Japonya’da 133 yıl önce fırtınaya yakalanarak batan Ertuğrul Fırkateyni’nde hayatını kaybeden Osmanlı denizcileri, kazanın meydana geldiği Kushimoto’da düzenlenen törenle anıldı.
Ertuğrul, Sultan Abdülaziz döneminde yaptırılmış ve 19 Ekim 1863 Pazartesi günü Padişah huzurunda denize indirilmiş Osmanlı fırkateyni. Makine ve kazanları 1864’te Büyük Britanya'da monte edilmiştir.
1865’te Kosova ve Hüdavendigâr gemileriyle birlikte Britanya'dan ülkeye dönerken Cherburg, Toulon ve bazı İspanyol limanlarına uğramış, İstanbul’a gelişinde de Beşiktaş Sahil Saray-ı Hümayunu (Dolmabahçe Sarayı) önünde demirli kalmış, bir süre sonra da Haliç’e kapatılmıştır.
Gemi 8 adet 150 milimetrelik Krupp topu, 5 adet 150 librelik Armstrong topu, 2 adet 4, 2 adet 3 fontluk Krupp, 2 adet 5 namlulu Hockins, 2 adet 5, 4 adet namlulu Nordenfeld, 1 adet 12 ve 1 adet 6 librelik roket kovanı, 1 torpido atış kovanı, 2 torpido, 100 Martin Henry tüfeği, 100 Winchester tüfeği ve 40 adet tabanca taşımaktadır.
Ertuğrul 79 metre boyunda, 15,5 metre genişliğinde idi ve 8 metreye yakın su çekiyordu. 60 ton su alıyor, aldığı kömürle de 10 mil süratle 9 saat seyredebiliyordu. Gemi zamanına göre modern araçlarla donatılmış, elektrikle aydınlatılmıştı. Bunlar göz önüne alınarak fırkateynin çürüklüğünden başka kusuru yoktu.
Ertuğrul Fırkateyni’nin Mürettebat Sayısı
Ertuğrul’un mürettebat sayısı kaynaklarda farklı olarak karşımıza çıkmaktadır. Süleyman Nutku, subayların ismini ve sayısını ayrıntılı olarak verirken erlerin sadece sayısını vermekle yetinmiştir. 54 subay ve 553 er olmak üzere toplam 607 kişiden bahseder. Bazı çalışmalarda da Ertuğrul’un mevcudu toplam 609, 61 subay ve memur, 548 er ve erbaş olmak üzere toplam 609 kişi; 56 subay 537 er toplam 593; 62 subay 547 er ve erbaş, toplam 609; 61 subay ve memur 548 er toplam 609; 56 subay 537 er ve erbaş, 6 sivil personel olmak üzere toplam 599; toplam 607; 56 subay, 591 er ve bazı sivil teknisyenler olmak üzere toplam 655; 44 subay, 14 mühendis (yüzbaşı), 591 er, 5 sivil ve 1 şair olmak üzere toplam 655 olarak verilmektedir.
Fırkateynin mürettebatının 35'i Samsunlu 47'si ise Giresunlu'dur
Yolculuk
II. Abdülhamid, 1887 yılında Japonya İmparatoru Meiji'nin akrabası Prens Komatsu Akihito'nun bir savaş gemisiyle İstanbul'u ziyaret etmesinin ardından Japonya'ya bir heyet gönderilerek iade-i ziyaret yapılmasını emretmişti. Gemi, II. Abdülhamid’den Japon İmparatoruna mücevherli imtiyaz nişanı ve diğer hediyeleri götürecekti.
Padişahın isteği üzerine donanmanın en güzel gemisi olan Ertuğrul bu iş için tahsis edildi.
Bazı uzmanların bu geminin çürük olduğu ve böyle bir seferi tamamlayamayacağı yönündeki raporlarına rağmen Ertuğrul Fırkateyni, Temmuz 1889’da İstanbul’dan yola çıktı. İlk arızasını süveyş kanalında yaptı ve güzergahı boyunca çeşitli limanlara uğrayarak seyahat etti.
Fırkateyn, Singapur’a vardığında kafile başkanı Miralay Osman Bey Mirliva rütbesine terfi ettirildi ve paşa oldu. Kafile, uğradığı ülkelerin halkları ve Müslümanlar tarafından görkemli sevgi gösterileriyle karşılandı, gemiyi kimi zaman binlerce kişiden oluşan gruplar ziyaret etti. Gemi, 11 ay sonra 7 Haziran 1890 tarihinde Japonya’nın Yokohama Limanı'na vardı.
İmparator Meiji, Türk amiralini ve heyetini görkemli bir şekilde karşıladı. Şehir halkı Türk amiralinin saray arabası ile İmparatorun yanına gidişini sevgi gösterileriyle takip etti.
Ertuğrul Fırkateyni, Japon sularında kaldığı üç ay boyunca etrafındaki binlerce Japon kayığına 50 kişilik bandosuyla konserler verdi. Nihayet geri dönüş yolculuğu için hazırlıklar tamamlandı. Yola çıkılacağı gün Japon Deniz Kuvvetlerinin tayfun uyarısına rağmen, Ertuğrul Fırkateyni planlandığı gibi 15 Eylül 1890 tarihinde Yokohama Limanı’ndan ayrıldı. Kalkışta hava koşulları iyi geçti, ancak ertesi gün, akşam saatlerinde güçlenen rüzgâr ile birlikte şiddetli dalgalar altında gemi zorlukla ilerliyordu. 40 m (130 ft) yüksekliğindeki mizena babafingo kırıldı ve sallanarak diğer yelkenlere vurarak ciddi hasara neden oldu. Fırtına güçlenmeye devam ederken, gelen dalgalar güverte panellerini önden ayırdı. Su kazan dairesinde bulunan kömür depolarına sızdı. Dört gün boyunca mürettebat, yelkenleri yamayarak hasarı onarmaya çalıştı. Ayrıca pompalar yetersiz olduğu için gemiyi en fazla tehlikeye sokan kömür depolarına dolan suyu sürekli olarak kovalarla boşaltmaya çalıştılar. Bütün çabalarına rağmen, geminin parçalanması yakındı ve tek seçenek yakınlardaki bir limana sığınmaktı. Deniz suyunun dolması, makine dairesinde bulunan fırınlardan birini söndürdü. Yeterli itiş gücü olmamasından
Ertuğrul Fırkateyni’nin trajik sonu Türk-Japon halklarını yakınlaştırdı. Yöre halkı, kazadan kurtulanlara büyük yardım ve yakınlık gösterdi. Torajiro Yamada isimli bir Japon, şehit yakınları ve kazazedeler için yardım kampanyası düzenledi. Toplanan para aynı kişi tarafından dönemin padişahına teslim edildi. Hayatta kalan 69 denizci, Japonya İmparatorunun talimatıyla Hiei ve Kongō isimli iki askeri gemi ile İstanbul’a gönderildi.
Kazada ölenlerin anısına Kuşimoto’da bir anıt yapılmıştır. İlk anıt Japonlar tarafından 1891’de inşa edilmiştir, 1929 yılında yine Japonlar tarafından genişletilmiştir. Şehitlik Anıtı, 3 Haziran 1929 tarihinde Japon İmparatoru tarafından da ziyaret edilmiştir. 1937’de Türkiye tarafından restore edilen anıt önünde her yıl düzenli olarak anma törenleri yapılmaktadır. Kuşimoto kasabası Mersin ve Yakakent ile kardeş şehirdir. Kuşimoto’da bir de müze bulunmaktadır.
1974 yılında inşa edilen Türk Müzesiʼnde Ertuğrul Fırkateyni’nin maketi, gemideki asker ve komutanların fotoğrafları, kişisel eşyaları ve heykelleri bulunmaktadır.
Mürettebat
587 kişi ölmüş ve 69 kişi kurtulmuştur.
Ölen yüzbaşı ve üstü subaylar
- Mirliva Osman Paşa, Kumandan
- Miralay İbrahim Bey, Serçarkçı
- Miralay Hüsnü Bey, Sertabib
- Kaymakam Ali Bey, Süvari
- Kaymakam Cemil Bey, Süvari Muavini
- Binbaşı Yeniçeşmeli Nuri Bey, Süvari-yi Sani
- Binbaşı Asitaneli Mehmet Bey, Üçüncü Kaptan
- Binbaşı Tekfurdağlı Ömer Bey, Dördüncü Kaptan
- Binbaşı Kasımpaşalı Hacı Ahmet Bey, Çarkçı-yı Sani
- Sağkolağası Yasef Efendi, Tabib-i Sani
- Solkolağası Beşiktaşlı Hasan Tahsin Kaptan, Seyr ü Sefain Memuru
- Solkolağası Kadıköylü Reşad Kaptan, Torpido Muallimi
- Solkolağası Asitaneli Tevfik Kaptan, Beşinci Kaptan
- Solkolağası Eyüplü Şevki Efendi, Dördüncü Çarkçı
- Kalyon Katibi Kasımpaşalı Cemal Efendi, Serkatip
- Yüzbaşı Yanyalı Celal Efendi, Topçu Zabiti
- Yüzbaşı Kasımpaşalı Hamdi Efendi, Bölük Zabiti
- Yüzbaşı Davud Paşalı Hulusi Efendi, Bölük Zabiti
- Yüzbaşı Yeniçeşmeli Nuri Efendi, Bölük Zabiti
- Yüzbaşı Asitaneli Ömer Lütfi Efendi, Bölük Zabiti
- Yüzbaşı Kasımpaşalı Mehmet Ömer Efendi, Bölük Zabiti
- Yüzbaşı Asitaneli Mehmet Cemal Efendi, Çarkçı
- Yüzbaşı Tophaneli Said Efendi, Çarkçı
- Yüzbaşı Eyüplü Arif Efendi, Çarkçı
Kurtulan mürettebat
- Yüzbaşı Bölük Zabiti Mustafa
- Sağkolağası Kasımpaşalı Mehmet Arif Efendi, Çarkçı-yı salis
- Fırkateyn Katibi Oflu Mustafa Efendi, Katib-i sani
- İmam-ı sınıf-ı salis Şileli Hafız Ali Efendi, İmam
Ertuğrul 1890
Film, 1890 yılında Japon sularında batan Ertuğrul Fırkateyni’nin hikâyesini ve Japonların gemi mürettebatını kurtarma çabaları ile 1985’te İran-Irak Savaşı'nda Irak Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin’in tehdidiyle İran’da mahsur kalan 300’den fazla Japon vatandaşının dönemin Başbakanı Turgut Özal’ın talimatıyla THY tarafından kurtarılmasını anlatıyor.
Oyuncular
- Seiyo Uchino - Motosada Tamura
- Kenan Ece - Mustafa/Murat
- Shioli Kutsuna - Haru/Harumi
- Alican Yücesoy - Bekir
- Yui Natsukawa - Yuki
- Uğur Polat - Osman Paşa
- Yukiyoshi Ozawa - Gentaro Fujimoto
- Mehmet Özgür - Ȃli Bey
- Deniz Oral - Turgut Özal
- Tamer Levent - Süleyman Bey
- Naoto Takenaka - Kudo
- Takashi Sasano - Sato
- Mert Aygün - Ali Efendi
- Ayumi Takano - Michi Kimura
- Cem Cücenoğlu - Naci
- Melis Babadağ - Hatice
- Hakkı Haluk Cömert - Mahmut
- Duygu Sarışın - THY yer personeli
- Halit Mızraklı - Selim
- Murat Serezli - THY üst düzey sorumlusu
- Erkan Pekbay - Sarkis
- Natsuka Ogawa - Tahran'da Japon vatandaşı
- Bertan Dirikolu - Ertuğrul Fırkateyni'nde subay
- Yağız Elmastaşoğlu - Salih
- Ahmet İlker Okumuş - Abuzer
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder