Yurt Dışından İadesi Sağlanan Eserler
11) Lidya Eserleri (A.B.D.) (1993) Uşak ve çevresinde 1960-1965 ve 1968 yıllarında yapılan kaçak kazılar sonucu Lidya Tümülüsleri soyulmuş, yapılan bu yağma ve kazılar hem mezar odalarının, hem de bazı buluntuların tahribine neden olmuş, pek çok eser kaçakçıların eline geçmiştir.Uşak ve çevresindeki tümülüslerden çalınan eserlerin Metropolitan Museum of Art tarafından satın alındığının öğrenilmiştir. Bakanlığımız yazılı başvuruda bulunarak eserlerin iadesini talep etmiştir. Söz konusu müzeden olumsuz cevap gelmesi nedeniyle dava süreci başlamış ve mahkemenin Türkiye lehine karar alması üzerine, 1993 yılı başlarında Metropolitan Museum of Art yetkilileri dava konusu Lidya eserlerini ülkemize iade etmeyi önermiştir. Yapılan görüşmeler sonucunda üç yüz altmış üç parçadan oluşan Lidya Hazinesi, davadan vazgeçilmesi üzerine iade edilmiş ve Ekim 1993’te ülkemize getirilmiştir.28 Haziran 1996 tarihinde ülkemize getirilerek Uşak Müzesi’nde koruma altına alınmıştır.
12) Girlandlı Lahit (A.B.D.) (1994) 1986-1987 yıllarında ülkemizden kaçırılan Girlandlı Lahtin,1987 yılında New York’ta bir Türk vatandaşı tarafından bir koleksiyonere satıldığı ve koleksiyonerin de eseri Brooklyn Müzesi’ne ödünç verdiği, gazeteci Özgen ACAR tarafından Bakanlığımıza bildirilmiştir.Yapılan çalışmalar neticesinde 18 Mayıs 1994 tarihinde ülkemize getirilen eser Antalya Müzesi’nde koruma altına alınmıştır.
13) Marsyas Heykeli (A.B.D.) (1994) Manisa İli, Sarıgöl İlçesi, Bağlaca Köyünde 1987 yılında yapılan kaçak kazı sonucu bulunan Marsyas heykelinin yasa dışı yollarla yurtdışına çıkarıldığı anlaşılmıştır. ABD Atlantis Antika Galerisi’nde bulunduğu anlaşılan heykelin Anadolu kökenli olduğunun ispatlanması sonucu 14 Ağustos 1994 yılında ülkemize iade edilmiştir.
14) Aphrodisias Friz Bloğu (A.B.D.) (1994) Aphrodisias friz bloğunun 11 Mart 1993 tarihinde New York Fortune Fine Arts Galerisi’nde satışa çıkarıldığı Aphrodisias Kazı Başkanı Profesör R.Smith tarafından Bakanlığımıza bildirilmiştir. Söz konusu eserin ülkemize ait olduğunun ispatlanmasının ardından, eser 14 Ağustos 1994 tarihinde ülkemize getirilmiş ve Aydın Aphrodisias Müzesi’nde koruma altına alınmıştır.
15) Gemici Feneri (A.B.D.) (29.09.1994) Rachel A.Cecka adlı kişi, 20.yüzyılın başında İstanbul’dan satın alınan bir gemici fenerini ülkemize hibe etmeyi teklif etmiş ve eser 29 Eylül 1994 tarihinde ülkemize getirilerek Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğü’nde koruma altına alınmıştır.
16) Aphrodisias Örenyeri'nden Çalınan Meleager Başı (A.B.D.) (1994) Aydın İli, Karasu İlçesi, Aphrodisias örenyeri kazı evi bahçesinden 14 Nisan 1993 kabartma bir pano üzerinde yer alan insan figürüne ait başın çalındığı tespit edilmiştir. New York’ta Fortuna Fine Art Galerisinde olduğu anlaşılan eserin 24 Ocak 1995 yılında ülkemize iadesi sağlanmıştır.
17) İzmir Birgi Aydınoğlu Mehmet Bey Camii’nden Çalınan Minber Kapısı (İngiltere) (1995) İzmir İli, Ödemiş İlçesi, Birgi Aydınoğlu Mehmet Bey Camii’nin üzerinde bitkisel süslemeler ve dua yazıtı bulunan minber kapısının 15 Mayıs 1993 tarihinde çalındığı tespit edilmiştir.Yurtiçinde ve yurtdışında aranan minber kapısı Londra’da bir operasyon sonucu bulunmuş ve 11 Kasım 1995 tarihinde ülkemize getirilmiştir.
18) Erdek Açıkhava Müzesi'nden Çalınan Torso (A.B.D.) (1995) Balıkesir İli, Erdek İlçesi, Açık Hava Müzesi’nde bulunan mermer torsonun 1983-1989 tarihleri arasında kaybolduğu tespit edilmiştir. İngiliz Sotheby’s müzayede firmasının 14 Aralık 1993’te New York’ta gerçekleştireceği müzayedede satışa sunulacağı öğrenilen eserin Anadolu kökenli olduğunun ispatlanması üzerine 1995 yılında ülkemize iadesi sağlanmış ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’nde koruma altına alınmıştır.
19) İzmir Müzesi Bahçesi'nden Çalınan Kadın Heykeli (İsviçre) (1995) İzmir Müzesi Müdürlüğü bahçesinde açık teşhirde sergilenen Roma Dönemi’ne ait kadın heykeli, 28 Şubat 1994 tarihinde çalınmıştır.Heykel, İsviçre Interpol birimleri tarafından Zürih’te ele geçirilmiş, Bakanlığımızın girişimleri ile Ülkemize iade edilmiştir.
20) Efes Örenyeri'nden Çalınan Kadın Başı (Avusturalya) (1997) İzmir İli, Selçuk İlçesi, Efes Ören yerinde 1964 yılı kazılarında ortaya çıkarılan mermer bir heykele ait kadın başının 1965 yılında kazı deposunda olmadığı anlaşılmıştır. İsviçre Basel Eski Eserler Müzesi’nde olduğu belirlenen eserin ikili görüşmeler sonucu iadesi sağlanmış olup Efes Müzesi Müdürlüğü’nde korunma altına alınmıştır.
21) Kurşun Mühür (A.B.D.) (1998) Merkezi ABD’de bulunan Classical Numismatic Group tarafından 2-3 Aralık 1997 tarihinde New York’ta düzenlenen müzayedede İznik kökenli bir mührün satışa sunulacağı bilgisi edinilmiş ve eserin müzayededen çekilmesi için bulunulan girişimler olumsuz sonuçlanmıştır. Bir Türk vatandaşı tarafından satın alınan eser ülkemize hibe edilmiştir. 27 Aralık 1997 ‘de ülkemize getirilen eser Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde koruma altına alınmıştır.
22) Mustafa Kemal Atatürk’ün Gümüş Sigara Tabakası (A.B.D.) (1998) New York’ta Sotheby’s müzayede şirketi tarafından 19-27 Şubat 1998 tarihinde York Dükü ve Düşeşi’nin eşyaları için düzenlenen bir müzayedede satışa sunulan eserler arasında Atatürk’ün İngiltere Kralı VIII. Edward’a hediye ettiği gümüş sigara tabakasının da olduğu tespit edilmiştir. Bedeli Bakanlığımızca ödenmek üzere 26 Mart 1998 tarihinde teslim alınan eser, bir süre Kurtuluş Savaşı Müzesi’nde korunduktan sonra Anıtkabir Müzesi’ne teslim edilmiştir.
23) Divriği Ulu Camii’ye Ait Ahşap Pano (ABD) (İngiltere) (1999) Sivas Divriği Ulu Camii’nin hünkar mahfeli korkuluk panellerinden beş adedi Vakıflar Genel Müdürlüğünce İstanbul Yenikapı Mevlevihane’sinde koruma altına alınmıştır Ancak Mevlevihane’de 1997 yılında çıkan yangında panellerinde yanmış olduğu düşünülmüş ise de 27 Mart 1998 tarihinde New York’ta düzenlenen Üçüncü Uluslararası Asya Sanat Fuarı’nda satışa sunulan bir ahşap panelin, Divriği Ulu Camii’ne ait olduğu tespit edilmiştir. Uzun çalışmalar sonucunda panelin iadesi sağlanmıştır. Yapılan araştırmalar neticesinde diğer dört panelinde Londra’da olduğu tespit edilmiştir. New York’ta bulunan panel 29 Nisan 1999 tarihinde, Londra’da bulunan panel ise 9 Mayıs 1999 tarihinde ülkemize getirilmiştir.
24) Manş Denizi Batığı’ndaki Eserler (İngiltere) (1999) The Independent adlı İngiliz gazetesinin 16 Mayıs 1995 tarihli sayısında yer alan bir haberde, bir grup amatör dalgıcın Manş Denizi’nde 1894 yılında batan Castor adlı gemiden Roma dönemine ait bir grup eser çıkarıldığı öğrenilmiştir. Anadolu kökenli olduğu anlaşılan yedi adet arkeolojik eser 9 Mayıs 1999 tarihinde ülkemize getirilmiş ve Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde koruma altına alınmıştır.
25) Konya Beyşehir Eşrefoğlu Camii Giriş Kapısı Panoları (Danimarka) (1999) Konya İli, Beyşehir ilçesi, İçerişehir Mahallesi’nde bulunan Eşrefoğlu Camii kapısının süsleme panoları 1996 yılında çalınmıştır. Söz konusu panoların David’s Samling Müzesi’nde olduğu Kopenhag Büyükelçiliğimizce tespit edilmiş ve ikili ilişkiler yolu ile 8 Temmuz 1999 tarihinde ülkemize getirilerek Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde koruma altına alınmıştır.
(devam edecek....)
Mustafa Kırcı
(Kaynak : T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder