9 Haziran 2022 Perşembe

TARİHTE BUGÜN (10 HAZİRAN)

 


OLAYLAR:

1692 – İngiltere’nin Amerikan kolonilerindeki Salem cadı mahkemelerinde suçlu bulunan Bridget Bishop asıldı.
1773- Mühendishane-i Berr-i Hümâyûn, İstanbul'da 1795 yılında kurulan; Osmanlı ordusu için topçu ve istihkâm subayı yetiştiren askerî okul. III. Selim devrinde yeniden yapılanmanın (nizâm-ı cedîd) en önemli kurumlarından biri olarak 1795‘te Hasköy’de açılmıştır. 1773’te kurulan Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun’dan sonra imparatorluğun ikinci mühendishanesidir. Örneklerini, Fransa’da Mouradgea D’Ohsson’un ve özellikle Viyana’da Ebûbekir Râtib Efendi’nin gözlemlediği askerlik ve mühendislik akademilerinden almıştır. Kuruluş sebebi Nizâm-ı Cedîd ordusunun teşkil edilmesiyle bağlantılıdır. İlk dönemiyle ilgili belgelerde Fünûn-i Harbiyye Tâlimhânesi, Mekteb-i Fünûn-i Harbiyye veya Mühendishâne-i Sultânî gibi isimlerle, ardından da Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun olarak anılmıştır.
Gemi inşaatı, inşaat mühendisliği ve balistik öğretimi yapan bir okuldu. Osmanlı Devleti'nde öğrencilerin sıralara oturarak ders gördüğü, yabancı dil öğrendiği, batılı anlamda öğretim yapan ilk eğitim kurumu olan Mühendishane, III. Selim devrinde orduda gerçekleştirilen yeniden yapılanmanın en önemli kurumlarından birisidir. Sivil mühendisler de yetiştirmek üzere 1883'te Mühendishane'ye bağlı olarak "Hendese-i Mülkiye Mektebi" adıyla sivil bir okul kurulmuştur; bu okul günümüzde İstanbul Teknik Üniversitesi adıyla eğitime devam etmektedir. Mühendishane-i Berr-i Hümâyûn, bir mühendis okulu olarak İstanbul Teknik Üniversitesi'nin ve humbaracı ve lağımcı ocaklarına eğitim veren bir askerî okul olarak Kara Harp Okulu'nun başlangıcını oluşturur

1846- Meksika-Amerika Savaşı: Kaliforniya Cumhuriyeti, Meksika’dan bağımsızlığını ilan etti.
1909- Telsizle ilk ” S.O.S ” imdat sinyali Slavonia adlı İngiliz gemisinden verildi.
1916- Osmanlı yönetimindeki Mekke, Arap İsyanı sırasında Arapların eline geçti.
1924- İtalyan sosyalist lider Giacomo Matteotti Roma’da faşistlerce kaçırılarak öldürüldü. Tarihçiler, Matteoetti’nin öldürülmesi emrinin bizzat faşist lider Benito Mussolini tarafından verilmiş olduğunu ileri sürüyor.

1927 - Gazi Koşusu At Yarışı ilk kez yapıldı. Ankara Hipodromu'ndaki yarışı Mustafa Kemal Paşa da izledi.

1930- Türkiye ile Yunanistan arasında, Ahali Mübadelesi Antlaşması imzalandı.
1931- Faşistlerle işbirliğini red eden orkestra şefi Arturo Toscanini eşiyle birlikte İtalya’yı terk etti.

1934 - İran Şahı Rıza Şah PehleviTürkiye'yi ziyaret amacıyla Gürbulak'ta Türk sınırına geldi ve törenle karşılandı.

1935- Mülkiye Mektebi’nin adının Siyasal Bilgiler Okulu olarak değiştirilmesine karar verildi.
1940– II. Dünya Savaşı: General Erwin Rommel’in komutasındaki Alman birlikleri Manş Denizi’ne ulaştı. Norveç, Alman kuvvetlerine teslim oldu. İtalya, Fransa ve İngiltere’ye savaş ilan etti.Kanada, İtalya'ya savaş ilan etti.
1942- Naziler Çekoslavakya’da Lidice kasabasını yerle bir ederek Reinhard Heydrich’in öldürülmesine misilleme olarak 1300 kişiyi katletti.
1946- İtalya’da krallık sona erdi, cumhuriyet ilan edildi. 
II. Umberto (15 Eylül 1904 - 18 Mart 1983), son İtalya kralı. Savoia prensi ve 1946'da kısa bir süre (33 gün) İtalya kralı. Referandumla cumhuriyetin kabul edilmesi üzerine tahttan çekilmek zorunda kaldı.Kral III. Vittorio Emanuele'nin oğluydu. Torino'daki Kraliyet Askerî Akademisi'ni bitirdi. 1931 yılında general oldu. II. Dünya Savaşı'nda bir zırhlı birliğe komuta etti. Ekim 1942 tarihinde Başbakan Benito Mussolini'nin tavsiyesiyle mareşal oldu. Müttefik güçler Roma'yı aldıktan sonra, 2 Haziran 1944 tarihinde babası tarafından kral vekilliğine atandı. Babası 9 Mayıs 1946 tarihinde onun lehine tahttan çekildi. Referandumdan önce krallık yanlısı bir kampanya yürüttüyse de İtalyan halkı cumhuriyet lehinde oy kullandı. 12 Haziran 1946 tarihinde monarşi rejimi resmen sona erdi. 14 Haziran 1946 tarihinde erkek vârisleri ile birlikte İtalya'dan temelli uzaklaştırıldı. Önce İsviçre'ye ardından da Sarre kontu unvanıyla Portekiz'de Cascais'e yerleşti.

1946 - Türkiye Gazeteciler Cemiyeti kuruldu.

1947 - Saab, ilk otomobilini üretti.

1949- Devlet Tiyatro ve Operası, TBMM’de kabul edilen yasayla Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak kuruldu. İlk genel müdür, Muhsin Ertuğrul oldu.
1953- Türk Ceza Kanunu’nda değişiklik yapıldı. Artık, kadınlara ve genç erkeklere sözle sarkıntılık 3 aydan 1 yıla kadar, elle sarkıntılık 6 aydan 2 yıla kadar ceza nedeni.
1955- Emekli Sandığı ile Amerikan Hilton Otelciliğin müştereken yaptırdıkları İstanbul Hilton Oteli açıldı.
1960- 28 Nisan ve 27 Mayıs’ta ölen Turan Emeksiz, Nedim Özpolat, Ersan Özey, Ali İhsan Kalmaz ve Sökmen Gültekin Ankara’da Anıtkabir yamacında toprağa verildi.
1960 - Celal Bayar ve Adnan Menderes yargılanmak üzere Yassıada’ya götürüldü.
1965- Ertem Göreç’in yönettiği “Karanlıkta Uyananlar” filmi 2.Antalya Festivali’nde “En İyi Üçüncü Film”, En İyi Senaryo” -Vedat Türkali- ve En İyi Özgün Müzik -Nedim Otyam- ödüllerini kazandı. Festival kapsamında sinemalarda gösterilen “Karanlıkta Uyananlar” için, 1951 Komünist Tevkifatı’nda tutuklanan Abdülkadir Pirhasan’ın “Vedat Türkali” müstear ismiyle filmin senaryosunu yazmasından hareketle “Milliyetçi Antalya Gençliği”nce ihbarda bulunulmuştu.
1966- Sinematek Derneği’nin 2743 üyesi bulunuyor ve bütün gelirini üye aidatlarından sağlıyor. Sinematek üyelerinin 1.600’ü öğrenci ve yılda yalnızca 12 TL aidat ödüyor.
1967- Süregiden Arap- İsrail savaşında İsrail; Gazze Şeridi, Golan Tepeleri, Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Sina Yarımadasını işgal etti.Altı Gün Savaşı sona erdi: İsrail ve Suriye ateşkes imzaladı. İsrail; Gazze ŞeridiGolan Tepeleri, Doğu KudüsBatı Şeria ve Sina Yarımadası'nı işgal etti.
1968- “Üniversite reformu” talebiyle boykota giden Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi öğrencileri, öğlen 12:00 den itibaren okulu işgal etti. 3 hafta süren işgal kısa sürede bütün illere yayıldı.
1969- İstanbul Üniversitesi’nde polis ile devrimci öğrenciler arasında 4 saat kadar süren çok şiddetli çatışmalar yaşandı; öğleden sonra Üniversite denetimi askere devroldu. Sabah Hürriyet Meydanı’nda toplanıp Sultanahmet’e yürüyen öğrencilerin ön safında Deniz Gezmiş vardı. Çatışmalarda yaralanıp Cerrahpaşa’da ayakta tedavi olan Deniz Gezmiş, hakkındaki tutuklama kararını öğrenince Ankara’ya gidip geceyi SBF’de geçirdi. İstanbul Üniversitesi Senatosu üniversiteyi süresiz kapatma ve sınavları en erken Eylül ayına erteleme kararı aldı. Danıştay 12.Daire, bir öğrencinin başvurusu üzerine İstanbul Üniversitesi’nde sınavların polis gözetiminde yapılması kararını durdurdu. İstanbul’da Maçka Teknik Okulu, İstanbul Üniversitesi’nde polisin tutumunu protesto için gece işgal edildi. Ankara Üniversitesi’ne bağlı 5 fakülte ve yüksek okulda işgaller sürerken, Fen ve Eczacılık Fakülteleri de işgal edildi..

1971- Petrol-İş Sendikası’nın aldığı grev kararı, Ataş Rafinerisi’nde saat 10.30’dan itibaren uygulamaya konuldu. Sendika yetkilileri grev kararını 29 Nisan’da almalarına rağmen, belki anlaşma olur diye bugüne kadar beklediklerini ancak işverenin 300’den fazla işçinin isteklerini kabul etmediğini açıkladı.
1971 - Bakanlar Kurulu, bu yıl Denizli, Konya ve Uşak illerinde afyon ekimini yasakladı. Bu yıl sadece Isparta, Burdur, Afyon ve Kütahya’da afyon ekimi yapılabilecek.
1974- “Doktor Hikmet Kıvılcımlı işçi kesimi davası” sonuçlandı; sanıklardan Selma Özkol ve Eşref Bayraklı 5’er yıl hapis cezasına çarptırıldı.
1974 -  15 gün içinde Mobil ve BP şirketleri petrol ithal etmedikleri takdirde Petrol Kanunu’nun 132. maddesi uygulanarak ATAŞ rafinerisi millileştirilecek.
1977- DİSK’e bağlı Turizm-İş Sendikası Carlton Oteli’ndeki 150 üyesiyle greve başladı.
1978- İstanbul Çukurbostan’da genelde solcu öğrencilerin devam ettiği 1 kahvehane gece yaylım ateşine tutuldu. 2’si öğrenci 3 kişi öldü. Ölenlerden İstanbul Atatürk Eğitim Enstitüsü öğrencisi Ali Kemal Turut’un (1956- Vakfıkebir), Devrimci Yol taraftarı olduğu açıklandı.
1979- Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi (SBF) Öğrenci Derneği Başkanı olan Hakan Şenyuva, 22 yaşındayken uğradığı silahlı saldırıda hayatını kaybetti. Şenyuva’nın otopsisinde yakın mesafeden vurularak yaralandığı, kaçmak isterken de düşerek can verdiği belirlendi. Soruşturma sonrası Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı, öğrenci liderlerinden Şenyuva’yı vuran kişinin ülkücü Fehmi Söylemez olduğuna işaret etti. Türkiye’den kaçan Söylemez, yıllarca Avrupa’nın farklı ülkelerinde yaşayıp izini kaybettirdi. 05 Tem 1983’te Hakan Şenyuva’nın katil sanıklarından 1 ülkücü “ölümle biten kavgaya karışmak”tan 2 yıl hapse mahkum oldu.
1979 - Nikaragua’da Sandinista gerillaları başkent Managua’da Somoza’nın sarayına 1 km. kadar yaklaştı. ABD vatandaşlarının nakli için uçak gönderdi.
1980- CHP Gençlik Kolları Merkez Kurulu ile CHP’nin 49 İl Gençlik Kolu Başkanları ortak bildirisi: ”AP , CHP’ye saldırmakla MHP’yle birlikte demokrasi düşmanlığı çizgisine düşmüştür. CHP’yi ve Genel Başkanımızı terör eylemlerinin manevi sorumlusu gibi göstermek ihanettir.”
1980 - Bu yıl içinde 8. kez devalüasyon yapıldı.
1981- Ölüm cezası 12 Eylül MGK’nca onaylanan Dev-Yol üyesi Veysel Güney (24) G.Antep E Tipi cezaevinde sabaha karşı idam edildi. “Güvenlik güçleriyle silahlı çatışmaya girerek bir teğmenin ölümüne neden olduğu” iddiasıyla birkaç ay içinde, avukat tutmasına bile olanak tanınmayan bir mahkeme sürecinden sonra, 24 yaşındayken idam edilen “Devrimci Yol Davası” sanığı Veysel Güney’in cenazesi ailesine teslim edilmedi.


1981 - Askeri Yargıtay, ülkücü İbrahim Çiftçi’ye Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz’ü öldürdüğü gerekçesiyle Askeri Mahkeme’nin verdiği ölüm cezasını 2.kez bozdu. Bozulma gerekçelerinden biri, “çok kültürlü bir ODTÜ öğretim üyesi sanığı teşhis edemezken bir kapıcı nasıl teşhis ediyor” (Teşhis edemeyen o günlerin Doçenti Ziya Aktaş’tı, Ecevit bu zatı DSP’sinden enerji bakanı yapmıştı).
1982- Adalet Bakanlığı açıkladı; 3088 yayının cezaevlerine sokulması yasak. Genelkurmay Sıkıyönetim Koordinasyon Başkanlığı, 1.105 kişinin gözaltında olduğu ve 19.125 kişinin tutuklu, 6.091 kişinin hükümlü bulunduğunu bildirdi.

1982- İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde 16 bin işçi için grev kararı alındı. İşçiler bir gösteri düzenledi.

1983- Milli Güvenlik Konseyi (MGK), 6 Kasım’da yapılacak seçimlere ilişkin “Seçim Yasa Tasarısı”nı görüştü. Parti kurucuları ve milletvekili adaylarına MGK (5 general) onay verecek. Sıkıyönetimce işten çıkarılanlar 5 yıl aday olamayacak. % 10 ülke barajı getiriliyor.
1985- ‘Polis Yasa Tasarısı’ Türkiye’de tepkilere yol açtığı gibi, AET tarafından da tepki ile karşılandı.

1987 - Eskişehir F-16 uçak motor fabrikası, Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından açıldı.

1982- İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde 16 bin işçi için grev kararı alındı. İşçiler bir gösteri düzenledi.

1991- Banka-Sigorta İşçileri Sendikası (Basisen) ile Yapı Kredi Bankası arasında 1 Nisan’da başlayan toplu iş sözleşmesi görüşmeleri anlaşmayla sonuçlandı. Sözleşmeyle tazminat ve sosyal yardımlarda yüzde 200-300 arası artış sağlandı, 1 milyon lira olan ortalama ücret, birinci yıl için 2 milyon 315 bin lira oldu.
1992- Lice Cumhuriyet Savcısı, kızına “Rojda” adını koyan babaya karşı dava açmıştı. Yargıtay “Mahkemenin böyle bir dava açmaya ve çocuğa yeni ad verme yetkisi olmadığı” kararını verdi.
1993- Dünya Sinemalar Günü Türkiye’de ilk kez kutlandı.
1994- İş güvencesiyle ilgili 158 sayılı ILO sözleşmesi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Sözleşmeye göre işçinin kapasitesine, işin görülmesine veya işyerinin gereklerine dayalı geçerli bir neden olmadıkça işçi çıkartılmayacak.
1994 - Marlboro’nun Türkiye’deki temsilcisi Philsa kriz nedeniyle üretimine 4 Temmuz gününe kadar ara verdi ve 290 işçisini ücretli izne çıkardı.
1994 - Tekstil sektörünün devlerinden Sanko 2 bin işçisini, Ali Osman Sönmez’e ait Sönmez Flament de ekonomik kriz nedeniyle 263 işçisini zorunlu ücretli izne çıkardı. Cavit Çağlar ise Sifaş’ta çalışan 1150 işçiden 200’ünü aynı gerekçeyle izne çıkardı.
1995- Başbakan ve DYP Genel Başkanı Tansu Çiller İzmir’de Gülen Cemaati’nin yönettiği Yamanlar Lisesi’nin mezuniyet törenine katıldı, konuşma yaptı ve Fethullah Gülen ile 1 saat süren basına kapalı bir görüşme yaptı. Törende DYP, ANAP ve RP’den temsilciler de yer aldı.
1996- A.Ü. SBF Öğrenci Derneği Başkanı Hakan Şenyuva’nın ailesinin ölüm yıldönümünde verdiği gazete ilanında, 17 yıldır yakalanamayan ülkücü Fehmi Söylemez’in kimlik ve adres bilgilerine de yer verildi.
1996 - Kuzey İrlanda’da barış görüşmeleri Sinn Féin dahil olmaksızın başladı.
1998- FP’li İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile ilçe belediyelerinde çalışan 16 bin işçiyi kapsayıp 12 Şubat 1998’de başlayan toplu sözleşme görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine Belediye-İş üyesi işçiler İBB’ye yürüyerek grev kararını kapıya astı.
2000- Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad öldü. Yerine 17 temmuzda oğlu Beşşar Esad getirildi.

2001 - Kuzey İrlanda'nın başkenti Belfast'ta düzenlenen 11. Dünya Büyükler Boks Şampiyonası'nda, 57 kiloda Ramazan Paliani, Dünya Şampiyonu olarak altın madalya kazandı.

2002 - Ontario'da (Kanada) eşcinsel (eşdeğer) evlilik yasalaştı.

2005- Başbakan Erdoğan’a ABD’nin önde gelen Musevi kuruluşu “Anti Defamation League” tarafından”Cesaret Ödülü” verildi.
2005 - Cumhurbaşkanı A.Necdet Sezer, RTÜK’ün 9 üyeden oluşması ve üyelerin siyasi parti gruplarının üye sayısı oranında belirlenmesini öngören Anayasa değişikliğini ”Üst Kurul üyeliğine seçilebilmek için parti yandaşlığı yarışının önünü açmaktadır” gerekçesiyle TBMM’ye geri gönderdi.

2005 - Orhan Boran'ın 60. sanat yılı ve profesyonel hayatını sona erdirdiği jübile gecesi, Harbiye Açıkhava Tiyatrosu'nda yapıldı.

2006- Mardin’inin Kızıltepe ilçesi Yaşar Köyü’nde Selahattin Aksu ve kızı Rozerin’in öldürülmeleri ilgili olarak Mazlum-Der Diyarbekir Şubesi, yaptığı incelemeleri bir rapor halinde kamuoyuna duyurdu. Raporda cinayetin siyasi nedenlerle işlenmiş olabileceğine vurgu yapıldı.
2006 - DTP, EMEP, ESP, SDP ile birçok örgüt Terörle Mücadele Yasası ve “Tecrit”i Gezi Parkı’nda protesto etti.
2006 - Hatay’da yabancılara gayrimenkul satışı durduruldu. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, ilin yüzölçümünün binde 5’inden fazlasının yabancılara satılmış olması nedeniyle ikinci emre kadar satışları yasakladı.
2006 - Sudan’da bir yolcu uçağının Hartum havaalanına indikten sonra alev alması sonucu en az 100 yolcunun öldüğü bildirildi.
2009- TTK Milas İşletmesi’nde asıl işin de taşerona verilmesine karşı 400 işçinin 10 gün önce başlattığı direniş sürüyor.
2010- Taliban, Afganistan’ın güneyinde hükümet için casusluk yapmakla suçladığı 7 yaşındaki bir çocuğu idam etti.
2011- “Derelerin Kardeşliği Platformu” Hopa olaylarını ve HES projelerini protesto için G.Saray’dan Taksim’e yürüdü.
2011 - Başbakan Erdoğan NTV’deki söyleşide “İmamın Ordusu” kitap taslağından dolayı Oda TV kumpas davasında tutuklu Ahmet Şık için Ruşen Çakır’ın sorduğu soruya karşılık “Öyle kitaplar vardır ki, bombadan daha tesirlidir” dedi.
2012- ÖDP 7.Büyük Kongresi ile “eşbaşkanlık sistemi”ne geçti. Alper Taş ve Bilge Seçkin Çetinkaya eşbaşkan seçildi.
2012 - Liseli örgüt ve dernekler 4+4+4 ve ÖSS’yi protesto için Kadıköy’de miting yaptı.
2012 - Başbakan Erdoğan’ın kürtaj karşıtı sözlerine karşı İstanbul Tünel’de toplanan bir grup erkek Taksim’e yürüdü.
2013- Başbakan Erdoğan, Ankara Esenboğa Havalimanı’nda yaptığı konuşmada Gezi eylemcilerinin 2 Haziran gecesi Dolmabahçe Valide Sultan Camii’ne bira şişeleriyle girdiğini söyledi. Beyoğlu Müftülüğü, Cami Müezzini Fuat Yıldırım’ın “bilgisine başvurdu”. Gezi Parkı’ndan 3 TV ile 1 Radyo yayın yapıyor: Çapul TV, Gezi TV ve Gezi Parkı TV ile Gezi Radyo. Ethem Sarısülük’ün 1 Haziran’da polisçe vurulduğu anın görüntüleri ortaya çıktı. BDP Bismil İlçe örgütü Gezi Direnişi’ne destek yürüyüşü gerçekleştirdi. Adana’da yürüyüş yapan 2 bin kişilik topluluğa Saydam Caddesi’nde Erdoğan lehine slogan atanlar taşlarla saldırdı. Tarsus’ta 1 Haziran’dan bu yana her akşam olduğu gibi yine 20:00 de Yarenlik Alanı’nda toplanıldı. ODTÜ öğretim elemanları ve çalışanları, AKP iktidarının şiddeti egemen kılan tutumunu protesto i çin 651 imzalı gazete ilanı verdi. TTB’nin Gezi Direnişi anketi: Biber gazına maruz kalanlarda 84 bin çeşit belirti görüldü, 26 bininin 1 saatten uzun sürdüğü anlaşıldı. Ankete katılanlardan 4 bin 33 kişi nefes darlığı, 368 kişi astım atağı, 137 kişi hiper tansiyon atağı başladığını söyledi. Greenpeace gönüllüleri dünyanın 20 ülkesi ve 50 kentinde Gezi Direnişi’ne destek aktiviteleri gerçekleştirdi. Berlin ve Stuttgart’ta Gezi Direnişi ile dayanışma yürüyüşleri yapıldı. Washington, Newyork, Los Angelos, Londra, Viyana, Zürih ve Cenevre de destek gösterileri vardı.
2015- Cumhuriyet Gazetesi Ocak 2014’de MİT’in IŞİD’e silah transferi yaptığı, Kobani’den geçemeyen IŞİD militanlarının Türkiye üzerinden geçirildiğine ilişkin özel haber yayınladı.

   

    DOĞUMLAR-ÖLÜMLER:

  • MÖ 323 - Büyük İskender, Makedonya Kralı (d. MÖ 356)
  • 1190 - Friedrich Barbarossa, Alman Kralı ve Kutsal Roma Cermen İmparatoru (d. 1122Üçüncü Haçlı Seferi sırasında Saleph Nehri'nde (şu anki Göksu Nehri) boğularak öldü
  • 1654 - Alessandro Algardi, İtalyan heykeltıraş (d. 1598)
  • 1819 - Gustave Courbet, doğdu.Fransız ressam (ö. 1877)
  • 1836 - André-Marie Ampère, Fransız fizikçi (d. 1775)
  • 1882 - Vasili Perov, Rus ressam (d. 1834)
  • 1895 - Cemal Gürsel, doğdu.Türk asker ve Türkiye'nin 4. Cumhurbaşkanı (ö. 1966)
  • 1914 - Oktay Rifat, doğdu.Türk şair (ö. 1988)
  • 1916 - Peride Celal, doğdu.Türk yazar (ö. 2013)
  • 1922 - Judy Garland, doğdu.Amerikalı aktris (ö. 1969)
  • 1923 - Pierre Loti, Fransız romancı (d. 1850) Bir çok kez İstanbul’a gelen yazarın adı Sultanahmet’te oturduğu sokağa ve Haliçte’ki kahveye verildi.
  • 1925 - Leonid Mitrofanoviç Bolhovitinov ( d. 5 Ocak 1871 - ö. 10 Haziran 1925), Rus asker ve doğubilimci. Çin ve Japonya devletleri ve bu devletlerin silahlı kuvvetleri üzerine birçok bilimsel yapıtları var, I. Dünya Savaşı sırasında Rusya Kafkas Ordusu Kurmay Başkanı oldu.Soylu kökenli bir Ortodoks'tur. Moskova Piyade Askerî Okulu'nu (1892) ve Nikolayevsk Kurmay Akademisi'ni (1898) bitirdi. 1905'te albay, 1914'te tuğgeneral, 1917'de tümgeneral rütbesi aldı. 1898’de Askerî Akademi'yi bitiren Bolhovitinov, 14. Gürcistan Alayı'nda, 1900-01 Çin’de, 1902-03’te Port Artur’da görev yaptıktan sonra 1904-05’te Rus-Japon Savaşı'na katıldı. Birçok askerî nişan ve madalya sahibidir.  Albay rütbesindeyken kaleme aldığı Conditions of troops movement from the city of Troitskosavsk to Kalgan via Urga adlı bir askerî makalesi vardır. 21 Haziran 1914'te generalliğe terfi edildikten sonra Temmuz 1914'te Kafkas Ordusu'na atandı. Sarıkamış Savaşı'ndan sonra 31 Ocak 1915'te Kafkas Ordusu'nun Kurmay Başkanı (1914-1916), 1916-1917 yıllarında Kafkas Cephesi Kurmay Başkanı oldu, Haziran 1917'de Batı Cephesi'ne transfer oldu ve tümgeneral rütbesi alarak Batı Cephesi 1. Kolordu Komutanlığını yaptı. 11 Aralık 1915 tarihinde Türkiye'de tanınmasını sağlayan Bolhovitinov 11 Aralık 1915 Tarihli Resmi Ermeni Raporu'nu hazırladı.Rus İmparatorluğu yıkıldıktan sonra 1918'de katıldığı Kızıl Ordu ile tekrar Kafkasya'da görev yaptı. Ailesinin yaşadığı Yekaterinodar  (bugünkü Krasnodar)Beyaz Ordu tarafından ele geçirilince, ailesi için oraya gitti, fakat tutuklanınca hakkında idam hükmü çıkarıldı. General Anton Denikin tarafından rütbesi ere indirilerek cezası bağışlandı ve Beyaz Ordu saflarında savaştı. Eylül 1919'da tümgeneral rütbesi yeniden geri verildi. Beyaz Ordu savaşı kaybedince Kasım 1920'de Türkiye'ye tahliye edildi ve Bulgaristan'a gitti. Çeşitli görevlerde bulunduktan sonra, Bulgaristan'da görev yaparken Harmanlı köyüne gitti ve burada 10 Haziran 1925 tarihinde intihar etti. Burada yerel mezarlığa gömüldü. Bolhovitinov yazdığı bir makalede intiharından Anton Denikin'i sorumlu tutar. Öncesinde Denikin kendisini, Beyaz Ordu Gönüllüler Ordusu'nda iken KGB ajanı olmakla ve denilenleri kayıtsız şartsız yerine getirmekle suçlamıştır. I. Dünya Savaşı yıllarında Tuğgeneral rütbesiyle Rusya'nın Kafkas Ordusu Kurmay Başkanlığı görevi yürütürken Kafkasya Canişinliği'nin Askerî İşlerden Sorumlu Yardımcısı için hazırladığı bir rapor ile tanınmıştır. 2008’de Mehmet Perinçek'in Rusya Devleti Askerî Tarih Arşivi'nde yaptığı çalışma sonucu tercüme edilerek Türkçede Bolhovitinov 11 Aralık 1915 Tarihli Resmi Ermeni Raporu adıyla yayınlanmıştır.


  • 1926 -Antoni Gaudí ya da tam adıyla Antoni Plàcid Guillem Gaudí i Cornet (25 Haziran 1852 - 10 Haziran 1926) İspanya’da Art Nouveau akımının İspanyol öncüsü olan Katalan mimar. Barselona’nın en ünlü mimari eserlerinin yaratıcısıdır. 25 Haziran 1852’de Katalonya’nın Reus kentinde doğdu. Bir bakır ustasının oğludur. 1869’da başladığı mimari eğitimi, askerlik hizmeti ve çeşitli nedenlerle sekiz yıl sürmüştür. 1878’de eğitimini tamamladığı Barselona kenti, tüm sanatsal etkinliklerinin merkezi olmuş ve kişiliğinin gelişiminde büyük yer tutmuştur. O dönem, Barselona’da özellikle tekstil endüstrisinin gelişmesiyle orta sınıfın güçlendiği, zenginliğin ve şehirsel gelişimin arttığı bir dönemdi. Gaudí, Fransız mimar Eugene Viollet-le-Duc ve “süsleme, mimarinin kaynağıdır” diyen İngiliz düşünür John Ruskin’in fikirlerinden etkilenmiştir. Zamanla 19. yüzyılın baskın tarihi stillerinin ötesine geçerek, kendi sınıflandırılması güç estetiğini yaratmıştır. İlk önemli eseri, Vicens ailesi için 1883-1888 tarihleri arasında yaptığı Barselona’daki Casa Vicens adlı yazlık ev idi. Daha sonra Eusebi Güell adlı sanayici ile güçlü bir ilişki kurarak bu aile için yaptığı eserlerle Barselona’da prestij edinmiştir. Bu eserler, Güell Pavilyonu, Güell Sarayı, Güell Mahzeni, Colonia Güell Türbesi ve Güell Parkı’dır. Diğer önemli eserleri arasında Teresano Koleji, kendisine yılın binası ödülünü kazandıran Celvet Evi, Bellesgurad Villası, Battlo Evi ve La Pedrera adıyla bilinen Casa Milà bulunur. En ünlü eseri ise hayatını adadığı, yapımı halen süren La Sagrada Familia bazilikasıdır. Gaudí, 1882’de Francesc de Paula Villar y Lozano tarafından yapımına başlanan bu kiliseyi tamamlama işini 1883'te üzerine aldı. Gittikçe daha fazla zamanını bu esere ayıran Gaudí, 1908’de başka proje almayı bıraktı ve 1926’daki ölümüne kadar sadece La Sagrada Familia ile uğraştı. Gaudi, tüm mimari bilgisini karmaşık semboller sistemi ve inancın gizemlerine ilişkin görsel açıklamalarla birleştirerek bir 20. yüzyıl katedrali yaratmayı arzuluyordu. Sadece tüm enerjisini esere ayırmakla kalmadı, stüdyosunu da inşaata taşıdı. 7 Haziran 1926'da, 73 yaşında bir trafik kazası sonucu projesini tamamlayamadan öldü ve La Sagrada Familia'ya gömüldü. 7 Haziran 1926'da Gaudi, bitmek üzere olan eseri La Sagrada Familia'nın Sant Felip Neri kilisesi manzarasından bakmak için yürürken kendisine bir tramvay çarptı. Cebinde kimlik belgeleri olmadığı ve perişan kıyafetleri olduğu için işsiz evsiz bir dilenci zannedildi ve ilk anda acil yardımı alamadı. Yerde hareketsizce yatarken yoldan geçen bazı insanlar onu fark etti ve onu taksi ile Santa Creu Hastanesine taşıdı ve burada ilk yardım aldı. Ancak Gaudí'nin durumu tedaviye geç kalındığı için kötüleşti. Gaudí 10 Haziran 1926'da 73 yaşında öldü ve iki gün sonra defnedildi. Cenazesinde büyük bir kalabalık vardı. Mezar taşında şu yazıyı taşımaktadır:  Antoni Gaudí Cornet, 74 yaşında örnek bir hayat adamı ve olağanüstü bir ustaydı. Haziran 1926'nın onuncu gününde Barselona'da dindar bir şekilde öldü; bundan böyle o kadar büyük bir insanın külleri ölülerin dirilişini bekler. Huzur içinde yatsın. Gaudí, koyu bir Katolik ve ateşli bir Katalan milliyetçisiydi. Katalanca konuşmanın yasalara aykırı olduğu bir dönemde, Katalanca konuştuğu için tutuklandığı bilinir. İlerleyen yaşında kendini tamamen dini bir yapıya adaması da dindarlığından kaynaklanır. Gaudí, bir dahi olarak kabul edilmekle birlikte renk körü olduğuna dair bir iddia vardır. Bu iddiaya göre, eserlerini yardımcısı  Josep Maria Jujol olmadan yaratması mümkün değildi. Gaudí’nin eserlerinin sekiz tanesi   UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alır. Park GüellPalau Güell ve Casa Milà 1984’te, La Sagrada Familia’nın “İsa’nın Doğuşu” cephesi ile yeraltı türbesi, Casa Vicens, Casa Battlo ve Colonia Güell Türbesi 2005'te UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir. Gaudí, 1908’de iki Amerikalı girişimciden New York'ta bir otel yapma önerisi almış ve 300 metre yüksekliğinde bir bina tasarlamıştı. Ancak bu proje Gaudí’nin 1901-1910 arasında sanatçıyı halsiz düşüren uzun süreli hastalığı nedeniyle gerçekleşmemiştir. Gaudí'nin projesinin, 11 Eylül 2001’de yıkılan Dünya Ticaret Merkezi yerine yapılacak bina için uygulanması önerilmiştir. 2013'ten beri, Antonio'nun öldüğü gün 10 Haziran onun anısına Dünya Art Nouveau Günü olarak kutlanmaktadır.
  • 1932 - Haluk Kurdoğlu, doğdu. Türk sinema ve tiyatro sanatçısı (ö. 2004)
  • 1940 - Marcus Garvey, ABD'de ilk önemli Siyah hareketini (1919-1926) örgütleyen Jamaikalı Siyah önder (d. 1887)
  • 1949 - Sigrid Undset, Norveçli romancı (1928'de Nobel Edebiyat Ödülü sahibi) (d. 1882)
  • 1950 - Rasim Kara, doğdu. Türk kaleci ve teknik direktör
  • 1959 - Carlo Ancelotti, doğdu. İtalyan futbolcu ve teknik direktör
  • 1962 - Kemal Kuruçay, doğdu. Türk oyuncu
  • 1965 - Elizabeth Hurley, doğdu. İngiliz aktris ve model
  • 1966 - Hamdullah Suphi Tanrıöver, Türk edebiyatçı, yazar, öğretmen ve milletvekili (d. 1885)
  • 1967 - Spencer Tracy, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1900)
  • 1973 - Erich von Manstein, Alman general (d. 1887)
  • 1984 - Halide Nusret Zorlutuna, Türk şair ve yazar (d. 1901)
  • 2002 - John Gotti, Amerikalı gangster (d. 1940)
  • 2004 - Ray Charles, Amerikalı müzisyen (d. 1930)
  • 2007 - Ufuk Güldemir, Türk gazeteci (d. 1956)
  • 2008 - Cengiz Aytmatov, Kırgız edebiyatçı, çevirmen ve gazeteci (d. 1928)
  • 2009 - Faruk Bayülkem, Türk psikiyatr ve nörolog hekim (d. 1912)
  • 2010 - Sigmar Polke, Alman ressam ve fotoğrafçı (d. 1941)



Hiç yorum yok:

Yorum Gönder