Sekiz ay deneme süresi, iş durdurmak yasak, eylem yapan işçiye "müdahale eden polisin iş kazasına yol açmak"tan haklı işten atma, kiralar döviz kuruna sabit... Arjantin sermayesi, faşizmi kuruyor.
Dünya tarihindeki faşist yöneticiler aynı zamanda her zaman işçi düşmanlığıyla öne çıkar.
Arjantin’de yeni devlet başkanı olan Javier Milei, attığı ilk adımlarla bunu çok hızlıca gösterdi.
Önce ülkenin para birimi pesoya dönük devalüasyon kararı aldı, hemen ardından ülkedeki eylemleri engelleyecek, daha önce soL'da ayrıntılarını yazdığımız akıl almaz bir karara imza attı.
Milei, şimdi de son imzaladığı Gereklilik ve Aciliyet Kararnamesi'yle (DNU) işçi sınıfına adeta savaş açtı.
Milei'nin imzaladığı kararname, ülkenin çalışma sisteminde önemli değişiklikler öngörüyor. 300'den fazla düzenlemenin değiştirilmesini içeren kararname, ekonominin kuralsızlaştırılması ve devlet şirketlerinin özelleştirilmesini teşvik edecek nitelikte. Kararnamede ayrıca bir "şok istikrar planı" öneriliyor.
Kararnameden en az 11 iş kanunu etkilenecek. Ülkedeki işçilerin işe alım sürecindeki haklarını belirleyen İstihdam Sözleşmesi Kanunu'nda 20'den fazla değişiklik bulunuyor.
Bu değişiklikler arasında, kayıtsız işçi çalıştıran şirketlere ceza verilmesini engelleme, işe alım tarihini belirsizleştirme, işçi ücretlerini doğru göstermemeyi teşvik gibi düzenlemeler var. Bununla birlikte, toplu iş sözleşmesi kanunundaki kayıtsız işçilere daha fazla tazminat ödenmesini öngören madde de çıkarıldı.
Milei’nin imzaladığı doküman 86 sayfa uzunluğunda. 366 maddesi bulunan doküman, Milei’nin yanı sıra Genelkurmay Başkanı Nicolás Posse ve 9 bakan tarafından imzalandı.
Özelleştirme için ilk adımlar
Kararname, tüm devlet şirketlerinin “sınırlı şirket”e dönüştürülmesini öngörüyor. Bu şirketler arasında büyük petrol şirketi YPF, havayolu şirketi Aerolíneas Argentinas ve Arjantin’in demiryolu şirketleri de var.
Kararnameyle birlikte, devlet şirketlerinin özelleştirilmesi için Kongre onayı şartı koşan kanun da iptal edilmiş olacak.
Ayrıca, Federasyon Kanunu ve Spor Kanunu’ndaki düzenlemelerle birlikte, futbol kulüplerinin özel spor şirketleri olmasının önü açılacak.
Ekonomi kuralsızlaştırılıyor
Kararnamenin en çok tartışılan yönlerinden biri, kredi kartı endüstrisinin kuralsızlaştırılması hamlesi oldu. Buna göre, kredi sağlayıcıların faiz oranlarını yüzde 3’ün üstüne çıkarmasını engelleyen kısıtlamalar kaldırılmış olacak.
Kararnameye göre, özel sağlık masraflarına dönük kısıtlamalar, “rekabeti korumak” adına tamamen kaldırılacak. Bu, kamuya ait sağlık hizmetlerinin özel sağlık şirketleriyle rekabet etmek zorunda kalacağı anlamına geliyor.
Bununla birlikte, yeni düzenlemeyle marketler ürün fiyatlarını istedikleri miktarda yükseltebilecek.
Ayrıca, yeni kira düzenlemesiyle asgari ve azami kira periyodları ortadan kalkacak. Buna ek olarak kiracılar, ödemelerini, döviz kuruna göre yapmak zorunda olacak.
İş durdurma hakkına engel
Milei'nin imzaladığı kararnamede, temel hizmetlerin ele alındığı 9. bölümde yer alan kararlarla neredeyse tüm sektörlerde işçilerin iş durdurma hakkı engellenmiş olacak.
Kararnamede, “esas öneme sahip” olarak değerlendirilen faaliyetlerin olduğu durumda, endüstriyel faaliyet sırasındaki hizmetlerin en az yarısının sağlanmasına dönük bir yükümlülük getiriliyor.
Asgari hizmetlerin sağlanmasına ilişkin olarak, temel hizmetler söz konusu olduğunda, hiçbir durumda taraflara, söz konusu hizmetin normal kapsamının yüzde 75'inden daha azına dair bir pazarlık veya dayatma yapılamayacak.
“Üstün öneme sahip” faaliyet ve hizmetlerde de, hizmetin kapsamının yüzde 50’sinden azı pazarlık veya dayatma konusu olamayacak.
“Temel hizmetler” olarak değerlendirilen faaliyetler şöyle:
- Sağlık ve hastane hizmetlerinin yanı sıra ilaçların ve hastane malzemelerinin nakliyesi ve dağıtımı ve ilaç hizmetleri
- İçme suyunun, doğalgaz ve diğer yakıtların ve elektrik enerjisinin üretimi, nakliyesi, dağıtımı ve piyasaya sunulması
- İnternet ve uydu bağlantısının da dahil olduğu telekomünikasyon hizmetleri, ticari havacılık ve hava ve deniz trafik kontrolü
- Gümrük ve göç hizmetleri, dış ticaretle ilgili hizmetler, çocuk bakım ve eğitim hizmetleri
“Üstün öneme sahip” olarak değerlendirilen faaliyetler şöyle:
- İlaç ve hastane malzeme üretimi
- Deniz, nehir, kara ve yer altı taşımacılığı
- Radyo ve televizyon hizmetleri
- Çelik ve alüminyum üretimi gibi kesintisiz endüstriyel faaliyetler, kimyasal faaliyetler, çimento faaliyetleri
- İnşaat malzemelerinin üretimi ve dağıtımı, uçak ve gemi onarma hizmetleri, tüm liman ve havalimanı hizmetleri, lojistik hizmetleri, madencilik faaliyeti, soğutma faaliyeti, posta, gıda ve içeceklerin dağıtımı ve fiyatlandırılması, tarımsal faaliyetler
- Bankacılık, finansal hizmetler, otel ve yemek hizmetleri, elektronik ticaret, ihraç edilen ürün ve hizmetlerin üretimi
İş deneme süresi uzatıldı
Kararnameyle, işe alınan işçilerin denenmesi süresi 3 ila 8 aya uzatıldı. Kararnamenin 71. maddesine göre, bu süreçte taraflar hiçbir gerekçe göstermeksizin ilişiği kesebilir. İşine son verilenin tazminat alma hakkı olmazken, ilişiği kesen tarafın önceden bildirimde bulunma yükümlülüğü olacak.
İşçilerin alacağı tazminat miktarı düşürüldü
Kararnamenin 81. maddesiyle, kıdem ve işten çıkarılma tazminatı sisteminde de değişikliğe gidildi. Buna göre, haksız here işten çıkarılan işçiye ödenecek tazminat miktarı yarıya düşürüldü.
Ayrıca kararnameyle, patronlara tazminat ödemesi için kendi özel sermayelendirme sistemi oluşturmaları imkanı tanınıyor.
Buna ek olarak, taraflar, anlaşmaları durumunda tazminat sistemini bir işten çıkarma fonu veya sistemiyle değiştirebilecek. Buna göre, patronlar işten çıkardıkları işçiye ücretlerinin yüzde 8’ini geçmeyecek şekilde bir aylık katkı payı ödeyecek.
Ek mesai ücreti patronların insafına kalıyor
Kararnamenin 79. maddesine göre, toplu iş sözleşmeleri, üretim metotlarındaki ve faaliyetlerin koşullarındaki değişikliklere göre uyarlanacak bir sistemin kurulmasını içerebilir.
Bu doğrultuda ek mesai düzeni, patronun isteği doğrultusunda oluşturulabilir.
Uygulanacak “saat bankası” sistemiyle, şirketler aylık çalışma saatlerini toplayıp, ücretlerini istediği gibi dağıtabilecek.
Eyleme katılan işçilerin çıkarılması için tuhaf bahane
Kararnamenin 80. maddesiyle işten çıkarmaların “haklı gerekçeleri”nde de değişikliğe gidildi. Bu maddeyle, hakları için eylem düzenleyen işçilerin işten çıkarılmasının önü açılmış oldu. Bunun “haklı gerekçesi” olaraksa eylemlere yapılacak polis müdahalelerinin “ciddi iş kazasına” yol açabileceği gösteriliyor.
Maddede, eylemlere katılmayan işçilerin de polisin müdahale ve tehditlerinden etkilenebileceği öne sürüldü.
Özel hane ve tarımsal faaliyet kanununda değişiklik
Özel hane emekçileriyle ilgili Özel Konut Personeli Kanunu'nun 50. maddesi yürürlükten kaldırıldı. Bu madde, iş ilişkisinin tescil edilmemesi durumunda işten çıkarılma tazminatını ağırlaştırıyordu.
Bu arada, tarım emekçilerini ilgilendiren tarım işleri kanununun sektör rejiminde taşeron firmaların çalışmasını yasaklayan 15. maddesi yürürlükten kaldırıldı.
İş sözleşmesi kanununda patronlar lehine düzenlemeler
İş sözleşmesi kanununda da patronların çıkarına olacak şekilde düzenlemeler yapıldı.
Kanunda, Sosyal güvenlik kuruluşlarına veya meslek örgütlerine gönderilen işçilerden katkı paylarını kesen ve bu meblağları ilgili kuruluşlara ödemeyen şirketlere yaptırım uygulayan 132 madde yürürlükten kaldırıldı.
İş ilişkisi sona erdiğinde çalışanlara çalışma belgesi sunmayan şirketlere yaptırım uygulayan 80. madde yürürlükten kaldırıldı.
Faturaların “tek vergi” olarak düzenlenmesi durumunda iş sözleşmesinin varlığı karinesinin ortadan kaldırıldığı 23. madde değiştirilerek bu tür iş güvencesizliği yasallaştırıldı.
İşçinin ciddi şekilde yaralandığı varsayımıyla işten çıkarmaya karşı işçinin hakkını aramasını içeren 242. madde değiştirildi. Bu değişiklikle birlikte dolaylı olarak anayasal grev hakkı ihlal ediliyor ve bu hakkı kullanan işçiler tazminatsız olarak işten çıkarılıyor.
Kanunda, şirkete, tazminat ödemek suretiyle "etnik köken, ırk, milliyet, cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim, din, ideoloji, siyasi görüş veya sendika üyeliği nedeniyle" işten çıkarmalar yapma yetkisi veren 245. madde eklendi.
Ayrıca kanunda 277. maddenin değiştirilmesiyle, bir iş davasında hüküm giyen şirketin on iki taksitle tazminat ödemesine olanak tanınıyor.
Kararname Kongre’ye gönderilecek
Söz konusu kararnamenin yürürlüğe girmesi için Kongre’den geçmesi gerekiyor. Bu kapsamda, kararname, Kongre’nin Yasama Prosedürleri Daimi İki Meclisli Komisyonu’na gönderilecek. Komisyonun tazminat hakkında bir görüş bildirmemesi durumunda Kongre oturumlarında konu re'sen tartışılabilir. Kararnamenin kabulü için oylama yapacak olan Kongre, kararnamede ekleme veya değişiklik yapma yetkisine sahip değil.
Kararnamenin yürürlüğe girmesi için Kongre’nin iki kanadından birinin onaylaması yeterli olacak.
Yüksek Mahkeme’nin değerlendirme yetkisi var
Diğer yandan, Arjantin Yüksek Mahkemesi’nin de kararnameyi reddetme yetkisi bulunuyor. Yüksek Mahkeme Başkanı Horacio Rosatti, Milei’nin imzaladığı “Gereklilik ve Aciliyet Kararnamesi”nin yapısı itibariyle anayasal olarak değerlendirilmesi gerektiği yönünde uyarıda bulunan bir açıklama yaptı.
İşçi sendikalarından mücadele çağrısı
Arjantin’in işçi sendikaları, Milei’nin imzaladığı kararnamenin yürürlükten kaldırılmasını talep etmeye hazırlanıyor. Konuya ilişkin hukuki başvurularını yapacak olan sendikalar, hükümetin teşvik ettiği tedbirlerle mücadele çağrısı yaptı.
Arjantin İşçileri Merkezi (CTA-T), Arjantin İşçileri Merkezi-Özerk (CTA-A) ve Halkın Ekonomisi İşçileri Birliği (UTEP), ortak bir basın açıklaması yaparak, Genel İşçi Konfederasyonu’nun (CGT) kararnameye karşı çarşamba günü yürüme çağrısına olumlu yanıt verdi.
Açıklamada, “Anayasaya karşı düzenlenen Gereklilik ve Aciliyet Kararnamesi’ne kararnamesinin iptalini talep edeceğiz” denildi.
Açıklamada, gelişmelere karşı genel grev ve mücadele planı kararı alınıp alınmamasına ilişkin 29 Aralık cuma günü sendikalar arasında bir toplantı düzenleneceği ifade edildi.
Aldıkları karar üzerine çarşamba günü başkent Buenos Aires’teki Plaza Lavalle meydanında toplanacak olan sendikalar, kararnamenin iptalini talep edecek. Sendikalar, aynı gün, hükümetin yaptığı düzenlemelere karşı yasal başvuru yapacak.
Milei paylaşımıyla komünistleri hedef aldı
Milei'nin dünkü paylaşımı da işçi sınıfına olan düşmanlığının üzerine tuz biber ekti.
Milei sosyal medyadan yaptığı paylaşımla komünistleri hedef gösterdi.
Milei Noel Bayramı vesilesiyle yazdığı mesajda, “İyi bayramlar. Komünist olmamaya dikkat edin” diyerek elinde sopayla bir fotoğraf paylaştı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder