1 Haziran 2022 Çarşamba

TARİHTE BUGÜN ( 1 HAZİRAN)

 


     OLAYLAR:

  • 193 - Roma İmparatoru, Didius Julianus suikast sonucu öldürüldü.

  • Marcus Didius Salvius Julianus Severus (d. 30 Ocak 133 ya da 2 Şubat 137 – ö. 1 Haziran 193). Roma İmparatoru. (28 Mart 193-1 Haziran 193 tarihleri arası) Öldürttüğü selefi Pertinax'tan sonra, tahtı Praetorian muhafızlarından satın alarak İmparator oldu. Bu, 193–197 yılları arası süren Roma İç Savaşı'nın sebebi oldu. Julianus, halefi Septimius Severus tarafından görevinden alınarak ölüme mahkûm edildi. Julianus Quintus Petronius Didius Severus ve Aemilia Clara'nın oğlu olarak doğdu. Babası Milano'nun önde gelen ailelerinden birinden, annesi ise Roma soyundan Afrika'lı bir kadındı. Clara Konsül mevkiinden bir ailedendi. Kardeşlerinin adları Didius Proculus ve Didius Nummius Albinus'tur. Doğum tarihi Cassius Dio tarafından 30 Ocak 133 olarak verilirken, Historia Augusta'ta da 2 Şubat 137'dir. Didius Julianus Roma İmparatoru Marcus Aurelius'un annesi Domitia Lucilla tarafından yetiştirildi. Evlendiği Manlia Scantilla isimli Romalı kadından 153 yılında tek çocuğu ve kızı Didia Clara doğdu. 175'te Konsül olmuştur. Selefi Pertinax'ın katlinden sonra tahtı, Praetorian Muhafızlarından açık artırma ile satıldı. Didius Julianus, öldürülen selefi Pertinax'ın eşinin şehir valisi babası Titus Flavius Sulpicianus'un 20.000 sestertius'luk teklifini her asker için 25.000 sestertius'a çıkararak geçti. Ordu tarafından tehdit edilen Roma Senatosu, onu İmparator ilan etti. Eşi ve kızına Augusta  unvanı verildi. Mezat fazlasıyla beğenilmemişti ve İmparatorluğun değişik yerlerinde üç general, (Pescennius Niger Suriye'de, Clodius Albinus Büyük Britanya'da ve Septimius Severus Pannonia'da) isyan başlattı. Gittikçe umutsuz bir hal alan askeri durum yüzünden Julianus, Senato'dan Septimius Severus'un ortak imparator olmasını istedi. Ancak Severus Roma önlerindeydi ve gücü paylaşmaya ihtiyacı yoktu. Roma'ya girdi ve Julianus (1 Haziran 193)'de görevden alındı. Senato'da kabul edilen bir önerge ile Julianus ölüme mahkûm edildi ve (önerge) Pertinax'ın kutsal onuruna hediye edildi. Severus Julianus'un boynunu vurdurdu. Praetorian muhafızlarını lağvetti ve Petinax'ı öldüren askerleri de idam ettirdi. Cassius Dio'ya göre, Julianus'un son sözleri; "Ama ne kötülük yaptım? Kimi öldürdüm?" oldu. Naaşı eşi ve kızına teslim edildi ve Via Labicana'da beşinci mil taşı yanında büyük dedesinin mezarında yakıldı.

  • 987 - Hugh Capet, Fransa Kralı seçildi.
  • 1453 - Ayasofya'da ilk Cuma namazı, Akşemseddin tarafından kıldırıldı.


  • 1475 -  Tarih sahnesinde 364 yıl kalan Kırım Hanlığı, Osmanlı Devleti’ne bağlandı.
  • 1792 - Kentucky, ABD'nin 15. eyaleti oldu.
  • 1796 - Tennessee, ABD'nin 16. eyaleti oldu.
  • 1831 - James Clark Ross, Kuzey Kutbunu keşfetti.
  • 1850 - Şemseddin Sami, doğdu.Türk dil bilimci ve roman yazarı (ö. 1904)

  • Şemseddin Sami (Fraşiri) (1 Haziran 1850, Fraşır - 1 Temmuz 1904, İstanbul), Arnavut asıllı Osmanlı yazarı, ansiklopedist ve sözlükçü. Çok yönlü bir Osmanlı aydınıdır. İlk Türkçe roman olan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat'ın (1872), ilk Türkçe ansiklopedi olan Kamusü'l-Âlâm'ın (1889-1898) ve modern anlamdaki ilk geniş kapsamlı Türkçe sözlük olan Kamus-ı Türkî'nin (1901) yazarıdır. Ayrıca Kamus-ı Fransevî adlı Fransızca ve Kamus-ı Arabî adlı Arapça sözlükleri kaleme almıştır. Yaptığı çalışmalarla devrinde Türkolojinin temellerini atmıştır. Aslen Arnavut olan Şemsttin Sami, ağabeyi Fraşirili Abdül Bey ile birlikte, Latin ve Yunan harflerini kullanan ilk Arnavut alfabesini geliştirmiş (1879) ve Arnavutça bir gramer kitabı yazmıştır (1886). Kardeşi Naim Fraşıri, Arnavut millî şiirinin kurucusu olarak kabul edilir. Şemsettin Sami, ve Arnavut sorunlarıyla yakından ilgilendiği halde, Osmanlı devletinin modernleşerek güçlenmesini savunmuş, bunun için imparatorluğun ortak dili olan Türkçenin önemini vurgulamıştır. Oğullarından Ali Sami Yen, Galatasaray Spor Kulübü' nün kurucusudur.İlk eğitimini Bektaşi tarikât'a ait olan Nasîbi Tâhir Baba Tekkesi'nde aldı. 1859'da babası Halit Bey'i, 1861'de annesi Emine Hanım'ı kaybedince, kardeşlerine babalık eden ağabeyi Abdül, aileyi alarak Yanya'ya göç etti.[3] Şemsettin Sami, ortaöğrenimini bugünkü Yunanistan sınırları içinde kalan Yanya'da ünlü Zosimea Lisesi'nde tamamladı (1868). Arnavutça, Eski ve yeni Yunanca,Fransızca ve  İtalyanca'nın yanı sıra Türkçe, Arapça ve Farsça öğrendi. Aile geleneği doğrultusunda Bektaşi  tekkesine devam etti. Bir süre Yanya Mektubi Kalemi'nde çalışan Şemsettin Sami, 1872'de İstanbul'a geldi. Matbuat Kalemi'nde memur olarak göreve başladı.[4] İstanbu'a geldikten sonra "Şemsettin Sami" olarak tanındı. Memurluk yaparken bir yandan da ilk telif eseri olan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat adlı romanını 1872-1873 yıllarında forma forma yayınladı. Ebüzziya Tevfik'in çıkardığı Sirac ve  Hadika  gazetelerinde çalıştı. Vatan Yahut Silistre krizi esnasında bu gazete Yeni Osmanlılar lehine neşriyatta bulunduğu için kapatıldı. Yine Mektubi Kalemi'ne devam eden Şemsettin Sami, 1874'te Fransızca'dan çevirdiği İhtiyar Onbaşı adlı trajedisinin sahnede kazandığı başarı üzerine, Arnavut sorunlarını ele alan Besa adlı oyunu da Gedikpaşa Tiyatrosu'nda sahnelendi. 1874'te vilayet gazetesini yönetmek üzere Trablusgarp'a gitti. Dokuz ay orada kaldı. Vilayet gazetesini 256. sayısından başlayarak yönetti.[3] Bu görevinden önce bir İtalya seyahati yaptı. Trablusgarp'tan İstanbul'a döndükten sonra, bir süre gazetelerde çalıştı, bu arada piyesler yazmaya devam etti. 1876'da Mihran Efendi Nakkaşyan'la ile birlikte Sabah gazetesini yayımlamaya başladı ve bu gazetede bir yıl çalıştı. Gazete, kısa zamanda büyük bir popülerlik kazanarak Türk basınında o zamana kadar görülmemiş bir tiraja kavuştu.1877'de beş ay Rodos Valisi Sava Paşa'nın mühürdarlığı görevinde bulundu. İstanbul'a dönüşünde, daha önce Sabah'ta yazdığı "Şundan Bundan" başlıklı köşesini Tercüman-ı Şark gazetesinde sürdürdü. Bu sırada yoğun olarak Arnavut konularıyla ilgilendi. Bir yandan ağabeyi Abdül Fraşırî'nin önderliğindeki Arnavut İttihadı hareketini desteklerken, Arnavutluk'un Osmanlı Devleti'nden ayrılmasını savunan görüşlere karşı çıktı. Gazete, 1878 yılında 180. sayısında kapanınca Şemsettin Sami Fransızca'dan romanlar çevirdi ve Mihran Efendi'nin yayımladığı Cep Kütüphanesi için küçük kitaplar hazırladı. "Cem'iyyet-i llmiyye-i Arnavudiye" adlı derneğe üye olan Şemsettin Sami "Arnavutçanın Alfabesi"ni ve "Arnavutça'nın Grameri"ni meydana getirdi. 1880'de II. Abdülhamit'in isteği üzerine saraya alınarak mabeynde kurulan Teftiş-i Askeri Komisyonu'nun kâtipliğine getirildi. Ölümüne kadar koruduğu bu görev, onun ekonomik rahatlığa kavuşarak kitapları üzerinde çalışmasına imkân sağladı. Bu yıllarda Daniel Defoe'dan Robenson Kruzo ve Victor Hugo'dan Sefiller romanlarını Türkçeye çevirdi. 1882-1883 yıllarında, büyük eserlerinin ilki olan Fransızca-Türkçe Kamus-ı Fransevi'yi, 1885'te de bu eserin Türkçe-Fransızca kısmını yayınladı. Bu eserden dolayı II. Abdülhamit tarafından İftihar Madalyası tevcih olundu. 1884 yılında Edremitli Kazasker Sadettin Efendi'­nin kızı Emine Veliye Hanım'la evlendi ve Sadettin Efendi'­nin Kandilli'deki yalısına taşındı. Bu evlilikten dört çocuğu oldu. 1889'dan itibaren tek başına yazdığı ve dokuz yılda altı cilt olarak forma forma yayımladığı Kamus-ül A'lâm adlı ansiklopediyle, Türkiye'nin en popüler yazarlarından biri haline geldi. 1893'te Teftiş-i Askerî Komisyonu'nun başkâtipliğine atandı. Aynı yıl, eşi Emine Veliye Hanım'ı kaybetti. 1892'de ölmüş olan ağabeyi Abdül Bey'in dul eşi Belkıs Hanım'la 1894 yılında ikinci evliliğini yaptı. Bu evlilikten bir oğlu oldu ve ağabeyi Abdül Bey'in iki çocuğunu büyüttü. Kamus-ül a'lâm yayını sürmekte iken 1896-1897 arasında bir yıllık bir çalışmayla, bugüne dek hazırlanmış en kapsamlı Arapça-Türkçe lugat olan Kamus-ı Arabi adlı büyük sözlüğü fasıl fasıl çıkarmaya başladı. Ancak Firuzabadi Kamus'unun birbuçuk katı olacağı haber verilen bu eserin, ancak cim harfinin sonuna kadar olan 504 sayfalık kısmı yayımlandı. 1898'de gazetelerde Şemseddin Sami'nin Türkçenin ıslahı üzerine bir dizi makalesi çıktı. 1899'da modern ilkelere göre hazırlanmış ilk Türkçe-Türkçe sözlük olan Kamus-ı Türki'yi yazmaya başladı. 1901'de bu büyük eseri yayımladıktan sonra kendini tamamen Türk dili araştırmalarına verdi. 1902'de Kutadgu Bilik'in ve 1903'te Orhun Abideleri'nin izahlı çevirilerini hazırladı. Ortaçağ Kıpçakçası hakkındaki eserini bitiremeden 1 Temmuz 1904'te Erenköy'deki evinde hayatını kaybetti.  Erenköy Sahrayıcedid Mezarlığı’nda birinci eşinin yanına gömülmüştür. 1968 yılında ailesinin isteği üzerine kemikleri Feriköy Mezarlığı’na 23. adadaki aile kabristanına nakledildi.

  • 1855 - Amerikalı maceraperest ve paralı asker William Walker, Nikaragua'yı ele geçirdi.
  • 1869 - Thomas Edison, elektrikli oy verme makinesinin patentini aldı.
  • 1909 - Reşat Enis Aygen, doğdu. Türk yazar (ö. 1984)
  • Reşat Enis Aygen (1 Haziran 1909, Fatih, İstanbul - 10 Ocak 1984, İstanbul), Türk yazardır. Sosyalist gerçekçi romanlar yazmıştır.Babasının subay olması sebebiyle çocukluğu Anadolu'nun değişik yörelerinde geçti. Ortaokulu Çanakkale'de (1924), liseyi İstanbul Erkek Lisesi'nde (1928) tamamlamıştır. Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu'nda ve İstanbul Üniversitesi Türkoloji bölümünde okumuştur. Daha sonra Milliyet gazetesinde muhabir olarak çalışmaya başlamış ve adliye röportajlarıyla tanınmıştır. Gazeteciliğe Vakit ve Haber  gazetelerinde devam etmiştir. Nâzım Hikmet tarafından “Türk edebiyatının temel taşı“ olarak takdir edilen Afrodit Buhurdanında Bir Kadın (1939) adlı eseri, genel ahlaka aykırı olduğu iddiasıyla basıldıktan kısa bir süre sonra toplatılmıştır. Bu eserinde yazar, çalışan ve yoksul bir kadının yaşadığı çifte sömürüyü çarpıcı bir şekilde tasvir etmiştir. 1940-1945 yılları arasında Adana'da Bugün gazetesini yönetmiştir. En önemli eserlerinden biri sayılan ve yayınlanır yayınlanmaz toprak ağalarının yoğun baskısı nedeniyle toplatılan Toprak Kokusu (1944), bu dönemdeki gözlemlerinin bir sonucudur. Bu yapıt, daha sonra 1969'da, o da bazı bölümleri sansürlenerek Kara Toprak adıyla tekrar yayınlanabilecektir. Bu konuda 1996 yılında Mavi Dergisi'nde yayınlanan söyleşisinde yazarın oğlu Gökçe Enis şu bilgileri verir:

    1945'te İstanbul'da dönen Reşat Enis Aygen "Son Dakika" (1945), Cumhuriyet (1952) ve Yeni İstanbul (1957) gazetelerinde köşe yazarı ve yazı işleri müdürü olarak görev yapmıştır. 1947'de yayınlanan Ekmek Kavgamız adlı eserinde balıkçıların hayatını yansıtmıştır. 1949'da Ağlama Duvarı ile yazar, 2. Dünya Savaşı İstanbul'unda birçok çevreyi, olayı ve kişiyi okuyucuya aktarır. 1951'de yayınlanan Yolgeçen Hanı ise okurun Anadolu'yu karış karış dolaşan gezici tiyatrolar vasıtasıyla, politikacılar ve ağalar tarafından sömürülen, aşağılanan köylülerle yüzleşmesini sağlar. 1957'de yayınlanan Despot adlı bir diğer eserinde ise Türk Kurtuluş Savaşı döneminde kendi çıkarlarını korumak için düşmanla bile işbirliği yapan Davut Ağa'nın öyküsü anlatılır. Roman yayınlanmadan önce Cumhuriyet gazetesinde tefrika edilirken, roman aleyhine açılan dava beraatle sonuçlanmasına rağmen Cumhuriyet gazetesi yazarın işine son verir. 1968'de Anadolu Ajansı'nın İstanbul Bürosu yazı işleri sekreterliğinden emekli olmuştur. Aynı yıl yayınlanan Sarı İt ise Türk Edebiyatında işçi-sendika ilişkilerini ele alan ilk romandır. Sarı sendikacılık olarak tarif edilen ve işçi sınıfına düşman bir anlayış bu romanın eleştiri konusunu meydana getirir. Yazar, 1970'lerde herhangi bir üretimde bulunmaz, yazmaktan vazgeçer. Yazarın oğlu Gökçe Enis, Sabah Gazetesinde yayınlanan söyleşisinde bu durumu şu sözlerle dile getirir:

    Son romanı olan 1981'de tamamladığı ve vasiyetinde yayınlanmasını arzuladığı Kırmızı Karanfil ise ancak ölümünden 25 yıl sonra, Yordam Kitap'ın desteğiyle gün ışığına çıkabilecektir. Tıpkı Emile Zola, Maksim Gorki ve Orhan Kemal gibi Reşat Enis de keskin gözlem gücüyle kenar mahallelerdeki yoksul ve dışlanmış insanları, onların gündelik ayakta kalma mücadelelerini eserlerinde işlemiştir. Romanlarında, fabrikalarda ve madenlerde yaşanan sömürü bütün açıklığıyla dile getirilir.

  • 1911 - Türk Hava Kuvvetleri kuruldu. (Kıtaat-ı Fenniye ve Mevaki-i Müstahkame)


  • 1916 - Hicaz’da Osmanlı idaresine karşı ilk ayaklanma hareketi başladı.
  • 1920 - Adolfo de la Huerta, Meksika Devlet Başkanı oldu.
  • 1920 - Milli Aşireti Ayaklanması: Milli Aşireti, Fransızlarla iş birliği yaparak, Urfa'da ayaklanma başlattı.
  • 1921 - Dr. Şefik Hüsnü Deymer önderliğinde Osmanlı'nın ilk sosyalist mecmuası Aydınlık yayın hayatına başladı.
  • Mehmet Şefik Hüsnü (Deymer) (1887, Selanik - 7 Nisan 1959, Manisa), tarihsel Türkiye Komünist Partisinin ilk kuruluş yıllarından 1959 yılına dek liderliğini üstlenen  komünist siyasetçi, tıp doktoru, gazeteci, yazar ve çevirmen. Mehmet Şefik Hüsnü 1887'de Selanik'te doğdu. Babası Hüseyin Bey avukat olup dedesi büyük toprak sahibiydi. İlk ve ortaöğrenimini Selanik'te 1905'te tamamladı. Babasının Mekteb-i Mülkiye’ye kaydolması için gönderdiği İstanbul’dan tıp öğrenimi görmek için Paris’e kaçtı. Sorbonne Üniversitesinde Fizik-Kimya-Biyoloji sertifikasını aldıktan sonra, 1906’da Paris Tıp Fakültesine kabul edildi. 1912’de "pekiyi" derece ile hekim olarak mezun oldu; “omurilik sıkışmaları” konulu mezuniyet tezi Haziran 1912’de Paris’te yayımlanan 200 sayfalık bir kitaba dâhil edildi. Mezuniyetinden sonra Selanik'e döndü ve tabip ruhsatnamesini aldı. Askere alınıp Balkan Savaşında  tabip olarak görev yaptı. 1914'te Paris'te bulunduğu yıllarda tanıştığı Polonyalı Leokadya Sterniaka ile evlendi. I. Dünya Savaşında yeniden askere alındı, Çanakkale Cephesinde tabip  yüzbaşı  olarak görev yaptı. Kızı Meryem, Şefik Hüsnü askerdeyken 1915 yılında doğdu (Meryem İkinci Dünya Savaşı sırasındaki Varşova Ayaklanmasında Naziler tarafından öldürüldü). 1918 yılında Mondros Mütarekesinin imzalanması ile yeniden sivil yaşama geçti ve İstanbul'da bir muayenehane açtı.Şefik Hüsnü'nün sosyalist fikirlerle tanışması Paris'te bulunduğu 1905-1912 yıllarında Fransız sosyalistlerinin yayınlarını takip etmesi ve Jean Jaures, Francis de Pressense ve Marcel Sembat'ın hatiplik ettiği mitinglere katılması ile gerçekleşti. Fransa'da sosyalist yayınlarda yazılar yazmaya başladı  l'Humanite dergisine Türkiye'deki gelişmeler ile ilgili katkı verdi. Savaştan sonra Türkiye sosyalistlerini birleştirme çabasına girişti. 22 Eylül 1919 tarihinde Berlin'den gelen Türk Spartakistleri ile birlikte kurucuları arasında yer aldığı Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkasının (TİÇSF) Genel Sekreterliğine seçildi. Aynı tarihlerde Türkçe ilk Marksist yayın olan ve ilk sayısı Almanya'da çıkan Kurtuluş dergisinde yazılar yazdı. 16 Mart 1920'de İstanbul'un İşgali sonrasında TİÇSF faaliyetleri yasaklandı. Bu yasal parti içinde birkaç yoldaşıyla birlikte oluşturmuş bulunduğu 3. Enternasyonal Grubu (İstanbul Komünist Grubu) aracılığıyla gizli çalışmaya geçti ve millî mücadeleyi destekledi. Şefik Hüsnü 1920’de Tours’da yapılan Fransız Komünist Partisi kuruluş kongresine katıldı. Genel Sekreteri Şefik Hüsnü olan ve Komünist Enternasyonal (Komintern) ile ilişkiye geçmiş olan İstanbul Komünist Grubu, 10 Eylül 1920'de Bakü'de toplanan Türkiye Komünist Partisi (TKP) kuruluş kongresine delege gönderdi. Bu gruptan Ethem Nejat ve Hilmioğlu Hakkı ilk TKP Merkez Komitesine seçildiler. Siyasi yayın faaliyetleri kapsamında Haziran 1921'de legal bir Marksist yayın olan Aydınlık dergisini yayınlamaya başladı. 1922'de Komünist Parti Menifestosu'nu Türkçeye çevirdi ve Aydınlık dergisinde yayınladı. 1922’de Sofya’da Bulgar Komünist Partisinin son legal kongresine ve Balkan Komünist Federasyonu Konferansına katıldı. Önce Mustaf Suphi liderliğinde 1920'de Bakü'de kurulan TKP'nin, ardından onun yasal örgütlenmesi olarak Ankara'da kurulan Türkiye Halk İştirakiyun Fırkasının (THİF) ancak Aralık 1920'den Eylül 1922'ye kadar kısmen faal olabilmesi nedeniyle, Kasım 1922'de yapılan Komintern 4. Kongresinde birleşik Türkiye Komünist Partisinin kurulması için bir Teşkilat Bürosu oluşturulup Büronun Sekreterliğine Şefik Hüsnü getirildi. 1923'te İzmir İktisat Kongresinde işçi komisyonunda yer aldı. Aydınlık dergisine ek olarak Vazife adlı bir komünist siyasi gazete çıkardı. 1 Mayıs 1923'te bildiri dağıtmak ve eylem düzenlemek suçlamasıyla kısa süre hapis yattı.1933'te Cumhuriyet'in 10. yıldönümünde çıkarılan af sayesinde cezaevlerindeki TKP kadrolarının serbest kalması üzerine TKP MK genişletilmiş dış büro toplantısını düzenledi. Bu toplantıda TKP  Merkez Komitesi Sekreterliğine Reşat Fuat Baraner ve İsmail Bilen seçildi. TKP Genel Sekreteri olarak Şefik Hüsnü'nün 1934 sonrası parti faaliyeti Komintern çalışmalarıyla sınırlı oldu. 1939 yılında Türkiye'ye dönmesine izin verildi ve I. Dünya Savaşındaki rütbesiyle tabip yüzbaşı olarak tekrar askere alındı fakat aynı yıl rahatsızlığı nedeniyle terhis edildi. Cemiyetler Kanunu'nda 1946 yılında gerçekleşen değişiklik sayesinde ve TKP kadroları içinden çıkan ve fikir ayrılığına düştükleri bir grubun Türkiye Sosyalist Partisini kurmasının hemen ardından Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisini kurdu. Kuruluşunun üzerinden 6 ay geçmeden parti kapatıldı ve Şefik Hüsnü'nün de içinde bulunduğu 43 parti yöneticisi tutuklandı. 1950'de Demokrat Partinin çıkardığı af ile serbest kalsa da 1951 yılında TKP'ye yönelik operasyon ve tutuklamalar (51 Tevkifatı) sırasında tekrar tutuklandı. 1951 Tevkifatında 5 yıl 10 ay hüküm giydi. 65 yaşını bitirmiş olduğundan cezası 4 yıl 2 ay ağır hapis ve 1 yıl 4 ay 20 gün müddetle Manisa'da sürgün cezasına çevrildi. Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) MK Sekreterliğinin 22 Mayıs 1954 tarihli "1937 yılında Türkiye’ye giden 1218291 No.lu parti biletli, 1926’dan beri SBKP üyesi, 1890 doğumlu Türk FERDİ Bekir Hüseyinoviç Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nden çıkmış sayılmalıdır." şeklindeki kararıyla parti üyeliği sona erdi. Sürgün cezası bitip 1957'de tahliye olmasından bir süre sonra, 7 Nisan 1959'da Manisa'da öldü.
  • 1925 - İdris Küçükömer, doğdu. Türk iktisatçı ve düşünür (ö. 1987)

  • İdris Küçükömer, (1 Haziran 1925, Giresun - 5 Temmuz 1987, İstanbul), Türk iktisatçı ve düşünür. Türkiye'de sağ ve sol kavramlarının ters oturduğunu, CHP'nin aslında sağ bir parti olduğunu iddia etmesi ile ünlenmiştir. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinde öğrenim gördü. Aynı fakültede doktorasını tamamladı, daha sonra da doçent oldu. Fakülte kurulunun profesörlüğe yükseltilmesi için aldığı karar, üniversite senatosunca onaylanmadı. Bunun üzerine Danıştay'da açtığı davayı kazanmasına karşın, profesörlüğüne ilişkin kararname 10 Yıllık bir gecikme ile ancak 1976'da yürürlüğe girdi. 1960 sonrasında Yön'de yazdığı yazılarla tanındı. Ant dergisindeki yazıları tartışma yarattı.  Milliyet gazetesindeki açık oturumlarda dönemin yerleşik yargılarını sorguladı. Sonra 1973'te on yıllık bir suskunluğa büründü ve daha sonra Yeni Gündem yazılarıyla tekrar ortaya çıktı. Küçükömer'in ileri sürdüğü en önemli görüş, Türkiye’de devletin despotik niteliğinin sivil toplumun gelişmesi önünde duran en büyük engellerden biri olduğudur. Başta Sencer Divitçioğlu ve Selahattin Hilav olmak üzere bazı aydınlarla birlikte Türkiye'nin toplumsal tarihine ilişkin çözümlemelerinde Asya Tip Üretim Tarzı (ATÜT) kuramını gündeme getiren Küçükömer, Türkiye İşçi Partisi'nin (TİP) yönetim ve bilim kurullarında görev aldı. Birçok yapıtı bulunan İdris Küçükömer ölümünden kısa bir süre önce Sosyal Demokrasi Partisi'ne üye olmuştu.

  • 1926 - Marilyn Monroe, doğdu. Amerikalı sinema oyucusu (ö. 1962)
  • 1929 - 1 Kasım 1928 tarihli Yeni Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkındaki Kanun gereğince, devlet muamelelerinde ve kayıtlarda tamamen yeni harfler kullanılmaya başlandı.
  • 1930 - İstanbul'da Galata Köprüsü'nde 85 yıldır alınan geçiş ücreti kaldırıldı. Köprü 1845'te açıldığında geçiş tarifesi; yayalar için 5 para, hamallar için 10 para, yüklü arabalar için 5 kuruş, yüklü beygirler için 40 para, koyunlar için 3 para olarak belirlenmişti.
  • 1930 - Resmi ve özel bütün kurumlarda Arap harflerinin kullanılış izni sona erdi.
  • 1931 - Bursa-Mudanya Demiryolu devlet tarafından satın alındı. 42 kilometre uzunluğundaki hat işletmeye 1892 yılında açılmıştı.
  • 1937 - Morgan Freeman, doğdu. Amerikalı sinema oyuncusu
  • 1938 - Atatürk, hekimlerin tavsiyesine uyarak İstanbul Boğazı’nda demirleyen Savarona yatında kalmaya başladı.
  • 1943 - İstanbul Radyosu, Vedat Nedim Tör yönetiminde deneme yayınına başladı. Beyoğlu Postanesi üzerinde kurulan geçici stüdyoda çalışmalarını sürdüren İstanbul Radyosu, Batı Müziği ve Ankara Radyosu'ndan telefon aracılığıyla iletilen ajans haberlerini yayınladı.
  • 1949 - Sümerbank bünyesinde Nazilli Basma Sanayi Müessesesi kuruldu.
  • 1950 -  İzmir İşçi Sendikaları Birliği kuruldu.
  • 1952 - Berlin ikiye bölündü.
  • 1952 - Şenol Güneş, doğdu.Türk futbolcu ve teknik direktör
  • 1952 - Ali Müfit Gürtuna, doğdu.Türk avukat ve siyasetçi
  • 1958 - Fransa'da General Charles de Gaulle Başbakan oldu.
  • 1959 - Nikaragua devriminin başlangıcı.
  • 1963 - Bursaspor Futbol Kulübü kuruldu.


  • 1966 - Bir süre önce yayınladığı “Yazacağım” adlı şiir kitabındaki bazı şiirlerde “komünizm propagandası yaptığı” iddiasıyla basın savcılığınca hakkında soruşturma açılıp mahkemece serbest bırakılan Aşık İhsani, savcılığın itirazı üzerine üst mahkemece tutuklandı.
  • 1967 - Bütün zamanların en iyi albümü kabul edilen The Beatles grubunun Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band adlı Rock albümleri piyasaya sürüldü.
  • 1969 - İstanbul Üniversitesi’nde 6 fakülteyi işgal eden öğrenciler Mahkeme’nin Üniversitede arama kararı alması üzerine eylemlerine son verdi.
  • 1970 -  Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin düzenlediği “Anayasa’ya Saygı Yürüyüşü” akademisyenler ve öğrencilerin katılımıyla Hukuk Fakültesi’nden Anıtkabir’e yapıldı. Yürüyüş “AP iktidarının Anayasa’ya ve üniversite özerkliğine karşı takındığı tutum” protesto edildi.
  • 1970 - Yaklaşık 30 bin Mühendis ve Mimar Odaları üyesi, Personel Kanunu Tasarısı’nı protesto için 2 günlük boykota başladı.
  • 1971 - Sinematek’in Haziran ayı programında François Truffaut haftası, Donald Richie konferansı ve Amerikan Undergraund/Deneysel Filmleri, Alman Klasikleri, Blake Edwards filmleri ve John Ford’un ”Gazap Üzümleri” filmi var.
  • 1973 - Heidi Klum, doğdu. Alman manken
  • 1973 - Yunanistan Hükümeti monarşiyi kaldırarak cumhuriyeti ilan etti.
  • 1974 - Memurların hafta sonu tatilini iki güne çıkaran karar hükmündeki kararname Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.


  • 1974 - Aralarında Yıldırım Koç ve Taner Akçam’ın bulunduğu ODTÜ öğrencileri bazı öğretim üyeleriyle birlikte Tüm İktisatçılar Birliği’ni (TİB) kurdu.
  • 1974 - Nefes borusuna yabancı cisim kaçan hastaları boğulmaktan kurtaracak "Heimlich manevrası"nın nasıl yapılacağı ilk defa Emergency Medicine (Acil Tıp) dergisinde yayımlandı.
  • 1975 - Dünya Bankası, Türkiye'yi 'Moratoryum' durumundaki ülkeler arasında saydığını ve borçlarını ödeyemez hale gelen bir ülke olduğunu ilan etti. Türkiye daha önce 1959 ve 1965 yıllarında da 'borç ödeyemez ülke' olarak ilan edilmişti.
  • 1975 - Tüm Sağlık-İş Sendikası üyesi işçiler, Milliyetçi Cephe hükümetinin çıkardığı kararnamede “memurlar lehine düzenlemelerle işçilere haksızlık yapılmasını” Çapa Tıp Fakültesi bahçesinde protesto etti.
  • 1976 - Emeklilik ikramiyesini 15 maaştan 30 maaşa çıkaran kanun tasarısı kabul edildi. Kanun 1 Mart 1974’ten itibaren geçerli olacak. Asgari ücretin günlüğü 60, aylığı 1800 liraya çıkarıldı. Bir yıl önce asgari ücretin günlüğü 40 lira olarak saptanmıştı.

  • 1977 - Çiğli’de Mehmet İsvan’ın yaralanmasına yol açan gaz tüfeğinin olay günü yalnızca gözaltındaki polis İ.Çetin’e verildiği savcılık soruşturmasında ortaya çıktı, Çetin çıkarıldığı mahkemede tutuklandı. CHP Genel Sekreteri Eyüboğlu Vali ve Emniyet Müdürü’nü suçladı.
  • 1977 - Niğde Ulukışla’da, bir kahvehaneye ülkücülerin silahlı saldırısı sonucu ağır yaralanan Devrimci Yol taraftarı Yaşar Behmen (1958- Ulukışla), kaldırıldığı hastahanede yaşamını yitirdi.


  • 1978 - Milliyetçi Hareket Partisi milletvekilleri müftülerin de nikah kıyması için yasa teklifi verdi.
  • 1979 - Rodezya'da 90 yıl sonra ilk kez siyahların çoğunlukta olduğu bir hükûmet göreve geldi.


  • 1979 - Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı, Dev-Genç’i (Devrimci Gençlik) kapattı.
  • 1979 - Tercüman gazetesi yazarlarından Nazlı Ilıcak 9 ay, Rauf Tamer 16 ay hapis cezasına çarptırıldı.
  • 1980 - Çorum’da sokağa çıkma yasağına rağmen ülkücüler solcu ve Alevilere ait bazı binaları ateşe verdi, incelemeler için kentte bulunan CHP’li 2 milletvekiline saldırdı.
  • 1980 - CNN yayın hayatına başladı.


  • 1981 - Talip Apaydın’ın “Kente İndi İdris” romanı ile “Duvar Yazarları” adlı öykü kitabı hakkında İstanbul Sıkıyönetim Savcılığı’nca dava açıldı. İfade veren Apaydın tutuksuz yargılanacak.
  • 1981 - Adalet Ağaoğlu'nun romanı “Fikrimin İnce Gülü” toplatıldı.  Adalet Ağaoğlu’nun romanı “Fikrimin İnce Gülü” 12 Eylül askeri rejimi sırasında, dördüncü baskıdayken toplatıldı. Türk edebiyatının ilk yol romanı olan “Fikrimin İnce Gülü” iki yıl süren yargılamadan sonra aklandı. Ağaoğlu, “Fikrimin İnce Gülü” üzerine yapılan filmi ise “otoriter kurumlara karşı tavrı budanmış ve içeriği boşaltılmış” olarak çekildiği gerekçesiyle reddetti.
  • 1982 - Feshedilen CHP’nin eski genel başkanı Bülent Ecevit 1980’de CHP Nevşehir İl Başkanı’nın cenazesine ülkücülerce saldırı sonrası Nevşehir Emniyet Müdürü için sarfettiği “Sen ne biçim emniyet müdürüsün?” sözünden dolayı yargılandığı davada beraat etti.


  • 1983 - Milli Güvenlik Konseyi (MGK) tarafından BTP kapatıldı. BTP’nin kurucularından Hüsamettin Cindoruk, Mehmet Gölhan ve yasaklı siyasilerden Süleyman Demirel, Sırrı Atalay ve İhsan Sabri Çağlayangil’in de aralarında bulunduğu 16 kişi Çanakkale’de bir askeri garnizonda (Zincirbozan) mecburi ikamete tabi tutuldular.


  • 1985 - Türk, Amerikan ve Alman bilim adamları, 21 yıllık kazının sonucunda dünyada en eski köyün Diyarbakır’da bulunduğunu ortaya çıkardılar. Ergani yakınlarında Çayönü höyüğü kazılarında, yaklaşık 9 bin yıl öncesine ait içinde insan kafatası bulunan bir yapı bulundu.


  • 1985 - Alan García, Peru Devlet Başkanı oldu.


  • 1987 - Lübnan Başbakanı Raşit Kerami helikopterinde bomba patlaması sonucu öldü.
  • 1987 - Tiyatro sanatçısı Ali Taygun, Danimarka’da “Özgürlük Ödülü” aldı. Sanatçı, Barış Derneği sanıklarındandı.
  • Tiyatro, opera ve sinema oyuncusu ve yönetmeni (D. 1943, İstanbul – Ö. 16 Aralık 2009, İstanbul). Robert Koleji ile aynı okulun yüksek bölümünde İngiliz Dili ve Edebiyatı üzerine eğitim gördü. Ayrıca ABD Yale Üniversitesi’nde tiyatro dalında okudu. Kent Oyuncuları, Şehir Tiyatroları, Ankara Birlik Sahnesi ve Devlet Opera Sahnesi’nde çalıştı. Barış Davası’nda bir süre tu­tuklu kaldı. Gazete ve dergilerde estetik ve felsefe üzerini yazılar yazdı. Yeditepe Üniversitesi’nde ders verdi. 16 Aralık 2009 tarihinde İstanbul’da klap krizi geçirerek öldü. Mezarı Eyüp Sultan Mezarlığı'na defnedildi. Tiyatro oyuncusu Meral Taygun ile evliliğinden Ceren adlı kızı, opera sanatçısı Yekta Kara ile evliliğinden Haydar Can adlı oğlu vardır.
  • 1988 - Moskova’daki zirvenin 4. ve son gününde ABD Başkanı Reagan ile Sovyet lideri Gorbaçov, nükleer silahsızlanma yolunda 1987’de Washington’da imzaladıkları “Orta Menzilli Füzeler Anlaşması”nın onay belgelerini teati etti.
  • 1990 - George H. W. Bush ve Mikhail Gorbachev, kimyasal silah üretimine son veren bir antlaşma imzaladılar.
  • 1990 - Pamukbank'ın 'Bank-24' adıyla uygulamaya soktuğu 24 saat kesintisiz bankacılık hizmetleri veren bilgisayarlı para-çekme-yatırma sistemi devreye girdi. Pamukbank'ta hesabı olan herkese istenirse anında Bank 24 kartı verileceği açıklandı.
  • 1990 - Ünilever’in 2 işyerinde Petrol-İş üyesi 797 işçi greve başladı.
  • 1990 - İstanbul’da 2.5 aydır süren temizlik işçileri grevi anlaşmayla sonuçlandı. Belediye İş Sendikası ile Büyükşehir Belediyesi arasında 26 bin işçiyi kapsayan anlaşmayla 5 yıllık bir temizlik işçisinin aylığı 350 bin, 10 yıllık işçinin aylığı ise net 1 milyon liraya yükseldi.



  • 1991 - Yüksek Planlama Kurulu’nun (YPK), Başbakan Akbulut’un başkanlığında yaptığı toplantıda Yaşar Holding Grubu’na bağlı “Pınar Entegre Et ve Yem Sanayi AŞ’nin”, Kamu Ortaklığı İdaresi (KOİ) tarafından kurtarılması kararlaştırıldı. KOİ’den Pınar Et’e beş yıl vadeli 30 milyar lira tutarında kredi tahsis edilecek.



  • 1994 - Petrol-İş Sendikası eski Genel Başkanı Münir Ceylan, Saray Cezaevi'ne girdi. Ceylan, Yeni Ülke gazetesinde yayımlanan bir yazısı nedeniyle 20 ay hapis cezasına çarptırılmıştı.


    • 1994 - Tofaş, ekonomik kriz nedeniyle 14 Haziran’dan itibaren üç vardiya sisteminden iki vardiyaya dönme ve 2404 işçi ile memurunu işten çıkarma kararı aldı. Tofaş yetkilileri, kriz bitince çıkardığı elemanlarını tekrar işe alma sözü verdi.
  • 1994 - 27 Mart 1994 yerel seçimlerinden kısa bir süre önce, SHP’li Nurettin Sözen döneminde suya yapılan zamma karşı imza kampanyasıyla toplanan 140 bin imzayı Sözen’e sunan RP’li Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olmasından 2 ay sonra suya zam yaptı.
  • 1994 - “Ayşe Gülen Halk Sahnesi” oyuncuları 5 Nisan Zam Paketi ile ilgili oyunlarını Camialtı Tersanesi önünde işçilere oynadı.


  • 1995 -  20 Şubat’tan beri haber alınamayan Rıdvan Karakoç’un da işkenceyle öldürülüp Kimsesizler Mezarlığı’na gömüldüğü tespit edildi. Rıdvan Karakoç’a da Hasan Ocak gibi işkence yapılıp boğazı sıkılarak öldürüldüğü, cesedin aynı yere -Beykoz/ Buzhane’ye- atıldığı anlaşıldı.
  • 1995 - Özgür Gündem gazetesine yazdığı ”Dünyanın Kürt Halkına Borcu Var” başlıklı makalede “ayrılıkçı propaganda yaptığı” gerekçesiyle 2 yıl 6 ay hapis, 300 milyon TL para cezasına çarptırılan Avukat Eren Keskin cezaevine götürülmek üzere polislerce Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldü.
  • 1995 - Gözaltında kayıpların yakınları ve çeşitli kitle örgütlerinin üyeleri Sirkeci’den Eminönü Belediyesi’ne yürüdü.

    • 1996 - İHD ve ÇHD avukatlarının, Alibeyköy’de gazete satarken polis ateşiyle hayatını kaybeden lise öğrencisi İrfan Ağdaş’ın ölümünün aydınlatılması amacıyla olay yerinde keşif yapılması ve tanıkların dinlenmesi için Eyüp 1.Sulh Ceza Mahkemesi’ne başvuruları reddedildi.
  • 1997 - Hugo Banzer Suárez, Bolivya'da Devlet Başkanlığı seçimlerini kazandı.


  • 2000 - İşsizlik Sigortası yürürlüğe girdi. İşsizlik Sigortası'nın çalışma hayatına girmesiyle, Zorunlu Tasarruf uygulaması da sona erdi.



  • 2001 - Anayasa Mahkemesi, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın uyarısı üzerine -oy çokluğuyla- Komünist Parti’ye adındaki “Komünist” kelimesinden dolayı ihtarda bulundu ve Siyasi Partiler Kanunu’na aykırılığın giderilmesi için 6 ay süre tanıdı.
  • 2001 - Bakırköy Sümer Holding’de çalışan Teksif Sendikası’na üye bir grup işçi İstiklal Caddesi’ndeki ANAP İl Binası önüne yürüyerek hükümetin IMF’ye teslimiyetçi politikalarını protesto etti, yeni Devlet Bakanı Mehmet Keçeciler’e iletilmek üzere bir mektup bıraktı.


  • 2001 - Bir Hamas intihar bombacısı, Tel Aviv'deki bir diskoda 21 kişinin ölümüne yol açtı.
  • 2003 - Başkanlığına 21 Mart’ta Ziya Selçuk’un atandığı Talim ve Terbiye Kurulu, Nazım Hikmet’in “Dünyayı Verelim Çocuklara” şiirini ilköğretim 5.sınıf Türkçe kitabına koyan ”Bir-Yayınevi”ne “şiiri çıkarmadan kitaba onay verilmeyeceğini” bildirdi, şiir kitaptan çıkarıldı. Nazım Hikmet’in şiirleri ilk kez 2001-2002 öğretim yılında ders kitaplarına girmiş, UNESCO 2002 yılını “Nazım Hikmet Yılı” olarak ilan etmişti.



  • 2003 - Dünyanın en büyük hidroelektrik barajı olan Çin'deki "Üç Boğaz Barajı"nda su tutulmasına başlandı.


  • 2004 -  Cumhuriyet Gazetesi Yayın Kurulu üyesi ve köşe yazarı Hikmet Çetinkaya’nın “Fethullah Gülen’in 40 Yıllık Serüveni”adlı kitabı çıktı. Önce Cumhuriyet’te yazı dizisi olarak yayınlanan kitapta, Gülen ve cemaatinin devleti ele geçirme planları ve aşamaları anlatılıyor.
  • 2004 - TÜPRAŞ ihalesinde yürütmeyi durdurma kararının Ankara Bölge İdare Mahkemesi’nce iptali, Aliağa’da Petrol-İş üyesi TÜPRAŞ ve PETKİM işçilerince yürüyüşle protesto edildi. İşçiler öğlene kadar işbaşı yapmadı.
  • 2004 - AİHM, Diyarbakır’ın Kulp ilçesi Akdoruk köyünde yaşayan Abdullah Altun’un evinin güvenlik güçleri tarafından yakıldığı gerekçesiyle yaptığı başvuruda, Türkiye’yi Altun’a toplam 51 bin 500 Euro tazminat ödemeye mahkum etti.



  • 2004 - Ankara-İstanbul arasında hizmet verecek olan hızlandırılmış trenin tanıtım seferinde Yahya Kemal Beyatlı Ekspresi, Ankara Garı'ndan İstanbul'a uğurlandı. Polatlı-Eskişehir arasında ilk kez 155 kilometreyi görerek Türkiye demir yollarının hız rekorunu kıran tren, Ankara-İstanbul arasını 4 saat 56 dakikada katetti.


  • 2005 - 15 yıldır siyanürlü altın işletmeciliğine karşı mücadele eden Bergamalı köylüler, kesinleşmiş yargı kararlarıyla kapatılan madene tekrar çalışma izni veren İzmir Valiliği’nin önünde çıplak eylem yaptı.
  • 2005 - Bolivya’da, enerji sektörünün kamulaştırılmasını isteyen göstericilerin engellemeleri nedeniyle Kongre oturumları süresiz ertelendi. Yoksulları temsil eden göstericiler, Kongrenin zengin doğu ve güney eyaletlerine otonomi vermesine karşı çıkıyor.


  • 2006 - Uşak’taki Karun Hazinesi’nin en değerli parçalarından ”kanatlı denizatı broşu”nun kalıbının çıkarıldığı, İran’da taklidinin hazırlanmasının ardından orijinaliyle değiştirildiği ortaya çıktı.


  • 2009 - Brezilya-Fransa seferini yapan Air France uçağı Atlantik Okyanusu’na düştü. Aralarında Türkiyeli arp sanatçısı Fatma Ceren Necipoğlu’nun da bulunduğu 228 kişi öldü.


  • 2012 - Eski Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, yargılandığı davanın karar duruşmasında, protesto gösterilerindeki ölümlere suç ortaklığı yapmaktan ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Eski İçişleri Bakanı Habib El Adli’ye de ömür boyu hapis cezası verildi.
  • 2012 - Venezuela’da hükümet ticari amaçlarla ateşli silah ve cephane satışını yasakladı.


  • 2013 - Gezi Direnişi sürüyor: Yüzlerce kişi geceyarısı Kadıköy’den yürüyerek Köprü’yü geçip sabah Barbaros’a ulaştı, biber gazıyla tanıştı. Taksim’i dört bir yandan kuşatan direnişçiler öğleden sonra adım adım ilerledi, Taksim Meydanı’nda da giderek artan bir kalabalık oluştu. Polis biriken kalabalığı dağıtmak için aralıklarla gaz kullandı. Polis 15:45 den itibaren Taksim/AKM önüne çekildi ve 16:30’da Taksim Meydanı’nı hızla terketti. 17:00 itibariyle Taksim Meydanı ve Taksim’e açılan tüm caddeler hınca hınç doldu, yüzbinler Taksim’e aktı. Akşam Dolmabahçe’deki Başbakanlık Çalışma Ofisi etrafında polisle çatışma başladı. Çatışmalar şiddetlenerek gece geç saatlere kadar sürdü. Polis gece Dolmabahçe Swiss Otel’e kaçanların ardından otel bahçesine defalarca gaz attı. Ankara’da Yüksel Caddesi, Güvenpark ve Kuğulupark’ta protestolar akşam saatlerine kadar sürdü. Kızılay’daki Gezi protesto gösterileri sırasında, Ethem Sarısülük polis kurşunuyla başından vurularak ağır yaralandı. 12 Haziran’da beyin ölümü gerçekleşen Sarısülük, 14 Haziran’da hayatını kaybetti.  Protestolar Türkiye geneline yayıldı. İçişleri Bakanlığı verilerine göre 48 ilde 90’dan fazla gösteri gerçekleşti. İçişleri Bakanı Muammer Güler, 48 ilde, 26’sı polis olmak üzere 79 kişinin yaralandığını açıkladı. Barselona, Berlin, Buenos Aires ve San Fransisco’da Gezi Direnişi’ne destek eylemleri yapıldı.



  • 2013 - Gezi Direnişi sürecinde Ethem Sarısülük, Polis tarafından başından vurularak ağır yaralandı. Sarısülük, 14 Haziran 2013'te öldü.
  • 2017 - ABD Başkanı Trump, ülkesini, iklim değişikliğiyle küresel mücadeleyi hedefleyen ve 190’ı aşkın ülkenin imzaladığı Paris Anlaşması’ndan çekme kararı aldığını açıkladı.



  • 2017 - Bilim adamları, dünyanın en önemli temel gıda maddelerinden biri olan pirincin, yaklaşık 10 bin yıl önce Çin’de ehlileştirilip tarım ürünü olarak kullanılmaya başlandığını ortaya çıkardı.


  • 2018 - ABD, Filistin halkı için koruma talep eden BM Güvenlik Konseyi tasarısını veto etti.

      ÖLÜMLER
  • MÖ 256 - Gaozu, Çin'in Han Hanedanı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur (MÖ 195)
  • 1307 - Fra Dolcino, Katolik Kilisesince sapkın kabul edilen Dolcinoculuk akımının İtalyan lideridir (d. 1250)
  • 1434 - Władysław II Jagiełło, Polonya Krallığı (d. 1362)
  • 1616 - Tokugawa İeyasu, ortaçağ Japonya'sının en önemli shōgunlarından (askeri hükümdar) biri (d. 1543)
  • 1815 - Louis-Alexandre Berthier, Fransız asker ve mareşal (d. 1753)
  • 1823 - Louis-Nicolas d'Avout, Auerstaedt Dükü, Napoleon döneminde İmparatorluğun mareşali olan bir Fransız asker ve general idi (d. 1770)
  • 1841 - Nicolas Appert, Fransız mucit (d. 1749) Fransız mucit. Gıdaların saklanbilmesi için konserve  kutularını buldu.
  • 1868 - James Buchanan, ABD'nin 15. Başkanı (d. 1791)


  • 1904 - George Frederic Watts, İngiliz sembolizm hareketi ile ilgilenen bir ressam ve heykeltıraştır (d. 1817)
  • 1925 - Thomas R. Marshall, ABD'nin 28. Başkan Yardımcısı (d. 1854)
  • 1937 - Lyubomir Miletiç, Bulgar dilbilimci, etnograf ve tarihçi (d. 1863)
  • 1938 - Ödön von Horváth, Almanca yazan, Macaristan vatandaşı tiyatro ve roman yazarı (d. 1901)

  • Edmund "Ödön" Josef von Horváth, (9 Aralık 1901, Susak, Avusturya-Macaristan - 1 Haziran 1938, Paris), Almanca yazan, Macaristan vatandaşı tiyatro ve roman yazarı. Macar bir diplomatın oğlu olarak, o zamanlarda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun toprağı olan, bugün ise  Hırvatistan sınırları içinde kalan Fiume’de (Rijeka) doğdu. İlkokula 1908’de Budapeşte’de başladı. Babası soyluluk ünvânı alarak Münih’e tâyin edilse de Ödön, âilesinin yanında kalarak ilköğrenimini Budapeşte’de, ortaöğrenimini ise Bratislava ve Viyana’da, Almanca okuyarak tamamladı. Üniversite eğitimi için gittiği Münih’ten diplomasız bir şekilde ayrıldı ve Berlin’e yerleşti. Sonrasında Bavyera’da ve Murnau’da yaşadı. Oldukça verimli geçirdiği gençlik yılllarında yazdığı oyunlar edebî çevrelerden övgü, nazi yanlısı basından ise yergi aldı. 1931’de Kleist Ödülü’ne lâyık görüldü.1933’te Nazi  baskısının artması nedeniyle Viyana’ya yerleşti. Fakat Avusturya’nın Nazi Almanya’sıyla birleşmesi üzerine 1938’de ilk önce Budapeşte’ye, daha sonra ise Paris’e kaçtı. Daha ilk eserlerinde bile işlediği faşizmin, öngördüğü biçimde yoğunlaşan baskısını konu alan "Jugend ohne Gott" (Tanrısız Gençlik) romanı 1937’de Amsterdam’da neşredildi. 1 Haziran 1938’de, Paris'te "Tanrısız Gençlik"in film uyarlaması için bir yönetmen ile görüşmeye giderken Champs-Elysees’de fırtınadan korunmak için sığındığı bir ağaca yıldırım çarptı ve kopan dal parçasının üzerine düşmesi sonucu henüz otuz sekiz yaşında hayatını kaybetti.

  • 1943 - Leslie Howard, İngiliz aktör (d. 1893)


  • 1960 - Paula Hitler, Adolf Hitler'in kız kardeşi (d. 1896)


  • 1968 - Görme ve işitme engelli olmasına rağmen kendini bir yazar ve hatip olarak yetiştirmeyi başaran ve insan iradesinin simgesi olarak saygı gören ABD’li kadın yazar Helen Keller yaşamını yitirdi.



  • 1971 - Hüseyin Cevahir, Türk sosyalist militan (d. 1947)

  • Hüseyin Cevahir (1945; Yeldeğen, Mazgirt, Tunceli - 1 Haziran 1971; Maltepe, İstanbul), Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi'nin önde gelenleri arasında yer alan ve THKP'nin iki kere düzenlenen Genel Komitesi'nde yer alan sosyalist ve politik aktivist.Yükseköğrenim için Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ne girdi. Bu dönemde sosyalist hareket içerisinde yer alan Cevahir, SBF Fikir Kulübü'ne katıldı. Fikir Kulüpleri Federasyonu'nun Dev-Genç'e dönüşüm sürecinde Mahir Çayan ile birlikte hareket etti. Ardından aynı ekiple birlikte THKP-C'nin oluşumunda yer aldı. THKP-C'nin 1971 yılında başlattığı silahlı mücadeleye geçiş evresinde etkin rol aldı. Mahir Çayan ile birlikte Ankara'dan İstanbul'a geçerek burada eylemlerine devam etti. Bunların arasında Kadir Has'ın evinden alınarak fidye karşılığı serbest bırakılması ile İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom'un öldürülmesi eylemleri vardır. 29 Mayıs 1971'de İstanbul-Maltepe'de Mahir Çayan ile birlikte saklandıkları ve Sibel Erkan isimli bir genç kızı  rehin  aldıkları evde kuşatıldılar. Üç gün süren kuşatma 1 Haziran sabahı keskin nişancı, deniz binbaşı Cihangir Erdeniz'in perde arkasında nöbet tutan Hüseyin Cevahir'i vurması ile son buldu. Evden ölü olarak çıkartıldığında vücudunda 25 kurşun vardı. Mahir Çayan ise yaralı olarak ele geçirildi. Mahir Çayan olay sonrası yaptığı açıklamada şöyle demiştir: " Biz İçerideyken İlkay Demir'den benim tipimi sormuşlar. O da, tam aksine olarak esmer, hafif saçları dökülmüş tarzında kasten yanlış bilgiyi polislere vermiş. Bu tarifler maalesef Hüseyin'in tarifine uyuyor ve bu yüzden Hüseyin'i ben zannıyla benim her zaman nöbet tuttuğum yerde öldürmüşlerdir. Hüseyin'den 25 kurşun çıkmış. Bu bir cinayettir! " (Kaynak: Turhan Feyizoğlu, Mahir : On'ların Öyküsü) Sanat ve kültür üzerine yayınlanmış çeşitli yazıları yanında, Küba Devrimi üzerine de bir yazısı bulunmaktadır.

  • 1979 - Werner Forssmann, Alman cerrahı (d. 1904)
  • 1929 yılında 25 yaşında bir stajer doktorken bir 4 French üreter kateteri perkütan olarak kendi sol antekübital veninden girip kalpte sağ atriuma kadar uzatması ile insanda venöz erişim ve ilişkili tedaviler konusunda yeni bir dönem başlamıştır. Bu başarısı ona 1956 yılında Nobel Tıp Ödülü'nü kazandırdı.
  • 1980 - Ali Sipahi, Türk rallici (d. 1932)


  • 1999 - Christopher Cockerell, İngiliz mühendis (d. 1910)



  • 2000 - Walter Matthau, Amerikalı oyuncu (d. 1920)



  • 2005 - Vüs'at O. Bener, Türk yazar ve şair (d. 1922)

  • Vüs'at Orhan Bener (d. 10 Mayıs 1922 - ö. 31 Mayıs 2005), Türk yazar ve şair. Yazar Erhan Bener'in ağabeyi, Yiğit Bener'in amcasıdır. Vüs'at Orhan Bener, 10 Mayıs 1922'de Samsun'da doğdu. İlk, orta öğrenimini Anadolu'nun çeşitli kentlerinde tamamladı. 1941'de Harbiye Mektebini, 1957'de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Ticaret Bakanlığında raportör, Karayolları Genel Müdürlüğünde ise hukuk müşaviri olarak çalıştı. Ayşe Bener'le evlendi. Bir sendikanın danışmanlığını yürüttü. Emekliye ayrılıp yazarlıkla geçindi. 1950'de New York Herald Tribune gazetesi ile Yeni İstanbul  gazetesinin birlikte düzenlediği öykü yarışmasında  Dost isimli eseriyle üçüncülük kazandı. Bu başarı onun tanınmasını sağladı. Seçilmiş Hikâyeler, Varlık, Yeditepe dergilerinde yayımlanan şiir ve öyküleriyle dikkat çekti. 31 Mayıs 2005'te yaşamını yitirdi. Vüs'at O. Bener, eserleri içinde daha çok öz yaşam öyküsel nitelik taşıyan öyküleriyle bilinir. Bener, ham gerçekliği edebi bir temele oturtarak ele aldı. Gündelik olaylarla, bilinçaltında birikmiş yaşam parçalarını birleştirdi. Sürekli yeni anlatım biçimleri arayan yazar, bu yönüyle zaman zaman şematizme düşmekle, dış gerçekleri yanlış yerlere koymakla, hatta bozmakla eleştirildi. Bener'in eserlerinde ölüm izleği önemli bir yer tutar. Bunda yazarın genç yaşta doğum sırasında kaybettiği ilk eşi ve doğumdan sonra yaşatılamayan çocuğunun da etkisi vardır. Bu evlilikten sonra tekrar başından evlilikler geçmesine rağmen Vüs'at O. Bener'in çocuğu olmadı. Okurdan çaba isteyen, ayrıksı bir dili olan Bener'in kişilerinin gündelik hayatın ikiyüzlülüklerini dışavuran bilinç akışlarını, Virgül  dergisindeki yazısında,  Orhan Koçak "iç konferans tekniği" olarak adlandırmıştır. Öykülerinin yanı sıra Vüs'at O. Bener'in şiirleri; kısa dizelerden oluşan, esprili, ironik ve şaşırtıcıdır.

  • 2008 - Yves Saint Laurent, Fransız moda tasarımcısı (d. 1936)

  • 2010 - Andrey Voznesenski, Rus şair (d. 1933)
  • 2015 - Charles Kennedy, İskoç ekonomist ve politikacı (d. 1959)
  • 2017 - José Greci, İtalyan kadın tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1941)
  • 2017 - Alois Mock, Avusturyalı siyasetçi (d. 1934)
  • 2017 - Charles Simmons, Amerikalı editör ve romancı (d. 1924)
  • 2018 - John Julius Norwich, İngiliz tarihçi, seyahat yazarı ve televizyoncu (d. 1929)


  • 2018 - William Edward Phipps, Amerikalı eski oyuncu ve film yapımcısı (d. 1922)


  • 2019 - Michel Serres, Fransız filozof, felsefe ve bilim tarihçisi (d. 1930)


  • 2021 - Hichem Djait, Tunuslu yazar, tarihçi ve İslam alimi (d. 1935)
  • Hichem Djait (d. 6 Aralık 1935, Tunus şehri) – (ö. 1 Haziran 2021), Tunuslu yazar, tarihçi ve İslam alimi. Djait, 6 Aralık 1935'te Tunus şehri, Tunus'ta doğdu. Tunus Üniversitesi'nde eğitim gördü. 1989'da The Great Fitna ve 2001-2012 yılları arasında The Life of Muhammad (Hz. Muhammed'in Yaşamı) adlı çalışmalara imza attı. Eğitim gördüğü Tunus Üniversitesi'nde fahri profesörlük görevini yürüttü aynı zamanda McGill Üniversitesi'nde ve Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'nde misafir profesör olarak yer aldı. Djait, Orta Çağ'da İslam Tarihi konusunda uzmandı ve UNESCO tarafından düzenlenen Uluslararası Afrika Genel Tarihi Bilim Enstitüsü'nün üyesiydi.Djait, 1 Haziran 2021 tarihinde 85 yaşında öldü.





Posted by at

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)