14 Ocak 2023 Cumartesi

BELLEK - 14 OCAK -

 


OLAYLAR:

  • 1539 - Küba, İspanya'nın sömürgesi oldu.
  • 1867- İstanbul’da Ayine-i Vatan isimli gazete yayımlanmaya başladı.(Ayine-i Vatan(Vatanın Aynası)
  • 1866’da Eğribozlu Mehmet Arif Bey adında biri tarafından çıkarıldı. Selim Nüzhet, bizde ilk resimli gazetenin bu olduğunu belirtiyor. Resimler çok ilkeldi. Gazete fazla sürüm yapamadığı için kapandı. Bir süre sonra 1867’de gazetenin adı Ruzname-i Ayine-i Vatan oldu. Ertesi yıl bu addan da vazgeçildi; gazetenin adı İstanbul oldu.
  • 1882- Osmanlı İmparatorluğu döneminde Dersaadet Ticaret Odası kuruldu. 8 Mart 1950’de yürürlüğe giren yasayla yeni bir kimlikle İstanbul Ticaret Odası adını aldı.
  • 1900 - Giacomo Puccini'nin Tosca operası, Roma'da ilk kez icra edildi.

  • 1903 - Makedonya'daki Osmanlı yönetimine karşı gelişen şiddet olayları nedeniyle Sadrazam Mehmed Said Paşa azledildi, yerine Rumeli Islahat Komisyonu Başkanı Avlonyalı Mehmed Ferid Paşa getirildi.
  • 1915- Osmanlı ordusu I. Dünya Savaşı’nda Kanal Seferi mağlubiyetine uğradı. Bu seferin amacı Mısır’ı düşman işgalinden kurtarıp yeniden ele geçirmekti. Mağlubiyetin baş sorumlusunun Cemal Paşa olduğu söylenir.

  • 1916- Berlin – İstanbul arasında çalışacak olan Berlin Ekspresi, Berlin’den İstanbul’a doğru hareket etti.
  • 1923 - Mustafa Kemal, Batı Anadolu'da geziye çıktı.
  • 1923 - Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım, İzmir'de öldü.
  • 1924 - Türkiye'de Askerlik süresi 18 aya indirildi.
  • 1926 - Borçlanma Kanunu TBMM'de kabul edildi.
  • 1932 - Amerika Birleşik Devletleri'nde işsizlerin sayısının 8,2 milyona ulaştığı açıklandı.
  • 1938 - Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı kuruluş kanunu kabul edildi.
  • 1938 - Türkiye-Irak-İran-Afganistan arasında akdedilen Sadabat Paktı, TBMM'de onaylandı.

  • 1938 - Norveç, Antarktika'nın Kraliçe Maud Toprakları olarak anılan bölgesi üzerinde hak iddia etti.
  • 1943 - Sir Winston Churchill, Franklin Roosevelt  Combined Chiefs of Staff (CCS) Kazablanka  Konferansı'nda bir araya geldiler.
  • 1945 - Ekmek istihkakı kişi başına 450 grama çıkarıldı.
  • 1950 - Sovyetler Birliği'nde MiG-17 jet uçağının ilk prototipi uçuş denemesini tamamladı.
  • 1953 - Josip Broz Tito, Yugoslavya Devlet Başkanı oldu.
  • 1954 - Amerikalı sinema oyuncusu Marilyn Monroe, beyzbol oyuncusu Joe Dimaggio ile evlendi.
  • 1963 - Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle, Birleşik Krallık'ın Avrupa Ekonomik Topluluğuna (AET) girmesine karşı çıktı.
  • 1964 - Meclis, 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan Ortak Pazar anlaşmasını onayladı.
  • 1965 – İthalatın finansmanında kullanılmak üzere Amerika’nın Türkiye’ye vermeyi kararlaştırdığı 70 milyon dolarlık yardımla ilgili anlaşma Ankara’da imzalandı.
  • 1966- Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Lyndon Johnson’ın eski Başbakan İsmet İnönü’ye gönderdiği mektup Meclis’te görüşüldü. Mektupların kamuoyuna açıklanması istendi.
  • 1970 - Mahkûm aileleri "genel af" için yürüyüş yaptılar.
  • 1971 – Türk-İş’in işçi sınıfına ters bir konuma düştüğü görüşünde olan dört sendika, Türk-İş Genel Kurulu öncesinde yönetimi eleştiren “Dörtler Raporu”nu yayınladı. 4 sendika (Yol-İş, Petrol-İş, Genel-İş ve Türk Deniz Ulaş-İş) Genel Merkez’in yürüttüğü “partilerüstü politika” yerine “demokratik sosyalizm ideolojisi ile kalkınmanın öncülüğünün yapılmasını” istedi.
  • 1975 - Tüm Üniversite, Akademi ve Yüksek Okullar Asistanları Birliği (TÜMAS) kuruldu.
  • 1976- Ülkücülerce öldürülen Şükrü Bulut için, 8 Ocakta Hacettepe Üniversitesi Temel Bilimler Fakültesi’nde yapılan forum sonrasında okula yürüyen öğrencileri coplayan polisin silahlı müdahalesinde, kurşunla yaralanarak bitkisel hayata giren Nuray Erenler hayatını kaybetti.
  • 1976- Türkiye’de toplam gelir vergisinin üçte ikisini işçi ve memurların ödediği açıklandı. 1975’te işçiler 10, memurlar 6 milyar liradan fazla vergi ödedi.
  • 1978- Laleli’de ülkücülerce öldürülen 2 öğrenciden Kudret Uybaş’ın cenazesine katılıp konuşma yapan Çapa Tıp Fakültesi son sınıf öğrencisi Barış Yıldırım, Çarşıkapı’da nişanlısı ile yürürken silahlı saldırıda hayatını kaybetti.
  • 1979- TRT Haber Dairesi Başkanı Teoman Karahun ile muhabirler Ali Kırca ve Selim Esen Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı’nca gözaltına alındı. Gözaltıların, radyoda okunan Sıkıyönetim’in 8 No’lu bildirisinin akşam TV haberlerinde okunmamasından kaynaklandığı bildirildi.


  • 1983 - Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e fahri profesörlük ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin fahri hukuk doktorluğu unvanları verildi.

  • 1983 - Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in İstanbul Üniversitesinde öğrencilerin ilgisine dair notları: "Üniversiteye gelmişler, kendilerini istikbale hazırlamak ve bir iş sahibi olmak istiyorlar. Yoksa Marksist-Leninist veya şeriat düzeni kurmak için gelmediler. İşte şimdi rahat okuma ortamına kavuştular. Beni de o ortamı yaratan kişi olarak görüyorlar, onun için alkışlıyorlar."
  • 1985 - AET, Türkiye'den topluluk ülkelerine ihraç edilen kuru üzüm, fındık ve işlenmiş tütüne koyduğu gümrük vergilerini sıfıra indirdi. Topluluk bu ürünlere 25 bin ton kota koydu.
  • 1985 - Martina Navratilova, kendisinin 100. tenis turnuvasını kazandı.
  • 1990 - Yugoslavya Komünistler Birliği’nin olağanüstü toplantısında yayınlanan "Yugoslavya için Demokratik Sosyalizm Deklarasyonu" şiddetli tartışmalara sebep oldu.
  • 1991- Türkiye Birleşik Komünist Partisi’nin (TBKP) Büyük Kongresi’nde, partinin yasal engelleri aşıncaya kadar tüzel kişiliğini Merkez organlarıyla sürdürüp feshini ve tüm üyelerin kurulacak Sosyalist Birlik Partisi’nde (SBP) yer almasını içeren karar oylanarak kabul edildi. TBKP Kongresi’nde Genel Sekreter Haydar Kutlu (Nabi Yağcı): ”Biz Marksizme din gibi bakmaktan kurtulalım diyoruz. Marksizmi biri tüketecekse, ona getireceğimiz bütünsel eleştiri içerisinde biz tüketelim. Marks’a, Engels’e eleştirileri yapıcı şekilde biz getirelim.”
  • 1991 – Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası ile Türk-İş’e bağlı Teksif arasında 110 bin tekstil işçisi adına 5.5 aydır sürdürülen toplu sözleşme görüşmeleri sonuçlandı. Yapılan anlaşmayla daha önce ortalama 430 bin lira olan tekstil işçisinin maaşı bu yılın ilk sekiz ayı için brüt 1 milyon 430 bin liraya yükseldi. İkinci yıl zamlarıyla aynı işçi -sosyal yardımlar hariç- 2 milyon 130 bin lira alacak. Anlaşmayı Halit Narin ve Şevket Yılmaz imzaladı.

  • 1992 -  “Doğumunun 90.yılında Nazım Hikmet Haftası” Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda gerçekleştirilen “Şiir ve Müzik Gecesi” ile devam etti. Geceye Vera Tulyakova (Hikmet) de katılıp bir konuşma yaptı.
  • 1993 - Nubar Terziyan, Ankara Uluslararası Film Festivali'nde "Emek Ödülü"ne değer bulundu.
  • 1994 - Bill Clinton ile Boris Yeltsin, füzelerin herhangi bir ülkeye hedeflenmesine son verilmesi ve Ukrayna'nın nükleer silah stokunun yok edilmesi üzerinde anlaştılar.
  • 1994 - Dört şehirlerarası yolcu otobüsüne yerleştirilen bombaların patlaması sonucu 3 kişi öldü, 17 kişi yaralandı. Eylemleri PKK'nın (Kürdistan İşçi Partisi) askeri kanadı ARGK (Kürdistan Halk Kurtuluş Ordusu) üstlendi.
  • 1995 - İlk kez verilen Uluslararası Nâzım Hikmet Şiir Ödülü, İstanbul'da yapılan bir törenle Lübnan'lı şair Adonis'e verildi.
  • 2000 – Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), Prof.Dr. Bülent Tanör’e hazırlattığı “Türkiye’de Demokratik Standartların Yükseltilmesi-Tartışmalar ve Son Gelişmeler” başlıklı yeni raporunu açıkladı. Raporda; “Genelkurmay’ın hükümete bağlanması, askerin siyasi hayattan çekilmesi” gerekliliği vurgulanıyor, herkese “anadilde eğitim hakkı” isteniyor.
  • 2000- Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi, 1993’te Bosna içsavaşı sırasında Almici kasabasında 103 Boşnak’ı katletmekten suçlu bulduğu beş Hırvat’ı 25’er yıl hapse mahkum etti.Katliamda Hırvatlara dokunulmamış, Müslümanlar makinalı tüfekle taranmıştı. Başyargıç, “asıl suçluların, yani katliamın emrini verenlerin hala yargılanamadığını” söyledi.
  • 2002- RTÜK, Amerikalı yazar Charles Bukowski’nin bir öyküsünü yayımlayan Açık Radyo’ya 1, 5 yıl önce verdiği 15 gün kapatma cezasını, dava devam etmesine rağmen uygulamaya koydu.

  • 2003- KKTC’de tarihinin en büyük mitingi yapıldı. “Ortak Vizyon Eylem Komitesi” ve “Bu Memleket Bizim” platformunun ortak mitingine 60 bin kişi katıldı. “Açıkhava hapishamesinde yaşamak istemiyoruz. Sorunu çözelim, AB’ye girelim” sloganları atıldı. BM Genel Sekreneri Kofi Annan, “Denktaş halkın sesine kulak versin” dedi.
  • 2005- New York İnsan Hakları İzleme (HRW) örgütü açıkladığı raporda Amerika’yı, Afganistan, Irak ve Guantanamo’da esirlere işkence yapmakla suçladı.
  • 2005- Norveç Yazarlar Birliği’nin Norveç Kültür Bakanlığı ile birlikte her yıl bir yazara verdiği Özgürlük Ödülü, bu yıl Türkiye’den yazar, yayıncı Ragıp Zarakolu’ya verildi. Ödül, ifade özgürlüğü için mücadele veren yazarlara veriliyor.
  • 2005 - Avrupa Uzay Ajansına (ESA) ait Huygens adlı uzay sondası Satürn'ün uydusu Titan'ın yüzeyine indi.
  • 2005 - Afganistan'daki Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti harekâtına katılarak, Kabil Çok Uluslu Tugay Komutanlığı görevini 27 Ocak'ta 6 ay süreyle üstelenecek olan, 28'inci Mekanize Piyade Tugayı için uğurlama töreni düzenlendi.


  •  2011- TRT’deki “Büyük Takip” adlı TV Programı’nda gösterilen ÇYDD ve Türkan Saylan hakkındaki belgeselde, Saylan’ın “İslam düşmanı olduğu, Atatürkçülüğü maske olarak kullandığı, bölücülere burs verdiği” vb. iddialar ortaya atıldı.
  • 2011 - Tunus'ta bir kişinin kendini yakmasıyla başlayan gösterilerin ardından, Devlet Başkanı Zeynel Abidin Bin Ali ülkeden kaçtı, geçiş hükûmeti kuruldu.
  • 2013- Halkevleri üyeleri, Hopa Davası’nda yargılananlar için Hopa Adliyesi önünde basın açıklaması yaptı.
  • 2016- Diyarbakır’ın Çınar İlçesi’nde PKK’lılar Emniyet’e bombalı araçla saldırdı: 6 kişi yaşamını yitirdi, 6’sı polis, 39 kişi yaralandı.

  • 2020 - Türkiye'de Vikipedi erişime tekrar açıldı


DOĞUMLAR:

  • 1770 - Adam Czartoryski, Polonyalı devlet adamı ve siyasetçi (ö. 1861)
  • 1787 - Semyon Korsakov, Rus mucit (ö.1853)
  • 1818 - Ole Jacob Broch, Norveçli matematikçi, fizikçi, ekonomist ve politikacı (ö. 1889)
  • 1824 - Vladimir Stasov, Rus eleştirmen (ö. 1906)

  • 1836 - Henri Fantin-Latour, Fransız ressam (ö. 1904)


  • 1841 - Berthe Morisot, Fransız ressam (ö. 1895)
  • 1850 - Pierre Loti, Fransız romancı (ö. 1923)
  • 1863 - Paul Horn, Alman filolog (ö. 1908)


  • 1870 - Ali Ekber Tufan, Türk siyasetçi (ö. 1970)
  • Ali Ekber Tufan, (14 Ocak 1870 - 13 Kasım 1970, Melekli), Türk siyasetçi.

  • Bölgede, "Ramazanoğlu" (Melekli) olarak bilinen geniş bir aileye mensuptur. Erivan Rus Gymnasium mezunudur. Birinci Dünya Savaşı sırasında Cemiyet-i Hayriye'nin Iğdır temsilcisi olarak Balkan Savaşı'nda, 93 Harbi'nde düzenli orduya Kafkasya üzerinden para yardımı toplanmasını düzenlemiş ve yürütmüştür.Wilson İlkeleri adına bölgeye gelen Amerika Genelkurmay Başkanı General James Harbord, Ali Ekber Tufan ile birlikte bölgeyi gezerek İtilaf Devletleri'ne; "Büyük Ermenistan denilen yerde Ermeni göremedim" raporunu iletmiştir. Bu durum, Lozan Barış Antlaşması sürecinde Iğdır'ın Türkiye sınırlarında kalması için büyük önem arz eder. Savaş günlerinde çeşitli sebeplerden dolayı babası, annesi ve kızını kaybeden Ali Ekber Tufan, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra başlatılan "nüfûs mübâdelesi" ile Sürmeli bölgesinin Türk Ocağı başkanlığını üstlenerek Iğdır'a göç eden halk ile ilgilenmiş, belediyecilik alanında çalışmalara yön vermiş ve birçok siyasi partinin kurulmasına öncülük etmiştir.13 Kasım 1970 tarihinde ölen Ali Ekber Tufan bugünkü Melekli-Çaybaşı aile kabristanındaki anıt mezarına defnedilmiştir.Ali Ekber Tufan 1910 senesinde Difai Partisi'nin  ve "İttihad-i İslam Türk Birliği Cemiyeti"nin Iğdır temsilciliğini, daha sonra ise Müsavat Partisi Erivan temsilciliği görevlerini yürütmüştür.Rus Çarlığı'nın dağılmasının ardından doğan otorite boşluğundan dolayı, doğum yeri olan Iğdır'a dönerek Mehmed Emin Resulzade ile birlikte eş zamanlı çalışmalara başlamış ve Türk ordusunun Iğdır'a ulaşabilmesi için Iğdır'da müslüman halkı örgütleyerek Iğdır İcrâ Komitesi'ni kurmuştur.Ermeniler'in de katıldığı, başkanı Türk olmak şartı ile 5 Türk ile 5 Ermeni'den oluşan komitenin başkanlığını üstlendi. Ermeniler'in Bakü'ye saldırmasının ardından Iğdırlı Ermeniler yönetimden istifa etmiş, ardından Iğdır merkezinde bulunan hükûmet konağı 4000 nüfuslu Melekli'ye taşınarak, Iğdır Milli Cumhuriyeti; Iğdır, Tuzluca, Aralık, Şerur, Doğu Beyazıt, Vedibasar, Serdarabad'ı kapsayan ve başkenti Melekli şeklinde ilân edilmiştir. Başkanlığına Ali Ekber Tufan'ın seçildiği bu cumhuriyet,  Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti Parlamentosu tarafından tanınmıştır.Kafkasya'da Türk halkını silahlandırmak adına yapılan gizli Tiflis Türk Kurultayı'na katılan Ali Ekber Tufan, Iğdır Milli Hükûmet Birliklerini bu sayede Taşnak çetelerine karşı savunacak hâle getiren silah teminini Mehmed Emin Resulzade'nin yardımlarıyla elde etmiştir. Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnaksutyun) lideri, Erivan Gimnazyumu'ndan ve Iğdır'dan çocukluk arkadaşı general Drastamat Kanayan "General Dro" ile, savaşan iki toplumun liderleri olarak karşı karşıya geldiler. Melekli-Kireler Savaşı'nda General Dro, Ali Ekber Tufan'a karşı mağlup oldu. Ali Ekber Tufan, millî mücadele sürecinde bölgede kurulan Aras Türk Cumhuriyeti. Güneybatı Kafkas Geçici Hükûmeti, Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti kurucuları arasında yer almış, Cenubi Garb-i Kafkasya Hükûmetini dağıtmak için bölgeye gelen Anzak Birlikleri'yle çatışarak onları bölgeden uzaklaştırmış, Malta Sürgünü'nden kurtulmuştur.1920 yılının Haziran ayında şiddetlenen Ermeni Saldırılarına karşı Erhacı Bölgesine çekilme kararı alan Ali Ekber Tufan, "12 Kasım 1920 Iğdır'ın Kurtuluşu Günü" bölgeye ulaşan Kâzım Karabekir komutasındaki Türk Ordusuna, 10 bini aşkın milis gücü desteği sağlayarak, Aras Nehri boyunca mevzilenen Ermeni Kuvvetlerine karşı taarruz etmiştir.

  • 1875 - Albert Schweitzer, Alman din bilgini, filozof, misyoner, doktor ve 1952 Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1965)
  • 1886 - Franz Josef Popp, BMW AG'nin kurucu (ö. 1954)
  • 1892 - Emil Gustav Friedrich Martin Niemöller, Alman Nazi karşıtı din bilgini, vaiz ve Bekennende Kirche'nin kurucusu (ö. 1984)
  • 1914 - Selahattin Ülkümen, Türk diplomat (ö. 2003)

  • Selahattin Ülkümen (14 Ocak 1914, Antakya – 7 Haziran 2003, İstanbul), 

  • Türk diplomat. 1943'te Rodos Başkonsolosluğu görevine getirilmiştir. Holokost sırasında, Rodos'tan sınır dışı edilmemeleri için Yahudilere Türk vatandaşlığı verip onların hayatlarını kurtarmasıyla tanınır. Bu davranışından ötürü 1989'da Yad Vaşem'de, İsrail tarafından Uluslararası Dürüstler Madalyası ile onurlandırıldı. Yüksek öğreniminin ardından, 1936'da Dışişleri Bakanlığında göreve başladı. 1943'te Rodos Başkonsolosu olarak atandı. 2. Dünya Savaşı sırasında Yunanistan Naziler tarafından işgal altına alındı. Bu süreçte, Türk ve Yunan Yahudiler, Korfu'dan toplanıp toplama kamplarına  gönderildiler. Rodos'u da ele geçiren Almanlar, burada bulunan Yahudileri de toplama kamplarına yollamaya karar verdi. Fakat o sırada Rodos'ta görev yapan Ülkümen, 2.000 kişilik Yahudi topluluğundan 50'ye yakın kişinin hayatını kurtardı.

  • 1940 - Bilge Olgaç, Türk sinema yönetmeni ve senarist (ö. 1994)

  • 1940 - John Castle, İngiliz oyuncu

  • 1941 - Faye Dunaway, Amerikalı sinema oyuncusu

  • 1949 - İlyas Salman, Türk sinema, tiyatro, dizi oyuncusu, yönetmen ve köşe yazarı

  • 1949 - Tarık Papuççuoğlu, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu

  • 1959 - Rasim Öztekin, Türk oyuncu (ö. 2021)

  • 1963 - Steven Soderbergh, Amerikalı yapımcı ve senarist

  • 1965 - Jill Saward; cinsel istismarlara karşı mücadelesiyle bilinen İngiliz girişimci, aktivist ve siyasetçi (ö. 2017)

  • 1970 - Fazıl Say, Türk piyanist ve besteci

  • 1973 - Giancarlo Fisichella, İtalyan Formula 1 pilotu

  • 1990 - Grant Gustin, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı

  • 1993 - Damla Colbay, Türk oyuncu


ÖLÜMLER:


      (düzenleyen: mstfkrc)


Posted by at

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)