MHP seçmeninin yüzde 40'ı Cumhur İttifakı dışındaki adaylara oy verirken AKP ve MHP evliliği sürer mi?
"Erdoğan 50+1'i nasıl 40+1'e indiririm diye bakıyor. Kendisi açısından en güvenli yol o"
31 Mart yerel seçimlerinde 2023 seçimlerine göre 6 milyondan fazla oy alan CHP'nin başarısı kalıcı olabilecek mi?
CHP belediye seçimlerinde gösterdiği performansı ülkeyi yönetme konusunda yaratıcı bir siyasete dönüştürebilecek mi?
Buğday, çay, emekli ve asgari ücret konusunda yaptığı itiraz mitinglerini, sadece reaksiyon siyasetinden çözüm üreten siyasete tahvil edebilecek mi?
Asıl önemlisi olan CHP, Türkiye seçmenini ülkeyi yönetmeye ikna edebilecek mi? Reform Enstitüsü'nün "3 Ay Sonra; 31 Mart Tablosu Kalıcı mı?" araştırması bu sorulara yanıt arıyor.
Aralarında benim de bulunduğum bir grup gazeteciyle paylaşılan araştırma sonuçlarının en çarpıcı sonucu şöyle…
CHP her partinin seçmeninden oy alırken, AKP seçmeni kadınların yüzde 55'i CHP'ye, 60 yaş üstü AKP seçmeni erkeklerin yüzde 45'i ise Yeniden Refah'a oy vermiş 31 Mart seçimlerinde.
İstanbul Sözleşmesi'nden çıkılmasına, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kızı Sümeyye Erdoğan Bayraktar'ın kurucusu olduğu KADEM'in de karşı çıktığını düşünürsek bu tablo çok da şaşırtıcı olmasa gerek.
Zira 30 yaş altı muhafazakâr, dindar kadınlar anne ve ablalarının yaşadığı başörtüsü sorununu ve kamusal alandan, üniversitelerden dışlanma travmasını o kadar güçlü yaşamıyorlar. CHP'nin Kemal Kılıçdaroğlu ile başlayan "helalleşme" siyasetinin belediyelerde sergilenen yönetim anlayışıyla uyuştuğunu görüyorlar. Başörtüsünden dolayı kimsenin işten atılmadığını deneyimliyorlar.
Buna karşın AKP'den koparak Yeniden Refah'a yönelen erkek seçmenin tahayyül ettiği dünyayı kabul etmiyorlar. Çünkü Yeniden Refah, kadını koca, baba, ağabey şiddetine karşı koruyan 6284 yasalı kanununa bile muhalif…
AKP, bir dilemma olarak ne kadın seçmenini ne de 60 yaş üstü muhafazakar erkek seçmenini mutlu edebiliyor. Bunun yanı sıra araştırma ortaya koyuyor ki MHP'li seçmenin yüzde 40'ı Cumhur İttifakı dışındaki adaylara oy vermiş. Cumhur İttifakı'nın güçlü aktörü MHP'den de fire olduğu anlaşılıyor.
Diğer yandan 50+1'in zorunlu sonucu olan Cumhur İttifakı, yereldeki siyasi dinamikleri AKP aleyhine etkilemiş görünüyor.
Köşeme taşıyacağım Van ve Hakkari'deki izlenimlerim de şu yönde zaten: Özellikle atanmış bürokratların kayyım olarak da görev yapması AKP kadın kollarının kendi seçmenine ulaşmasının damarlarını kesmiş gibi… Her ne kadar muhalefet "bürokratlar AKP'nin memuru gibi çalışıyor" dese de sahadaki durumun, AKP'nin yerelde siyaset üretme kapasitesini daraltmış olduğuna işaret ediyor. Kayyımın çeyiz paketleri kadınları ikna etmeye yetmiyor.
Reform Enstitüsü'nün araştırmasını yorumlayan bir araştırmacı da KADEM'in bazı illerde valilik engeline takıldığını aktardı.
Tam da bu tablo nedeniyle, AKP'nin MHP ile evliliği boşanmayla sonuçlanır mı sorusuna Reform Enstitüsü'nden siyaset bilimci Mesut Yeğen'in yaptığı şu değerlendirme önemli: "Biz şey bekliyoruz, Cumhur İttifakı tıkandı ve doğal olarak AKP, MHP'yi bırakıp yeni partner bulacak. Erdoğan ise 50+1'i nasıl 40+1'e indiririm diye bakıyor. Kendisi açısından en güvenli yol o. MHP'ye de, diğerlerine de muhtaç olmayacağı bir iktidar senaryosu… O nedenle bu senaryoya en yüksek itiraz MHP'den, Cumhurbaşkanlığı bürokrasisinden, Mehmet Uçum gibi isimlerden geliyor. "
Tabii iktidar açısından Cumhurbaşkanlığı seçim sistemi için yapılacak anayasal değişiklik mevcut TBMM aritmetiği ile kolay değil. Anayasa değişikliği için AKP'nin Meclis'te en az 400 oy bulması gerekiyor. Değişikliği referanduma götürebilmesi için de en az 360 oy alması gerekiyor. AKP ve MHP'nin milletvekili sayısının toplamı 314. En az 46 milletvekilini daha ikna etmesi gerekiyor.
Mehmet Ali Çalışkan - Emine Uçak Erdoğan
Reform Enstitüsü Direktörü Mehmet Ali Çalışkan da şu yorumu yaptı.
"İktidar ne yaparsa buradan çıkar sorusu kadar, buradan onu çıkarabilecek şeyleri yapabilecek bir kuvveti ve meşruiyeti kaldı mı sorusu da var. Dolayısıyla AKP seçeneksiz değil ama seçenekleri hayata geçirmek için ihtiyaç duyduğu ittifakları kuracak bir zemine ve meşruiyete sahip mi ondan emin değilim."
CHP mevcut oy oranını koruyor
Gelelim CHP'nin 31 Mart başarısının kalıcı olup olmayacağına ilişkin emarelere, verilere…
31 Mart seçimlerinde yüzde 37 oy alan CHP, bu pazar seçim olsa kararsızlar dağıtılmadan aldığı oy oranı yüzde 30. Kararsızlar dağıtıldığında bu oran daha da artacaktır. 20-25 geleneksel bandını aşmış görünüyor CHP…
CHP'nin başarısı kalıcı olabilecek mi sorusuyla ilgili değerlendirmede bulunan Mehmet Ali Çalışkan çıkan sonuçlarla ilgili şunları aktardı: "CHP daha eğitim, tarım, ekonomi, adalet, dış politika konusunda topluma bir şey önermiş değil. Eğer CHP topluma bir siyaset teklif etmez ve iktidarın başarısızlığı üzerinden bir iktidar umut ederse bu ona kaybettirir. Çünkü ülkeyi yönetme siyaseti kişilere indirgenecek bir konu değil. İktidar değişimi garanti değil. Rekabetin dinamik olduğu bir tablo var. Büyükşehir olmayan 51 ilin kırsalındaki 4,5 milyon oy, yurt dışı oylar kilit oylar. Diğer yandan CHP şehirleri kim daha iyi yönetir sorusuna yanıt verdi ama ülkeyi daha iyi kim yönetir sorusuna yanıt verebilmiş değil; özellikle ekonomi, güvenlik, adalet, eğitim, dış politika gibi karar kuvvetindeki konularda."
En fazla Kürt seçmen sandığa gitmemiş
Araştırma sonuçlarına göre DEM seçmeninin yüzde 23'ünü sandığa götürememiş ki bu, partiler arasında en yüksek oran. Araştırma aynı zamanda metropollerde yaşayan Kürt seçmenin CHP'ye yöneldiğini ortaya koyuyor. CHP her ne kadar DEM'in kalelerine giremese de Kürt seçmenler arasında ikinci parti konumuna yükselmiş durumda. AKP ise yerini CHP'ye kaptırmış görünüyor. Siyaset bilimci Mesut Yeğen bu sonuçlara şu notu düşüyor: "DEM Parti seçim atmosferinde yeni bir şey yaparsa partisine geri dönüş ihtimali en yüksek olan seçmen de DEM seçmeni."
/././
Hakkari’den izlenimler: 83 yaşında Hakkarili bir vatandaşı 6 gün boyunca yürüten neden ne?
“10 yıl öncesine kadar Hakkari’de fuhuşun, uyuşturucunun intiharın ne olduğunu bilmezdik. Burası İran ve Irak’a sınır bir il… Buraya bilinçli olarak kayyım atandığını düşünüyorum”
Bir empati yapalım… Sizce hangi neden, hangi duygu 83 yaşındaki bir insanı, kızgın-kavurucu güneşin altında, rakımı yüksek bir coğrafyada 6 gün boyunca, günde 25-30 kilometre yürümeye ikna edebilir…
DEM Parti’nin Hakkari Belediyesi’ne kayyım atanmasına itiraz etmek için başlattığı 9 günlük yürüyüşe Van’dan katılan, 1985 yılında gözaltında ayak tırnaklarının çekildiğini anlatan 83 yaşındaki Hakkarili yurttaş bu soruya şöyle yanıt veriyor: “Ben zulme karşı yürüyorum. Bu hükümet bizi hiçe sayıyor. Ne olursa olsun nereye kadar giderse gitsin biz irademizi bırakmayacağız. Ben enerjimi halkımdan alıyorum.”
Fotoğraf: Candan Yıldız
Yüksekova-Hakkâri arası yürüyüşün 4’üncü gününde terlikleriyle yürüyüşe katılan bir gencin ayaklarının sargı beziyle sarılı olmasına rağmen yürümekte ısrar etmesi de bir şeyler anlatıyordu seçme ve seçilme hakkına saygı gösterilmesi bağlamında…
Öyle ya kadınların kazandığı seçme ve seçilme hakkının üzerinden 90 yıl geçmişti. Bu ülkede birileri 90 yıl geçmesine rağmen seçme ve seçilme hakkına saygı için yolları aşındırıyordu.
Fotoğraf: Candan Yıldız
61 yaşındaki başka bir Hakkarili de kayyım haberini aldıktan sonra hissettiklerini şöyle anlattı: “Kayyım ilk atandığında kalbim sıkıştı. İstemiyoruz, bu bize yapılan bir zulümdür. Kayyım atandığında o belediyeyi kendimizin görmüyoruz. Zaten ömrümüz hep zorbalıkla geçti.”
Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının 1969’da 22 gün gibi kısa sürede inşa ettikleri Devrimci Gençlik Köprüsü’ne yürüyüşçüler bu pankartı astı
Hakkari’de durum nasıl?
Kayyımın atandığı belediyelerin vazgeçilmezi, estetiği tartışmalı elektrik direklerinin “süslediği” (Hakkari’de lale şeklinde elektrik direkleri var) Hakkari’de, belediyenin önündeki zırhlı polis kulübesinin varlığı hemen dikkati çekiyor. Hakkarililer bu yüzden hep “olağanüstü hal” ruh halinde yaşıyorlar.
Fotoğraf: Candan Yıldız
Şehirde hava şairin dediği gibi “Kurşun gibi ağır...” Hakkari DEM Parti yöneticileri yaptıkları her siyasi çalışmanın gözetlendiğini, kameralarla kayıt altına alındığını anlattılar. Parti bürosunun yakınlarındaki bir kafede okey oynayan güvenlik görevlilerine dikkati çekerek “bizi korumak için” cümleleriyle ironi yaptılar.
“İradeye Saygı Yürüyüşü” tamamlandı. Belediye meclisinde 16 DEM, 9 da AKP üyesi var. Belediye meclisi de toplanamamış bugüne kadar. Zira belediye binasına girmelerine izin verilmemiş. Belediye komisyonları da çalışmıyormuş.
Fotoğraf: Candan Yıldız
DEM Partili belediye meclis üyeleri, “Biz belediyeye girdiğimizde bir resmi evrak götürdüğümüzde etrafımız birden polislerle çevriliyor. Muhatap bulamıyoruz. Güvenlik şubedeki polislerden öğreniyoruz belediyedeki durumu” sözleriyle anlatıyor tabloyu. Toplu ulaşım ve temizlik işlerinde korucular istihdam edilmiş. Kart basarak maaş alanları tespit etmişler ama kayyım atanmış. Belediyenin 315 milyon TL resmi borcu varmış. İller Bankası’ndan her ay gelen 25 milyon liranın 9 milyonu da kesilmiş.
DEM’li kadınlar aynı zamanda hem Yüksekova’da hem de Hakkari’de dikkat çeken genç kadın intiharlarından söz ettiler. Yüksekova’da iki hafta önce genç bir kadın intihar etmiş ya da şüpheli kadın ölümü diyelim… Örneğin 3 yıl önce Hakkâri ve ilçelerinde fuhuş çetesi iddiaları ve kadınların ifşa edildiği görüntülerin yayıldığından söz ettiler. O görüntüler sosyal medyada da yayınlandı. Gazeteci Ruşen Takva ve Mezopotamya Ajansı o zaman bu iddiaları haberleştirmişti.
Genç kadın intiharlarının fuhuş çeteleri ya da eski uzman çavuş Musa Orhan’ın İper Er’i intihara sürüklemesi olayında olduğu gibi benzer vakalarla ilgisini kurmak zorlama olmasa gerek.
Hakkari Belediyesi Eş Başkanı Viyan Tekçe ile de konuştum. Kendisi de kayyım sonrası belediye başkan yardımcılığı görevinden alınmış. Belediye meclisinin çoğunluğunun kendisini başkanvekili olarak işaret etmesine rağmen yasanın işletilmediğinden söz etti. “Biz oraya gittiğimizde belediyenin bütün taşınmazlarını ya satmışlar ya da uzun süreli olarak düşük fiyatlara kiralamışlar. 25 yıl için 1 milyon göstermişler mesela… Halkın kaynaklarını yandaşlara peşkeş çekmişler. Kayyım atandıktan sonra belediye meclisi çalışabilmeliydi. Vali buna izin vermedi. Kayyım haberiyle beraber bütün kolluk kuvvetleri belediyenin etrafında barikat kurdular. Bizi yaklaştırmadılar. Meclisin toplanması gereken haftaydı. Belediye meclis üyeleri binaya alınmadığı gibi gelmediğimize dair tutanak tutulmuş. Bunun üzerine çoğunluğu elinde bulunduran DEM Partili üyeler haftanın son günü kendi arasında toplanıp başkanvekili olarak beni seçtiler. Biz bunu yaparak şu mesajı vermek istedik: Sizin yapmanız gereken şey buydu. Kayyım atamanız yanlıştı. Meclisin feshine dair bir durum yok. En son arkadaşlarımız (meclis üyeleri) gündem konularını götürüp yazı işlerine bildirmek için gittiler ama muhatapları sadece güvenlik şubeydi.
Kayyım zamanı belediyenin girişine X ray cihazı konulmuştu. Biz geldiğimizde ilk işimiz onu kaldırmak oldu. İnsanlar belediyeye gidip faturalarını dahi ödemek istemiyorlardı. Burası halkın evi. Kendi evinize girerken bir X-ray cihazından defalarca geçtiğinizi düşünsenize, ne kadar kötü bir durum. Genç-yaşlı birçok kadın yanıma gelip derdini rahatça anlatıyordu.
10 yıl öncesine kadar Hakkari’de fuhuşun, uyuşturucunun, intiharın ne olduğunu bilmezdik. Burası İran ve Irak’a sınır bir il… Buraya bilinçli olarak kayyım atandığını düşünüyorum. Sonuçta buradaki iş imkanı belli, iş yok. O uyuşturucuyu nasıl alıyorsun, kullanıyorsun. Bunu bilmiyorum ama aileler çok şikayetçi bununla ilgili.”
28 yaşında olan Tekçe iki çocuk sahibi. Ve iki aylık bebeği olmasına rağmen bütün gün koşturuyor. Kocasıyla iş bölümü olduğunu anlatıyor. “Bazen aynaya bakmaya fırsatım olmuyor” diyen Tekçe’ye İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ile görüşmesini de sordum: “Çok güzel geçti. Kayyımla ilgili Türkiye Belediyeler Birliği’nin de bir rapor hazırlayacağını söyledi. Hakkari’nin doğasını, insanının sıcaklığını görmesini istediğimi belirterek kendisini davet ettim. Kendisi de Hakkarililer derneğinin bir davetine gittiğini, halaylar çektiğini, o zamandan beri Hakkari’ye gelmek istediğini, nasip kısmet olursa geleceğini söyledi.”
Kayyım atanan Hakkari’ye gelerek destek ve dayanışmalarını açıklayan, kayyımın bütün Türkiye’nin, özellikle de kadınların sorunu olduğunu ifade eden bir grup feministin basın açıklamasındaki güvenlikçi havaya şahit olurken insan daha iyi anlıyor Hakkarili kadınların ne demek istediğini…
Fotoğraf: Candan Yıldız
Kayyımlar sonrası çok sayıda kadın kurumunun, Şiddetle Mücadele Hattı'nın, sığınma evinin kapatıldığını biliyoruz. Hakkari öncesi Yüksekova Belediyesi’ni ziyaret eden feminist kadınlara Belediye Eş Başkanı Şadiye Kırmızıgül şu bilgileri verdi: “Kayyım, hizmet binalarına karakol kurmak gibi. Kadınlar giremiyor. Bizler gelince kadınlar gelip kendi dillerinde derdini rahatça anlatabiliyor. 19 birim var belediyemizde ama hiç kadın müdür yok. 25 kişilik belediye meclisimizde 7 kadın var. Kurumlarımızı yeniden kurmak için çalışmalara başladık. Kadın müdürlüğünü yeniden açacağız.”
Aynı ülke iki ayrı uygulama…
Şu hafızayla bitireyim yazımı… Hatırlayacaksınız…. Geçtiğimiz nisan ayında Antalya'da bir insanın yaşamını yitirdiği, onlarca insanın yaralandığı teleferik kazası sonrası Kepez Belediye başkanı tutuklandı, belediye meclisi toplanarak başkan vekilini kendisi seçti.
Hakkari’de ise gizlilik getirilen soruşturma kapsamında gözaltına alınan belediye eş başkanının (Mehmet Sıddık Akış) 14 yıldır süren başka bir davası jet hızıyla karara bağlandı. 20 yıla yakın ceza aldı. Belediye meclisinin başkan vekilini seçmesi söz konusu olmadı. Seçilen başkanın yerine kayyım atandı. Kayyım, devletin bir yerel yönetime el koyması değil sadece; kamu kaynaklarının eşit ve adil dağıtılmaması demek. Yoksa bu kadar borç, son dakika personel alımı, şaibeli ihaleler, kadın ve gençleri gözetmeyen politikalar nasıl açıklanabilir ki?
Yarın: Kayyım protestosu sonrası Van’da hava nasıl, kayyım endişesi var mı?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder