Erdoğan'dan kurtulmanın yegâne yolu - AHMET ÇINAR

Gericiliğin ikiz kardeşi nedir?

Öyle çift yumurta ikizi falan değil tek yumurta ikizinden bahsediyorum. Göbekleri birbirine bağlı, aynı anda döllenip birlikte ete kemiğe bürünen, genetik yapıları bile aynı olan ikizler.

Piyasacılıktır gericiliğin ikiz kardeşi. 

Türkiye'yi bir kanser gibi sarıp sarmalayan, kuşatan, karartan, nefes aldırmayan ikizler: Gericilik ve piyasacılık. Bu ikizlerin hüküm sürdüğü topraklardan yobaz ve tüccar fışkırır.

Ben denedim, siz de deneyin... İstediğiniz örneğe el atın, nerde bir gericilik varsa omuz başında bulacaksınız piyasacılığı… İstediğiniz piyasacılık örneğine tutun büyüteci, altında gericiliğin nefes aldığını göreceksiniz… Bu o kadar öyledir ki, dikkatli bakan gözler bir süre sonra hangi piyasacı deneyime baksa kendiliğinden görecek gericiliği, nerde bir yobazlık baş gösterse elinizle koymuş gibi bulacaksınız tüccarlığı.

Bir yerde “faizsiz” tamlayanını gördüğünüzde hemen yanında “bankacılık” ve “sigortacılık” tamlamasını bulacaksınız: Biri gericiliktir, diğeri piyasacılık. (1)

Bir reklam afişinde “fetva” ile “besmele” yan yana geldiyse cümlenin hemen devamında “yatırım fonu” ve “portföy” göreceksiniz: İşte orada ilk gördüğünüz yobazlık, peşi sıra gelen tüccarlıktır. (2)

Bir yerde “helal” sıfatını okuduğunuzda, devam edin cümleye, karşınıza “Akreditasyon Kurumu” çıkacak: İlk rastladığınız dincilik, devamı piyasacılıktır. Çünkü “helal gıda” pazarında -bakınız “pazarı” diyorum- 2 trilyonluk potansiyel vardır. (3)

Rektörün biri görevi duayla, besmeleyle, salavatla devralıyorsa, birkaç ay sonra o okulun açılış dersini bir bankanın CEO’su verecektir, hiç şaşırmayın: İlki yobazlıktır, devamı tüccarlık. (4)

Bir üniversitenin yerleşkesi rant alanı olduysa, özel okullara peşkeş çekilmeye başladıysa kampüs; matematiksel bir kesinlikle söyleyebiliriz ki orada kısa süre sonra bir cami inşaatı yükselecektir: İlk adım piyasacılıksa, ikinci adım mutlaka dincilik olacaktır. (5), (6)

Dişinize narkoz veren bir hekim o sırada tekbir getirmeye başlamışsa ve siz de “Noluyor” diye tepki göstermişseniz, o hekim size “Beğenmiyorsan özel hastaneye git” diye “akıl” verecektir: Çünkü hekim yobazsa, aynı zamanda piyasacı olması şaşırtmayacaktır.

Özel bir okulun reklam afişlerinde parmak kadar çocukların başına türban geçirmişlerse, bu bir pazarlama tekniğidir: Bir yobaz patron, gericilik yaparak parsa toplayacağına yüzde yüz emindir. (7)

Yolda, sokakta, iş yerinde, mahallede, yaşam alanlarınızın her anında ve her alanında çevrenize biraz dikkatli bakın: Rastladığınız herhangi bir gericilik örneğini kazıyın tırnaklarınızla, altından piyasacılık, pazarlamacılık, satış, PR, marka, tüccarlık mutlaka çıkar… Bir yerde bir piyasalaştırma mı var, kazıyıp bakın, altından bir yobazlaştırma/ ahmaklaştırma düzeneği çıkacaktır…

Siz hiç imam hatiplerden rahatsız olan bir patron gördünüz mü? Diyanet’in lağvedilmesi gerektiğini düşünen bir para babasına rastladınız mı?

Siz hiç özelleştirmelere karşı çıkan bir tarikat lideri tanıyor musunuz? Ya da “Her yıl 20 bin işçinin ölmesi kader de değildir, kaza da değildir, bu ölümlerin hepsi iş cinayetidir”diyen bir imam işittiniz mi?

Ama kıdem tazminatının helal olmadığını savunan tarikat liderini hepimiz biliyoruz.(8)

***

Bütün bunların Erdoğan’dan kurtulmakla ne ilgisi mi var?

Erdoğan’ı Erdoğan yapan değerler bunlar... Erdoğan’ı Erdoğan yapan değerlerle savaşmadan, o değerlerden kopmadan, o değerlerle dişe diş, göze göz, yumruk yumruğa bir mücadeleyi göze almadan Erdoğan’dan kurtulmayı düşünmek en hafif deyimle siyasal bir ahmaklık.

Piyasacılık sürsün, dincilik devam etsin ama Erdoğan gitsin: Yok öyle bir dünya!

Bunu savunmak şu anlama gelir: Erdoğan gitsin ama Erdoğan rejimi devam etsin! Erdoğan gitsin ama piyasacılık ile dincilik birlikte yürümeye devam etsin!

“İmam hatipleri biz kurduk” diye övünen Kılıçdaroğlu’nun, “zorunlu din derslerine” ve “özelleştirmelere” tek söz söylemeyen Akşener’in piyasacılığa ve dinselleşmeye itirazı olabilir mi, “Erdoğan’ı Erdoğan yapan değerlerle” bir kavgası olabilir mi? Patronlara gülücük, yobazlara mavi boncuk dağıtanların, Erdoğan'la kavga edebilmesi mümkün mü? 

Piyasacılığın vahşetinden, gericiliğin karanlığından kurtulmadan Erdoğan’dan kurtulmanın bir yolu da yok, yordamı da.

Ama Erdoğan’dan kurtulmanın yolu ve yordamı belli: Piyasacılık ve gericilikle kavga etmek... Bu ikiz kardeşleri, yani tüccarlar ile yobazları siyaset sahnesinden silmek, tarihin çöplüğüne göndermek.

Ahmet Çınar / SOL

İran’ı düşünürken - ERGİN YILDIZOĞLU

Geçen hafta İran’da patlak veren eylemler, enerjilerinin aldıkları dinamikler açısından 2009 eylemlerinden önemli farklılıklar sergiliyor. İran’da bu son olaylarda yaşanmakta olanların ayrıntılarını tam olarak bilemiyoruz. Ancak emperyalizm filan demeye başlamadan önce, olup bitenleri, yeni veriler geldikçe anlamlandırmaya yardımcı olacak bir çerçeve kurmayı deneyebiliriz.

Ekonomik koşullar... 
Örneğin ilk bakışta ekonomik koşullar kötü değil. İran ekonomisi, Ruhani iktidara geldiğinden bu yana resesyondan çıktı ve büyümeye devam ediyor; hatta büyüme hız (veriler çok güvenilir olmasa da) bu yıl yüzde 10’un biraz üzerinde.

Devlet mülkiyetindeki, petrol ve gaz sektöründeki büyüme hızı mart ayında, yıllık yüzde 62’ye ulaşmış. Ancak yeni istihdam yaratma kapasitesi çok düşük olan bu sektörün etkisini çıkardığımızda, ekonominin geri kalanının büyüme hızı yüzde 3’e düşüyor. İran’ın, Suriye ve Irak’taki askeri operasyonları da, ülke içinde harcanabilecek, milyarlarca doları emiyor. Bu durumda işsizlik, özellikle gençler arasında, yüzde 25-30 düzeyine kadar tırmanarak artmaya devam ediyor.  Sermaye sahiplerinin faaliyetlerini sınırlayan sendikal haklardan, emek piyasasının katı kurallarından, asgari ücretten çok rahatsız olduğunu sık sık ifade eden Ruhani iktidara geldiğinden bu yana ki bu döneme uluslararası “yaptırımlar sonrası” dönem de diyebiliriz, neoliberalizmi andıran ekonomi politikaları uygulamaya çalışıyor. Ruhani, ekonomiyi yabancı yatırımları cezbedecek biçimde yeniden yapılandırmak için enflasyonu düşürmeye, kemer sıkma politikalarına, sosyal yardım harcamalarını kısmaya, özel girişimci sınıfı teşvik etmeye öncelik veriyor; ancak savunma ve askerin bütçesini yüzde 145 artırmayı da ihmal etmiyor.

Ve sınıflar... 
Ruhani’nin programı, iki sınıfın çıkarlarıyla çatışıyor. Bunlardan birini, petrol-gaz rantından, devlet işletmeleri üzerindeki kontrollerinden beslenen, bir devlet kapitalisti sınıfa dönüşmüş Devrim Muhafızlarından ve Şii Ruhbansınıfından oluşan bir ittifak oluşturuyor. İkincisini de Ruhani’nin “reformlarından” en büyük zararı gören işçi sınıfı. 

İşçi sınıfının 2009 yılında sokaklara dökülen eğitim düzeyi yüksek “yeni”kesimi, bu kez protestolarda henüz etkin değil. Bu kesimin, Ruhani’nin kemer sıkma politikalarına, sosyal hizmetlerde yapılan kesintilere dayanma gücü daha fazla; temel talepleri demokrasi, ruhban sınıfının ve devrim muhafızlarının gücünün kırılması doğrultusunda. İran’ın dünya ekonomisine açılmasının bu taleplerin gerçekleşmesini hızlandırmasını, yeni iş olanakları açmasını bekledikleri de söylenebilir. 

İşçi sınıfının, eğitim düzeyi düşük, geleneksel kesiminin siyasal İslamın 40 yıllık devlet şekillenmesinin ve dini ideolojisinin etkisi altında, muhafazakâr bir dünya görüşüyle yaşadığını, olaylara da bu görüşünün bilişsel haritası içinde tepki verdiğini, henüz bu haritayı kıramadığını söylemek olanaklı. 

Son seçimlerde Ruhani’nin rakibi, Devrim Muhafızları ve ruhban sınıfının adayı İbrahim Raisi de 4-5 milyon yeni iş yaratma, toplumsal yardım harcamalarını artırma vaatleriyle, işçi sınıfının bu kesiminin çoğunluğunun oyunu almıştı. 

Eylemlerin, enerjilerini geleneksel işçi sınıfının, öncelikle (en azından başlangıçta) Ruhani hükümetine, dünya ekonomisine açılma politikalarına karşı tepkilerinden aldığını söyleyebiliriz. Bu nedenle, bu son isyan dalgası, çok büyük bir yıkıcı potansiyele sahiptir.

 
Bu durum, siyasal İslamın egemen sınıfı açısından, kültürel hegemonyasını yitirme, kendi tabanının rızasını kaybetme riski getiriyor: Bir taraftan, protestoları doğrudan karşılarına almamaya çalışıyorlar. Diğer taraftan, sanayi proletaryasının yıkıcı potansiyelinin, yeni orta sınıf proletaryanın da katılmaya başlamasıyla, gerçekleşmesini, emperyalizm, Suudi (Sünni) komplosu propagandalarıyla ve şiddet uygulayarak önlemeye çalışıyorlar. Dinci rejim, bu kez 2009’dan daha şiddetli olmasa bile, daha derin ve yaygın bir tepkiyle yüz yüze.

Ergin Yıldızoğlu / CUMHURİYET

‘15 Temmuz’u doğru okumak - ALİ SİRMEN

Şu sıralarda gündemin ön sıralardaki yerinden düşmeyecek görünen 696 sayılı KHK, etkilerini hâlâ hissetmekte olduğumuz “15 Temmuz olayını” nasıl okumamız gerektiğinin bir kez daha sorulmasına neden oldu. 

Dilerseniz bu konuda yardımcı olması için 15 Temmuz ertesi işinden olan KHK’zede Mustafa Benli’ye kulak verelim. KESK’e bağlı Büro Emekçileri Sendikası Mardin Şube Müdürü ve KESK Dönem Sözcüsü Mustafa Benli, Mardin’de Vergi Dairesi’nde 14 yıllık memurken 15 Temmuz darbe girişiminden sonra, 679 sayılı KHK ile görevinden uzaklaştırılmış bir vatandaş. 

Şimdilerde zeytinyağı satarak yaşamını sürdürmeye çalışan Mustafa Benli, 15 Temmuz darbe girişimine “her türlü darbeye hayır” diye karşı çıkarak tavrını belirtmiş olmasına karşın işinden atılmış ve bu olay AKP’li bir komşusu tarafından “Oh ne iyi yaptık. Bunlara çobanlık da yaptırmazlar” diye sevinçle karşılanmış olan ve bu yolla mevcut iktidar tarafından açlığa mahkûm edilmek istenmiş bir vatandaş.

Şimdi gidin de Mardinli Mustafa Benli’ye “15 Temmuz’da ne iyi oldu,özgürlüklere yöneltilen tehdit önlendi, demokrasi kazandı” deyin bakalım ne yanıt alırsınız! 
Mustafa Benli darbe başarıya ulaşsaydı da yine kendisinin işinden atılacağını, nitekim 12 Eylül döneminde de abisinin işinden olduğunu söyleyecek kadar doğru okuyor olayı.

***

Evet, Mardinli Mustafa Benli ve onun gibi biat etmemiş olanlar için, 15 Temmuz’dan önce de özgür ve insanca yaşama olanağı yoktu, 15 Temmuz’dan sonra da... Demokratik hak ve değerleri savunanlar için de kendisi için de darbenin başarıya erişmesi veya erişmemesi arasında hiçbir fark yoktu. Nasıl olsa kabak yine sendikal haklarına sahip çıkan insanların, biat etmeyen vatandaşların başına patlayacaktı. 
15 Temmuz’u doğru okuyan herkes görecektir ki olayın demokrasiyi savunmakla uzaktan yakından ilgisi yoktur. 

Darbe başarılı olsa, vatandaşın hak ve özgürlükleri çiğnenecekti, başarılı olmayıp bastırıldığında da yine aynı şey oldu. 

15 Temmuz günü darbeye karşı dururken canlarını verenlerin amaçları demokrasiyi savunmak da olsa, AKP iktidarını savunmak konumundan öteye geçememişlerdir. 
Ne kadar acı olsa da gerçek budur. 

Ve bu gerçeği birçok vatandaşımız gibi, Mardinli Mustafa Benli de yaşayarak görmüştür. Olaya Mustafa Benli’nin ağabeyinin öyküsünü de kapsayan daha geniş bir perspektiften bakıldığında görülen ise, çalışan ve biat etmeyen vatandaş açısından 12 Eylül, AKP iktidarı veya 15 Temmuzcular arasında hiçbir fark olmadığıdır. 

15 Temmuz olayını doğru okuyunca, 15-16 Temmuz’da, “Halk Özel Harekâti” Genel Başkanı Fatih Kaya misali ‘Emiri Mümin’in talimatı üzerine sokağa çıkanların, demokrasiyi korumakla uzaktan yakından herhangi bir ilişkileri olmadığı görülür. Onlar, o gece, nasıl sadece rejimdeki AKP kaşesini savunma konumunda olmuşlarsa, gelecekte de benzer girişimlerde yine aynı işlevi göreceklerdir.

***

Kaldı ki menfur 15 Temmuz girişiminin, sokağa çıkan halk tarafından engellendiği ve bu yüzden amacına ulaşamadığı iddiası da yine bu olayın yanlış okunmasıdır. 

15 Temmuz’da TSK’nin mensuplarının büyük ölçüde harekete katılmadıkları, yer yer karşı koydukları için darbeciler amaçlarına ulaşamamışlardır.

 
Bu gerçek, tabii ki direnen sivil vatandaşın davranışının değerini azaltmaz, ama olayın yanlış okunması, gelecekte benzer girişimlere karşı başka tehlikeler doğuracak yanlış önlemlerin alınmaya kalkılması, şu anda çok tehlikeli belirtilerini görmekte olduğumuz milis güçler oluşturulması tehlikesini doğurabilir.

 
Silahlı Kuvvetler içinde yeterli desteği bulamadığı için akim kalmış olan 15 Temmuz’un salt sokağa çağrılan halkın tepkisi ile önlendiği yanlış okumasından hareketle kimilerinin oluşturmaya çalıştığı milis güçlerini haklı gösterebilmek mümkün değildir.

Ali Sirmen / CUMHURİYET

Abdullah olmazsa Hayrünnisa Gül daha uygun! - AYŞE YILDIRIM

Unutuyoruz. 
Balık hafızalı olduğumuzdan değil. O kadar çok şey yaşıyoruz, gündem o kadar hızlı ve can yakıcı halde değişiyor ki; unutuyoruz. Ve oyuna geliyoruz.. 
AKP yazıyor, biz oynuyoruz... CHP Parti Sözcüsü Bülent Tezcan “Bu tuzağa düşüp tartışmanın bir parçası olmamak lazım” diyerek doğru bir uyarıda bulundu. Çünkü 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün haklı KHK çıkışını bir anda “başkanlık” adaylığı tartışmasına çekti AKP. 

Oysa Gül’ün bu yönde bir kararı olmadığını dostu da düşmanı da gayet iyi biliyor. Evet, Gül’ün ofisi hareketli. Ama bu hareketlenme yeni değil. Dedim ya; unutuyoruz. 
Erdoğan dolayısıyla AKP’nin Gül’e yönelik çıkışları bir anda en sıcak siyasi gündem oluverdi. Sanki ikilinin arası yeni açılıyormuş gibi. Çok değil iki yıl önceye gidelim. Gül’ün 12 yıllık danışmanı Ahmet Sever, yaşadıklarını ve gördüklerini “Abdullah Gül ile 12 Yıl” adlı kitabında anlatmıştı. Ve o tanıklıkları Cumhuriyet’in manşetinde “Meğer kardeş değillermiş” başlığıyla yer almıştı.
 
İkilinin arası hiçbir zaman iyi olmamıştı. Taa 2007 yılında Gül’ün Cumhurbaşkanlığı adaylığı sırasında çekişme kapalı kapılar ardında yaşanmaya başlamıştı. 367 krizinin ardından Gül’ün aday olmaması gerektiğini söyleyen isimler o dönem Erdoğan’a yakın isimlerdi ki aralarında Akif Beki de vardı. İkilinin ve yakın çevresinin de dahil olduğu diğer krizleri dün Erdem Gül’ün yazısında da okumuşsunuzdur. (Erdoğan’ın Gül’ün ikinci kez aday olmasını, partiye dönüşünü nasıl engellediğini.) 
Bu süreç o kadar sancılı olmuştu ki Gül’ün Cumhurbaşkanlığı’ndan vedası için verdiği resepsiyonda eşi Hayrünnisa Gül resmen patlamıştı: 
“Bizi çok üzdüler. İnsan kendisine zor hâkim oluyor. Bizi hiçbir şey görmüyor, bilmiyor, farkında değiliz mi sanıyorlar. Her şeyin farkındayız. Ben her şeyi biliyorum. Şimdi ben de susuyorum ama fazla susmayacağım; asıl intifadayı ben başlatacağım.” 
Öyle ki bu sözlerini onaylamayan eşi Abdullah Gül’e de “Sana söylemiştim Abdullah Bey. Sen konuşmazsan ben konuşacağım demiştim” diye yanıt vermişti. 
Ve Gül, Köşk’ten indikten sonra etrafında bir hareketlenme oldu. Tıpkı bugünkü gibi. Belki bir iki tık daha düşüğü hepsi o kadar. O günlerde de “Gül ne yapacak” sorusunun peşine takılmıştık hep birlikte. AKP’nin küskünleri, kırgınları kapısını aşındırmaya başlamıştı çünkü. 

Oysa Gül’ü yakından tanıyan herkesin bildiği gibi “şartlar tam oluşmadan, garanti görmeden” harekete geçmeyen bir isimden söz ediyoruz. 

