Osmanlı tokadı - MUSTAFA K. ERDEMOL

Öyle önüne gelene indirilen bir tokat değildi Osmanlı Tokadı. Her kendine güvenenin indireceği bir tokat da değildi ama. Ciddi ciddi uzmanlık gerektirdiğini söylerler. Osmanlı ordusunda evlenmemiş, genç gönüllülerden oluşan yaya birlikleri vardı ya, Azap askerleri denirdi hani, savaşlarda öne sürerlerdi bunları, işte Osmanlı Tokadı konusunda uzman olanlar bunlardı, denir. Önce hafif silahlı düşman askerlerinin üzerlerine çullanır, özel bir vuruş tekniği kullanarak ellerini muhatabının yüzüne olanca hızıyla indirirlerdi. Uzun sürmüş bir eğitimden sonra ulaştıkları bir uzmanlıktı bu.

İkili kavgalarda savrulan tokatlara da Osmanlı Tokadı dendiği olur ama şiddeti ne olursa olsun aynı şey değildir o. Konunun uzmanları Osmanlı Tokadı’na savaş sırasında “silahın elden düşmesi durumunda” başvurulduğunu da söylerler. AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada ABD’ye yönelik olarak “bunlar Osmanlı Tokadı yememişler” sözleri bu tür cümleleri duyunca kendinden geçenleri yine uçurmuştu ama bu sözler belli ki “silahın elden” düştüğü durumda edilmiş sözlerdi. ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’un Türkiye ziyareti sonrası yapılan açıklamalardan çıkardığım sonuç budur benim.

Ne olmuştu? IŞİD’le mücadele koalisyonunun en üst düzey ABD’li komutanı General Paul E. Funk, ABD birliklerinin Menbiç’te kalacağını söylemişti, anımsarsınız. Başka ne demişti Funk? “Menbiç IŞİD’den temizlendi, bunun kalıcı olmasını sağlamak için bölgedeyiz”. Amerikan güçlerinin Kürt müttefiklerini korumak üzere Menbiç’te olduğunu söyleyen Funk, Türkiye’den yapılan açıklamaların kendisini endişelendirip endişelendirmediğine dair soruya ise, “Hayır, benim iş tanımım endişelenmek değil. Benim işim savaşmak” diye yanıt vermişti. Sözleri arasında “bizi vurana sert yanıt veririz” de vardı.

AKP Genel Başkanı’nın grup toplantısında “hele hele bizi vururlarsa sert karşılık veririz diyenlerin ömürlerinde hiç Osmanlı tokadı yememiş oldukları da çok açık” demesinin nedeni işte generalin bu sözleriydi.

ABD’ye kim tokat vurursa vursun sadece mutluluk duyarım. Eğer ABD tokat yerse bu yediği “ilk” tokat da olmayacak tabii. Osmanlı Tokadı yememiş olabilirler ama, Vietnam’da, Nigaragua’da, Venezuela’da, Suriye’de, 68/78 Türkiye’sinde hayli “ilerici/devrimci” tokadı yemişliği vardır ABD’nin. 68/78’de ABD’ye atılan devrimci tokada Recepbeygillerin kalkan olduğunu da anımsatalım bu arada.

Grup toplantısında yapılan toplantı grup toplantısında kaldı sonuçta. Menbiç’ten ABD askerlerinin çekilmesini isteyen AKP Genel Başkanı, “hiç Osmanlı Tokadı yememiş oldukları çok açık” dediği ABD’ye tam tokat atacak sanıyorduk ki meğer Tillerson’a bir “Osmanlı eli uzatıp” Menbiç’te “Türk ve ABD askerlerinin birlikte konuşlanmasını” önermiş. ABD de herhalde tokat yememek için bu öneriyi değerlendiriyor şimdi.

Bu elbette müthiş bir diplomasi. Eğer ABD kabul ederse, ki neden etmesin, Türkiye, AKP Genel Başkanı’nın, grup toplantısında alkıştan yıkılan salonda “Osmanlı Tokadı”yla korkuttuğu ABD ile Menbiç’te birlikte olacak. Tüm dünyaya, “Suriye’deki müttefikimiz PYD / YPG’dir” diye ilan etmiş olan ABD’nin yanı sıra isim değiştirmiş Kürt güçleri ile de elbette. Bence bir sakınca yok, ama bakalım nasıl açıklayacak durumu yandaşlar.

ABD Güvenlik Ajansı Direktörü’nün “Suriye muhalefeti artık Esad’ı yıkamaz” dediği bir ortamda hâlâ “Esed gitmelidir” rüyaları gören AKP Genel Başkanı’nın, birkaç gün içinde Suriye’deki Kürt güçlerinin, Suriye Ordusu ile birlikte (tabii ki Rusya’nın da onayı/yardımı ile) Afrin’e girecek oluşu karşısında, Menbiç’te ABD’ye sarılmaktan başka seçeneği kalmamış olacak. Bu konudaki iddialar her ne kadar YPG tarafından yalanlansa da çok ciddi olarak dile getiriliyor.

Yani Osmanlı Tokadı’nın kime, nereden geleceği belli olmaz. Suriye’den gelirse şaşırmasın kimse. “Suriye bize Osmanlı’dan kaldı” deyip duranlar hiç şaşırmasın.

Madem Suriye Osmanlı toprağı. Osmanlı Tokadı atmak onun da hakkı.

MUSTAFA K. ERDEMOL / BİRGÜN

‘Cihat hutbesi’ tesadüf değil - ERK ACARER

Kısa süre önce kenti bir klişe ile tanımlamak mümkündü: “Medeniyetlerin birleştiği, dinlerin buluştuğu, çan sesi ile ezanın karıştığı yer.” Şimdi ilçelerine roket düşüyor. Hatay’da ‘savaşa hayır’ açıklaması nedeni ile gözaltına alınanların örgüt propogandası yaptıkları gerekçesiyse tutuklanmaları istendi.

17 kişinin içinde, Hatay İnsan Hakları Derneği (İHD) Şube Başkanı 73 yaşındaki Mithat Can da var. Hem 12 Mart hem de 12 Eylül diktasının zulmünü yasayan Can, Hatay Emek ve Demokrasi Güçleri’nin 22 Ocak’taki basın açıklamasını okudu. O bildiride özetle şu ifadeler yer alıyordu: “Türkiye’nin Suriye ve Irak ile ilgili kabul ettiği tezkerelere dayanarak sık sık sınır ötesi hava harekatları düzenlemesi ve özellikle Suriye ile Irak’ta kara gücü bulundurması tehlikeli bir hal aldı. Afrin’e bombardımanla Türkiye ve bölgedeki tüm halklar büyük bir savaş ve yıkım gerçeği ile karşı karşıya…”

Kopyala yapıştır

‘Afrin’ sadece sınır ötesindeki bölgesel bir savaşın tanımı değil. Aynı zamanda Türkiye’yi kutuplaştırma ve taraf olmaya zorlama çabası. Saray rejimi, dışarıdan içeriye yaydığı çatışmanın iktidarı sürdürme açısından işe yarar olduğunu üst üste test etti. Şimdi, 2015 sürecini kopyalayıp 2019’a yapıştırmak istiyor. Çatışma ve savaşı da ‘her türden muhalifin’ temizliği için bir fırsat olarak görüyor. Halifeliğe giden yolun taşları da bu sayede döşeniyor.

Saray’a indirgenmiş ‘devlet’, din soslu bir Suud modeli vaadediyor. Medyadan yargıya, tüm kurumların dizaynı tamamlanırken, bunlar eliyle aynı zamanda toplum da yeniden şekillendiriliyor.

“İnancı, varlığı, vatanı, bekası ve hürriyeti için silahlı mücadeleye girilmesi cihadın en üst seviyesidir…” Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın göreve getirmesinin ardından camilerde ‘fetih suresi’ okutan Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın cihat hutbesi okutturması da tesadüf değil.

Hukuk devleti!

Tıpkı; iktidar karşıtı girişimleri bastıracak sivillere cezasızlık vaat eden 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) yayımlanmasının tesadüf olmadığı gibi. Benzer biçimde artan silahlanma ve bu silahların her seçim öncesi gösterilmesi, ‘hayır diyenlerin karıları kızları helaldir’ açıklaması yapıp ardından ‘meczuba yatan’ iktidar yandaşları gibi. Barış kanı içmeye gönüllü mafya tetikçileri de öyle.

Hukuk ilkeleri kriterindeki devletler, ‘güvenlik’ ile ilgili sorunları çözerken, sadece vatandaşlarını değil tüm insan faktörünü de göz önünde bulundurur. Tersi, art niyettir, tersi başka planların, ‘misal tek adamlığın’ ifşasıdır. Tersi durumda devlet… Ahmet Şık’ın kulakları çınlasın!

Seçim mi cihat mı?

73 yaşındaki ezelden bir insan hakları savunucusunun tutuklanması istendi.

Olay bir zamanlar hoşgörü başkenti sayılan Hatay’da geçiyor. Mithat Can, mide kanseri gibi çok ciddi sağlık sorunlarıyla boğuşuyor.

Hak savunucuları tutuklanmasalar da 3 gün boyunca gözaltında tutuldular.

Diyanet’in fetvası, bir zincirin halkası.

Türkiye’nin önünde bir seçim değil, dayatma var. Bu açıdan soru açıktır.

Muhalefetin de, yüzde 60’la seçim kazanacağız, hayalperestliğini, öncelikle ‘siz kime karşı cihat edecektiniz, 73 yaşındaki hak  savunucularına ya da halk sağlığını savunan

tabiplere karşı mı?’ sorusuyla doldurması lazım.

Erk Acarer / BİRGÜN

Anna Karenina’dan Ana Britannica’ya… - L. DOĞAN TILIÇ

Öyle zor zamanlardan geçiyoruz ki böyle başlıklara dudak bükebilirsiniz.

Ordunuz Suriye’de bir savaşta, çocuklarınız ölüyor öldürüyor…

Stratejik ortak falan denilen ABD ile ilişkiler malum; 1 helikopterimizin düşürüldüğü 12 askerimizin öldürüldüğü saldırıda YPG’ye “anlık istihbarat” vermiş olabileceği yazılıyor.

Sorunlar yumağına dolanmışız.

Ekonomi?

İktidar olmadan önce Erdoğan’ın pek sevdiği bir çay simit hesabı vardı. 5 kişilik bir ailenin günde 3 öğün çay simit yese asgari ücretten fazla paraya gereksinimi olduğunu vurgulayıp, “Bu zalim yönetim, bu aziz millete bir bardak çayla bir simidi bile layık görmüyor” diye kükrerdi. Geçen gün, Saadet Partisi lideri Karamollaoğlu o hesabın artık yapılamadığını söyledi!

İsterseniz, siz yapın o hesabı. 40 gr’lık simit, yerine göre fiyatlar değişse de, ortalama 1,5 lira. Bir bardak çay da o kadar, haydi 1 lira diyelim. Günde 3 öğün bir kişi 9 lira, 5 kişilik aile ise 45 lira ödemek zorunda çay ve simide. Ayda 1,350 lira ediyor.

Nereden baksanız içiniz sıkılıyor, bunalıyorsunuz.

Böyle bir zamanda, Ankara’nın İmrahor Mahallesi’nde, Çankaya Belediyesi’nin harabe halindeki bir tuğla fabrikasını restore ederek oluşturduğu çöp toplama şantiyesini ziyaret etmek insana iyi geliyor.

“Şantiye” denilince akla farklı şeyler geliyor ama o tuğla fabrikası şimdilik ağırlıkla temizlik işçilerinin ve ailelerin kullandığı bir “kültür merkezine” dönüşmüş.

O dönüşümün hikâyesi yaklaşık 2 yıl kadar önce, bir temizlik işçisinin çöp kenarına bırakılan kutudaki Ana Britannica ciltlerini alıp getirmesiyle başlıyor. O gün bugün, çöpten toplanan kitaplar ve hikâyeyi duyanların bağışlarıyla 7 binden fazla kitabın düzenlenerek yerleştirildiği bir kütüphane oluşmuş.

Kütüphane ziyaretçilerine her zaman ücretsiz çay kahve ikramı yapılıyor. İşçiler boş zamanlarında, bir kitap mabedinin huzur verici sessizliği içinde okuyarak dinleniyor, çöpten çıkarttıkları bu aydınlanma yuvasından çocuklarını da yararlandırıyorlar.

Yine çöpten çıkan bisiklet parçaları, hurda demirler ve çöp kutularından kurdukları Grup Teneke orkestrası ile yalnızca kendileri müzik yapıp stres atmıyorlar, açılışlara gidip konserler vererek dinleyenlerin de stresini alıyorlar.

O çöp toplama şantiyesinde, çöpten çıkan kütüphanenin önünde, yine çöpten çıkanlarla oluşturulan Grup Teneke’den Çav Bella dinlerken, gözlerinizi kapatıp bölgedeki benzer harabe tuğla fabrikalarının da restore edilerek İmrahor’un bir kültür-sanat vadisine dönüştürüldüğünü hayal ediyorsunuz.

Çöp toplama şantiyesi; kütüphanesi ve orkestrası ile, benzerlerine sahip Avrupakentlerinin bile imrenerek bakacağı bir kültür parkını hayal ettiriyor size. Bunaltıcı ikliminde memleketin, iyi şeyler de olduğunu, olabileceğini hissediyorsunuz.

Çöpten kütüphane büyüyor, kabuğuna sığmıyor ve çöp kamyonundan dönüştürülen bir gezici kütüphane ile yoksul semtlere, okullara, köylere doğru yola çıkmaya hazırlanıyor. Çankaya Belediye Başkanı Alper Taşdelen, toplanan kitaplarla başka yerlerde de benzer kütüphaneler kurup, çocukları, insanları kitapla buluşturmayı hedeflediklerini söylüyor.

Çankayalı temizlik işçilerinin yaptığı bir ilk değil, belki ikinci örnek dünyada.

Onlardan binlerce kilometre uzakta, Kolombiya’nın başkenti Bogoto’da, çöp kamyonu şoförü Alberto Gutiérrez tam 20 yıl önce çıkmış benzer bir yolculuğa. Zengin mahallelerin çöplüklerinden topladığı kitaplarla evini bir kütüphaneye dönüştürüp, kitapları yoksul mahallerin çocuklarıyla buluşturmuş. 25 bin kitap bulup çıkarmış çöplüklerden; 235 okula ve yoksul mahallesine de kitaplar hediye etmiş. Bağışlanan bir ambulansı gezici kütüphaneye dönüştürmüş. Kütüphanesi “Kelimelerin Gücü”, kendisi de “Kitapların Efendisi” olarak tanınıyor şimdi.

Kitapların Efendisi yolculuğuna bir çöplükte bulduğu Anna Karenina ile başlamış… Bogota’dan Ankara’ya, Anna Karenina’dan Ana Britannica’ya… İnsan, dokunmayı bildiğinde, çöpten de başarı öyküleri çıkarabiliyor!

L. DOĞAN TILIÇ / BİRGÜN

Esir şehrin Vandalları - ORHAN GÖKDEMİR

Cumhuriyet tarihinin en yüksek bedelli projesiydi, dediklerine göre. Para büyük olunca hukuk da önünde küçülüp, silindi. Üçüncü köprü ile ulaşılan üçüncü havalimanının ihalesini, Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) Raporu için gereken 10 günlük yasal askı süresi dolmadan, 3 Mayıs 2013’te gerçekleştirdiler apar topar. İhaleyi 22 milyar 152 milyon Euro‘luk teklif veren Cengiz-Kolin-Limak-Kalyon-Mapa Ortak Girişim Grubu kazandı.

Özetle AKP, AKP’nin özel görevli müteahhitlerine verdi ihaleyi. 25 Aralık yolsuzluk soruşturma dosyasındaki iddialara göre, ihalenin sahipleri Mehmet Cengiz ve Cemal Kalyoncu, daha önce de iktidarın talimatıyla Sabah-atv’nin içinde olduğu medya grubunu satın almıştı. Gereken para Binali Yıldırım’ın koordinatörlüğüyle işadamlarının oluşturduğu bir havuzdan sağlanmıştı. Bu kez bir havuz söz konusu oldu mu bilemiyoruz. Malum o tarihten sonra ortalıkta iddia makamı falan kalmadı. Artık sadece övgü ve koruma makamları var!

***

İstanbul Metropolitan Planlama Merkezi tarafından hazırlanan ve İstanbul’un anayasası olduğu söylenen 2009 tarihli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nda her şey var fakat iki şey yoktu. Olmayan şeylerden biri Boğaz’a üçüncü köprüydü. Planın açıklanacağı gün zamanın Başbakanı Tayyip Erdoğan İstanbul üzerinde helikopterle turlayarak parmağıyla köprünün yapılacağı güzergâhı işaret etti. Böylece İstanbullular şehre planda olmayan bir köprü daha yapılacağını öğrenmiş oldu. Olmayan şeylerden ikincisi ise üçüncü havaalanıydı. Daha doğrusu planda bir üçüncü havaalanı vardı ama yapımı için belirlenen yer Silivri-Gazitepe’ydi. O da Başbakan’ın zorlamalarıyla Kuzey Ormanları sınırları içine alındı. İnşaat Silivri’de değil şehrin son yeşillik alanı Kuzey Ormanları’nın üzerine yapılacaktı.

Başbakan Erdoğan, eleştiriler üzerine havalimanının yapılacağı bölgeyi şöyle tarif etmişti: “Televizyonlarda dinliyorum ‘bu kadar ağaç kesiliyor’ diye. Oraları gezip görse diyecek ki adeta savaştan çıkmış bir coğrafya. Çünkü daha önce oraları taş ocakları, kömür ocakları gibi yerlerdi.” Hâl buyken ÇED raporuna göre alan doğal yapısını geri kazanmıştı. Yani orman olmuştu yeniden. Nitekim projenin yapılacağı alanın yüzde 72’si orman, yüzde 8’i göl, yüzde 6’sı mera, fundalık, tarım arazisi, sadece yüzde 14’ü maden sahası olarak tespit edildi. Ormana bakıp içindeki bu yüzde 14’ü görüyorlardı. Çünkü gözlerini rant karartmıştı; doğayı görmüyor, ormanı bilmiyorlardı.

Sekiz yıl sonra sonuç ortada. Ormanın yerinde büyük bir çöl uzanıyor şimdi. Ne ağaç, ne göl, ne su, ne kuş, ne kurt, ne kıyısına terkedilmiş öksüz köpekler, ne börtü, ne böcek kaldı. Mandalar bile terk edip gitti bölgeyi. İnşaatın bir ucu Terkos gölüne dayandı, bir ucu Karadeniz’in dalgalı kıyılarını yırtıp geçti. Alibey, Pirinçcı barajlarının su toplama havzası tehdit altında. 700 bin ağacı kestiler, iki milyonunu da taşıdılar inanılacak olursa. Nereye, belli değil? Tayakadın girişinde büyük tomruk dağları karşılıyordu yoldan geçenleri yakın zamana kadar. Ayakta kalmış ağaçlar ise inşaatın tozundan dumanından kızıla çalmaya başlamıştı çoktan.

***

Bu arada basit bir “ayrıntı”ya da değinelim. İnşaat boyunca dört yüz işçi öldü iddiası üzerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bir açıklama yaparak yürekleri soğuttu. Sadece 27 işçi ölmüştü. Lafı bile edilmez! Açıklamanın ardından “birkaç işçi daha” cinayete kurban gitti.

Binlerce işçi, yüzlerce mühendis, bini aşkın Tayyiban kamyonu, iki bine yakın iş makinası dur durak bilmeksizin kesintisiz çalışıyor bölgede. Bu yıkımın bedeli hane başına bin lira. Hepimizden alınan o bin liralar yandaşın cebine akıyor. İhaleler pazarlık usulüyle ve bölünerek veriliyor. Yüksek maliyetli ihaleler tamamlanıyor, düşük alınan ihale için sonradan ikmal ihalesi yapılıyor. Bu sayede 1 liraya yapılacak iş 5 liraya geliyor. Şu kadarını aktarayım: Havalimanının denizden 90 metre yüksekte yapılması gerekiyordu. Bu 5 milyar Avro civarında hafriyat maliyeti demek. İhale yapıldıktan sonra 90 metrelik kot 30 metre düşürüldü. 2,5 milyar Avro anında uçtu gitti.

Sadede gelelim; Havalimanının inşası sona erdiğinde, yıllık 150 milyon yolcu kapasitesine sahip olacak. 7 bin 650 hektarlık devasa bir alanı 350 bin ton demir çelik, 10 bin ton alüminyum, 415 bin metrekare cam ve tonlarca beton ile dolduracaklar. Bunlar, dünyanın en yoğun havalimanından bile beş katı büyüklüğe işaret ediyor. Ne olacak, bütün dünya İstanbul’a mı taşınacak diye düşünüyorsunuz değil mi? Hayır tabii. Bu abartının nedenini projenin mimarlık tasarımını yapan İngiliz şirketinin sözcüsü açıklamıştı zamanında. Projede ağırlık yapının ortasında dükkânlar ve iş merkezi gibi çözümlere verilmişti. Havaalanı dedikleri büyük bir alışveriş merkezinden ibaret anlayacağınız.  

Peki, ismi ne olacak bu içinden uçak kalkan AVM’nin?

Havuz basınına göre İstanbul Grand Airport olacaktı. Sonra Osmanlı döneminin ilk sivil pilotu olan Vecihi Hürkuş’un ve Mevlana’nın adı uçuruldu.

Ne oldu peki? Recep Tayyip Erdoğan!

***

Engels “İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu”nu yazmaya giriştiğinde İngiltere canla başla Dünyanın atölyesi olmaya çalışıyordu. Hiç durmadan üretti, ürettiklerini yeni Dünya’yı yağmalayan İspanya ve Portekiz’e satarak kazandı, gelişti ve ilerledi. Sonunda Dünyanın atölyesi olmaktan Dünyanın efendisi olmaya geçiş yaptı.

ABD için durum tamamen başkaydı. Onun gözü atölye olmakta değil Dünyanın bankası olmaktaydı. Bizimkilerin Kâbe’si-kıblesi orasıdır. Haliyle umutsuzca bir üçüncü dünya bankası olmaya çalışıyorlar. “İstanbul’u finans merkezi” yapacağız teranelerin kaynağı işte bu. Her yere yaptıkları AVM’lerin, köprülerin, tünellerin, gökdelenlerin, havaalanlarının “esbap-ı mucibe”si böyledir.

Çünkü üretmeden olmayacağını bilmezler, öğrenme şansları da yoktur. Tek yol kalıyor geride, yağmalamak. 15 yıldır yaptıkları tek numara İstanbul’un rantını yağmalamaktan ibaret. Bu yağma nedeniyle AKP döneminin İstanbul’u tam bir ucubeye dönüştü. Nüfusu belli değil şehrin, gireni çıkanı belli değil. İstanbullu her sabah savaşa gider gibi çıkıyor evinden, savaşarak dönebiliyor evine. Dünyanın en mutsuz, en bedbaht, en kaotik kentini yarattılar az zamanda.

Şöyle anlatayım yaratılan şeyi. Osman Gazi Köprüsünden Körfez’e nazar atarak geçiyorsun. Biraz ileride karşına “Yavuz Selim Köprüsü” çıkıyor. Trafik varsa kır direksiyonu, “Fatih Sultan Mehmet Köprüsü” çıkar karşına. Olmadı, tut “15 Temmuz Demokrasi Şehitleri Köprüsü” yolunu. Beklersin ama sabırlıysan mutlaka geçersin, korkma. Devam et. Atatürk Havaalanı yakında kapatılıyor canım. Sağa çark edersen Recep Tayyip Erdoğan Havaalanına ulaşacaksın. “Ne yapayım ulaşıp da” deme. Alışveriş yaparsın, dolaşırsın, selfie çekersin, Avrupalıları kıskandırırsın…

İlla uçmak mı istiyorsun. Bilgin olsun, Batı’ya doğru yollar kapandı. Bin uçağa, yallah 

Suudi Arabistan’a!

Orhan Gökdemir / SOL

Mussolini’nin dönüşü - Nilgün Cerrahoğlu

Halet-i ruhiyeyi en iyi art arda vizyona giren filmler anlatıyor… 

Churchill’in dünyaya meydan okuyan “tek adam”lık sınavı ile ülkesini Hitler’e karşı savaşa sokan hamlesini anlatan, “En Karanlık Saat” bunlardan biri örneğin. 
Beri yanda “tek adamlığa” mizahla yaklaşan iki film var: 
“Stalin’in Ölümü” ve İtalya’da “Sono Tornato/Döndüm” başlığı ile gösterilen “Mussolini’nin Dönüşü”… 
Birbirinden farklı olan bu filmlerin tümü gerçekte ufukta yeniden beliren “güçlü adam sendromu”nu sorguluyor. 
Karşımızda Stalin’den Mussolini’ye uzanan ve “Demokrasi, diğer rejimler hariç en kötü yönetimdir” sözleriyle bilinen Churchill’den geçen geniş bir yelpaze var. 
Martta Türkiye’de de gösterilecek “Stalin’in Ölümü”nden geçen yazımda bahsetmiştim. Bugün biraz da “Mussolini’nin Dönüşü”ne göz atalım… 
İlginç rastlantı, İtalyan asıllı yönetmen Armando Iannucci’nin imzasını taşıyan “Stalin’in Ölümü”, bir “diktatörün ölümü” ile başlıyordu. 
Luca Miniero’nun “Mussolini’nin Dönüşü” ise kurşuna dizilerek öldürülen ve Milano’nun “Loreta Meydanı”nda ayaklarından tersyüz edilerek asılan “Duçe”nin… “öbür dünyadan dönüşü” ile başlıyor… 
 
Duçe ile selfie keyfi 
Mussolini, günlerden bir gün Roma’nın en yoğun göç alan Esquilino Mahallesi’nde, birden paraşütle inmiş gibi uyanıyor. 
Etrafında top oynayan ve Roma aksanıyla İtalyanca konuşan koyu renk göçmen çocukları görünce affalıyor. 73 yıl arkadan gelmenin kafa karışıklığı ile geride bıraktığı ülkesinin, Afrikalıların işgalinde kaldığını düşünüyor. 
“Stalin’in Ölümü” gibi “Mussolini’nin Dönüşü” de baştan sona “kara mizah”… 
Ancak Iannucci “mizah”a sağlam ve güçlü bir diktatörlük eleştirisi adına baş vururken; İtalyan komedilerinin ünlü yönetmeni Miniero, bunu daha çok toplumun “yön kaybı”nı betimlemek için kullanıyor. . 
Mussolini’nin, ülkesinin aldığı yeni şekil karşısında nasıl aklı karışıyorsa, İtalyanların da kafa karışıklığına düştüğü anlatılıyor filmde. 
“Duçe”, örneğin açık bir arabayla, ayağında çizmeler ve askeri üniforması ile başkent sokaklarından geçerken, kimi İtalyan “sol yumruklarını” kaldırıyor; kimi de faşist selamı çakıyor. 
“Şef”, halka karıştığında, faşizmi tanımamış genç kuşaklar etrafını alıyor ve şuursuzca “diktatörle selfie” çekiyorlar. 
 
‘Liberal dikta’ özlemi 
Filmde Mussolini ile ilk karşılaşanlardan biri olan genç bir belgeselci, Roma sokaklarında şaşkın şaşkın dolaşan “diktatörü”; Çizme’yi birlikte katederek belgesel çekmeye ikna ediyor. 
Yönetmen bununla güttüğü amacın, “İtalya’nın nabzını tutmak” olduğunu belirtiyor. Nitekim çok yerde figüran kullanmak yerine, Mussolini’yi gizli kamerayla filme aldığını ve gerçek halkla konuşturduğunu açıklıyor. 
“Duçe”nin, saldım çayıra Mevlam kayıra… halkın arasına girdiği bu “nabız sohbetlerinde”, “tek adam arayışının” Çizme’de artık “tabu” olmaktan çıktığını ve düpedüz hortladığını görüyoruz. 
Bu sohbetlerde mesela Mussolini’nin “Diktatörlük ister misin” sorusunu yönelttiği bir pizacı; cahillerin özgüveni ile: “Tabii ya… Neden olmasın?” yanıtını veriyor: “Ama bu liberal bir diktatörlük olsun. Fazla koyu olmasın. Tek parti, en çok iki parti yeter!” 
Yönetmen Miniero döne döne meramının Mussolini’den çok İtalyanları anlatmak olduğunu vurguluyor. Çok ürkütücü bir saptamayla “Mussolini bugün sahiden dönse” diye devam ediyor: “4 Mart’taki seçimleri kolaylıkla alır!” 
Dün “Repubblica”da yayımlanan kamuoyu yoklamaları Miniero’nun bu saptamalarına hak verir nitelikte. 
Hiçbir partinin “çoğunluğu sağlayamadığı” anketlerde, göçmenlere karşı nereye çeksen oraya giden “muğlak” görüşleriyle bilinen popülist “5 Yıldız Hareketi” -yüzde 28’le- ilk parti konumunda. Oyları düşen -yüzde 22-merkez sol, ikinci sırada. 
Beri tarafta “siyasi ceset” gözüyle bakılan Berlusconi, yüzde 16’lık oy oranıyla siyasi panoramaya 3. parti olarak yeniden paraşütle iniyor. 
Dördüncü sırada da yüzde 13’le “Lega” partisinin ırkçıları var… 
Bu belirsiz tabloda “güçlü adam”a özlem artıyor. 
“Repubblica”, İtalyanların yüzde 20’sinin kafadan bugün “Duçe” özlemi içinde olduğunu ifşa ediyor. 
20. yüzyılda İtalya faşizmin ilk labrotuvarı olmuştu. 

Umarız tarih yeniden tekerrür etmez.

Nilgün Cerrahoğlu / CUMHURİYET

Söyleminin esiri olmak - ALİ SİRMEN

Türk - Amerikan gerginliğinin doruk noktasında Washington kastedilerek söylenen, “Bunlar hiç Osmanlı tokadı yememiş” sözü, yandaş medya ile son dönemlerde iktidarın hışmını çekmemek için ne kokar ne bulaşır çizgisini gittikçe daha da belirgin hale sokmaya uğraşan yayın organlarının çok hoşuna gitmiş ve hemen hemen hepsi, bu sözleri manşete çekmiş. Milliyet, Türkiye, Yeni Şafak, Akit, Takvim, Akşam, Star, Habertürk, Sabah, Vatan, Güneş, İstiklal, Milat hep aynı manşeti seçmişler, Karar biraz söylem değişikliğiyle, “Washington’a tokatlı cevap” derken güdümlü filotillanın amiral gemisi Hürriyet, yandaşların en keskinleriyle arasına mesafe koyma âdetini sürdürürek “Bunlar hiç Osmanlı tokadı yememiş” başlığına birinci sayfanın biraz alt bölümlerinde yer vermiş. 

Medya bu tutumuyla, Afrin harekâtı başlarken, Başbakan Yıldırım’ın yayın kuruluşu yöneticilerini toplayarak, kendilerinden beklentilerini sıraladığı konuşmasında verdiği direktife uygun hareket etmiş ve istenen doğrultuda kamuoyu oluşturma, “kodu mu oturtur” iktidarın ABD’ye fırça çeken politikasıyla, kafa tuttuğu algısını oluşturma işlevini yerine getirmiştir. 

Osmanlı tokadı çıkışının Washington’da pek de ciddiye alınmaması ve bu hususun küçümseyici bir eda ile açıklanmasının aslında kıymet-i harbiyesi yoktur.

***

Çünkü, kimilerinin ABD’ye yönelik olduğu yanılgısına düştükleri bu sözler aslında dış hedeflere yönelik değil, ama iç tüketime dönük TC sınırları dışında konvertibilitesi olmayan bir çıkıştır. Kimsenin hakkını yemeyelim, mahalle kahvesi diplomasisi ülkemize bu iktidarın getirdiği bir yenilik olmayıp, Ortadoğu politikasını bir koyup üç alma temeline oturtan Özal’a kadar uzanan, bir yandan ülkemizi komik düşürürken, bir yandan da ulusal çıkarlar açısından tehdit oluşturan bir davranıştır. 

İçerideki kimi safındurların “aşkolsun!” diye övgü nidalarıyla karşıladıkları bu politikanın uluslararası kamuoyu ile siyaset ve diplomasi kulislerinde yarattığı izlenim ise şudur:
“Türkler, başlangıçta çok sert çıkışlar yapsalar da aldırmayın! Bağırıp çağırırlar ama sonra bir şey yapmazlar.” 

Bir ülkenin hakkında böylesine bir kanaat oluşması yüzünden, kararlılığı, ciddiyeti konusundaki inandırıcılığını yitirmesi tabii ki onun ulusal çıkarlarıyla bağdaşmaz.
Bu durum, aynı zamanda, her defasında cafcaflı çıkışlarla coşan, dalgalanan iç kamuoyunda da ciddi travmalar yaratır. Filistin’e doğru afili afili yelken açan Mavi Marmara’nın uluslararası sularda uğradığı saldırı sonunda, yurttaşlarımızın korsan İsrail komandoları tarafından öldürülmeleri karşısında elimiz böğrümüzde kalakalmamız veya Ahmet Davutoğlu’nun “biz düşürdük!” diye şişine şişine ilan ettiği Rus uçağı olayının sonrasında, Moskova’nın hışmı karşısında sinişimiz ve özür sözcüğünü telafuz etmeden aslında pek de âlâ o anlama gelen, en yüksek düzeyde üzüntü beyanımızın yarattığı şoku gidermek amacıyla iktidar ile yandaş medya elverişli algıyı yaratmak için az mı uğraşmak zorunda kalmışlardı?

***

Tutarlı dış politikalarda kararlılık, sade vakur mesajlar ve azimli tavırlar ile bağırıp çağırmadan gösterilir. Diplomaside ağzını açıp gözünü yuman sallapati kahve üslubuna yer olmayıp, iki düşünülür bir konuşulur. Çünkü diplomaside her söylenen ülkeyi bağlar.
Şu bilge deyiş çok çarpıcıdır: “İnsan söylemediğinin efendisi, söylediğininesiridir.”
Dış politikada söylemine esir düşmemeye özen gösterilir. 

Eğer, bu kurallara uymazsanız, size “gelin el ele verip, PYD ile PKK’yi çatıştıralım” diye alayı çağırıştıracak ölçüde gayri ciddi öneriler yapanlara “Biraz ciddiyet lütfen!” demek hakkını kaybedersiniz, çünkü ciddiyetsizlik yolunu ilk siz açmış bulunmaktasınızdır.
Ama dilerseniz yine de Osmanlı tokadı çıkışının etkisine inanmaya devam edin!

Ali Sirmen / CUMHURİYET

Borsalar ve krizler - KORKUT BORATAV / SOL

Şubat’ın ilk on gününde uluslararası borsalarda panikler yaşandı. Şok, Wall Street’te başladı. S&P endeksi, Ocak sonu ile 7 Şubat arasında New York borsasında %10’u aşan bir değer kaybı belirledi ve hisse senedi piyasalarında uzunca süren bir yükselmenin son bulduğu ileri sürüldü.

12 Şubat Pazartesi çalkantı hafifledi. Borsa, önceki zirveye göre %7,5 civarında bir gerileme sonunda yeni bir patikaya yerleşmiş göründü. Endişeli, korkulu birkaç gün yaşandıktan sonra…

Bu çalkantı, dünya ekonomisine ilişkin iyimserlik ortamı yaygınlaşırken patlak verdi. Günümüzün finansal sisteminin bazı özelliklerinin yeniden algılanmasına da vesile oldu.  

Bu doğrultuda birkaç gözlem yapalım.

Şişen servetler, aksayan kazançlar…

Finansallaşmış bir sistemde mülkiyeti temsil eden kâğıttan varlıkların artışı, üretimdeki büyümeyi fazlasıyla aşabilir mi? Örneğin toplam finansal servet ile millî gelir arasındaki bağlantının zayıflamasından söz ediyorum. Stoklar (servet), akımları (gelirleri) aşar; ama, ne kadar?

Kapitalizmin yapısal olgunlaşması bu tür bir dönüşümü de içerir. Tarımda, ticarette, zanaatte şirketleşme geliştikçe “finansal” varlık türleri oluşur; yaygınlaşır.  

Batı kapitalizmi bu aşamayı geride bırakmıştır. Dolayısıyla, finansal servetler ile üretim tabanlı gelir akımları arasında istikrarlı bir bağlantının oluşması beklenir. Ne var ki, son elli yıl boyunca, finansal sistem adeta kendi başına şişmekte; bazen balonlaşmaktadır. Neden? Geleneksel kurumsal bankacılığı tasfiye eden ve tüm alacakları (varlıkları) ve borçları alınıp-satılan metalara dönüştüren ölçüsüz bir finansallaşma yüzünden…

“Her çıkışın bir inişi vardır”; ama aynı noktaya dönülmeden… Balonlar bazen sönmüş, bazen patlamış; ama artış eğilimi egemen olmuştur.

Bu haftaki borsa çalkantısı  da 2008 krizini izleyen finansal şişmenin zirvesinde patlak verdi. Evveliyatı nedir? Doug Henwood,  yararlı bir özet veriyor (LBE News, 8 Şubat).

Bir şirkete ait hisse senedinin “yükseklik” derecesi nasıl ölçülür? Fiyatını (F’yi) sağlayacağı umulan kâr, kira benzeri yıllık kazanca (K’ya) bölünüz. Brüt servet stoku ile gelir akımı karşılaştırılıyor. Elde edilen amortisman oranı (F/K) bir ölçüttür.  

Nobel ödüllü Robert Shiller, F/K oranını 1880 ile günümüz arasında New York borsasında işlem gören tüm hisse senetlerini kapsayan bir endeksle hesaplıyor. Belli bir yıla ait fiyatları, önceki on yılı kapsayan ve enflasyondan arındırılmış kazançların ortalaması ile karşılaştırıyor. 1950 sonrasının ortalama F/K oranı 17 olarak belirleniyor. Ocak 2018’deki oran ise  33,8’dir.

Bu değer, Shiller’in 157 yıllık serisinde sadece bir kez (Aralık 1999’da 44,2 ile) aşılmıştır. 2007’deki tırmanış, bu düzeye ulaşılmadan finansal krizle son bulmuş. Büyük buhranın arifesini  simgeleyen Eylül 1929’da ise F/K 32,6’ya tırmanmış.

“Amortisman süresi” olarak da yorumlanabilecek olan F/K değerlerinin tersi, yıllık getiri oranlarıdır. Buna göre, New York borsasının 1950-2017 ortalaması yıllık %5,9; Ocak 2018 ise %3’lük getirilere tekabül ediyor.

Borsanın “yükselme derecesi”ni, bir başka servet/gelir ölçütü de yansıtabilir: Hisse senetlerinin toplam değerinin milli  gelire oranı… Henwood, 1952-2017 döneminde New York borsası ile ABD milli gelirine bakarak bu oranın seyrini  veriyor. İlk otuz yıl boyunca %50’yi aşmayan bu oran, neoliberalizm sonrasında hızla tırmanmıştır. 2000’de %175 ile zirveye çıkmış; 2008 krizinde yüz puanlık aşınma, 2017’de hızla telafi edilmiş; önceki zirveye yaklaşılmıştır.

Şubat’ta patlak veren borsa şoku, bu oranı birkaç puan (tahminen %160 altına) indirmiştir. Kalıcı olup olmayacağını göreceğiz.

Ya kârların seyri?

F/K oranının paydasında yer alan şirket kazançlarının ana öğesi kârlardır. Kârların seyri, hisse senetlerini çekici kılmış mıdır? Bu alımların finansmanına da katkı yapmış mıdır? Henwood, bu sorulara da ışık tutuyor.  

Krizi izleyen üç yılda (2009-2012’de) vergilerden sonraki şirketlerin kârları yüzde 55 artmış; ücret ödemeleri ise %12’lik artışla sınırlı kalmıştır. Artan şirket kârlılığı, hisse senetlerine talebi de kamçılamıştır. S&P’nin Wall Street  endeks değeri aynı üç yılda yüzde 85 tırmanmıştır.

Kâr artışları 2012 sonrasında önce yavaşlamış; sonra gerilemiş; kâr oranı da 2014 sonrasında düşmüştür. Henwood, finansal olmayan ABD şirketlerinin 2012 sonrasında 8 trilyon dolarlık kâr elde ettiğini ve sadece 2 trilyon dolarlık net yatırım yaptığını belirlemiş. Geri kalan 6 trilyon dolar hissedarlara ya temettü olarak dağıtılmış,  ya da hisse senedi alımlarının ve şirket birleşmelerinin finansmanına tahsis edilmiştir.

Henwood, şirket  kârlarının, burjuvazinin sınıfsal işlevi olan sabit sermaye birikiminin dışına taşmasına dikkat çekiyor: “Mülk sahibi sınıf, gelecekle ilgilenmeye son vermiştir. Bu tür bir kapitalizmin mükemmel temsilcisi Trump’tır.”

Amerika’ya özgü borç tuzağı

Kâr oranlarındaki aşınma borsaya yönelişi frenlememiştir: Son üç yılda da hisse senedi alımları, kârları aşan bir tempoyla yükselmiştir. Borsaya girişler, dış yatırımları, millî geliri, kârları ve diğer gelir akımlarını nasıl aşabilir? Ancak borçlanılarak…

Şirket borçlanmaları, bir başka kâğıttan dünyayı besler. Devlet, şirket ve kişi borçlarından oluşan trilyonlarca dolarlık tahvil, senet ve bono piyasaları… Finansallaşmış bir kapitalizmin kritik özelliği buradadır. Mülk sahiplerinin net serveti, borçları dikkate alınınca aşınır; “eksi” dahi olabilir. Bu aşınma rantiyelerin, alacaklıların varlıklarındaki artışa tekabül eder.

Borç kâğıtlarından oluşan dünya, kendine özgü bir alandır. Borçlanma nedeniyle tahvil arzı arttıkça, mevcut tahvillerin fiyatları da düşer. DAVOS Forumu’nun yayımladığı 2018 Risk Raporu’na göz atalım: “2017’de 9 trilyon (dokuz bin milyar) dolarlık tahvil, piyasalarda negatif getiri ile dolaşımdaydı.” 

Niçin? 

Düşen tahvil fiyatları, faiz eklendiğinde dahi alım bedelini karşılayamayacaktır.

Piyasalarda tahvil fiyatlarının düşmesi, borçlanma faizlerinin yükselmesi anlamına gelir. 10 yıllık ABD tahvil faizleri önemli bir göstergedir ve kritik eşik %3’tür. 2 Şubat tarihli Financial Times’ta John Authers, bu bilgiyi ABD’ye taşıyor: “Faiz getirileri hızla yüzde 3’ü aşarsa, ABD şirketlerinin yüzde 12’si zombileşecektir; yani, kazançları, faiz ve vergi ödemelerini karşılayamayacaktır. Faizlerde hızlı bir artış, onlar  için yıkımdır.”

Niçin? 

Sadece yeni borçlanma maliyeti arttığı için değil. Daha da önemlisi, piyasa tahvil faizlerinin artması, servetleri tahvillerden oluşan çevrelerin portföylerindeki tahvil değerlerini düşürecektir… Ucuzlayan kâğıtlar, tahvil sahiplerinin varlığını aşağı çekecek; “rantiye zombiler için de negatif getiriler” söz konusu oluşacaktır.

Authers’in makalesinin yayımlandığı gün, ABD 10 yıllık tahvil faizleri %2,8’i aştı. Bir yıl önce bu oran %2,4’tü. Bu “küçük” fark, tahvil değerlerinde milyarlarca dolarlık aşınma anlamına gelir. Bu “kötü” habere, ABD ücretlerinde %2,9’luk bir artış bilgisi eklendi. FED’in faiz artışlarını tetikleyecek bir istatistik… Bu iki olumsuz bilgi, 2-12 Şubat’taki borsa çalkantısının tetikleyicisi oldu.

Çalkantının bitiminde (13 Şubat’ta) Financial Times baş yazarı Martin Wolf, “Piyasalarda aşırı iyimserlik keyif vericidir, ama tehlikelidir; abartılı risk almaya, varlık fiyatlarında balonlaşmaya,  finansal krizlere yol açabilir. Geçen haftaki çalkantı gerekliydi; keşke daha önce olsaydı. Biraz korku piyasalar için iyidir.”

Batı dünyasında ve ABD’de şirket borçlarının millî gelire oranındaki artışları, potansiyel finansal krizlerin kaynağı olarak vurguladı. Ona göre borsalardaki Şubat şoku, bu tehlikelere dikkat çektiği için yararlı olmuştur:

Biz de, borç tuzağına teslim olmuş; giderek parazitleşmiş bir kapitalizm için “korkunun ecele faydası yoktur” diyelim.  

Korkut Boratav / SOL

‘Bilimsel bilginin sahibi halktır’ - GÖZDE BEDELOĞLU

Sağlıklı ve dengeli bir çevrede, barış ve huzur içinde yaşamak haktır. İnsan doğaya karşı sorumluluğu olduğunu kabul etmeli, onurlu ve iyi bir hayat sürme hakkına sahip çıkmalıdır.Yaşam alanlarında sürdürülen sağlığa zararlı faaliyetler başta olmak üzere çevreyle ilgili her bilgiye erişebilmeli ve karar alma süreçlerine katılabilmelidir. Türkiye toplumunun bu hakkı kamu otoriteleri tarafından istikrarlı bir şekilde gasp ediliyor. Kendini halk sağlığına adamış, barış savunucusu bir bilim insanı olan Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu’nun mücadelesi ve başına gelenler, halkın sağlıklı bir çevrede yaşama hakkının, halk için ve halk adına yönetime gelenler tarafından nasıl bile, isteye engellendiğinin açık ve acı tarihini yansıtıyor.

•••

Barış imzacısı olduğu için Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edilmeden önce Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalışmalarını sürdüren Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu, Türkiye’nin en büyük sanayi bölgesi olan Kocaeli’nin Dilovası ilçesinde görülen kanser kaynaklı ölümlerin artışıyla ilgili yaptığı araştırmayla şimşekleri üzerine çekmişti. Hamzaoğlu, Dilovası’nda 10 yıl ve daha uzun süre yaşayanlarda kanser nedeniyle ölme riskinin, 10 yıldan az yaşayanlara göre 4.4 kat daha fazla olduğunu tespit etmişti. Ekonomik gelişme adına doğal kaynakları zehirlemekten imtina etmeyen, dolayısıyla halkın, insanın en temel hakkı olan yaşam hakkını elinden alan bir yönetim anlayışıyla yüz yüze olduğunu göstermişti.

•••

Sonuçlar açıkça ortaya koyuyordu; Dilovası’nda kanserden ölümler Türkiye ve dünya ortalamasının üç kat fazlasıydı. Bölgede sanayi kuruluşlarının kapasite artırmasına ve yeni yatırımların yapılmasına izin vermek; toprağı, suyu, havayı ve halkı zehirlemeye devam etmek demekti. Kapasite artışına da, yeni yatırımlara da izin verildi. Bir halk sağlığı uzmanı olarak Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu araştırmalarını sürdürdü. Dilovası’nda yaşayan annelerin sütünde ve bebeklerin ilk kakasında ağır metaller bulduğunu kamuoyuna açıkladı. Zehirlenme henüz anne karnındayken başlıyordu. Bu korkunç gerçek karşısında dönemin AKP’li belediye başkanı İbrahim Karaosmanoğlu’nun ilk tepkisi Hamzaoğlu’na hakaret etmek oldu: ‘Şarlatan’! Mahkeme, Karaosmanoğlu’na hakaretinden dolayı ceza verse de, Hamzaoğlu’nun Dilovası ile ilgili raporu kamuoyuna açıklamasını tahrik olarak değerlendirdi.

•••

Hamzaoğlu, bilimsel çalışmasını geniş kitlelere ulaştırarak halk arasında panik yaratmayı amaçlamakla suçlandı. İşini olması gerektiği gibi, en iyi şekilde yapma gayreti Kocaeli Üniversitesi tarafından disiplin cezalarıyla ‘takdir edildi’. Sanayinin yarattığı tehlikeleri ortaya koyan çalışmaları nedeniyle defalarca üniversiteden uzaklaştırılmakla tehdit edildi. Halk sağlığının korunması için yaptığı araştırmalarla hekimlik görevini yerine getiren Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu’nun elde ettiği sonuçları da muhatabı olan halka paylaşması, bir bilim insanı olarak elbette ki toplumsal sorumluluğunun bir parçasıydı. Sorumluluğun bundan sonraki muhatapları ise, halk sağlığı adına bir an önce çözüme yönelik çalışmaları başlatmakla yükümlü olan hükümet, valilik ve belediyede idi. Ancak işin o ayağı hep eksik kalacak, Hamzaoğlu somut adımlar atmamakta direnen bakanlık ve il yönetimine karşı kanserli hasta ve hayatını kaybetmiş kanser hastası yakınlarına tazminat davası açmaları önerisinde bulunarak mağdur edilen halka hak arayışında da yol göstericilik yapacaktı.

•••

Hayatını bilime, barışa ve öğrencilerine adamış bu değerli hocamız KHK ile çalıştığı okuldan ihraç edildi ama öğrencilerinden kopmadı. Kocaeli Üniversitesi’nden ihraç edilen 19 akademisyenin kurduğu Kocaeli Dayanışma Akademisi’nde derslerine devam etti. Savaşın bir halk sağlığı sorunu olduğunu açıklayan Türk Tabipleri Birliği Merkez Konsey üyelerinin gözaltına alınmasına, mesleki sorumluluğu gereği karşı çıktı. “Bilimsel bilginin sahibi toplumun kendisidir” diyerek halk sağlığı için yürüttüğü çalışmaların sarsıcı sonuçlarını paylaştı, kamuoyu ve hükümeti uyardı. Halkların Demokratik Kongresi (HDK) Eş Sözcüsü Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu 9 Şubat’tan beri göz altında. O çıkıp yine dersini verir; toplumsal, mesleki ve vicdani sorumluluğundan bir adım geri atmaz. Biz de ya yaşam hakkımızı savunan hocamıza sahip çıkar, ya da anne karnında kanser olmaya devam ederiz.

Gözde Bedeloğlu / BİRGÜN

Bir kullanışlı işe yaramazın portresi: Mihail Saakaşvili - TEVFİK TAŞ / SOL

Clinton tarafından Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterildi, savaş provasına kalkışıp kravatını yedi, Gülen'den Türkçe ödülü aldı, Ukrayna'da emperyalizme hizmet için yeni görevlere soyundu... Bir kullanışlı işe yaramazın portresi: Mihail Saakaşvili!

2004'de ABD'den 'yeni kuşak' karşı-devrimci olarak Gürcistan'a ihraç edildi. O bir 'karanfil devrimcisi'ydi.

2005 yılında Hillary Clinton ve John McCain tarafından Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterilmişti.

Post-Sovyet dönemde Gürcistan'ı NATO ve AB'ye üye edecek, Rusya Federasyonu ile olan yeni rekabette vazife üstlenecekti. Güney Osetya'da savaş provası yaptı. Yanıt sert olunca kravatını yeme sahnesi ile dünya medyanın alay konusu oldu.

Savaş provası 2008'de tam bir fiyaskoyla sonuçlanınca, paraşütle indirildiği Gürcü siyasetindeki konumu 2012'de son buldu.

Fethullahçı Cemaat'in 2011'de ''Türkçe Ödülü''nü aldı.

2015'de yeni görevlere yelken açtı.

Gürcistan'dan kaçarak, Ukrayna'ya yerleşti. Ukrayna'nın Sovyet sonrası baş hırsızı Cumhurbaşkanı Poroşenko'nun danışmanı oldu. Poroşenko, Rusya Federasyonu'na karşı ona danışacaktı. Liman kenti Odessa'ya vali atandı. Ukrayna yurttaşlığı verildi el çabukluğuyla.

Uyuşturucu kaçakçılığının merkez limanı olan Odessa, Rus azınlığın denetim altında tutulduğu bir kent olmalıydı. Kendisi gibi kriminal olan İçişleri Bakanı Arsen Averkov ile canlı yayında yüze su atmalı derin tartışmalara girdi. Poroşenko'nun arkasından iş çevirmeye kalktı.

Ve 26 Temmuz 2017'de vatandaşlığı Poroşenko tarafından geri alındı.

Nikaragua devrimini bastırmak için seferber olan CIA'nın öyküsünü anlatan ''Ateş Altında'' filmindeki CIA ajanı rolündeki Ed Harris'in Sandinista devrimcilerinin zaferi üzerine, ''şimdi yeni göreve'' sahnesindeki gibi, Soros sponsorlu Saakaşvili yeni görevi için bir kez daha ''Heimatlos'' oldu.

Saakaşvili, emperyalist tetikçilerin de vatansız kalabileceğinin yeni bir örneğini sundu. Bir sonraki göreve kadar!

Tevfik Taş / SOL

Neoliberal devrimin Meydan katliamı - CEYDA KARAN

Batı’nın neoliberal yayılma maceraları giderek hazin bir görüntü arz ediyor. Ortadoğu’nun hali ortada. Bunun eski Sovyet coğrafyasındaki nadide örneği ise Gürcistan-Ukrayna hattında mevcut. Ve yaşananların perde arkası ortaya serildikçe, 2000’lerde ‘demokrasi devrimi’ diye yutturulanlar daha net anlaşılıyor.

***

Bu açıdan en trajikomik vaka, ABD’nin Kafkasya’daki adamı Gürcistan’ın eski devlet başkanı Mikhail Saakaşvili ve başına gelenler. 

Saakaşvili, 2004-2013 arasında yönettiği Gürcistan’da Bush yönetiminin gazına gelmiş, 2008’de, 1990’lardaki çözülme dalgasının özerk Güney Osetya ve Abhazya cumhuriyetlerine gözünü dikmişti. Karşısında Tiflis’in kapısına dayanan Rusya Federasyonu ordusunu buldu. RF işini bitirip çekildi, mağlup Saakaşvili de tarihe ‘kravatını kemiren lider’ olarak geçti. 

Tabii Saakaşvili’nin Tiflis’te görevinin bitimi tatsız oldu. Yolsuzlukla suçlandı. İmdadına 2014’te Ukrayna’nın ikinci ‘Turuncu Devrim’i yetişti. Ukrayna’ın yeni lideri Petro Poroşenko’nun davetiyle kapağı Kiev’e attı. 2015-2016 yıllarında Odesa valisi bile yapıldı! Fakat Poroşenko oligarşisine rakip çıkınca, ikinci ülkesinden de kovuldu.

 
Hikâyesi bir süredir dünyaya mal olmuştu. Ukrayna’da kurduğu yolsuzluk karşıtı muhalif hareketin PR’ı için canlı yayında ‘intihar şovu’ bile yaptı. Sonunda bu hafta ‘paketlenip’ Polonya’ya ‘postalandı’. Tabii Kiev’de bir restoranda kamuflaj kıyafetli birimler tarafından ele geçirilişini Facebook sayfasından paylaştı.

***

Ama meselemiz bu değil. Saakaşvili’nin niçin şimdi ‘postalandığı’... Çünkü Saakaşvili’nin, Ukrayna’da 2014’te Batı ile Rusya arasında denge gütmeye çalışan Devlet Başkanı Victor Yanukoviç’in devrildiği parlamento darbesinin yolunu açan Meydan katliamı davasında ifade vermesi bekleniyordu. Çünkü Meydan katliamında hem protestoculara hem Berkut adı verilen polise ateş açan keskin nişancıları gayet yakından biliyordu.

***

İşte bu isimler 2017 sonunda bir İtalyan belgeseline konuştular. Gürcü ordusunun eski mensupları olan Alexander Revazişvili, Koba Nergadze ve Zalogi Kvaratşelya’nın sorguları da, Meydan katliamına katılıp ortadan yok olan arkadaşlarının akıbetinden korktukları için Ukrayna yasaları uyarınca avukatları tarafından gizlendikleri yerden alındı. 

Ne mi anlatıyorlar? Saakaşvili’nin Gürcistan’daki ekibinden eski yardımcısı Mamuka Mamulaşvili tarafından nasıl devşirildiklerini, Kiev’e nasıl gittiklerini, Meydan katliamının nasıl planlandığını, bugün iktidara ortak neo-nazi hareketinden Rada başkanı olmuş Andrey Parubiy’in rolünü, eski Amerikalı asker Christopher Brian’ın yönetiminde hem protestoculara hem Berkut birliklerine nasıl ateş açtıklarını, kimlerin protestocular arasına karıştığını... 

Batı ana akım medyasında haberi aramayın, bulamazsınız. Çünkü Meydan katliamının suçu ‘Rusya yanlısı’ denilerek Yanukoviç yönetimine atılmıştı. Oysa fail ‘demokrasi devrimini’ yapanlardan başkası değildi!

***

Ukrayna’nın bugünkü hali ortada. 2004’te kendini yiyip bitiren ‘turuncu devrim’ yerine 2014’teki hâlâ sürüyor. Neo-nazi ortaklı bir iktidar, oligarşi, Rusofobi, bölünmüşlük eşliğinde ABD’den bol askeri yardım alınmasını sağlayan Donbas sorunu baki. 

Ukrayna uluslararası medyada liberallerin ‘demokrasi devrimi’ ve ‘özgürlük’ temalarıyla pazarlandı. Küreselleşmenin doğal sonucu Batı yanlısı yönetimlerin tesis edilmesiydi. Edildi işte!

***

Bu vesileyle Ergin Yıldızoğlu Hoca’nın yeni yayımlanan ‘Emperyalizm ve Jeopolitik-Kısa bir Tarihsel Teorik Giriş’ isimli kitabını okumanızı tavsiye edeyim. 

Emperyalizmin, kapitalizmin yapısal krizlerini aşma ve serbest piyasa inşa etme projeleri için eski SSCB mekânlarına ‘küreselleşmenin kaçınılmazlığı’ temasıyla girme ve sol adına ne varsa temizleme hamlelerinin teorik arka planını çok iyi izah ediyor. Rızaya dayalı (yumuşak güç) ile hegemonya tesis edilemezse, direnen güçler ekonomik-finansal yollarla yola getirilemezse, ekonomi dışı zor (askeri müdahaleler, darbeler, suikastlar) aygıtlarının nasıl asla tamamen devreden çıkarılmayacağını anlatıyor. Ukrayna örneğimiz zaten gözümüze giriyor.

Ceyda Karan / CUMHURİYET