Türksat üçe mi bölünüyor?-Füsun Sarp Nebil-
Şu ana kadar gördüğümüz şu; bilişim ve telekom alanında, AKP nereye elini attıysa, orası kurudu, duraklama devrine girdi.
Şimdilerde Ankara'da konuşulan önemli bir konu, bu hafta KİT komisyonunda görüşülecek olan Türksat'ın durumu. Neler konuşuluyor derseniz, borç yükü altında ezilen ve gelirleri, giderlerini bile karşılayamayan (2023 sonuçlarında zarar 1,5 milyar TL) Türksat'ın "kablo", "uydu" ve "e-devlet" şeklinde üçe bölüneceği duyuluyor.
Geçtiğimiz ay, 2021'den beri genel müdürlük yapan Hasan Hüseyin Ertok yerine Ahmet Hamdi Atalay atandı. Gözümüze çarpan en önemli sorun Türksat'ın inanılmaz yüksek borçluluğu. Zaten bu 3'e bölünme ve kablo kısmının Turkcell'e (Superonline) satılması konusunda, sektörde konuştuğum uzmanlar, LifeCell satışından gelen 524,3 milyon $'ın (18 milyar TL) kullanılacağını tahmin ediyorlar. Böylece korkunç borç facialarından bir başkasının üstü kapatılmış mı olacak?
Ancak asıl ilginç nokta, savunma sanayiine çalışan Profen dahil bir takım uydu firmalarının satın alındığı ve devletin 1 milyar TL destek olduğu bir özel uydu firma oluşturulduğu iddiaları kulislerde konuşuluyor. Türksat'ın uydu bölümünün de buraya verilmesinden bahsediliyor.
2021-2022 arasında borçluluk yüzde 30, personel giderleri yüzde 97 artmış
Şirketin şu andaki finansal durumunu tam bilmesek de (çünkü 2023 henüz raporlanmadı), 2021 ve 2022 Sayıştay verilerine ve 2023 faaliyet raporuna baktık. İki Sayıştay raporu arasındaki temel finansal ve operasyonel farklarına bakarak bir karşılaştırma yapalım (bizim için ChatGPT yaptı). İşte 2021 ve 2022 yıllarına dair en önemli veriler:
Bu veriler ışığında, Türksat’ın 2021 ve 2022 performansları arasında borç artışı, kârlılık düşüşü, uydu doluluk oranlarında azalma ve artan personel giderleri gibi önemli farklar ortaya çıkmaktadır. Özellikle 2022 yılında hedeflenen kâr ve gelirlerin altında kalınması, şirketin finansal performansında iyileştirme ihtiyaçlarına işaret ediyor.
Personel giderlerindeki katlamalı artış için etrafa sorduk, neden olabilir diye; Türksat'ın çift maaş alan bürokratların yuvası olduğu iddiası vardı. Ama asıl anlatılan ayrılan genel müdürün mensup olduğu iddia edilen küçük bir cemaatle ilgili. Genel Müdürlük döneminde bu katlayan borcun ve personel giderlerinin bu cemaatle ilgili olduğu ve genel müdürün de, partinin önüne bu cemaati koyması nedeniyle görevden alındığı iddiaları var.
Mehmet Şimşek'e bir kaynak 6 milyar TL vergi burada duruyor
Diğer yandan 2022 ve 2023 faaliyet raporlarında verilen "Ertelenmiş Vergi" kalemi dikkatimizi çekti. 2022 yılında 2,1 milyar TL yani o yılın ortalama dolar kuru 16,55 ile bakarsak 127 milyon $ (bugünkü baskılanmış $ ile bile 4,4 milyar TL eder) vergi ertelenmiş. Bu rakam 2023 yılı sonunda 3,27 milyar TL'ye çıkmış. 2023 ortalama $ kuru 24 TL ile artışı da hesaplarsak 49 milyon $ daha ilave gelir. Toplam 176 milyon $ alınmamış bir vergiden bahsediyoruz. Yani bugünkü baskılanmış dolar ile 6 milyar TL.
Sn. Şimşek'e önerelim, kredi kartına vergi ya da yurtdışı çıkış pulunun astronomik zamlanması gibi halkı üzecek yollar yerine, burada ertelenmiş bir sürü vergi var.
Alacak tahsili yapılmayan TV'lar
Türksat'ta başka bir sorun da alacak tahsili yapılmayan TV'lar. 2022 raporuna göre aşağıdaki TV'lar borçlu gözüküyor. 67ci sayfasına bakılırsa şöyle diyor;
"Yukarıda yer verilen hükümlere rağmen TÜRKSAT A.Ş.’nin ödenmeyen alacaklarına karşılık sözleşme hükümlerini uygulamadığı, dolayısıyla alacakların tahsilat oranlarının düşük olduğu tespit edilmiştir. Aşağıdaki tabloda Şirkete borcu olan 15 TV Kanalı/ Radyoya ait bilgiler görülmektedir."
2019'dan beri kalan bu borçların tamamını hesaplarsak 3 milyon TL ediyor. İsimleri yerine kodlarını gördüğümüz bu TV kanallarının ödenmeyen fatura sayılarının 64'e kadar çıktığı görülüyor. Eskiden 3 aylık teminat alan, 3 ay ödeme alamadığında hizmeti kesen ve teminatı yakan Türksat, acaba şimdilerde neden bu faturaları tahsil etmemiş.
Kayırılan bu TV kanalları acaba hangileridir? Ödemedikleri çok sayıda faturaya rağmen, hangi neden ile hizmet almaya devam etmişler? Bunların isimlerinin açıklanması gerekmez mi? Ayrıca bu rakamlar 2022 senesine ait, aradan geçen 2 yılda acaba bu borçlar tahsil edildi mi? Ya da edilmediyse bu rakamlar acaba nereye çıktı?
Uydu sistemleri
Bildiğiniz gibi (ve de adından anlaşılacağı üzere) Türksat aslında bir uydu firması olarak kuruldu. Kablo ve e-Devlet daha sonra buraya konulan hizmetler oldu. Şimdi Türksat’ın asıl işine bakalım; Dünyada uydu sistemlerindeki gelişmeleri kısaca hatırlatalım;
1- İnternet için alçak yörünge (LEO) uydular gündemde -ki Musk'ın Starlink'i bunlardan.
2- Uydudan, cep telefonuna görüşme olanakları gelişiyor. Yakında hepimiz kullanabilir hale geleceğiz.
3- TV'lar uydudan inip, IP'den servis alıyorlar
4- Uydular konumlama servisleri için kullanılıyor.
Ama bu yazıda uydu sistemlerine değinmeyeceğiz. Çünkü başlı başına uzun bir konu. Başka bir yazımızda yazalım.
Dünya değişiyor, Türksat bu gelişmelerinin neresinde?
Şimdi özetleyelim; yukarıdaki rakamların gösterdikleri bir yana, Türksat’a tepeden bakıldığında durum şu;
1-Uydu hizmetleri gelirlerinde geriye gidiş var. Çünkü Türksat uyduları ağırlıklı TV yayını için atılmış yüksek uydular. Oysa TV kanalları giderek IP'ye dönüyor.
2-e-Devlet yatırımları konusunda aldığımız bilgi, bu sistemlerin eskimiş ve de çok dolmuş olduğu şeklinde. Ayrıca güvenlik sorunlarından bahsediliyor -ki sürekli veri sızıntısı ile gündeme geliyorlar.
3-Kablo tarafında ise, bilindik tekel sistem nedeniyle, uzun yıllardan bu yana engelleme var. Kablonet bu nedenle sadece -5 özel kablo TV zamanından kalma- 24 ilde şebekeye sahip. Dolayısıyla aslında "orta direk" için önemli bir kaynak olan "Kablo"nun alabileceği kapasiteyi yıllardır yakalayamadı. Duraklama devrinde devam ediyor.
Şimdi soralım. Türksat bu 3 alanda şimdiye kadar ne yaptı? Şimdi bölünürse bu alanlarda gelişme olacak mı? Şu ana kadar gördüğümüz şu; bilişim ve telekom alanında, AKP nereye elini attıysa, orası kurudu, duraklama devrine girdi. Dolayısıyla uzaktan bu konuya da üzüntü ile bakıyoruz.
Türksat konusuna devam edeceğiz.
/././
Bahçeli'nin ismi kaldırıldı; MHP İl Başkanı "olacaklardan biz mesul değiliz" dedi.
***
“Vergide” adalet mi, “vergilendirmede” adalet mi?-Murat Batı-
Adalet, vergilendirme sürecinde aranılıp tesis edilmeli ardından uygulamada gerçek hayata tesiri açısından- ne ölçüde adil olduğu saptanmalıdır ki bu noktada vergide adalet kavramı yerine vergilendirmede adalet kavramının kullanılması vergi tekniği açısından daha doğru bir kavram olacaktır.
Yazılı ve görsel basında, sosyal medyada, dost meclislerinde her seferinde vergide adalet kavramını sıklıkla duymaya/görmeye başladık. Hatta ben de bazı konuşmalarımda, yazılarımda vergide adalet kavramını da kullandım. En son sendikaların basın açıklamaları ile eylemlerindeki pankartlarında da vergide adalet ifadesine denk geldiğimde bununla alakalı bir yazı kaleme almam gerektiğine karar verdim.
Çünkü bir şey isterken istediğimiz şeyi doğru ifade etmemiz sonucun gerçekleşmesi adına oldukça önemlidir. Her ne kadar istenilen şey –kısmen- açık olsa da yeteri kadar isteği(mizi) yansıtmamaktadır.
O nedenle önce adalet sonra da vergi(lendirme)de adalet kavramını izah etmeye çalışayım.
Nedir adalet?
Bir şeyi anla(t)manın en iyi yollarından biri de o kişileri o şeyden mahrum ederek o şeyin varlığını anlamalarını sağlamaktır. Yunan felsefesinin başlangıç dönemlerinde bu yöntem kullanılmış ve “adaletsizlik olmasaydı, insanlar adaletin ne olduğunu bilmeyeceklerdi” ifadesi temel argümanlardan biri olmuştur. Yani suyun kıymetini anlamak için önce sudan mahrum kalmak gerekir. Bu tedrisat türü oldukça sert bir şekilde gerekeni öğretmektedir.
Bu anlamda adalet kavramı için öncelikle adaletin sözlük anlamına bakmak gerekmektedir. Türk Dil Kurumu, hak sözcüğünün karşılığı olarak; adalet, adaletin veya hukukun gerektirdiği veya birine ayırdığı şey ya da kazanç, harcanmış, sarf edilmiş emek, dava veya iddiada gerçeğe uygunluk, pay, emek karşılığı ücret kavramlarını kullanmaktadır.
Hukuk kavramı da esasında etimolojik kökeni bakımından dilimize Arapçadan geçmiş olan hak sözcüğünün çoğuludur. “Hak” kavramı hukuk literatüründe “hukuken korunan menfaat”, “davranış özgürlüğü”, “sahiplik ileri sürebilme”, “yasaca tanınan ayrıcalık” gibi anlamlara gelmektedir.
İlaveten etimolojik köken olarak Arapçadan adl kelimesinden dilimize geçmiş adalet terimi hak ve hukuk içinde değerlendirilen bir kavramdır. Adalet kavramını iki şekilde düşünmek gerekir; dağıtıcı adalet ve denkleştirici adalet.
Dağıtıcı adalet, herkesin payına düşeni yeteneği, ödevleri ve toplum içindeki durumuna göre alması demektir. Denkleştirici adalet ise hukuki ilişkilerde taraf olanların eşit muamele görmeleri olarak tanımlanabilir.
“Vergide adalet” mi yoksa “vergilendirmede adalet” mi?
Kamunun normal gelirleri arasında sayılan vergi, kamu harcamalarını finanse etmek amacıyla ve maliye politikası aracı olarak kullanılan gerek merkezi yönetim gerekse yetki verilen –belediyeler gibi- diğer kamu kurum ve kuruluşlar tarafından tahsil edilen hem cebri hem de karşılıksız olan en önemli kamu geliridir.
Vergi Usul Kanunu’nun Vergi Alacağının Tayini başlıklı Dördüncü Bölümünde (VUK m.19 ilâ m.23) vergilendirme aşamaları özel olarak belirlenmiştir. Bu sürece vergilendirme süreci adı verilir.
Vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesinden verginin tahsiline uzanan vergilendirme sürecinde vergi idaresi vergi kanunlarında gösterilen usulleri izleyerek vergi ödevlileri hakkında idari işlemler tesis etmektedir.
Buna göre vergilendirme süreci, vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesinden sonra idari bir işlem olan tarh ile başlayıp tahsil ile biten süreci ifade eder. Bu süreçte, vergi idaresi, vergi ile ilgili 4 ayrı aşama uygular. Bunlar verginin tarhı, tebliği, tahakkuku ve tahsilidir. Ancak bu 4 aşamadan önce verginin doğması yani vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi gerekmektedir.
Vergilendirme yetkisi ise devletin, ülkesi üzerindeki egemenliğine dayanarak vergi alma konusunda sahip olduğu hukuki ve fiili gücüdür. Devletin vergilendirme yetkisi, Anayasa m.73 uyarınca kamu giderlerinin finansmanı, yasallık, mali güç, genellik, eşitlik, vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı ile diğer ilgili anayasal ilkeler ile belirlenmiştir.
Buna göre vergilendirme, yetkisini Anayasa ve diğer kanunlarla birlikte genel tebliğ, Cumhurbaşkanı kararı, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, uluslararası vergi anlaşmaları ve diğer kaynaklardan alan ve vergiyi doğuran olayla başlayan ve tahsil sürecinin her aşamasını kapsayan geniş bir kavramdır.
Diğer taraftan söz konusu enstrümanlarla verginin usul ve esasları hüküm altına alınmaktadır. Bu süreçte özellikle kanunların ihdas aşamalarında verginin konusu, mükellefiyeti, verginin oranı ve matrahı belirlenmekte bunların belirlenmesinde mükellefin ailevi durumu, gelir ve servet durumu vs. gibi kıstaslar da dikkate alınmaktadır.
İşte tam da bu noktada vergi adaleti kendine yer bulabilmekte ve bu sürecin olması gerektiği noktada şekillenmesi gerekmektedir ki bu duruma vergilendirmede adalet denilmesi gerekmektedir.
Vergilendirmede adalet sağlandıktan sonraki aşamada verginin ne ölçüde adil olduğu saptanır ki buna da vergide adalet adı verilebilir.
Bu nedenle vergi adaletinden bahsedilebilmesi için vergilendirmede adalet kavramına odaklanılmalı ve adaletin burada aran(ıl)ması gerekmektedir. Aksi durumda vergilendirmede, adalet tesis edilemeden vergide adalet aranması pek bir anlamlı olmayacaktır.
Ezcümle adalet, vergilendirme sürecinde aranılıp tesis edilmeli ardından uygulamada gerçek hayata tesiri açısından- ne ölçüde adil olduğu saptanmalıdır ki bu noktada vergide adalet kavramı yerine vergilendirmede adalet kavramının kullanılması vergi tekniği açısından daha doğru bir kavram olacaktır.
/././
Evine polis baskını düzenlenen Nasuh Mahruki: Gerekçe YSK paylaşımım; endişemi dile getirdiğim için yaşandı.
AKUT'un da kurucusu milli sporcu Nasuh Mahruki'nin evine polis baskını yapıldı. Nasuh Mahruki gelişmeyi sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla duyurdu. Polis baskının YSK'ye yönelik paylaşımı yüzünden olabileceğini belirten Mahruki, "Bir yurttaş olarak anayasal hakkımı kullanarak endişemi dile getirdiğim için bu olayın yaşandığını düşünüyorum" dedi.(https://t24.com.tr/haber/nasuh-mahruki-nin-evine-polis-baskini-bir-yurttas-olarak-anayasal-hakkimi-kullanarak-endisemi-dile-getirdigim-icin-bu-olayin-yasandigini-dusunuyorum,1196152)
Yoksullukta çocukların “en savunmasız” olduğunu Türkiye dün çok acı bir haberle bir kez daha görüyor. Birileri de çıkıyor, “Bakanlık on sekiz kere gelmiş, çocukları almak istemiş, aile vermemiş” gibi, yönetimin sorumluluğunu azaltmaya çalışıyor. Bu söylenen doğru olabilir ancak, yönetimi sorumluluktan kurtarmaz.
Sabahları televizyonu açmaya artık korkuyorum.
“Acaba bu sabah hangi felakete uyanıyoruz” kaygısıyla.
Sabahları televizyonu açmaya artık utanıyorum.
“Acaba bu sabah hangi rezalete uyanıyoruz” tiksintisiyle.
Sabahları televizyonu açmayı artık kanıksıyorum.
“Acaba bu sabah hangi yalanlara uyanıyoruz” bıkkınlığıyla.
Dün o kaygılı sabahlardan biri. Yine bir felaket, yine bir trajedi. Nurlu ufuklarla müjdelenen “Türkiye Yüzyılı’nda” bir ihmal, bir aldatılmışlık faciası.
İzmir’e bağlı Selçuk’ta yaşları 1 ile 5 arasında değişen beş çocuk evde soba zehirlenmesi nedeniyle hayatlarını kaybediyor. Bu sıradan bir soba zehirlenmesi değil, bir Türkiye gerçeği.
Baba hapiste, anne geçinmek için hurda topluyor, o hurdaların parasını almak için yarım saatliğine kapıyı kilitleyip gidiyor, evde yangın çıkıyor ve beş çocuk...
Ayda 8 bin lira
O yangın...
Beş küçük çocuk...
Annenin hurda toplayarak, eline üç, beş kuruş geçmesi için çalışması...
Onca yoksulluğa rağmen, beş çocuk!.. O da trajedinin bir başka yönü.
Nereden baksanız, her adımda başka bir çıkmaz. O çıkmazın ortak bir başlığı var:
“Derin yoksulluk,
Açlık sınırı altında hayata tutunmaya çabalamak.”
Son verilere göre, Türkiye’de şu anda açlık sınırı ayda 20 bin 478 lira.
20 bin 478 lira insanın içini acıtıyor, derin yoksulluk aynı zamanda:
-En temel insani ihtiyaçlara, barınmaya, beslenmeye, giyinmeye erişememek.
-En temel insani haklara ulaşamamak.
-Ve sosyal dışlanmışlık.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ağustostan bugüne kadar beş çocuğun can verdiği o aileye, eğer doğruysa, 32 bin lira yardım yapıyor, ayda 8 bin lira!..
Bir anne ve beş çocuğa ayda 8 bin lira!..
Her beş kişiden biri
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı geçtiğimiz haziran ayında “düzenli sosyal yardım alan hane sayısını” açıklıyor. Bakanlığın resmi verilerine göre:
-2018 yılında sosyal yardım alan 2 milyon 588 bin hane var.
-2024 yılı Haziran itibariyle, bu sayı 3 milyon 786 bin 109 haneye yükseliyor.
-Düzenli değil ama, yardıma muhtaç hane sayısı ise, 4 milyon 278 bin haneye yükseliyor.
-Bugün 17 milyon 114 bin 912 yurttaşımız yaşamını sosyal yardımlarla sürdürmeye çalışıyor.
Her beş kişiden biri ancak sosyal yardımla ayakta kalabiliyor.
Utanılacak durum
Bu resmi veriler tam bir utanç tablosu.
Her beş kişiden birinin yardım almadan yaşamını sürdüremeyecek olması, hele de 2018 yılı ile karşılaştırıldığında, Türkiye’deki yoksulluğun giderek derinleştiğini gösteriyor.
Bir de çıkıp gerine gerine...
“Biz şu kadar haneye yardım ediyoruz” diye övünmezler mi!..
Oysa, yardım edilen hane sayısındaki artışın Türkçesi belli:
-Yoksulluğun yaygınlaşması,
-İzlenen ekonomik politikada iflasın bir başka kanıtı.
Her geçen ay daha yoksul bir halk.
Cari açık küçülecek, ihracat şöyle artacak, büyüme böyle hızlanacak, gibi halka doğrudan değmeyen bir araba laf!..
Gerçek tablo işte Selçuk’tan bas bas bağırıyor!..
En çok çocuklar
Derin yoksulluk en çok çocukları etkiliyor. En savunmasız onlar.
Ailede geçim zorlaşınca, önce kız ya da erkek çocuk okuldan alınıyor ve çalıştırılıyor.
Kız çocuklarda küçük yaşta evlilik artıyor, 13-14 yaşında kız çocuklar evlendiriliyor.
Çocuklarda suç oranı artıyor.
Annelerde yetersiz beslenme erken bebek ölümlerine yol açıyor.
Yoksullukta çocukların “en savunmasız” olduğunu Türkiye dün çok acı bir haberle bir kez daha görüyor.
Birileri de çıkıyor, “Bakanlık on sekiz kere gelmiş, çocukları almak istemiş, aile vermemiş” gibi, yönetimin sorumluluğunu azaltmaya çalışıyor. Bu söylenen doğru olabilir ancak, yönetimi sorumluluktan kurtarmaz.
Sabahları televizyonu açmaya artık korkuyorum.
“Acaba bugün hangi felakete uyanıyoruz”, kaygısıyla.
/././
(T-24)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder