OLAYLAR:
M.Ö. 470- Yunanlı Filozof Sokrates doğdu.
M.Ö. 781 - Tarihte ilk kez bir güneş tutulması Çin'de kayıtlara geçti.
- 980 - “Davranışların en iyisi iyi niyetten doğandır. Niyetin en iyisi ise bilimden ortaya çıkandır” diyen bilim adamı İbn-i Sina doğdu.
- 1783 - Montgolfier Kardeşler, sıcak hava balonlarını halka tanıttılar ve ilk uçuşu gerçekleştirdiler.
- 1844 - Almanya'da Silezya bölgesinde dokumacılar ayaklandı.
- 1876 - 30 Mayıs 1876 Darbesi ile tahttan indirilen Osmanlı Padişahı Abdülaziz, gözaltında bulundurulduğu Feriye Sarayları'nda bilekleri kesilmiş olarak ölü bulundu. Doktorlar tarafından intihar ettiğine karar verilmişse de, yaygın kanı öldürüldüğü yönündedir.
- 1877 - Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında savunma anlaşması imzalandı. Anlaşma gereğince toprak mülkiyeti Osmanlı Devleti’ne ait olarak kalmak üzere Kıbrıs’ın idaresi İngiltere’ye veriliyordu. Uygulama 1 yıl sonra, 4 Haziran 1878 tarihinde gerçekleştirildi.
- 1878 - Kıbrıs’ın idaresinin geçici olarak Birleşik Krallık'a bırakıldığı "Kıbrıs Antlaşması" imzalandı. 16 Ağustos 1960 tarihine kadar sürecek olan ve Britanya Kıbrısı olarak adlandırılan idare kuruldu.
- 1915 -Azra Erhat (4 Haziran 1915; Şişli, İstanbul - 6 Eylül 1982; İstanbul), Türk deneme ve inceleme yazarı, Eski Yunan ve Roma dilleri uzmanı, filolog, arkeolog, çevirmen ve düşünce insanı. Özellikle Eski Yunan klasiklerinden yaptığı çevirilerle tanınmıştır. A. Kadir ile birlikte gerçekleştirdiği İlyada ve Odissea çevirileri referans kabul edilir. 4 Haziran 1915’te İstanbul-Şişli’de doğdu. İlk ve ortaöğrenimini Belçika’da yaptı. 1939’da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’ni bitirerek Klasik Filoloji Bölümünde Georg Rohde'nin asistanı olarak göreve başladı. 1946’da doçent oldu. 1948’de aynı fakültedeki öğretim üyeleri Pertev Naili Boratav, Behice Boran, Adnan Cemgil, Niyazi Berkes’le birlikte üniversiteden uzaklaştırıldı. 1949-1950 arasında Yeni İstanbul ve Vatan gazetelerinde çalıştı. Uluslararası Çalışma Örgütünde (ILO) kütüphanecilik yaptı. İlk çevirileri Tercüme dergisinde çıktı. Sofokles, Aristofanes gibi yazarların eserlerini Türkçeye kazandırdı. Yeni Ufuklar dergisinin yazarlarından biri olan Erhat, bu dergi çevresinde gelişen Hümanist anlayışın öncüleri arasında yer aldı. Batı uygarlığının kökenini ve Anadolu’ya dayandıran ve Anadolu kültürlerini bir bütün olarak gören Halikarnas Balıkçısı ile aynı görüşleri paylaştı ve aralarında derin bir yakınlık doğdu. Yine çok yakınındaki Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte çevirdiği Hesiodos’un Theogonia ve "İşler ve Günler" adlı yapıtlarıyla Hesiodos üzerine araştırmaları, 1977’de "Hesiodos, Eserleri ve Kaynakları" adıyla basıldı. Bu üç isim bir arada "Mavi Yolculuk" terimini Türk ve dünya literatürüne kazandırdılar. Azra Erhat, kansere yakalandı. Londra'da tedavi gördü, ama sonuçsuz kaldı. 6 Eylül 1982'de 67 yaşındayken İstanbul’da öldü. Bülbülderesi Mezarlığı’na defnedildi. Azra Erhat’ın vasiyeti üzerine; mezar taşında Füreya Koral’ın yaptığı bir kuş vardır. 2016 yılında Erhat'ın mezar taşındaki kuş saldırıya uğramıştır.[1] 2022'de saldırı yinelenmiş, Koral'ın çalışması parçalanmıştır. İBB Miras ekipleri tarafından onarılarak yerine tekrar konmuştur. Atatürk'ü İlyada kahramanlarından Hektor'a benzetmesinin bir dönem sebep olduğu tartışmalarla da gündeme gelmiştir. Şadan Gökovalı'nın manevi annesidir.
- 1917 - Pulitzer Ödülleri ilk kez verilmeye başlandı.
- 1930 - Türk Tarih Kurumu'nun temelini oluşturan Türk Tarihi Tetkik Heyeti ilk toplantısını yaptı. Ekip, 16 kişiden oluşuyordu. Heyet Başkanlığına Tevfik Bey (Bıyıklıoğlu) seçildi.
- 1932 - Türkiye'deki yabancıların kamu işlerinde çalışması yasaklandı.
- 1936 - Fransa'da seçimleri sol kazandı. Halk Cephesi ittifakının lideri sosyalist Léon Blum Başbakan oldu.
- 1937 - Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Kanunu, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.
- 1940 - II. Dünya Savaşı: Alman güçleri Paris'e girdi. Şehri, ancak 10 gün sonra (14 Haziran 1940) tam olarak kontrol altına alabileceklerdir.
- 1943 - Toprak mahsullerinden vergi alınmasını öngören yasa kabul edildi. Buna göre her çeşit toprak ürünü vergiye tabi oluyor. Toprak Mahsulleri Vergisi 4 Haziran 1943'te Şükrü Saraçoğlu hükûmeti tarafından, büyük çiftçinin elinde birikmiş olan yeni serveti toplama amacıyla çıkarılan vergidir. 1925'te kaldırılan Aşar Vergisi'nden beri tarım kesimine yönelik ilk büyük çaplı dolaysız vergidir ve 1946'da kaldırımasına kadar bu kesimden 167 milyon lira toplamıştır. Yine Aşar Vergisi'ne benzer olarak, gayri safi üretimin yüzde onunun toplanmasını öngörmüştür. Her ne kadar hükûmet büyük çiftçiyi hedeflemiş olsa da, verginin yükünü en çok hisseden kesim piyasa için üretim yapmayan, yoksul ve yaşam düzeyi düşük olan küçük çiftçi olmuştur. Buna rağmen bu vergi; büyük çiftçi ve büyük toprak sahiplerini, onların maddi koşullarını büyük ölçüde etkilememiş olmasına rağmen, oldukça mutsuz etti ve bu kesimlerin hükûmetten soğumasında rol oynadı.
- 1944 - II. Dünya Savaşı: Roma, Müttefikler'in eline geçti ve Mihver Devletleri'nin kaybettiği ilk başkent oldu.
- 1944 - II. Dünya Savaşı sırasında Alman savaş gemileri, ticaret gemisi biçimine sokularak Boğazlar'dan geçiyordu. Birleşik Krallık bu durumu Türkiye nezdinde protesto etti.
- 1945 - Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde tartışmalara neden olan Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu kabul edildi.
- 1946 - Juan Peron, Arjantin Cumhurbaşkanı oldu.
- 1961 - ABD Başkanı John F. Kennedy ile SSCB Devlet Başkanı Nikita Kruşçev, Viyana'da bir araya geldi.
- 1966 - Şiirlerinde komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla tutuklanan Aşık İhsani’nin eşi Aşık Güllüşah 8 yaşındaki oğlu ile birlikte Sultanahmet Cezaevi önünde saz çalarak eşi için yazdığı şiiri okudu.
- 1969 - TÖS’ün Eğitim Bildirisi’nden: “31 bin 882 ilkokula karşı 40 bin Kur’an kursu var; yalnızca 12 bini resmi izne sahip.”
- 1970 - İstanbul Üniversitesi Senatosu, asistanların ve öğrencilerin “yönetime katılma” talebini Anayasa’ya aykırı bulmakla birlikte “prensipte” kabul etti
- 1970 - Ekrem İmamoğlu, doğdu. Türk iş adamı ve siyasetçi
- 1970 - "Altın Portakal" Sinema Ödülünü, baş rolünü Yılmaz Güney'in oynadığı Bir Çirkin Adam filmi kazandı.
- 1970 - Manisa'da aşırı sağcılar mini etekli kızlarla uzun saçlı ve favorili erkeklere saldırdı. Manisa’da “mini etekli” bir Emniyet Sandığı çalışanı öğle yemeğinden sonra işyerine dönerken ana caddede yaklaşık 200 kişilik bir grubun saldırısından zorlukla kaçıp bir işyerine sığındı. Gece de ”Çocuk Parkı”nı basanlar, oturan gençlerin sakal ve bıyıklarını kesti, ardından Golf Kulübü’nü bastı.
- 1972 - 204 belediye ve 3995 muhtarlık için seçim yapıldı; Adalet Partisi 100 belediye başkanlığı kazandı.
- 1972 - California Üniversitesi profesörlerinden siyah eylemci Angela Yvonne Davis, gizli örgüt kurmak, cinayet ve adam kaçırma suçlarından beraat etti. Jürinin bütün üyeleri beyazdı.
- 1973 - ATM'nin (Bankamatik) patenti alındı.
- 1973 - Yavuz Zırhlısı, Gölcük'te yapılan törenle Donanma'dan çıkarıldı. Birinci Dünya Savaşı’nda, Alman zırhlıları ”Goben” ve ”Breslau” Osmanlı Devleti’ne sığınmış; bu zırhlılara bayrak çekilerek, ”Yavuz” ve ”Midilli” adları verilmişti.
- 1974 - Uluslararası Hukukçular Komitesi, Uganda'da İdi Amin'in iktidarı ele geçirmesinden bu yana 250 bin kişinin öldürüldüğünü açıkladı.
- 1975 - Bursa İş Mahkemesi 5 bin işçinin çalıştığı TOFAŞ Otomobil Fabrikası’nda toplu pazarlık yapma yetkisini DİSK’e bağlı Maden-İş Sendikası’na verdi.
- 1975 - Angelina Jolie, doğdu. Amerikalı aktris
- 1978 - Kıbrıs’ta Halkçı Parti Başkanı Alper Orhon: “Kıbrıs’ta 10 köy MHP’lilerle dolduruldu. Kamu iktisadi kuruluşlarının başındakiler AP, MHP ve MSP’li”
- 1979 - 111 kişinin hayatını kaybettiği Kahramanmaraş Olayları sanığı 885 kişinin davası başladı.19-25 Aralık 1978 tarihleri arasında 111 kişi dinci-faşistlerce katledilmişti.
- 1980 - Çorum’da Yahya Bakan ve Osman Aksu adlı sağ görüşlü kişiler, bir inşaatta öldürülmüş olarak bulundular.
- 1980 - MHP Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak’ın öldürülmesinin ardından Kayseri’de kaçırılıp işkence edilen eski Milli Eğitim Müdürü TÖB-DER üyesi Çetin Soysal tabancayla öldürülerek yola atıldı. Lise öğrencisi Ali Koç da ülkücülerin silahlı saldırısında hayatını kaybetti.
- 1981 - 12 Eylül Darbesi'nin 5. idamı: 11 Şubat 1980'de sol görüşlü avukat Erdal Aslan'ı öldüren sağ görüşlü militan Cevdet Karakaş, idam edildi.
- 1984 - Tokat Reşadiye’ye bağlı Cihet köyüne, kolluk güçleri tarafından düzenlenen operasyon sonucu Devrimci Yol güçleriyle çıkan çatışmada militanlardan Ahmet Pehlivan (1953/ Artvin) ve Ayhan Gökvelioğlu (1956/ Tokat- Çamlıbel) öldürüldü.
- 1986 - İzmir 9 Eylül Üniversitesi'nde bir kız öğrenci, Ramazan günü okula askılı elbiseyle geldiği gerekçesi ile, polis tarafından dövüldü.
- 1987 - Ankara Valiliği, 12 Eylül 1980 sonrasında feshedilen Türk Dil Kurumu’nun üyelerince 18 Nisan 1987’de kurulan “Dil Derneği”nin faaliyetini durdurdu. Gerekçe: “Türk Dil Kurumu’nun yerine kanunla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun kurulmuş olması.”
- 1987 - Siirt Cumhuriyet Savcılığı, SHP MKYK üyesi Turgut Atalay’ın Nisan ayında SHP’nin Siirt Bölge Toplantısı’nda yaptığı konuşmada “Kürtçülük propagandası yaptığı” iddiasıyla hazırladığı soruşturma dosyasını 7.Kolordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Savcılığı’na sevketti.
- 1989 - Polonya'da ilk serbest seçimler yapıldı. Seçimleri Dayanışma Sendikası kazandı.
- 1989 - İran’ın dini lideri Ayetullah Humeyni’nin ölümü nedeniyle Türkiye’de bayraklar yarıya indirildi.
- 1989 - Tiananmen Meydanı Olayları: 15 Nisan'dan beri süregelen Pekin'deki Tiananmen Meydanı'ndaki rejim aleyhtarı göstericilere, Çin Halk Kurtuluş Ordusu müdahale etti. Çok sayıda gösterici katledildi, 7000'den fazla gösterici de yaralandı.
- 1990 - Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP) resmen kuruldu.
- 1992 - III. İzmir İktisat Kongresi toplandı.
- 1994 -Ankara Büyükşehir Belediyesi‘nin RP’li Başkanı Melih Gökçek, heykeltraş Mehmet Aksoy’un eseri olan ve Altınpark’a dikiliyken 21 Mayıs’ta kaldırtıp depoya attırdığı 2 heykel için ATV’de “Ahlaksızlığın adını sanat koymuşlar. Ben böyle sanatın içine tükürürüm” dedi.
- 1994 - İslam toplumunda kadınların baskı altında olduğunu söyleyen Bangladeşli yazar Teslime Nesrin, radikal dinciler tarafından ölümle tehdit edildi.
- 1994 - Kaçırılan Kürt işadamı Savaş Buldan ve 2 arkadaşı Melen Çayı’nın kenarında işkence edilip kurşunlanarak öldürülmüş olarak bulundu.
- 1995 - 12 Eylül döneminde kapatılmış olan Adalet Partisi yeniden kuruldu.
- 1997 - Irak'ın kuzeyinde terör örgütü PKK'ya karşı yürütülen Çekiç Harekâtı'na katılan askerî bir helikopter, Zap Kampı yakınlarında düştü. Hakkâri'de görevli sekiz subay, iki astsubay ve bir er öldü.
- 1998 - Karadeniz Ekonomik İşbirliğini (KEİ) uluslararası bir örgüte dönüştüren KEİ Şartı, 11 ülke tarafından Ukrayna'nın Yalta kentinde imzalandı.
- 2000- İsrail’de ‘Duvarın Kadınları’ grubu 11 yıllık mücadele sonunda kadınların da Ağlama Duvarı önünde dua etme hakkını kazandı.
- 2001 - Gaffar Okkan suikastıyla ilgili olarak, Hizbullah mensubu biri kadın 10 kişi yakalandı.
- 2001- Öğretim Elemanları Sendikası (ÖES) yeni öğretim yılında derslerin ilk 10 dakikasında Dünya Bankası ve IMF politikalarını eleştirme kararı aldı.
- 2002 - Tayland’da Birmanya sınırında bir okul otobüsüne ateş açıldı; altı öğrenci öldü, 11’i ağır 15’i yaralandı.
- 2003 - ABD Başkanı George Bush, Filistin başbakanı Mahmud Abbas (Ebu Mazen) ile İsrail başbakanı Ariel Şaron’u Ürdün’ün Akabe kentinde buluşturdu. Akabe zirvesinde iki lider çatışmanın sonlandırılmasına yönelik sözler verdi.
2003 - Kudüs’te ilk kez Ortodoks bir Yahudi belediye başkanlığına seçildi. Evinde televizyon bulunmayan 12 çocuklu Uri Lupolianski oyların yüzde 52’sini aldı. Kudüs’te yaşayan 220 bin Filistinli seçimi boykot etti. - 2003 - Enerji, Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikası (ESM) ile Tek Gıda-İş Sendikası üyesi çalışanlar, TEKEL Ankara İçki Fabrikası önünde TEKEL’in özelleştirilmesini protesto etti. Çalışanlar “Tayyip’i alana Unakıtan bedava” sloganını da attı. İstanbul Sendikalar Birliği’ne üye bir grup sendikacı, 22 Mayıs’ta TBMM’de kabul edilen yeni İş Yasası’nı veto etmesi için Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’e Sirkeci Postanesi’nden telgraf çekti.
- 2003 - KESK Genel Başkanı Sami Evren, oyuncu Mustafa Alabora ve oğlu Mehmet Ali Alabora’nın da aralarında bulunduğu 38 kişi hakkında, 26 Ocak 2003’de ABD’nin Irak’a müdahalesine karşı Beyazıt’ta “izinsiz gösteri düzenledikleri”gerekçesiyle 3 yıl hapis istemiyle dava açıldı.
- 2004 - İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi Marquis de Sade’nin “Yatak Odasında Felsefe” kitabının toplatılıp imha edilmesine karar verdi. Kitap yazılışından 207 yıl sonra Ayrıntı Yayınları tarafından Türkçeye çevrilebilmişti.
2004 - Tüketici fiyatları 32 yıl sonra ilk kez 8.88 oranında artarak tek haneyi gördü. - 2005 - Birçok kentten Ankara’ya gelen Eğitim-Sen’liler sendikanın kapatılma kararını Sıhhiye Meydanı’nda protesto etti.
2005 - Kuzey Irak’ta Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), kendi parlamentolarının ilk oturumunu yaptı. Irak Devlet Başkanı ve KYB lideri Celal Talabani “Irak’ın federal, demokratik, birleşik ve çoğulcu bir Irak olmasını arzu ediyoruz” dedi. - 2006 - Peru'da başkanlık seçimlerinin ikinci turunda, sosyal demokrat Alan García zaferini ilan etti ve Alejandro Toledo'nun yerine Devlet Başkanı oldu.
- 2007 - Tunceli’nin Pülümür ilçesinde Kocatepe Karakoluna düzenlenen saldırıda 7 asker yaşamını yitirirken 7 asker yaralandı.
- 2008- İzmit-Adapazarı Goodyear, Pirelli ve Brisa fabrikalarında Lastik-İş üyesi yaklaşık 4 bin işçi grev oylamasında “Evet” dedi.
2008 - İstanbul Halkevleri’nden bir grup, ulaşıma yapılan % 10’luk zammı Gezi Parkı’ndan Saraçhane’ye ayakkabısız yürüyüşle protesto etti - 2009 - 2009- Hong Kong’da yaklaşık 150 bin kişi, Tiananmen Katliamı’nın 20. yılı anması için toplandı.
- 2009 - Masum Türker’in, Demokratik Sol Parti’nin genel başkanlığına seçilmesinin ardından, partinin kurucu genel başkanı Rahşan Ecevit DSP’den istifa etti. Rahşan Ecevit’in ardından, DSP milletvekili Emrehan Halıcı da istifasını verdi.
- 2011 - Adana’da sendikalar, meslek örgütleri, partiler ve sol gruplar Hopa’da Metin Lokumcu’nun ölümüyle sonuçlanan olayları protesto etti.
- 2012 - Adana’da Alevi Bektaşi Federasyonu sendika ve meslek örgütlerinin de desteklediği “Savaşa Hayır” mitingini gerçekleştirdi.
- 2013 - GEZİ PARKI:Gezi parkı eylemleri sürüyor: KESK iş bırakma eylemini 1 gün önceye çekip 2 güne yaydı. 2 bin KESK’li işçi G.Saray’dan Gezi Parkı’na yürüdü. Polis Gümüşsuyu/Gazhane Caddesi üzerinde kurulan barikatları dağıtmak için gece müdahale etti. Beşiktaş/ Çarşı grubu akşam üzeri Divan Otel tarafından meşalelerle Gezi Parkı’na girdi. Polis Gümüşsuyu/ Gazhane Caddesi üzerinde kurulan barikatları dağıtmak için gece müdahale etti. “Boyun eğme” pankartının ardından AKM’nin ön cephesine başka pankartlar da asılmaya başlandı. Kadınlar Taksim Meydanı civarında duvarlara yazılan ırkçı-cinsiyetçi küfürleri sildi. İstanbul Çapulcular Orkestrası -“Gezi Flarmoni” akşam Gezi Parkı’nda konser verdi. Çağlayan Adliyesi’nde avukatlar Gezi Parkı eylemlerine destek gösterisi yaptı. İstanbul Sarıgazi’de Hakan Yaman gece eve dönerken gaz kapsülüyle yaralandı, polislerce gözüne bir cisim sokuldu ve ateşe atıldı. Abdullah Cömert’in cenazesi akşama doğru Armutlu Mezarlığı’nda toprağa verildi, sonrasında polisle çatışma çıktı. Samsun’da yaklaşık 2.500 kişi Gezi Direnişi’ne destek yürüyüşü yaptı. İzmir’de Gezi protestocuları Enternasyonal Fuar Alanı’nın önünde barikat kurup polisle çatıştı. Zonguldak’ta 300 kadar lise öğrencisi Gezi Direnişi’ne destek için okul kıyafetleriyle yürüyüş yaptı. Edirne’de 10 bin kişi akşam destek yürüyüşü yaptı. Malatya’da yaklaşık 1.000 kişi yürüdü, AKP İl binasına yönelen gruba polis engel oldu. Antalya’da yaklaşık 600 avukat Gezi Direnişi’ne destek için Antalya Müzesi’nden Cumhuriyet Anıtı’na yürüdü. Bologna’da öğrenciler Gezi Direnişi’ne destek için Plazza Verdi Meydanı’na bir fotinya dikip altına Nazım’ın bir şiirinden bir dize koydu: ”Yürümek iyiye, haklıya, doğruya / Dövüşmek yolunda iyinin, haklının, doğrunun / Zapt etmek iyiyi, haklıyı, doğruyu”. Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin Duhok kentinde çalışan işçiler Gezi protestocularına destek selamı gönderdi. Yunanistan Komünist Partisi üyeleri Gezi Direnişi ile dayanışma için Atina sokaklarına indi.
- 2015 - Gana’nın başkenti Akra’da akaryakıt istasyonunda meydana gelen patlamada 150 kişi hayatını kaybetti. Felaketin ardından ülkede üç günlük yas ilan edildi.
- 2019 - 22 Mart’ta Zorlu PSM’deki konserinde Deniz Gezmiş,Yusuf Aslan,Hüseyin İnan ve Berkin Elvan’ın fotoğraflarını göstererek “Sıradaki şarkım, devlet tarafından zalimce katledilen bu güzel insanlara gelsin” diyen Alpay hakkında bir seyircinin ihbarı üzerine soruşturma başlatıldı.
ÖLÜMLER:
- 1086 - Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurucusu (d. ?)
- 1742 - Guido Grandi, İtalyan matematikçi (d. 1671)
- 1798 - Giacomo Girolamo Casanova (2 Nisan 1725 Venedik - 4 Haziran 1798, Dux Bohemia, şimdiki Duchcov, Çek Cumhuriyeti) ünlü bir maceracı, yazar ve çapkın. Don Juan'a birçok kadını ayarttığından dolayı benzetilmesine rağmen, Casanova karşı taraftaki kurmacadan çok daha farklıydı. Casanova ilişkileri olan kadınları gerçekten çok severdi ve çoğu zaman hadiselerinden sonra uzun süre arkadaş kalırdı. Sayısız aşk macerası Casanova'nın sadece bir yüzüdür.Casanova, sayısız yolculuğunda, Papa Clement XIII, Büyük Catherine (Katrin, Katerin), Büyük Frederick (daha sonra da güzel bakışlarına yorumda bulunan), Madame de Pompadour, Fransızca öğretmeni Crebillion, Voltaire, Benjamin Franklin gibi daha birçok tarihsel figürle karşılaşır. Mozart'ın Don Giovanni galasında mevcut bulunmuş ve büyük bir olasılıkla Lorenzo Da Ponte'nin opera kitabında son dakika düzeltmeleri yapmıştır. Casanova iş adamı rolünü aldığı halde, diplomat, casus, politikacı, filozof, sihirbaz ve yazardır aynı zamanda. Yirminin üzerinde kitap ve çok sayıda oyun, (Polonya'nın kuşatmasını ve tarihini anlatan çevirisi- "Istoria della tubolenze della Polonia") hayranlıkla beğenilir. Hazırcevaplık, sosyal büyü ve paranın kendisine bedavaca verilmesi yaşamının büyük bir kısmını kaplar.
- 1809 - Nikolaj Abraham Abildgaard, Danimarkalı ressam (d. 1743)
- 1830 - Antonio José de Sucre, Bolivya'nın ikinci devlet başkanı (d. 1795)
- 1838 - Anselme Gaëtan Desmarest, Fransız zoolog ve yazar (d. 1784)
- 1872 -Johan Rudolph Thorbecke (14 Ocak 1798 – 4 Haziran 1872) 19. yüzyılın en önemli Hollandalı siyasetçilerinden biri olan bir Hollandalı politikacı ve liberal devlet adamıydı. 1848'de hemen hemen tek başına Hollanda Anayasası'nın revizyonunu hazırladı ve böylece krala daha az güç verildi ve Hollanda Devletlerine daha fazla imkân sağladı.
- 1875 - Eduard Mörike, Alman şair (d. 1804)
- 1931 - Hüseyin bin Ali el-Haşimi, bilinen adıyla Şerif Hüseyin ( d. 1852, İstanbul - ö. 4 Haziran 1931, Amman), 1908-1916 yılları arasında Mekke Şerifi, 1916-1924 arası Hicaz Kralı olan Arap lideri. 1852 yılında İstanbul'da doğdu. 1893 yılında yine İstanbul'a çağrıldı. 1908'de II. Abdülhamid tarafından Mekke Şerifi olarak atandı. I. Dünya Savaşı sırasında Arapların bağımsızlığı için ayaklanma başlattı ve Birleşik Krallık'tan destek gördü. 1916 yılında bağımsızlığını ilan ederek kendini Hicaz Kralı ilan etti. Arabistanlı Lawrence ile birlikte isyana önderlik etti. Savaştan sonra kurulan İngiliz ve Fransız Manda yönetimlerini kabul etmeyerek, kendisini tüm Arap ulusunun kralı ilan etti. Versailles Antlaşması'nı kabul etmemesi nedeniyle, İngilizlerle arası açıldı. Bu sıralarda İngilizlerin desteklediği Suudi ve Vahhabi saldırılarıyla karşı karşıya kaldı. Mart 1924'te halifeliğin TBMM tarafından kaldırılmasından sonra, Mekke ve Medine'nin elinde olmasına dayanarak kendisini yeni halife ilan etti. Bir süre sonra, Suudilerin desteklediği İhvan tarafından Taif'te yakalandı ve İngilizler tarafından Kıbrıs adasına sürgün edildi. Daha sonra oradan ayrılarak, Ürdün Kralı olan oğlu I. Abdullah'ın yanına yerleşti ve 1931'de orada öldü.
- 1933 - Ahmed Haşim (1887, Bağdat - 4 Haziran 1933, Kadıköy,İstanbul) , sembolizmin öncülerinden Türk şairi. Bağdat'ta doğmuştur. Babası mülkiye kaymakamlarından ve Bağdat'ın eski ve bilinen ailelerinden biri olan Alusizadelere mensup Arif Hikmet Bey; annesi ise yine Bağdat'ın ileri gelenlerinden Kahyazadeler'in kızı Sara Hanım'dır. Meşhur tefsir alimi Mahmud el Alusi Ahmet Haşim'in babasının dedesidir. Babasının Arabistan vilâyetlerindeki memuriyetleri sebebiyle düzensiz bir ilkokul tahsili gördü. Aynı sebepten dil olarak da sadece Arapçayı öğrendi. Annesinin ölümü üzerine 12 yaşında babasıyla birlikte İstanbul'a geldi. 1897'de Galatasaray Sultanîsi'ne yatılı olarak verildi. Hâşim'in sanat ve edebiyata ilgisi Galatasaray Sultanîsi'nde başlar. Bilinen ilk manzumesi "Leyâl-i Aşkım" 1901'de "Mecmua-i Edebiyye"de yayınlandı. Bu dönemde Muallim Naci, Abdülhak Hâmid, Tevfik Fikret ve Cenab Şahabeddin'in tesiri altında kaldı. Son sınıfta iken Fransız şiirini ve sembolistleri tanıdı. Bundan sonra kendi şahsiyetini gösterdi ve ilk şiirlerini kitaplarına almadı. 1905 - 1908 yılları arasında yazdığı ve Piyâle kitabına aldığı "Şi'r-i Kamer" serisindeki şiirleri hayal zenginliği, iç ahenkteki kuvvet ve büyük telkin kabiliyeti ile dikkat çekti ve beğenildi. 1909'da kurulan Fecr-i Âtî'ye girdi. 1907'de mezun olunca Reji İdaresine memur olarak girdi. Bir taraftan da Mekteb-i Hukuk'a devam etti. I. Dünya Savaşı'ndaki askerliği (1914 - 1918) sırasında Çanakkale Cephesinde bulundu. Savaştan sonra sınavla Duyun-u Umumiye'ye girdi. Duyun-u Umumiye'den çıktıktan sonra Osmanlı Bankasına memur oldu. Anadolu Demiryolu Şirketi Meclisi İdare Azalığına tayin oldu. Ayrıca Anadolu'nun çeşitli yerlerini görme fırsatı buldu. 1924'te Paris'e, 1932'de de hastalığı sebebiyle Frankfurt'a gitti. Çeşitli yerlerde memur olarak çalışan Ahmet Hâşim, daha çok öğretmenlik yaptı. Sanâyi-i Nefise Mektebi'nde (Güzel Sanatlar Akademisi) mitoloji dersleri hocalığı ve Mülkiye Mektebi'ndeki Fransızca öğretmenliği görevlerine ölünceye kadar devam etti. "Edebiyatı ideolojinin değil, estetiğin emrine vermek." Prensibinden hareket eden Fecr-i Âtî grubunun yayın organı Servet-i Fünûn dergisinde şiirler yayınladı ve Servet-i Fünûn - Edebiyat-ı Cedide - topluluğuna yapılan hücumlara makaleleriyle katıldı. 1911'de yayınlanan Göl Saatleri adlı şiirleriyle haklı bir şöhret kazandı. Fecr-i Atî dağıldıktan sonra siyasi ve edebî akımların dışında kendisine has bir şiir ve nesir anlayışının tek temsilcisi olarak kaldı. Dış dünya gözlemlerini kendi prizmasından geçirerek anlatır; sonbahar, akşam kızıllığı ve karamsarlık önemli temalardır. Ahmet Haşim fıkraları, denemeleri ve gezi yazılarıyla da önemli bir yazardır. Düz yazılarında dili sade ve oldukça başarılıdır. Mezarı Eyüp Sultan Camii yakınındadır.
- 1941 - II. Wilhelm, Alman (Prusya) İmparatoru (d. 1859)
- 1946 - Sándor Simonyi-Semadam, Macar Başbakanı (d. 1864)
- 1949 - Maurice Blondel, Fransız düşünür (d. 1861)
- 1953 - Alwin Mittasch, Alman kimyager, bilim tarihçisi (d. 1869)
- 1961 - William Astbury, İngiliz fizikçi ve moleküler biyolog (d. 1898)
- 1968 - Dorothy Gish, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1898)
- 1973 -Fikret Adil Kamertan ya da bilinen adıyla Fikret Adil (7 Ocak 1901 - 4 Haziran 1973), Türk yazar, gazeteci ve çevirmen. 7 Ocak 1901'de İstanbul'un Çengelköy semtinde dünyaya geldi. Askeri doktor olan babası Operatör Mahmut Adil Bey Tevfik Fikret'e olan sevgisi sebebiyle oğluna Fikret ismini verdi. Fikret Adil, Mektebi Sultani'ye devam etti (1917). Son sınıftayken Milli Mücadele'ye katılmak üzere okuldan ayrıldı. İstanbul'a 1923 yılında geri döndü. İlk olarak Tanin gazetesinde çalışmaya başladı.Vakit, Akşam (Fransızca), Milliyet, Cumhuriyet, Son Posta, Politika, İkdam, Son Telgraf, Ulus, Zafer, Yeni İstanbul, Son Havadis gibi birçok gazetede yazdı. Yazarlık yaparken bir yandan da 1930 ile 1936 yılları arasında Anadolu Ajansı'nda, 1937 ile 1966 yılları arasında ise Türkiye İş Bankası'nda memur olarak çalıştı. 1966'da İş Bankası'ndan emekli oldu. Fikret Adil'in dergiler için yazdığı ilk yazısı Şebab'da yayınlandı. Hareket, Yeni Adam, Ağaç, Aydede,Yeditepe, Akis ve Meydan gibi dergilerde de sanat yazıları çıktı. Yazar ayrıca 1931 yılında Artist isimli haftalık bir sanat dergisi ve 1939 senesinde S.E.S isimli sanat, edebiyat ve sosyoloji dergisi çıkardı. Ankara Devlet Tiyatrosu ve Ankara Şehir Tiyatrolarınca sahneye konulan onu aşkın oyunu çevirdi. 1973 yılında rahatsızlanan Adil, tedavi için Zürih'e gitti. Bu şehirde öldü, Eyüp Mezarlığı'a gömüldü.
- 1989 - Dik Browne, Amerikalı karikatürist (Bastır Viking) (d. 1917)
- 1994 - Roberto Burle Marx (d. 4 Ağustos 1909, São Paulo, Brezilya – ö. 4 Haziran Rio de Janeiro, Brezilya) Park ve bahçe tasarımları ile tanınmış Brezilyalı peyzaj mimarı. Aynı zamanda ressam olarak da eserler vermiştir. Modernist peyzaj tasarımını Brezilya’ya tanıtan ilk peyzaj mimarıdır. Roberto Burle Marx, 4 Ağustos 1909 tarihinde Almanya kökenli bir baba ve Brezilya kökenli bir annenin oğlu olarak Brezilya’nın São Paulo şehrinde dünyaya geldi. Almanya’ya ressam olarak çalışmalar yapmak için giden Roberto Burle Marx bu ülkede ziyaret ettiği Dahlem Botanik Bahçesi sayesinde Brezilya’nın doğal bitki örtüsü hakkında bilgi sahibi oldu. 1930 yılında ülkesine geri döndüğünde Brezilya’nın çeşitli bölgelerinden bitkiler toplamaya başlayan Roberto Burle Marx ilk bahçe düzenlemesini 1932 yılında Lucio Costa ve Gregori Warchavchik’ın tasarladığı müstakil bir ev projesinde elde etti. 1949 yılında Rio de Janeiro şehrinin hemen dışında yer alan ve 365.000 metrekarelik bir alana yayılan Barra de Guaratiba bölgesini satın aldı ve burada Brezilya’nın çeşitli bölgelerinden topladığı bitkileri yetiştirmeye başladı. 1985 yılında Brezilya devletine armağan ettiği, yaklaşık 3.500 farklı bitki türünü içinde barındıran bu bahçe düzenlemeleri günümüzde ulusal anıt statüsünda koruma altındadır. 1955 yılında Burle Marx & Cia. Ltda. adında peyzaj mimarlık firmasını kuran Roberto Burle Marx, Brezilya başta olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde bahçe ve peyzaj düzenlemeleri gerçekleştirmiştir. 1949'da Rio de Janeiro'nun
- eteklerinde Barra de Guaratiba semtinde 365.000 m2'lik bir mülk olan Sitio de Santo António da Boca'yı satın aldı. Burle Marx, bitki örneklerini toplamak için botanikçiler, peyzaj mimarları, mimarlar ve diğer araştırmacılarla Brezilya yağmur ormanlarına keşif gezileri yapmaya başladı. Botanikçi Henrique Lahmeyer de Mello Barreto'dan bitkileri yerinde incelemeyi öğrendi ve bahçe, kreş ve tropikal bitki koleksiyonunu Guaratiba'da kurdu. Bu mülk 1985 yılında Brezilya hükümetine bağışlandı ve ulusal bir anıt haline geldi. Şimdi adı Sítio Roberto Burle Marx, IPHAN yönetiminde 3.500'den fazla bitki türüne ev sahipliği yapmaktadır. Ev, orijinal plantasyon arazisine ait bir bahçe evinin bulunduğu bir vadide yeniden inşa edildi. 2021'de Sítio Roberto Burle Marx, eşsiz Modernist tasarımı ve çevrenin ve kültürün korunmasına verdiği önem nedeniyle UNESCO tarafından Dünya Mirasları listesi'ne dahil edildi.
- 1994 - Massimo Troisi (19 Şubat 1953 - 4 Haziran 1994) İtalyan aktör, kabare sanatçısı, senarist ve film yönetmeniydi. En çok I'm Start from Three (1981) ve Il Postino: The Postman (1994) filmlerindeki çalışmalarıyla tanınır ve ölümünden sonra iki Oscar'a aday gösterilmiştir. "Duyguların komedyeni" lakaplı oyuncu, İtalyan tiyatro ve sinemasının en önemli oyuncularından biri olarak kabul edilir.Troisi, Michael Radford'un yönettiği Il Postino: The Postman'ın başarısıyla uluslararası üne kavuştu. Troisi, 1994 yılında , Il Postino'nun ana çekimleri bittikten on iki saat sonra kız kardeşinin Ostia'daki ( Roma ) evinde kalp krizinden öldü. Filmi tamamlamak için ameliyatı ertelediği bildirildi.
- 2009 - Şadan Kâmil (d. 1917, İstanbul - ö. 4 Haziran 2009, İstanbul), Türk film yönetmeni, senarist, görüntü yönetmeni. İlk filmini 1943'te çeken sinemacı, Türkiye'de sinemanın kuruluş ve gelişme sürecinde etkin rol almış bir isimdir. 4 Haziran 2009 tarihindeki ölümüne kadar Türkiye'nin yaşayan en eski film yönetmeni idi.Almanya'da Baerische Lebranstahl für Lichtbildwesen'de fotoğrafçılık ve ses kayıt mühendisliği üzerine eğitim alan Kâmil, meslek yaşamına 1943 yılında Onüç Kahraman adlı filmi yönetmekle başladı. Kısa süre sonra senaryo yazmaya başlayan sanatçı, 1949 yılından itibaren görüntü yönetmenliği de yapmaya başladı. 1958 yılında kadar 15 film yönetti. Son filmini 1958'de çektikten sonra sinemayı bıraktı ve bir süre üniversite çalışmaları yaptı. 4 Haziran 2009 Cuma günü İstanbul'da yaşamını yitirdi.
- 2013 - Joey Covington, Amerikalı baterist ve müzisyen (d. 1945)
- 2017 - Juan Goytisolo, İspanyol şair, deneme yazarı ve romancı (d. 1931)
- 2017 - Roger Smith, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve senarist (d. 1932)
- 2018 - Georgann Johnson, Amerikalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1926)
- 2019 - Keith Birdsong, Amerikalı ressam ve grafik sanatçısı (d. 1954)
- 2019 - Lennart Johansson, UEFA'nın 1990'dan 2007'ye kadarki isveçli başkanı (d. 1929)
- 2020 - Marcello Abbado, İtalyan besteci, akademisyen, orkestra şefi ve piyanist (d. 1926)
- 2020 - Milena Benini, Hırvat bilimkurgu yazarı ve çevirmen (d. 1966)
- 2020 - Rupert Neville Hine, İngiliz müzisyen, söz yazarı ve albüm yapımcısı (d. 1947)
- 2020 - Antonio Rodríguez de las Heras, İspanyol tarihçi, profesör (d. 1947)
- 2020 - Bixente Serrano Izco, İspanyol tarihçi ve siyasetçi (d. 1948)
Kaynaklar: - https://tr.wikipedia.org/ - onurvakfi.org/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder