Siyasette Nasıl Geldiysen Öyle Gidersin- CAN DÜNDAR

Diyelim ki bir bavul dosyanın depremiyle iktidara geldiniz.
O dosyalar olmasa, yine hükümet olmuştunuz belki, ama iktidar olamazdınız.
Bir bavul dosya, önünüzdeki en büyük engeli temizledi.
İşte öyle koltuğa oturduysanız, -bu meşhur Ankara atasözüne göre- yine bir bavul evrakla koltuktan düşersiniz.
Dün sarayınızın kapısına basamak olan “bavul”, bir bakarsınız bugün aynı kapıya barikat kurmuş.

***

Ankara’da her siyasetçi bilir bu atasözünü...
Mesela ihanetle geldiyseniz, gidişiniz de ihanetle olur.
Demirel partinin başına geçtiğinde, Celal Bayar, “Tapulu arazimize gecekonduyapıyorlar” demişti.
Sonra Demirel yasaklıyken Özal, ona yaptı aynısını...
Sonra Özal Köşk’e çıkınca, sözünü dinlemeyen Mesut Yılmaz’ın ardından, “İhanet,ihanet” diye bağırmaya başladı.
Tıpkı Erbakan’ın, Erdoğan’ın ardından bağırdığı gibi...
Şimdi “Nankörler, ne istediniz de vermedik” dövünmeleri, hem ihanet fişeği, hem de gidiş alametidir.
Siyasette âdet, geldiğiniz yoldan dönmektir.

***

O meşhur Ankara atasözüne göre mağduriyet hissine sığınarak gelenler, iktidarda fazla şişip saldırganlaşınca kendi mağdurlarını yaratır.
Ve yeni mağdurlar, kendilerini ezmeye başlayan mağrurların bir zamanlar kullandığı mağduriyet silahıyla iktidara yürür.
Diyelim MGK kararlarıyla “mürteci” diye hedef gösterildiniz. Takip edildiniz. Bunu kullanarak iktidara geldiniz. Bir de bakarsınız, koltuğun pişkinliğiyle, askerlerle el ele, dünkü yol arkadaşlarınıza “mürteci” damgası vurup takibe başlamışsınız.
“Diklenmedik, dik durduk” efsanenizi yere çalmışsınız.
Geldiğiniz yoldan gitme zamanı kapıyı çalmış demektir.

***

Atasözünün güvenilirliğine en büyük kanıtlardan biri de Washington’ın desteğiyle iktidara gelmektir.
O rüzgârla uçmayı kabul ettiğinizde, aynı rüzgârla alabora olmayı da kabullenmişsiniz demektir.
Amerikan rüzgârı bu, belli mi olur; gün gelir esintiyi Pensilvanya’dan yana döndürür, Ankara’da ampulleri söndürür.
Şimdilerde Ankara’da çok etkili bir Batılı büyükelçinin, bir eski siyasetçiye“Türkiye’de yakında tarih değişecek, hazırlıklı olun” dediği konuşuluyor.
Atalar ne güzel söylemiş:
“Siyasette nasıl gelirsen, öyle gidersin.”

CHP-BDP ittifakında yolun sonu
Mustafa Sarıgül’ün adaylığının açıklanmasının ardından gözler yeniden Sırrı Süreyya Önder’e çevrildi.
Acaba kulislerde söylendiği gibi bir CHPBDP ittifakı olabilir mi?
Bazı ilçe belediyeleri karşılığı BDP, İstanbul’da aday göstermekten vazgeçebilir mi?
Dün son durumu Sırrı Süreyya Önder’e sordum.
Yanıtı şu oldu:
“İlkesel ve açık bir ittifak olursa adaylığımı yeniden gözden geçiririm.”Bu cevap, içinde itirazı da barındırıyor.
Çünkü görünen o ki, iki parti arasında “ilkesel” ve “açık” bir ittifak yok.
Sadece örtülü ve dolaylı müzakereler var.
Önder, “Kürt hareketi de HDP de tarihinde olmadığı kadar esnek davrandı, ama maalesef beklediğimiz feraseti göremedik” diyor.
Görünen o ki, ittifak kapısı büyük ölçüde kapandı.
Yerel seçimde herkes kendi kulvarında koşacak.  

CAN DÜNDAR

Cumhuriyet

Düşüş - NİLGÜN CERRAHOĞLU

Muharrem İnce “Hüsnü Mübarek’in, Hitler’in sonu nerede bitti? Bütündiktatörlerin sonu nerede bitti, buna herkes iyi baksın!” dedi: “Tarih, hukuk,okuduklarımız doğruysa bunların da sonu iyi olmayacak!” diye uyardı. 
Diktatörlerin sonunun, değişmez doğa kanunu gibi, gerçekten kötü bittiğini görüyoruz.Astığı astık, kestiği kestik liderler konjonktür değişince eşekten düşmüş karpuz gibi dağılıyor. Ya Şah gibi misal sürgüne gidiyor, ya Mübarek gibi kafese giriyor, ya kellelerini yitiriyorlar. 
Kurala istisnalarının sayısı, bir elin parmaklarını geçmez.

