Kimileri ölüm sayılarının ikiye katlanma süresini dikkate alarak Türkiye’nin bu açıdan da İtalya’ya benzeyeceğini ileri sürüyor. Gerçekten de bu süre (ülkelerin salgınla geçirdikleri tüm süre dikkate alındığında) Türkiye’de 3 gün iken, İtalya’da 9, Almanya’da 5, İspanya’da 6 gün olarak bildiriliyor, dünya ortalaması ise 7 gün. Ancak yalnızca bu göstergeye bakarak ölüm sayılarına ilişkin kötümser beklentiler içinde olmak hiç gerçekçi değil.
Türkiye vaka sayısı bakımından, salgının ilk 23 günü için İtalya ile başa baş gidiyor.
Günlük test sayısı Avrupa ülkelerine ulaştığı taktirde durumumuzun daha da kötüleşmesi ihtimal dahilinde.
Grafik: Salgının ilk 23 günü için ülkelerdeki toplam vaka sayıları
Ölüm sayılarında Avrupa kadar kötü olmayabiliriz.
Aşağıdaki grafik salgının aynı dönemi için, Türkiye’deki ölüm sayılarının Fransa ve Almanya’nın üzerinde, ancak İtalya ve İspanya’nın çok gerisinde olduğunu gösteriyor.
Grafik: Salgının ilk 23 günü için ülkelerdeki toplam ölüm sayıları
Kimileri ölüm sayılarının ikiye katlanma süresini dikkate alarak Türkiye’nin bu açıdan da İtalya’ya benzeyeceğini ileri sürüyor. Gerçekten de bu süre (ülkelerin salgınla geçirdikleri tüm süre dikkate alındığında) Türkiye’de 3 gün iken, İtalya’da 9, Almanya’da 5, İspanya’da 6 gün olarak bildiriliyor, dünya ortalaması ise 7 gün.(1)
Ancak yalnızca bu göstergeye bakarak ölüm sayılarına ilişkin kötümser beklentiler içinde olmak hiç gerçekçi değil.
Örneğin en az ölüm sayısına ve en düşük fatalite hızına (hastalarda ölenlerin oranı) sahip olan Almanya’da sayının ikiye katlanma süresi, en çok ölüme ve fatalite hızına sahip İtalya’dan çok daha kısa. Oysa ilk bakışta tutarsız görünen bu bulgu ölüm havuzunun büyüklüğüyle ilgili. Havuz büyüdükçe ikiye katlanma süresi de uzar, üstelik bir de zaman içinde salgın yavaş yavaş pik noktasına yaklaşır.
Nitekim İtalya’da bundan 10 gün öncesine kadar ölüm sayısının ikiye katlanma süresi 2-3 gün iken, 24 Mart’taki ölüm sayısının ikiye katlanması için 2 Nisan’a kadar zaman geçmesi gerekti: 10 gün.
Türkiye’nin ölümlerde daha iyi durumda olacağına ilişkin beklentimiz üç önemli olguyla ilişkili:
- Covid-19 vakalarının ölümle sonuçlanmasını belirleyen esas faktör yaş gibi görünüyor. Türkiye’de yaşlı nüfusun (65 yaş ve üzerindekiler) oranı %9, İtalya’da 23.
- Vakaların ve özellikle yaşlı vakaların hayatını kaybetmesine yol açan bir neden yoğun bakım hizmetlerinin durumu. 100.000 kişiye düşen yoğun bakım yatak sayısı (2012 için) İtalya’da 12,5, Fransa’da 11,6, İspanya’da 9,7 iken (2), bizde 32 idi (3), sonraki dönemde daha da artarak 45’e ulaştı (4). Kısaca daha genç nüfusa daha fazla sayıda yoğun bakım yatağıyla hizmet vereceğiz.
- Geçen zaman içinde hastaların tedavisiyle ilgili bilgi de arttı. Türkiye İtalya’ya göre bir de bu avantaja sahip. Hastalığın erken döneminde kullanılmaya başlanan ilaçlar hayat kurtarıcı olabiliyor.
Bütün bunlara rağmen ölüm sayılarımız beklenmedik şekilde artarsa, bu tamamen hükümetin yoğun bakım hizmetlerini yönetememesine bağlı olacaktır.
İlker Belek / SOL
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder