Wagner'in tasfiyesinden sonra yeni paralı asker örgütler gündemde: Kral öldü yaşasın kral - Ogün Eratalay / soL-Özel

 Ayaklanmayla hem gücünü hem de güçsüzlüğünü gösteren Wagner, liderinin "kaza" sonucu ölmesinden sonra unutulmaya yüz tuttu. Putin rejimi şimdilerde yeni paralı asker gruplarını gündeme alıyor.

Putin liderliğindeki Rusya Federasyonu onları önceden kullanmış olsa da dünya kamuoyu Wagner Grup adlı paralı asker ordusunu ilk kez 2014 yılında Kırım'ın ilhakı sırasında tanıdı. Ağır silahlara sahip olan, kendi aralarında emir komuta zincirine uyan ancak üzerlerindeki askeri kamuflajlarda rütbe veya ülke işareti olmayan bu "küçük yeşil adamlar" sayesinde Ukrayna'ya ait olan bölge Rus asıllı yerli halkın da desteğiyle askeri olarak güvenceye alınmış, sonraki süreçte Rusya'ya dahil olmuştu. 

Wagner Grup izleyen dönemde Rusya Federasyonu'nun örtülü veya açık askerî varlığı olan çatışma bölgelerinde (Kuzey ve Orta Afrika, Suriye vb.) sık sık göze çarpar oldu. Bu paralı asker ordusunun dünya gündemine taşınması ise Ukrayna Savaşıyla oldu. Devletten aldığı olağanüstü kaynaklar ve geleneksel ordu birlikleri tarafından desteklenen savaş deneyimi olan grup üyeleri özellikle karmaşık müşterek hava indirme harekâtında, ilerleme kaydedilmeyen taarruzlarda Rus Genelkurmayının önünü açan bir enstrüman oldu. Ancak ordu kademesindeki aksaklıklar, komuta heyetinin yetersizlikleri ve cepheye müdahale eden siyasi aktörlerin etkisiyle Wagner Grubu feda edilebilecek "azap" kuvvetleri olarak görülüp umutsuz cephelere ve imkansız görevlere verilmeye başlandı. Prigojin, yükselen etkisinden rahatsız olanlara yorduğu eleştirilerinin ardından işi askeri isyana vardırınca işin şekli değişti. Putin'de cisimleşen merkezi iktidar 24 saatliğine bile olsa önemli kent merkezlerinde iktidarı kaybetti ve paralı askerlerin başkent üzerine yürümesine karşı önlemler alındı. Sonrasında varılan uzlaşıda Wagner birliklerinin düzenli orduya geçmesi veya Belarus'a kaydırılması konusunda anlaşıldı. Bu anlaşmanın ardından Wagner üst düzey komuta heyeti (Evgeni Prigojin, Dmitri Utkin, Valeri Çekalov) bir uçak "kazası"nda ortadan kalktı ve Wagner defteri kapandı.

Bu gelişmelerin ardından Putin rejiminin bir daha paralı askerlere başvurmayacağı, yaşananlardan ders çıkardığı varsayımı yapılabilir. Ancak son dönemde yaşananlar durumun tam tersi yönde olduğunu gösteriyor. 

Bünyesindeki askerler öldüğü zaman cenazeyi teslim alan anaların savaşı sorgulamadığı, toplumsal hayatta gözükmeyen bir silahlı birlik fikri kapitalistlerin hoşuna gitmiş gözüküyor. Verilen emri sorgulamayan, giriştiği "işi" sorgulamayıp sadece aldığı maaşa ve kazanacağı ganimete bakan bir güruhtan söz ediyoruz. Geleneksel ordu kurallarına bağlı olmayan, resmî olarak varlığı bulanık olduğu için uluslararası savaş esaslarını umursamayan bir savaşçı toplamı. Putin, Wagner'den vazgeçse de paralı askerlikten vazgeçmiyor.

Wagner'in tahtına çıkması muhtemel gruplar arasında şunlar yer alıyor:

• REDUT (Rusçası: Редут) Esas olarak Rus şirketlerini korumak için kurulan şirket 2008 yılından bu yana faaliyet göstermekte. Rus istihbaratı, savunma bakanlığı ve hava kuvvetleri emekli personelinden oluşan şirket Ukrayna Savaşı'nda cephede görev yapıyor. Grup özellikle Suriye İç Savaşı sırasında Gazprom'a ait tesislerin korunması, Gürcistan-Rusya Savaşı sırasında Rusya yanlısı Abhaz güçlerinin eğitilmesi gibi konularda görev almış. Şirketin Wagner örneğinde olduğu gibi hapis yatmakta olan azılı silahlı suçluları da bünyesine kattığı biliniyor. Redut'un lideri olarak Anatoli Karaziy öne çıkıyor.

• FAKEL (Rusçası: факел, meşale anlamında) Gazprom iştiraki olan Gazprom Neft şirketi tarafından 2023 yılında kurulmuştur. Gazprom bünyesinde çalışan güvenlik şirketleri Plamya ve Potok ile işbirliği halindedir. Potok, cephede Redut ile beraber çalışırken Fakel ve Plamya doğrudan Rusya Savunma Bakanlığı'na bağlıdır. Gazprom bünyesindeki geniş işçi havuzundaki özellikle güvenlik alanında çalışanların dahil edildiği silahlı grup cephede savaşan işçilerine istedikleri zaman Gazprom bünyesindeki işlerine dönme garantisi vermektedir. Şirket içinde aşırı sağcı idelojinin özellikle pompalandığı bilinmekte.

 

• PATRIOT (Rusçası: Патриот) Doğrudan Rusya Savunma Bakanlığı ve Rusya Askeri İstihbarat Servisi GRU'ya bağlı çalışan özel güvenlik şirketinde Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu'nun ağırlığı olduğu bilinmektedir. Diğer şirketlerden farklı olarak bu grubun çok deneyimli emekli askerleri bünyesine kattığı ve son teknoloji silah-ekipmanla donattığı görülmektedir. Bu şirketin daha çok üst düzey heyetleri cephelerde koruduğu ve stratejik bölgelerin (örneğin Orta Afrika Cumhuriyetindeki kimi maden sahalarının) korunması şeklinde görevlendirildiği düşünülmektedir.

Ogün Eratalay / soL-Özel