 
Stalin, Franco ve Pinochet… yataklarında ölen diktatörler. Üçü de Soğuk Savaş’ın en derin noktasında; “kutuplaşmanın” sıra dışı ikliminden ve bu iklimin yarattığı dokunulmazlıktan yararlandı. 
Bunun dışında Muharrem İnce’nin dediği gibi tüm büyük diktatörlerin sonu hüsranlabitti. Kanlı diktatörleri bırakın… 
Berlusconi örneği önümüzde. 
Ülkesinde rakipsiz sayılan, bir dönemin en güçlü isimlerinden biri olan Berlusconi, göz önünde önlenemeyen bir düşüş yaşıyor.Ne geçmişteki siyasi gücü ve etkisi; ne serveti, ne hâlâ sahibi olduğu muazzammedya imparatorluğu; Çizme’nin son yirmi yılına “tek adam” profiliyle damga basanişadamı politikacıyı çukurdan kurtarabiliyor. 
Ağır çekim bir film gibi günden güne bu muazzam gücün eriyişini izliyoruz. 
Gerçekle kopuşun sonu… 
Berlusconi yıllarında İtalya’da demokrasi askıya alınmadı. 
Muhalifler/gazeteciler hapse atılmadı. İliklere sinen bir “korku imparatorluğu”yaratılmadı. 
Berlusconi’yi bu yüzden “diktatör” olarak adlandıramayız. Ancak İtalyan lider hep çokgüçlü bir “tek adam” oldu.Medyalarıyla kamuoyunu şartladı. Kendisini üç kez başbakanlığa taşıyan partisinde sade onun iradesi geçerli kılındı. Şirketi gibi yönettiği “Forza Italia/Bastır İtalya”da, yalnız Berlusconi’nin belirlediği, parlamentoda kaldırma makinesi olarak işlev yapan isimler milletvekili olabildi. 
Yalnız onun çıkarlarına uygun bulduğu yasalar meclisten geçebildi. Sadece takdirbuyurduğu kişiler bakanlığa yükselebildi, üzerlerini çizdikleri her türlü şansı yitirdi. Onu tenkide yeltenenler, siyasetten tümüyle silindi. 
Böyle böyle Berlusconi, “gerçekle” temasını yitirdi… 
Tek adam imparatorluğu çözülüyorİsyan bayrağını ilk olarak dört yıl önce karısı Veronica açtı. 
Veronica Berlusconi, “Repubblica”da yayımlanan “kilometre taşı” bir mektupla;kocasının her türlü bir “klinik vak’a” haline geldiğini ve artık buna dayanamadığınısöyledi. Tası tarağı toplayıp sahneden çekildi… 
Akabinde Berlusconi, kendisini “düşüşün başlangıcı” “bunga bunga” partilerineverdi...“Bunga bunga”, dünyanın ağzına sakız olurken; ekonomik kriz son darbeyi indirdi. 
İtalya’da Berlusconi ile gereken finans disiplini ve kemer sıkma politikalarınınmümkün olamayacağını gören Avrupa’nın patronu Merkel; CumhurbaşkanıNapolitano’dan özetle Berlusconi’yi başbakanlıktan indirmesini istedi! 
Güçlü dış dinamik Merkel’in devreye girmesiyle… Berlusconi 2011 sonundabaşbakanlıktan ayrıldı. Ve 2013 seçimlerinden sonra kurulan mevcut hükümette, koalisyon ortağı olmasına rağmen, başbakanlığa talip çıkamadı… 
Siyaseten nispeten geri çekildiği dönemde işte, hakkında “vergi kaçakçılığından” 1yıllık “ev hapsi/sosyal hizmet” cezası geldi! Hükmün kesinleşmesiyle, Berlusconi’ninpartisi bölündü.“Şövalye’nin manevi oğlu” diye bilinen mevcut Başbakan Yardımcısı (Brütüs!)Angelino Alfano ile koalisyon hükümetinde kalanlar “Yeni Merkez Sağ” isminde bir parti kurdular.“Forza İtalia”da ısrar edenler, Berlusconi ile yola devam etmeye karar verdiler. 
Çocuklar da kapışıyor 
Partide ihanet şoku atlatılamadan, Berlusconi parlamentodan ihraç edildi. 
Bu ihracı, bu kez Berlusconi’nin ilk ve ikinci evliliğinden olan çocukları arasındakikapışma izledi… 
Berlusconi’nin ilk evliliğinden olma Marina Berlusconi’ye medya şirketlerindeki tümyetkileri devretmesi, ortanca kız Barbara’nın gücüne gitmişti. 
Barbara da Marina’ya nispet… “Milan”ın başına geçmek istedi. 
“Milan”a Barbara’nın göz dikmesi, takımın başarılı CEO’su Adriano Galliani’yi kızdırdı. Galliani de başkaldırdı… “Milan” yönetimi de sonunda, tıpkı “Forza Italia” gibi işletme ve spor bölümleri adı altında Barbara ile Galliani arasında ikiye bölündü.Berlusconi örneği bize şunu gösteriyor: Güçleri tek elde toplamak, işler tıkırındaykengöz kamaştırsa da; çark ters döndüğü anda aksi tesir yapıyor. 
Birbirine sıkı sıkıya eklemlenen halkaların birinin aradan çıkması, zinciri çözüyor. 
Berlusconi’nin çöküşü ibret verici bir öykü.Siyasetten aile içi kavgalara dek… içinde değme romancıların düş gücüne taş çıkaran malzeme var.

NİLGÜN CERRAHOĞLU
Cumhuriyet

Tanilli Hoca’yı Anarken-GÜRAY ÖZ

Server Hoca’yı, Tanilli Usta’yı yitireli iki yıl oldu. Geçen cuma akşamı, Cumhuriyet ailesinin, yakın dostlarının, duygu ve düşüncenin birlikte büyük bir zenginlik olduğunu kısacık konuşmasıyla bizlere aktaran oğlu Bülent Tanilli’nin katıldığı toplantıda andık onu.
Büyük insanları anmanın ölçüsü olmaz. Bu anma da öyleydi. Onun mahkemede yaptığı, savunma demek ayıp olur, konuşmayı yeniden dinlerken Marksizmi ne büyük bir belagatla, ne büyük bir özgüven ve bilime saygıyla yaptığını hepimiz dinledik. Gecenin karanlığı yavaşça çökerken Taksim Meydanı’na, 1 Mayıs Alanı’na, onun orada tekerlekli sandalyesiyle muktedirlere nasıl meydan okuduğunu hatırladım sonra.

***

Vurup öldürmek istediler, vurdular ama öldüremediler. Büyük bir dirençle yaşamaya ama bencil bir yaşama tutkusuyla değil, üretme ve söyleyemediklerini söyleme, yazamadıklarını yazma tutkusuyla direndiğini ve başaracağını anlayamadılar. Yazdığı kitaplarla, yaptığı konuşmalarla, gönderdiği her iletiyle, mesajla gençlere, insanlara umut aşılayacağını bilemediler.
“Uygarlığın Tarihi”ni yazarken öldürmeye yeltenenler ve onların arkasındaki karanlık belki hâlâ egemendir, ama o uygarlık da işte orada yenilmez bir şekilde durmuyor mu? Sonunda kazanacak olan o aydınlık değil mi?
Marksizmin bu büyük öğrencisinden, büyük savunucusundan, anlatıcısından öğrendiklerimiz ve okumayı sürdürdüğümüz sürece öğreneceğimiz çoktur. Yeter ki onun ne anlattığını, nasıl anlattığını, yaşamanın ancak direnmekle anlam kazanabileceğini bize öğrettiğini unutmayalım.

***

Usul usul yağan yağmur Serez Çarşısı’na da böyle yağıyordu belki, ne değişir ki?Bedreddin’i astılar ama o çağları aştı geldi, Nâzım’ın dizelerine kondu. Server Hoca’nın yaşamı da kitapları da her biri bir derinliğe işaret eden anıları da karanlığın içinde parlayıp duruyor işte.
Zorbalığa düşkün hurafenin, hurafeye medyun zorbalıkla kapıştığıbugünlerde Server Hoca’nın yazdıklarını okumanın anlamı daha da önem kazandı. Ömrünü boydan boya Aydınlanma savaşına adamış, onun çağdaş anlamı üzerine düşünmeyi, üretmeyi ve anlatmayı meslek, yaşam tarzı edinmiş bir bilgeyi anlatmak kuşkusuz kolay bir iş değildir. Onu denemiyorum zaten. Onu konuşurken dostlarının anlattığı anılar da onu anlatmaya yetmedi. Ama hepimizin de içinden taşan derin bir sevgiyi orada görmek bile yeterliydi Server Hoca’yı anlamak için. Çünkü Tanilli ne zaman bizimle konuşsa, ne zaman bize bir şey söylese gözlerinden bir ışık bize uzanırdı. Yalansız dolansız, hesapsız bir ışık.

***

Yaşıyor olsaydı o ışığı hep görecektik. Şimdi ona yakın olmuş insanların işi biraz daha zordur. Evet kitapları var, ama biz onun bize uzanan ışığını yitirdik. O nedenle anılar incecik yağmurun altında biraz hüzünle karıştı. 1 Mayıs Alanı gecenin yoğun gürültüsüne rağmen sessiz geldi bana. Bir çığlık gibi yükselen sesin onun elinde taşıdığı pankart olduğunu sandım bir an. Yargıçların karşısında “Ben işte bunları savunuyorum” derken “Peki, siz neyi savunuyorsunuz” der gibiydi Server Hoca.
Anma toplantısı sessizce dağıldı. Sessizlik düşüncenin yaşadığı, hayat bulduğu mekândır her zaman. Sonra geriliğe karşı bir çığlığa dönüşür ve o nedenle hurafenin ustaları, zorbalığın mirasçıları çaresiz geçmişe bakarlar. Geçmişe bakarlar, hep geçmişe bakarlar, çünkü gelecek onlara ait değildir.
Server Hoca’nın bize anlattığı da budur işte.  

GÜRAY ÖZ

Cumhuriyet

Cumhuriyeti Yaşatmak - MÜMTAZ SOYSAL

YÜZÜNCÜ yılını kutlamaya pek az süre kalan Türkiye Cumhuriyeti sıradan ve alelade bir devlet değildir. Kurucusuyla, tarihteki yeriyle, uğrunda feda edilmiş canlarla,meydana getirilişindeki olağanüstü siyasal ustalıkla, değerlerinin çağdaşlığı ve yüceliğiyle mükemmel bir yönetim anıtıdır bizim cumhuriyet. 
Böyle bir devlete sahip olmak, rasgele her topluma nasip olmayan gurur verici bir şereftir. Böyle bir devlete layık olabilmek de vatandaşlarının yaşamları boyunca asla vazgeçemeyecekleri bir görevdir, titizlikle ödemeleri gereken bir borçtur. Bu devlet mutlaka yaşatılmalıdır. 
Cumhurbaşkanı seçiminin yaklaştığı bir dönemde bunları düşünmeden edemiyor insan. 
Ne yazık ki şu sırada ulusun bütün kesimlerince yeterli önem verilen ve gerekli sorumlulukla ele alınan bir konu olmadı bu seçim. Sanki sıradan bir göreve ve kim olursa olsun rasgele birinin seçilmesi söz konusuymuş gibi. 
Oysa içte ve dışta çalkantılı bir konjonktürden geçmekteyiz. Önemli olan, devletin başına geçecek kişinin bu çalkantıların içinden henüz çıkmış ve o olayların etkisini taşımaya devam eden bir politikacı olmamasıdır. Devlet başkanlığı politikadan farklı, bambaşka bir görev. 
Şimdiki anayasa sistemimiz Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu başta olmak üzere yargının önemli dallarına insan seçmede devlet başkanı son derece önemli bir rol vermekte. Cumhurbaşkanı bu seçim yetkisiyle Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay gibi yüksek mahkemelerin çalışmalarında doğal olarak etkili olabilmektedir. Tabii, Sezer döneminde olduğu gibi Cumhurbaşkanı’nın hukukçu sıfatıyla bağımsızlık, tarafsızlık, eşitlik gibi değerlere bağlı kalmanın güvencesi olma izlenimi vermesi,olumsuz bir müdahale etkisi yaratmak şöyle dursun, tam tersine, kişiler doğru olunca sistemlerin de doğru işlediğini göstermiştir. 

Böyle olduğu içindir ki kimimizin düşündüğü gibi işbaşındaki yargıçları doğrudan doğruya devletin başına geçmeye çağırmak yerine, belki bir ara sözü edildiği gibi devlet başkanlığı seçimine Barolar Birliği Başkanı’nın ilgisini çekebilmek, daha doğru olabilir. Kolay anlaşılır biçimde parti bağlarıyla, siyasal ve ideolojik tutumlarıyla açıkça ayırt edilebilecek siyasal kadrolarımız yok. Şimdi bir de cemaatlerle partiler birbirine karıştı ve karar vermek daha da zorlaştı. 
Bu zorluk gerekeni yapmaktan bizi alıkoyamaz.

MÜMTAZ SOYSAL
Cumhuriyet

Kültür Merkezinden Polis Karakoluna - ATAOL BEHRAMOĞLU

İnternetin “Özgür Ansiklopedi” sitesinde Atatürk Kültür Merkezi (AKM) şöyle 

tanımlanıyor:
“İstanbul’da Taksim Meydanı’nda kurulu, opera, bale, tiyatro, konser ve kongre amacı ile kullanılan, içinde bir sergi ve sinema salonu bulunan yapıdır.”Ardından aşağıdaki bilgileri ediniyoruz:
“İlk defa 1969 yılında dünyanın dördüncü büyük sanat merkezi olarak hizmete giren bina, Türkiye’de Cumhuriyet döneminin simge yapılarından biridir. Kültür Merkezi, 2008’den beri tadilat nedeniyle kapalıdır.”
2008’den bu yana, İstanbul’un Avrupa’ya sözüm ona kültür başkentliği yaptığı 2010 yılı da içinde olmak üzere, beş yıl geçmiş. Bütün bu sürede Türkiye’nin en büyük kültürmerkezinin, içinde ve dışında herhangi bir “tadilat” söz konusu olmadığı gibi, kapıları sımsıkı kapalı…
Buna karşılık, edindiğimiz bilgilere göre, iç mekânları bakımsızlıktan yıkıntıya dönüşmekte ve ülkemiz kültürünün bu simge yapısı polis barınağı olarak kullanılmakta…
Yanlış okumadınız… Bir zamanlar opera, bale, tiyatro ve konserler izlediğimiz,sergiler gezdiğimiz Atatürk Kültür Merkezi, bugün polisin yiyip içtiği, yatıp kalktığı,tuvaletlerinden yararlandığı bir hayalet yapıya dönüşmüş durumda…

***

O günlerden bugünlere nasıl gelindi?Bilgilerimizi özetleyerek tazeleyelim…
Temeli 1946’da atılan bu talihsiz bina “ödenek yokluğu” nedeni ile tamamlanamayınca 1953 yılında Bayındırlık Bakanlığı’na devredilmiş… 1956’da yeni bir proje ile yapımı sürdürülerek ülkemizin sanat ve kültür yaşamına ancak 12 Nisan 1969’da, yani temelinin atılışından çeyrek yüzyıl sonra (“İstanbul Kültür Sarayı” adı ile) kapılarını açabilmiş…Fakat talihsizlik, bu “ödenek yokluğu” saçmalığı ya da bahanesi ve hizmetebbaşlayışının bunca yıl gecikmesi ile de sona ermiyor1970’te Arthur Miller’in “Cadı Kazanı” adlı oyunu oynanırken çıkan yangında bina büyük zarar görüyor…
Kaynağı saptanamayan yangının tam da Miller’in Amerika’daki sol düşmanlığı çılgınlığını ve sapkınlığını anlattığı ünlü oyununun gösterimi sırasında çıkmış olması bir rastlantı mı?
Sanmıyorum…
Sonuçta kapıları bir kez daha kapanan Kültür Sarayı ikinci kez ancak sekiz yıl sonraaçılabiliyor ve o günden 2000’li yıllara kadar ülkemizin sanat ve kültür yaşamına sayısız katkıda bulunmayı sürdürüyor…
Ve 2005 yılında devreye, dönemin Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç giriyor…
Tayyip Erdoğan hükümetinin ilk kültür bakanı Atilla Koç, “ekonomik ömrünü tamamladığı” gerekçesiyle binanın yıkılmasını öneriyor…
Bu parlak fikir, kültür tarihimize, toplantılarda başını yanındakinin omzuna dayayarak şekerleme yapan, uyandığında da Nevruz ateşi üzerinden başarıyla atlamayıgerçekleştiren ilk kültür bakanı olarak geçecek Atilla Koç’un kendisine mi, yoksa siyasetteki patronuna mı ait?Sorunun yanıtı yeterince açıktır.

***

Bir bakıma Gezi Direnişi’nin öncüsü sayılabilecek etkinlikler ve girişimler olmasa AKM çoktan yerle bir edilmiş; yerine AVM’si, “rezidans”ları, camisi ve göstermelik bir gösteri salonu ile söz konusu siyaset patronlarının ve arkalarındaki çıkar çevrelerinin hayalleri gerçekleşmiş olacaktı…
Bu hayaller, tıpkı Taksim Gezi Parkı’na ilişkin hayalleri gibi, şimdilik kursaklarındakaldı…
Kasım 2007’de İstanbul 2 No’lu Koruma Kurulu’nun Atatürk Kültür Merkezi’ni 1. grupkültür varlığı olarak tescil etmesiyle binanın yıkılması engellenmiş oldu.Bir dizi başkaca çekişme ve mahkeme kararları sonrasında da Şubat 2012’deSabancı Holding’le Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında, AKM’nin görünümü veişlevselliği korunarak yenilenmesi konusunda bir sözleşme imzalandı ve 29 Ekim 2013 Cumhuriyet Bayramı’nda hizmete açılmasının öngörüldüğü bildirildi…
Topluma verilen bu söz gerçekleşmediği gibi, bugün ülkenin en büyük kültür merkezibir polis merkezine dönüşmüş durumda…Bu durum onu yaratanlara yakışıyor olsa da, bütün bir ülke için ne büyük bir utanç.

ATAOL BEHRAMOĞLU

Cumhuriyet

İnönü, T. Erdoğan’a Cevap Veriyor - ALİ SİRMEN.

Marcel Proust “Geçmiş Zamanın Ardından” da, geçmiş ile bugünü bir arada yaşadığı, böylelikle bir anlamda zaman dışına çıktığı anı betimler. 
Bugünlerde, aralarında elli yıl fark olan zaman dilimlerini bir arada yaşama duygusunu ben de tattım. 
Altan Öymen’in kendi öz tarihini, Türkiye’nin ve dünyanın tarihiyle birleştirerek olağanüstü bir alaşım yarattığı anı kitaplarından dördüncüsünü “Ve İhtilal”i okurken 1955 - 60 yılları ile 2002- 2013 yıllarını üst üste kondurulmuş görüntüler şeklinde izledim. 
Zaman zaman, bugünü mü 50 - 55 yıl öncesini mi yaşadığımı şaşırdım ve anı türüne yepyeni bir boyut kazandıran kitabı okurken, elli yıldan fazla sürmüş bir kâbusun içine düşmüş gibi hissettim kendimi. 
Demokrat Parti sivil darbesiyle, AKP sivil darbesi o kadar birbirine benzemekte,Menderes’in demokrasi algısıyla Tayyip Erdoğan’ın demokrasi algısı, karbon kâğıdıyla çoğaltılmış metinler gibi öylesine birbiriyle tıpatıp ayniyet arz etmekteydi ki, şimdiye dek okuduğum en güncel geçmiş anlatısıyla karşılaşmış oldum.

***

Aynı mekânlarda, değişik zamanlarda, değişik insanlarla tekrarlanan birbirinin aynı öyküler insanda öylesine garip duygular uyandırıyor ki, örneğin, demokrasiye aykırı, baskıcı, hakları ayaklar altına alıcı davranışları yüzünden her eleştirildiğinde tek parti dönemine atıf yaparak “sizin zamanınız neydi ki!” türünden yanıtlarla üste çıkmaya çalışan Adnan Menderes’e yanıt veren İsmet İnönü’nün sözlerinin gerçekten Menderes’e mi, yoksa elli yıl sonra bugün aynı davranışlar içinde olan Tayyip Erdoğan’a mı yönelik olduğunu kestiremiyor, zaman zaman olaylarla kişileri birbirine karıştırıyorsunuz. 
Dilerseniz kısaca bir göz atalım da siz kendiniz karar verin: 
27 Haziran 1956 çarşamba günü TBMM’de önemli bir oturum vardı. Konu, Demokrat Parti’nin muhalefet partileri mensuplarının ve derneklerin toplantı ve gösteri yürüyüşlerine kısıtlama getiren yasa tasarısıdır. 
İsmet İnönü ile Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu da konuşmak için adlarını yazdırmışlardır. 
İnönü’nün konuşması sırasında bu tasarının demokrasilerdeki hak ve özgürlüklere aykırı olduğunu söylemesi üzerine DP Sivas Milletvekili Nurettin Ertürk oturduğu yerden seslenir: 
- Vatandaşın hak ve hürriyeti lafları senin ağzına yakışmıyor İsmet Paşa. 
Menderes’in çok fazla kullandığı savı çağrıştıran bu lafa İsmet İnönü’nün yanıtı müthiştir: Aramızdaki farkı bilelim, biz mutlakıyetten bugüne geldik, siz ise bugünden mutlakıyete gidiyorsunuz. 
İsmet Paşa hem Nurettin Ertürk ve hem de Menderes’e yanıt veriyordu.

***

Ama İnönü, aynı anda sanki, Nurettin Ertürk veya Adnan Menderes’e değil de elli yıl sonra, aynı savları tekrarlayacak olan Tayyip Erdoğan’a cevap veriyor gibidir ve sadece onunla da kalmamakta, Türk demokrasi tarihinin en büyük noksanını vurgulamaktadır. 
Gerçekten de Türk demokrasisinin en büyük eksiği budur. 
Cumhuriyet, Takriri Sükûn’la başlayıp, tek parti dönemiyle süren ve acılı savaş yıllarını da içeren bir dönemi kısa bir sürede, herhangi bir sarsıntı, kriz, darbe veya tehdit olmadan atlatmış, tek parti yönetimi, liderinin öz iradesiyle kendi tersine dönüşerek mutlakıyetten haklar ve özgürlükler rejimine geçişi başarabilmiştir. 
Ama ne yazık ki, o noktadan hareketle, başlangıç noktası olarak iyi, demokratik hedef olarak yetersiz, çoğunlukçu demokrasiden, gerçekten çoğulcu bir demokrasiye geçememiş, tekrar mutlakıyete tornistan etmiştir. 
Altan Öymen’in ibret dolu dört kitabının dördüncüsünde, bu olgu bütün ayrıntılarıyla, belgeleriyle, gerçek peşinde olup, her zaman bütün görüşleri anlatma konusunda çok titiz bir gazetecinin kaleminden anlatırken, üne de bugüne de ışık tutuyor. 
Herkese hararetle tavsiye ederim!  

ALİ SİRMEN

Cumhuriyet

Mısır Büyükelçisinin Kovulması ve Değerli Yalnızlık - NİLGÜN CERRAHOĞLU

Değerli yalnızlığın vardığı “son kerte” bu. 
Aklıma Mussolini’nin ünlü sözü geliyor: 
“Ne kadar çok düşman, o kadar şeref, şan! / Molti nemici, molto onore!” 
Türkiye’nin uluslararası profili, faşizm döneminde dünyayla kanlı bıçaklı olan Mussolini’nin bu söylemini çağrıştırıyor. 
Dostluğu bir yana bırakın, civarda “uygar” ilişkilerin sürdürülebileceği tek ülkenin kalmadığı noktada hâlâ “değerli yalnızlık” salvolarıyla oyalanmak bana… faşist Mussolini’nin önüne gelene rest çektiği süreci hatırlatıyor. 
TC büyükelçisinin Mısır’dan kovuluşu tam böyle bir “Ne çok düşman, o kadar çok şan!” durumuna örnek... 
Erdoğan St. Petersburg’a hareket ederken Mısır’ın mevcut hükümetini tanımadığı yollu açıklamalar yapıyor. “Mursi’nin yargı karşısındaki tutumunu alkışlıyorum. Ona saygı duyuyorum. Onu yargılayanlara saygım yok!” diyor… 
Bu açıklamayı bardağı taşıran son damla olarak algılayan Kahire, Büyükelçi Hüseyin Avni Botsalı’yı vakit geçirmeden “persona non grata / istenmeyen şahıs” ilan ediyor! 
Dışişleri de “mütekabiliyet” çerçevesinde derhal Mısır’ın -zaten çoktandır Kahire’ye çekilmiş olan!- büyükelçisini “istenmeyen adam” olarak vetoluyor. 
Sen beni tanımıyorsan, ben seni hiç tanımıyorum hesabı…

‘Avrupa fatihi’ Putin’e sığındı 
Ortadoğu’da… Suriye’den Körfez ülkelerine dek tüm Arap dünyası Erdoğan Türkiyesi’nden ezcümle yaka silkme noktasına gelmiş; İran’la ilişkiler gerilmiş, bölgenin en hatırı sayılır oyuncusu Mısır’dan… TC büyükelçisi, diplomasinin son silahı olan “persona non grata” restleşmesiyle kovuluyor. 
Bu diplomatik, siyasi tokat tam Rusya’da Erdoğan’ın Putin’den “Baba senin ocağına sığındık, haydi bizi Şangay 5’lisine al da şu AB belasından kurtulalım!” uslubuyla yardım dilediği anda geliyor. 
Bir dönemin şanlı “Avrupa fatihliğine” soyunan başbakanı; “Kıyak yap kurtar bizi şu AB sıkıntısından!” mealindeki bir üslupla Putin’e yanaşıyor, Batılı ortaklarından şikâyetçi oluyor. 
Avrupa fatihliği yıllarından bu yana Brüksel’le arpa boyu yol alınmamış, bu yetmezmiş gibi Türkiye’nin yarım küsur asırdır üye olduğu NATO ile de üstelik ipler gerilmiş. 
Tüm Ortadoğu coğrafyasında Türkiye’ye farklı bir konum biçen NATO içindeki yeri, herkesin son dönemde malumu olan şekilde sorgulanmaya başlanmış. 
TC büyükelçisinin Kahire’den şutlanması böyle bir konjonktürün üstüne geliyor.

Dışta yalnızlık iç baskıyı artırıyor
“Ne kadar çok düşman! O kadar şan!” kıvamında çıkışlarla şimdi dış dünyaya meydan okumak ve bir yandan da yeni ortaklıklar aramak çabaları sürerken; içerde vidalar sıkıştırılıyor. 
Azılı bütün baskı rejimlerinde olduğu üzere dıştaki yalnızlaşma; içeride yurttaşları sıkı kıskaç altına almakla yakın şekilde örtüşüyor. 
Dış yalnızlaşmayla iç otoriterleşme atbaşı gidiyor! 
İki eğilim arasındaki örtüşmeyi görmek için, tarihi bırakıp yanı başımızdaki İran’a bakmak dahi kâfi. 
Otoriter, baskıcı İslamcı rejim altında yaşayan İran’ın Batı ve dolayısıyla dünyanın gerisiyle olan ilişkilerindeki ilk yumuşama işaretleri gelir gelmez, içerde hemen kadınlar üzerindeki baskı azalıyor. Ahlak polisinin kaldırılması gündeme geliyor. Özel yaşamın serbestleşmesinden bahsediliyor… 
Batı ile sertleşme dönemleri ise. tam tersine, içte yurttaşlara ve muhaliflere hafazanallah nefes aldırmayan ceberrutluğa dönüşüyor. 
Dış dünyaya dişini geçiremeyen rejim, acısını yurttaşlarına kök söktürerek çıkartıyor. Dışarının artan düşmanlığını; içerde baskıyı artırarak karşılıyor.

Tarihi etki, yön kaybı 
Türkiye’nin bulunduğu kavşak böyle bir kavşak. 
İçerde insanların özel yaşamlarına bile göz açtırmayan bir hoyratlık ilk kez böyle tavan yaparken; dışarda Ankara çok tarihi bir etki ve yön kaybı yaşıyor. 
Avrupa hayalleri sona eriyor… 
“Türk modeli” adıyla takdim edilen “ılımlı İslam modeli” iflas ediyor. “Neo-Osmanlıcılık” projeleri berhava oluyor. 
Geriye dikkatli bir şekilde planlanan bir dizi propaganda hamlesiyle türbanı TBMM’ye sokmak, kadınlı erkekli yaşama ve karma eğitime müdahil olmak; vatandaşların yediği, içtiği ile uğraşmak; Times gazetesinin son yorumuyla söylemek gerekirse; “insanların özel yaşamına sinsice sızmak” kalıyor! 
“Değerli yalnızlık”, sıradan yurttaşa ve muhaliflere ne yazık ki bundan böyle hep daha çok artan baskıyla geri dönecek.  

NİLGÜN CERRAHOĞLU

Cumhuriyet

Açılımlar ve Özgürlük; “İç Düşman’a Karşı” - ORHAN BURSALI.

Özgürlüğün, adaletin, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının olmadığı bir yerde, yapılan ve yapılacak bütün “açılımlar” siyasi hesaplara hizmet eder. Başbakan, Diyarbakır’da lafta yaşasın özgürlüklernağmeleri ve düğün dernek gözyaşı gösterileri altında Barzani ve Kürdistan açılımını yaparken, polisi de İstanbul’da gençlerin ayaklarını ellerini kırmacasına şiddet uyguluyordu...
Bu sahneye, polis sayısının 30 bin kadar artırılarak 300 bini aşacağı haberi eşlik etti.
Şiddetini, siyasi dil veya polis olarak, muhalefete her gün beş vakit namaz kılar gibi göstermeyi görev bilen bir iktidar ve liderinin, “özgürlük” estirebileceğine inanmak, şizofrenik bir beynin işi olabilir.
Veya: Hürriyetlerin bastırıldığı bir ortamda “Kürt Açılımı”nın varacağı tek nokta, “hadi bize eyvallah”tır.“Türk” tarafına şiddet, “Kürt” tarafına “özgürlük” olamaz. Kürt meselesi, sadece en geniş özgürlük koşullarının sağlandığı ortamlarda bütün boyutlarıyla tartışılabilir. Kürt meselesi, Başbakan’ın seçim manevraları için kullandığı bir oy avlama alanı olamaz. Yarın rüzgâr başka eser, politika değişir ve bugün “Yaşasın Kürt meselesi çözülüyor” diye alkışlayan sayın medya propagandacılarının elleri böğürlerinde kalır...

***

Bir buçuk yıl önce, televizyon ve gazetelerde, “Kürtlere prim veren yayınları” nedeniyle iktidarın baskısı ile kapı önüne kaç gazeteci, köşe yazarı ve programcı kondu? Anımsayan kaldı mı?
Mesela Başbakan’ın Bülent Arınç’a “düşmanı sevindirmeyelim” sözleri üzerine program yapan var mı, bütün köşesini bu sözlerin anlam ve içeriğini irdelemeye ayıran kimler var?
Başbakan’ın iktidarı karşısında olan herkesi “düşman” gözüyle gördüğü, aslında hiç de yeni bir şey değil. İktidarın en çok önem verdiği konunun “iç güvenlik harcamaları” olduğunu görürseniz,düşmanı sevindirmeyelim, sözünün aslında öylesine söylenmemiş olduğunu anlarsınız. İktidar büyük bir hızla “iç düşman”a karşı silahlanıyor.
İç güvenlik harcamaları bakın nasıl füze gibi tırmanıyor(*):
2006: 10 milyar TL
2011: 15 milyar TL
2012: 18 milyar TL
2013: 27 milyar TL
Burada en büyük pay Emniyet Genel Müdürlüğü’ne ait. Ve polis gücünün 300 bini aşmaya hazırlandığı haberini bu tablo ile birleştirin. Ayrıca “örtülü ödenek giderlerini de içeren Gizli HizmetGiderleri, 2006’da 293 milyondan 2012’de 1 milyar TL’ye çıkıyor”. Tam da bu sıralarda, Türkiye’nin, nüfus başına düşen polis sayısı bakımından, 52 ülke arasında, Rusya’nın ardından dünyada ikincisırada olduğu haberi yayılıyor...
Bu büyük iç güvenlik silahlanması, şüphesiz ki içerideki “düşmana” karşı! Arınç, 11 yıldır meseleyi kavramamış! Hâlâ “içeride siyasi düşman yok, rakip siyasi partiler var” desin!
Tabii şimdi H. Çelik, “Dünyanın bu en büyük polis gücünü neden kurdunuz” sorusuna şu yanıtı verir: “İleri demokratik iktidarımızı içerideki demokrasi düşmanı güçlere karşı korumak için her şey...”

***

İktidar, asla gitmeyecekmiş gibi, onlarca yıl ülkenin tepesinde kalacakmış gibi hesap yapıyor ve bu amaçla her açıdan “silahlanıyor”.
En azından Başbakan’ın hesapları böyle... “İç düşman” hesapları, muazzam polis gücü bu hesapların birer parçası gibi... Tabii böyle anlayışta olan bir iktidarın, adil, dürüst, hukuk ve yargının garantisi altında bir seçim yapması da haklı bir tartışma zemini doğurur. Seçmen nüfusu sayısı ve çoklu seçmen kaydı kokuları uzun zamandır gündemde... Unutmayın ki “mezarından insanları kaldırarak oy kullandırma” politikası izlediler, anayasa referandumunda...
Evet, ne diyorduk? Kürt meselesi, RTE’nin özel meselesi değildir, ülke meselesidir. Tek başına bir iktidarın, ne kadar oyla seçilmiş olursa olsun, ülkenin anayasal ve toprak yapısı açısından her türlü sonucu doğuracak en temel konuda tek başına karar verici adımlar atması, meşru değildir ve olamaz.
Bu iktidar, ülkenin kurucu unsuru değildir...
Kurucular, bu hakkı ve hukuku, tamamen bütün millete devretmişlerdir.
Millet, bu iktidarı seçerken böyle bir hak ve hukuk vermemiştir.
Dolayısıyla, ülkenin en temel varlığı konusunda 75 milyon yurttaş, nitelikli çoğunluğuyla, karar verici tek mercidir...
Demokrasi, adil yargı, hukuk ve adalet ve tam özgürlükler olmadan tüm açılımlar diktatörlüklere ve keyfi uygulamalarına hizmet eder...
İtirazı olan?
--------------------------------------------
(*) Hey Türkiye Nasılsın? Cumhuriyet Kitapları... Nurhan Yentürk’ün araştırması.  

ORHAN BURSALI

Cumhuriyet