Tek dert mutfak + Tüp gaz fiyatlarına son bir yılda 5 kez zam geldi + Derin yoksulluk eğitimden çalıyor + Gençliğin parası gericilere gidiyor + Diyanet, 70 üniversiteyi solladı

Tek dert mutfak (Birgün)

Ekonomi araştırması yurttaşların yüksek gıda enflasyonu nedeniyle artan endişesini bir kez daha gösterdi. Araştırmaya göre, ekonominin en önemli sorunu yüzde 30,5 ile gıda ürünleri fiyatlarındaki artış oldu.

ASAL Araştırma ve Danışmanlık Şirketi, Türkiye genelinde 26 ilde 2 bin 600 kişiyle yaptığı 'ekonomi' anketi sonuçlarını paylaştı. 18 yaş ve üzeri 2 bin 600 kişiyle yapılan ankette yurttaşlara, "Sizce şu anda Türkiye ekonomisinin en önemli sorunu nedir?" sorusu yöneltildi. Ankete göre yüzde 30,5 ile "Gıda ürünleri fiyatlarındaki artış" ilk sırada yer aldı. Gıda ürünlerini yüzde 14,7 ile doğalgaz, elektrik ve su fiyatlarındaki artış ile yüzde 12 ile kira, ev, araç fiyatlarındaki artışlar takip etti. Kirayı yüzde 10,2 ile yüksek enflasyon, yüzde 8,3 ile akaryakıt fiyatlarındaki artış, yüzde 5,5 ile faizlerin yüksekliği, yüzde 5 ile borsa, yüzde 2,2 ile TL'nin değer kaybetmesi, yüzde 1,5 ile vergi oranlarının yüksek olması izledi.

HARCAMALARIN YÜZDE 35,8’İ GIDAYA

İktidarın kötü ekonomi politikaları nedeniyle artan gıda fiyatları yurttaşın sofrasının günden güne küçülmesine yol açıyor. Dünyada gıda fiyatları son 27 ayın en düşük seviyesinde yer alırken Türkiye'de ise 36 aydır soluksuz bir şekilde yükselmeye devam ediyor. TÜİK ve Türk-İş'in eylül ayı verileri de halkın en büyük sorununun artan gıda fiyatları olduğunu ortaya koydu. TÜİK'in eylül ayı verilerine göre gıda enflasyonunu yüzde 75,14 oldu. 2005’te yüzde 4,5 olan gıda enflasyonu ise 2023’te yüzde 75,14’e yükseldi. Türk-İş'in eylül ayına ilişkin Açlık ve Yoksulluk Sınırı Araştırması'na göre, gıda fiyatları aylık yüzde 9,31, yıllık yüzde 84,04 arttı. TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistiklere göre en zengin yüzde 20’lik kesim tüketim harcamalarının yüzde 16,6’sını gıda için ayırırken, en yoksul yüzde 20’lik kesimin tüketim harcamalarından gıdaya ayırdığı pay yüzde 35,8’e kadar çıktı.

EN ÖNEMLİ SORUN NEDİR?

                                                                         /././

Tüp gaz fiyatlarına son bir yılda 5 kez zam geldi (Birgün)

Yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı yurttaşın cebine zam olarak yansımaya devam ediyor. 2023 yılının başından beri 4 kere zamlanan tüp gaz fiyatlarına dün yılın beşinci zammı yapıldı.

Tüp gaza son olarak 5 Ekim’de zam yapılmıştı. Son zamla birlikte Tüp fiyatlarındaki son durum şu şekilde oldu:

Mini 2 kg ev tüpü: 137,00 TL

12 kg tombul ev tüpü: 580 TL

Maksi tombul 12 kg tüp: 591 TL

12 kg valfli uzun ev tüpü: 591,00 TL

                                                       /././

Derin yoksulluk eğitimden çalıyor (Birgün)

İktidarın eğitimden kısması nedeniyle öğrenciler okuldan uzaklaşıyor, yoksul ailelerin çocukları okula aç gidiyor. İPA’nın verileri kriz sebebiyle çocukların eğitime erişmesinde yaşadığı zorlukları gözler önüne serdi.

İktidarın kemer sıkmaya eğitimden başlamasıyla birlikte eğitim maliyeti katlanıyor. Bu maliyet ailelerin sırtına yükleniyor, yoksul çocuklar okulu bırakmak zorunda kalıyor. Yüksek enflasyonun faturası dört çocuktan birinin okula aç gitmesine sebep oluyor. Özelleştirmelerle de eğitim artık zengin işi halinde. İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) ‘Ekonomik Krizin Eğitim Maliyeti’ raporunda uluslararası göstergelerle karşılaştırılmalı olarak Türkiye’deki okullaşma verileri, kriz alanları ile birlikte değerlendirildi. Araştırma kapsamında ayrıca Türkiye genelinde ve İstanbul özelinde saha araştırmalarından veri ve gözlemlerle ekonomik krizin eğitime erişime etkisi incelendi. Buna göre yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı ile mücadele eden ailelerin temel ihtiyaçlarının yanı sıra eğitim ve sağlık harcamalarından vazgeçmek durumunda kalıyor.

OKULLAR BOŞALIYOR

2016’da GSYH içerisindeki payı yüzde 4,21 olan eğitim bütçesinin bu yıl yüzde 3,48’e gerilediği hatırlatılan raporda, bunun sonuçlarını yoksul ailelerin yaşadığına dikkat çekildi. Yoksulluk nedeniyle örgünde eğitim gören öğrenci sayısının azaldığı, yaklaşık 2,5 milyon kişinin açık öğretime geçtiği belirtildi. Kamu yatırımlarındaki düşüş eğiliminin eğitimi, ‘anayasal hak olarak parasız sağlanması gereken bir kamu hizmeti’ olmaktan çıkardığı aktarılan raporda, “Kamusal yatırımların daralması, eğitimcilerin haklarının iyileştirilmemesi, atamaların yeterli ve adil yapılmaması gibi bilinçli politik uygulamalar sonucunda nitelikli eğitime erişim özel okulları tercih eden üst orta sınıf ailelerin çocuklarıyla sınırlı kalıyor. Yüksek maliyetli özel okullar ile giderlerin öğrenci ve velilere devredildiği devlet okulları arasındaki uçurum artıyor” denildi. Rapora göre derinleşen yoksulluğun da etkisiyle, hanelerin sırtına binen mali yük nedeniyle çok daha fazla öğrencinin çocuk işçiliği veya evliliği gibi sorunlarla karşı karşıya kalınıyor. Çocuklar okul terk etmek zorunda bırakılıyor. Raporda, eğitime herkesin sosyoekonomik durumundan bağımsız ve eşit biçimde erişiminin sağlanmasının önemine de değinildi.

MALİYET ACI TABLOYU GÖZLER ÖNÜNE SERDİ

                                                            /././

Gençliğin parası gericilere gidiyor (Mustafa Bildircin-Birgün)

Öğrencilerin barınma sorununun çözümüne yönelik adım atmayan Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın gerici vakıf ve derneklere aktaracağı para belli oldu. Vakıflara gelecek üç yıl içinde 5 milyar TL transfer edilecek.

Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın 2024-2026 dönemine yönelik bütçe verileri, dramatik tabloyu ortaya koydu. Devlet yurtlarının yetersizliği, fahiş kiralar ve yüksek ücretli özel yurtlar nedeniyle öğrenciler barınma problemiyle karşı karşıya kalırken bakanlığın vakıf ve derneklere milyarlarca lira para aktaracağı belirlendi.

Başkanlığın 2024 ve 2026 yıllarını da kapsayan üç yıllık dönemde vakıf ve derneklere aktaracağı toplam paranın 5 milyar TL’ye dayanacağı öğrenildi.

6 AYDA 522 MİLYON TL

Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın mali verilerine göre, 2022 yılında derneklere 563 milyon 515 bin TL aktarıldı. Bakanlık, “Kâr amacı gütmeyen kuruluşlar” adı altında faaliyet gösteren vakıf ve derneklere 2023’ün yalnızca ilk yarısında ise 522 milyon 660 bin TL aktardı.

2024’TE 1,3 MİLYAR TL

Bakanlığın 2024 yılı bütçesi ve 2025 ile 2026 yıllarına yönelik bütçe öngörülerinin paylaşıldığı veriler ise bakanlığın kasasının vakıf ve derneklere ardına kadar açılmaya devam edileceğini gözler önüne serdi. Buna göre, 2024 yılında vakıf ve derneklere aktarılması amacıyla Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın bütçesine 1 milyar 325 milyon 4 bin TL yerleştirildi. Vakıf ve derneklere 2025 ve 2026 yıllarında aktarılacak para da milyarlarca lira olarak tahmin edildi. Bakanlığın 2025 ve 2026 yıllarında vakıf ve dernekler için ayırmayı planladığı para kayıtlara sırasıyla 1 milyar 631 milyon 40 bin TL ve 1 milyar 849 milyon 297 bin TL olarak geçti.

STADYUMLARA MİLYARLARCA LİRA

Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın, “Stadyumlar” başlığı altında paylaştığı veriler ise bakanlığın bütçe kullanım tercihlerini ortaya koyuyor. 2011-2022 yatırım programında bakanlığa ait 36 adet stadyum projesi bulunduğu ifade edilirken projelerin toplam maliyeti 5 milyar 162 milyon 113 bin 280 TL olarak ifade ediliyor.

                                                             /././

Diyanet, 70 üniversiteyi solladı (Mustafa Bildircin-Birgün)

Diyanet İşleri Başkanlığı’na 2024 yılı için teklif edilen mal ve hizmet alımı ödeneğinin 70 üniversitenin yıllık bütçesinden fazla olduğu belirlendi.

İktidarın Diyanet aşkı sınırları zorlar hale geldi. 2024 yılı için 91 milyar 824 milyon 805 bin TL bütçe teklif edilen Diyanet İşleri Başkanlığı, “Mal ve Hizmet Alımı” kalemi için ayrılan ödenek itibarıyla onlarca üniversiteyi geride bıraktı. Yıllık bütçesi Diyanet’in mal ve hizmet alımı için ayrılan ödeneğin altında kalan üniversiteler arasında köklü üniversiteler de yer aldı. Diyanet İşleri Başkanlığı’na 2024 yılı için teklif edilen mal ve hizmet alım ödeneğinde 2023 yılına oranla yaşanan artış ise yüzde 109 olarak hesaplandı.

Diyanet İşleri Başkanlığı’na 2024 yılı bütçesinin 2 milyar 503 milyon 261 bin TL, “Mal ve Hizmet Alım” kalemine yazıldı. Başkanlığın 2023 yılındaki mal ve hizmet alım ödeneği 1 milyar 194 milyon 352 bin TL’ydi.

KÖKLÜ ÜNİVERSİTELERİ GERİDE BIRAKTI

Çok sayıda bakanlığı geride bırakan bütçesi ve bütçesinden gerçekleştirdiği hoyrat harcamalarıyla hemen her yıl tartışılan Diyanet’in mal ve hizmet alım ödeneği, Türkiye’deki 126 üniversiteden 70’inin yıllık bütçesini aştı. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın mal ve hizmet alım ödeneği kadar dahi yıllık bütçe alamayan bazı üniversitelerin 2024 yılı bütçeleri şöyle sıralandı:

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi: 1 milyar 959 milyon TL

Galatasaray Üniversitesi: 1 milyar 129 milyon TL

Hitit Üniversitesi: 2 milyar 126 milyon TL

Türk Alman Üniversitesi: 1 milyar 115 milyon TL

İskenderun Teknik Üniversitesi: 1 milyar 288 milyon TL

ÖDENEKTE ÇARPICI ARTIŞ

Diyanet’in Türkiye’deki 70 üniversitenin yıllık bütçesinden fazla olan mal ve hizmet alım ödeneğinde yıllar itibarıyla çarpıcı artış yaşandı. Başkanlığın mal ve hizmet alım ödeneği 2018-2024 döneminde yıllara göre şöyle kaydedildi:

∗∗∗

2023’ÜN İLK YARISINDA 520,4 MİLYON TL HARCAMA YAPILDI

Mal ve Hizmet Alım kaleminden 2023’ün ilk yarısında gerçekleştirilen harcamalar, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın fahiş harcamalarına ayna tuttu. Diyanet, 2023 yılının Ocak-Haziran döneminde toplam 520 milyon 459 bin TL’lik mal ve hizmet alım giderine imza attı.

(derleyen: mstfkrc)