Kasım ayı hazine nakit dengesi ve bütçe gerçekleşmeleri(Binhan Elif Yılmaz)
Kasım ayı bütçe gideri 671,2 milyar TL'ye kadar yükseldi. Bu seviye ocak ayındaki bütçe giderinin iki katından daha fazla.
Bütçe açığı 2023 bütçesi için öngörülen 659,4 milyar TL'lik bütçe açığına yakın ama OVP'deki 1,633 milyar TL'den ve milli gelire oran olarak yüzde 6,4 oranından uzak. Geçtiğimiz yıl ek bütçenin ardından GSYH'ye oranla bütçe açığı yüzde 3,5 öngörülmüştü. Enflasyon vergi gelirlerini beslerken bütçe açığı öngörülenin altında kaldı, yüzde 1 olarak gerçekleşti. Bu yıl da enflasyon yüksek ve enflasyonun vergi matrahını artırıcı etkisiyle özellikle tüketim vergilerindeki hasılatın seyri bütçe açığını daraltıcı faktör olacak. Ama 2023 hedef bütçe açığına ulaşmada hala kalan yaklaşık 1 trilyon TL'nin yerel seçimler için kullanılmayacağının da garantisi yok.
Kasım ayı bütçe gideri 671,2 milyar TL'ye kadar yükseldi. Bu seviye ocak ayındaki bütçe giderinin iki katından daha fazla. Yıl içerisinde bütçenin yükümlülüklerinin ne kadar arttığını görebiliriz. Temmuz ayında tüm kamu kurumlarına gönderilen tasarruf çağrısının sonuç vermediğini görüyoruz. Kamuda tasarruf artık kaçınılmaz. Öncelikle Haziran 2021 tarihli Tasarruf genelgesinin mutlaka gözden geçirilmesi, güncellenmesi, gerçekçi olması gerekiyor.
Mali yıl biterken bazı gider kalemlerinde bütçe başlangıç ödeneği aşıldı. Öncelikle toplam personel giderleri, ek bütçede ödenek konulmadığı için kasım ayında başlangıç ödeneğini yüzde 20 oranında aşmış durumda. Personel giderleri 2023 Ocak-Kasım döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 100'den fazla arttı.
Borç faiz giderleri kasım ayında 94,6 milyar TL ile son dört ayın en yüksek rakamına ulaştı, vergi gelirlerine oranı yüzde 14,1 oldu. 2023 Ocak-Kasım dönemi borç faiz giderleri 2022 Ocak-Kasım dönemine göre yaklaşık yüzde 100 arttı. Bu yıl bütçeden 646,1 milyar TL borç faiz gideri öngörülmüştü, 11 ayda borç faizlerine bütçeden yapılan ödemeler başlangıç ödeneğine çok yaklaştı. Yıl sonunda bu ödeneği aşma olasılığı yüksek. Hazine finansman programına göre önümüzdeki 3 ayda 337 milyar TL iç borç servisi gerçekleştirilmesi için 443 milyar TL daha iç borçlanmaya gidilmesi gerekiyor. Kamu finansman raporları projeksiyonlarına göre de önümüzdeki yıl her ay ortalama 70 milyar TL'nin üstünde borç faiz gideri gerçekleşecek.
Bütçenin en büyük kalemi olan cari transferlerde de başlangıç ödeneği açılmış durumda. Nedenlerine gelince öncelikle görevlendirme giderleri son aylarda dikkat çekici bir biçimde artış gösterdi. Elektrik Üretim A.Ş. ve BOTAŞ gibi kamu teşebbüslerine yapılan transferler en yüksek payı oluşturdu. Sosyal Güvenlik Kurumu'na bütçe transferi de emeklilere yüzüncü yıl ikramiyesinin etkisiyle kasım ayında 54,7 milyar TL ile rekor kırdı. Ziraat ve Halk Bankası'na bütçeden yapılan aylık ortalama 4 milyar TL'lik görevlendirme giderleri devam etti.
Bütçenin gelir tarafı ise yine bildiğimiz gibi. KDV hasılatı 2023 bütçe tahmini üzerinde gerçekleşirken, ÖTV hasılatı tahmine yaklaşmak üzere. ÖTV'nin listelerindeki mallardan motor taşıtlar, kolalı içecekler ve tütün üzerinden alınan ÖTV hasılatı bütçe tahmininin üzerinde gerçekleşti.
Ocak-Kasım 2023'te motorlu taşıtlar ÖTV tahsilatı 2022 Ocak- Kasım dönemine göre yüzde 175 artış gösterdi. Üstelik otomotiv sektöründe böyle bir büyüme yokken. Çünkü otomobil fiyatları kur-enflasyon sarmalında artarken matrah değişmedi. ÖTV matrahı 280 bin TL altı otomobillerde ÖTV oranları yüzde 70, 60, 50, 45 olabiliyor ama o fiyata otomobil yok.
Matrah güncellemesi ekonomik koşullar dikkate alınacak şekilde yapılsaydı otomobilin fiyatı aynı kalmakla beraber ÖTV oranı yüzde 50'ye kadar gerilerdi. Ancak uygulamada yüzde 80'nin altındaki ÖTV oranları geçerliliğini kaybetmiş durumda. Yani 45, 50, 60, 70 gibi ÖTV oranları fiiliyatta uygulanmıyor. Enflasyon ve kur artışı yaşanırken vergi matrahında güncelleme yapılmaması, hazine yararına sonuç ortaya çıkarmaya devam ediyor.
2023 yılı gelirleri içinde KDV'nin payı yüzde 32, ÖTV'nin de yüzde 20 oldu. Dolayısıyla bu iki dolaylı verginin toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 52'ye ulaştı.
Kasım ayı bütçe fazlasını yaratan temel unsur, Kurumlar geçici vergisi dönemsel artışı olurken, Ağustos ve Kasım aylarında iki taksitle ödenen ve 32 milyar TL tahsilat beklentisi olan Ek MTV'nin yüzde 15'i hazineye girmedi.
/././
Kasım ayı bütçe gerçekleşmeleri yayımlandı: Yüzde 65 dolaylı vergi(Murat Batı)
2023 yılı Kasım ayında merkezi yönetim bütçe giderleri 671,2 milyar TL, bütçe gelirleri 746,8 milyar TL ve bütçe fazlası 75,6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı kendi internet sitesinde 2023 yılı Ocak-Kasım ayı bütçe gerçekleşmelerini bugün (15 Aralık) yayımladı. Aşağıda detaylı şekilde göreceğiniz üzere vergi gelirlerinin yüzde 52'si KDV ve ÖTV tahsilatı oluşturmaktadır.
Ek motorlu taşıtlar vergisinden tahsil edilen toplam tutar 27 milyar 50 milyon TL oldu. Hedeflenen tahsilatı yaklaşık 32 milyar TL olan Ek MTV'den 5 milyar TL tahsil edilememiş.
Ayrıca beyana dayalı kurumlar vergisi tahsilatı geçen yıl aynı döneme nazaran 19 kat arttı. Ek kurumlar vergisinden tahsil edilen tutar ise 72 milyar 761 milyon TL olmuştur.
Diğer kalemlerin akıbetini ise aşağıda izah etmeye çalışayım.
2023 Kasım ayı bütçe gerçekleşmeleri
2023 yılı Kasım ayında merkezi yönetim bütçe giderleri 671,2 milyar TL, bütçe gelirleri 746,8 milyar TL ve bütçe fazlası 75,6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 576,6 milyar TL ve faiz dışı fazla ise 170,2 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Genel görünüm aşağıdaki tabloda bulunmaktadır.
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü üzere merkezi yönetim bütçesi 2022 yılı Kasım ayında 108 milyar 305 milyon TL fazla vermiş iken 2023 yılı Kasım ayında 75 milyar 627 milyon TL fazla vermiştir.
Ayrıca 2022 yılı Kasım ayında 132 milyar 708 milyon TL faiz dışı fazla verilmiş iken 2023 yılı Kasım ayında 170 milyar 235 milyon TL faiz dışı fazla verilmiştir
2023 Kasım ayı bütçe giderleri
Merkezi yönetim bütçe giderleri Kasım ayı itibarıyla 671 milyar 183 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamaları 94 milyar 608 milyon TL, faiz hariç harcamalar ise 576 milyar 575 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
2023 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 5 trilyon 589 milyar 85 milyon TL ödenekten Kasım ayında 671 milyar 183 milyon TL gider gerçekleştirilmiştir. Geçen yılın aynı ayında ise 239 milyar 429 milyon TL harcama yapılmıştır.
Faiz hariç bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 168,1 oranında artarak 576 milyar 575 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2022 yılında yüzde 8,6 iken 2023 yılında yüzde 11,7 olmuştur.
2023 Kasım ayı bütçe gelir gerçekleşmeleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri Kasım ayı itibarıyla 746 milyar 810 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Vergi gelirleri 668 milyar 493 milyon TL, genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 66 milyar 857 milyon TL olmuştur.
2023 Yılı Ocak-Kasım dönemi merkezi yönetim bütçe gerçekleşmeleri
2023 yılı Ocak-Kasım döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 5 trilyon 193 milyar TL, bütçe gelirleri 4 trilyon 660,5 milyar TL ve bütçe açığı 532,4 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 4 trilyon 560,7 milyar TL ve faiz dışı fazla ise 99,8 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Aşağıdaki tabloda 2023 yılı Ocak-Kasım döneminde merkezi yönetim bütçe kalemleri bulunmaktadır.
2023 Ocak-Kasım dönemi bütçe gelir gerçekleşmeleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri Ocak-Kasım dönemi itibarıyla 4 trilyon 660 milyar 543 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Vergi gelirleri 4 trilyon 59 milyar 954 milyon TL, genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 504 milyar 267 milyon TL olmuştur.
Aşağıdaki tabloda 2023 Ocak-Kasım vergi gelirleri ve bu vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payı gösterilmiştir.
Ocak-Kasım 2023 ile geçen yıl aynı dönem vergi tahsilatı karşılaştırılması
2022 yılı Ocak-Kasım döneminde bütçe gelirleri 2 trilyon 547 milyar 156 milyon TL iken 2023 yılının aynı döneminde yüzde 83 oranında artarak 4 trilyon 660 milyar 543 milyon TL olarak gerçekleşmiştir
2023 yılı Ocak-Kasım dönemi vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 89,6 oranında artarak 4 trilyon 59 milyar 954 milyon TL olmuştur.
Aşağıdaki tabloda vergi kalemleri bazında Ocak-Kasım 2023 tahsilat tutarları ile geçen yılın aynı dönemdeki tahsilat tutarları ve değişim oranları bulunmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder