneğe yönelmesini bekliyor. Araştırmacı Amir El-Abdullah, bu seçeneklere ilişkin olarak şunları söyledi:
“Tom Barrack’ın Şam ile SDG arasındaki müzakereleri yönetmede oynadığı rolün devam etmesi, anlaşmanın birkaç ay daha uzatılmasını en olası ihtimal haline getiriyor ve bu da her iki tarafın da gerçekçi uygulama adımları düzenlemesine olanak tanıyor.”
El-Abdullah, uluslararası koalisyon güçlerinin konuşlanmadığı Doğu Rakka ve Doğu Halep gibi eksenlerde sınırlı askeri baskıya dayalı ikinci bir senaryo öneriyor. Bu senaryoda amaç, SDG'nin büyük çaplı bir çatışmaya girmeden temel taahhütlerinin bir kısmını uygulamaya başlamasını sağlamak.
El-Abdullah'a göre üçüncü senaryo, SDG'nin Deyr ez-Zor ve Rakka gibi yerel halkla tekrar tekrar gerginliklerin yaşandığı Arap nüfusun çoğunlukta olduğu bölgelerden çekilmesi ve bunun karşılığında Haseke vilayetinin kontrolünün sürdürülmesi ve yönetim biçimine ilişkin müzakerelerin daha sonraki bir aşamaya ertelenmesi olasılığı.
“SDG’ye henüz baskı işareti yok”
Kürt meseleleri araştırmacısı Ali Tami ise bu seçeneklerden herhangi birinin uygulanmasının, ABD'nin SDG üzerindeki baskısının boyutuna bağlı kalacağını belirtiyor. Tami, ABD'nin Şam'a yönelik geniş açılımına ve Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara ile ABD Başkanı Trump arasındaki gelişen ilişkiye rağmen, Trump yönetiminin SDG'yi askeri ve siyasi yapısını dağıtmaya zorlamak için gerçek bir baskı uyguladığına dair henüz net bir işaret olmadığını dikkat çekiyor.
Tami, ABD yönetiminin kendi içinde, özellikle de güvenlik ve askeri kurumlardaki görüş ayrılıklarının, SDG'yi hâlâ IŞİD'e karşı önemli bir ortak olarak gördüğünü, bu nedenle Washington'un bu konuda yavaş hareket ederek SDG'ye manevra alanı bırakarak zaman kazandığını belirtiyor.
/././
Mazlum Abdi'den "entegrasyon" açıklaması: Sırada Kürtler var; ABD, SDG’yi desteklemeye devam etmeli -Namık Durukan-
İsrail gazetesi The Jerusalem Post'a konuşan Demokratik Suriye Güçleri (DSG) Genel Komutanı Mazlum Abdi, entegrasyona yönelik çekincelerine, “Lazkiye'de 2 bin Alevi öldürüldü. Süveyda'da bin Dürzi öldürüldü. Dürzi toplumuna karşı bu vahşetler işlenirken videolar dolaşıma sokuluyordu. Sırada Kürtler var" sözleri ile açıklık getirdi. ABD'nin Suriye politikasının sadece askeri değil, siyasi olarak da güçlenmesi gerektiğini vurgulayan Abdi, Washington yönetimine SDG’yi destekleme çağrısı yaptı.
The Jerusalem Post yazarı Qanta Ahmed'e Haseke'deki askeri üste konuşan Abdi, Kuzeydoğu Suriye’deki (Rojava) güvenlik durumu, IŞİD'li tutuklular ve ailelerinin yarattığı riskler, Şam'daki geçiş süreci ve SDG’nin merkezi yönetime entegrasyonu hakkında açıklamalarda bulundu.
Kuzeydoğu Suriye’deki IŞİD'li tutukluların durumu ve ailelerinin kaldığı El-Hol Kampı'ndaki durumlarına dikkat çeken Abdi, ABD'nin yardımları azalttığını, bu durumun sahadaki yüklerini arttırdığını belirtti. Abdi, "Başkan Trump, USAID'i (ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı) azalttığından bu yana, El-Hol'ü yönetecek insan gücümüz ve insani desteğimiz çok daha az. DSG artık kampın güvenliğini kendi bütçesinden karşılamak zorunda kalıyor" dedi. Bölgede hala aktif IŞİD hücrelerinin bulunduğunu ve DSG'ye yönelik saldırıların sürdüğünü hatırlatan Abdi, şöyle devam etti: "Toplamda 10 bine varan IŞİD'li erkek mahkumu tutan 26'dan fazla gözaltı merkezimiz ve üç ana hapishanemiz var. Bunlar son derece tehlikeli savaşçılar."
“Yeni hükümette yer almalıyız, ABD'nin desteği sürmeli”
ABD'nin Suriye politikasına sadece askeri değil, siyasi olarak da destek vermesini isteyen Abdi, "Başkan Trump Suriye'yi yeniden harika yapmak istiyor. Bunu yaparken SDG'yi desteklemeli ve DSG yeni Suriye hükümetinde yer almalı" diye konuştu.
“Üç tümen ve iki özel taburda anlaştık”
Suriye'nin geçiş hükümeti ile SDG arasında, askeri ve sivil yapıların entegrasyonunu amaçlayan ve "10 Mart Anlaşması" olarak bilinen bir ön mutabakat olduğunu hatırlatan Abdi, "Suriye Savunma Bakanlığı'na entegrasyonumuz hakkında konuştuk. Ancak bütünlüğümüzü korumamız önemli. SDG'nin üç tümenini ve iki özel taburunu muhafaza etme konusunda anlaştık. Bunlardan biri sınır güvenliğine, diğeri ise kadın taburuna odaklanacak" dedi.
Kuzeydoğu Suriye'de 70 bini savaşçı, 30 bini polis olmak üzere 100 bin kişilik bir güçleri olduğuna vurgu yapan Abdi, entegrasyon sürecindeki zorluklara dikkat çekti. Abdi, "Onların hiç kadın taburu yok ve biz kadın savaşçılarımızı ayıramayız" diye konuştu. Abdi, şöyle devam etti:
"DSG; Kürtler, seküler Araplar, Hıristiyanlar ve farklı etnik kökenlerden oluşan bir koalisyondur. Çeşitliliğe sahip olduğumuz için güçlerimizde daha az iç sorun, daha az çatışma, daha az anlaşmazlık ve daha az mezhepçilik var.”
“Sahada endişeler var”
Suriye'nin geçici Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara’ya yönelik değerlendirmesinde geçmiş deneyimlerinden örnekler veren Abdi, "Ahmed el-Şara’yı Heyet Tahrir el-Şam’ı (HTŞ) yönettiği dönemden tanıyoruz ve güçlerinin doğasını çok iyi biliyoruz. Batı'yı ikna etmeye çalışıyor ancak sahada gerçek endişeler var" dedi.
"Lazkiye'de 2 bin Alevi öldürüldü, Süveyda'da bin Dürzi öldürüldü"
Yakın zamanda yaşanan Lazkiye ve Süveyda'da Alevi ve Dürzilere yönelik saldırıları hatırlatan Abdi, şöyle devam etti:
"Şu anda Ahmed el-Şara, Batı'yı Suriye'ye yeni bir şans vermeye ikna etmek için çalışıyor ancak sahada hala gerçek endişeler var. Lazkiye'de 2 bin Alevi öldürüldü. Süveyda'da bin Dürzi öldürüldü. Dürzi toplumuna karşı bu vahşetler işlenirken videolar dolaşıma sokuluyordu."
Verilen mesajın, "Sırada Kürtler var" şeklinde algılandığını ifade eden Abdi, "Ahmed el-Şara'dan sadece vaatler değil, gerçek bir değişim görmemiz gerekiyor. Eğer rasyonel davranırsa başarılı olabilir, 2026 belirleyici bir yıl olacak" değerlendirmesinde bulundu.
Şara’nın geleceği
Abdi, Şara’nın geleceğine yönelik soruyu, "Güçlenip güçlenmeyeceğini veya zayıflayıp zayıflamayacağını henüz bilmiyoruz. Bu ona bağlı. Eğer rasyonel davranır ve Suriye halkının ihtiyaçlarını karşılamak isterse başarılı olabilir. 2026 belirleyici bir yıl olacak" diye yanıtladı.
Abdi, "Amerikalılar daha dengeli bir rol görmeli. DSG'nin alternatifi yok; Şara’dan sadece vaatler değil, gerçek bir değişim görmemiz gerekiyor" dedi.
"Şam’ın istikrarı ABD’nin kalmasına bağlı"
İran ve Türkiye'nin etkisine yönelik soruları da yanıtlayan Abdi, İsrail ile savaş ve Esad rejiminin düşüşü sonrası İran etkisinin azaldığını, ancak Tahran'ın vekil güçleri yeniden inşa etmeye çalıştığını belirtti. Abdi, ABD güçlerinin Erbil'de yeniden konuşlanmasına ve bölgedeki dengelere dikkat çekerek, "Şam içindeki istikrar, ABD'nin Kuzeydoğu Suriye'de kalmasına ihtiyaç duyuyor" dedi.
“DSG, Suriye'yi korumak için ABD ve diğer aktif güçlerle çalışmaya hazır” diyen Abdi, Aleviler ve Dürzilerin, tıpkı seküler Suriyeli Araplar gibi DSG'yi desteklediğini söyledi.
/././
T-24