Evet, Gül’e “Haydi ne duruyorsun, harekete geç, aday ol” diyenler çok. Ve muhtemelen de onların başında Hayrünnisa Gül geliyor. Söz konusu adaylık için geçen isim Hayrünnisa Gül olsaydı emin olun AKP’nin korkusu daha başka olurdu.

AKP her zamanki gibi bir taşla birçok kuşu vurma peşinde. Bir anda sivillere güvence getiren KHK ile ilgili tartışmalar bıçak gibi kesiliverdi. Ve Gül sanki adaymış gibi muhalefete başlandı. Başkanlık için sandıktan önce bir galibiyet hesaplanıyor.

Muhalefetin ortak adayı gibi lanse edilen Gül, “aday değilim” dediği anda bu başarıya ulaşacak. Bunun için de yandaş yazarlar “açıkla, açıkla” diye tempo tutturmaya başladı. 
Ha bir de daha vahim bir durum var ki AKP’lilerin Gül’e yönelttiği “bugüne kadar hep sustu” eleştirisi. Söylemek istedikleri “Erdoğan’ın yanında neden yer almadın.” Evet haklılar, Gül hep sustu. Yanlışları gördüğünü ima etti ve Erdoğan’a mesafe koymaya çalıştı belki ama konuşmadı. O yanlışları yüksek sesle dile getirmeyi tercih etmedi. Onun için Gül’e bir eleştiri yöneltilecekse belki de ilk eleştiri bu olmalı; “neden sustun?” 
Gül’ü çok iyi tanıyan AKP, sözcüleri Mahir Ünal’ın dediği gibi “ilgi neredeyse enerji oradadır” taktiğini uygulayarak gündemi Gül üzerinden sürdürüyor görünüyor. Onun için Gül’den medet umanların tek bir cümle ile konuyu kapatmaları lazım artık. 

“Ya şimdi konuş ya da sonsuza dek sus. Ya da bırak Hayrünnisa Gül konuşsun.”

Ayşe Yıldırım / CUMHURİYET

Kendisine ‘kadından korktu’ dedirtmeyen erkek - MİNE SÖĞÜT

Bir düşünün... 
Hangi erkekler kendilerine “kadından korktu” dedirtmezler? 
Hangi erkekler kendilerine “kadından korktu” dedirtmemek için her şeyi göze alırlar. 
Hangi erkekler kendilerine “kadından korktu” dedirtmemekle tarif edilebilecek kadar ağır bir psikoloji taşırlar? 
Bizimki gibi muhafazakâr üçüncü dünya ülkelerinde erkekler net bir şekilde ikiye ayrılırlar.

 Kadınlardan korkanlar ve korkmayanlar. 
Saygıyı korku diye kodlayan cahil toplumlar, kadına değer veren, kadın üzerinde iktidar kurmaya heveslenmeyen, ayrımcılık yapmayan, eşitlik algısı gelişmiş erkeklere korkak damgası vururlar. 
Korkaklar onların gözünde aynı zamanda kılıbıktır. 
Beceriksizdir. Eziktir. İktidarsızdır. 
Hiçtir. 
Kadından korkmayan erkekse... 
Kadını hor gören, onu aşağılayan, yasaklarla kuşatan, ona söz hakkı tanımayan... 
Onu kıskançlıklarla köşeye kıstıran... 
Kadının varlığını, hiçe sayan... 
Dilediği zaman döven, kendini tutamadığında öldürüveren... 
Kadın üzerinde her türlü hakkı kendinde gören erkektir. 
Güçlüdür. Egemendir. Galiptir. İktidar sahibidir.
Heptir. 
O yüzden ülkenin iktidara talip tek kadın lideri Cumhurbaşkanı için; 
“Erdoğan kendine bir kadından korktu dedirtmez. Ülkemiz adına rahat olun” dediğinde... 
Rahat değil aksine çok rahatsız olmak gerekir. 
Kendisine “kadından korktu dedirtmeyecek” bir politik lider, hem kendisi için hem de toplum için çok tehlikelidir. 
Biliriz ki, bu ülkede, kendisine “kadından korktu” dedirtmeyecek erkek kültürü yüzünden geçen yılın ilk dokuz ayında tam 328 kadın öldürülmüştür. 
Bu ülkede, kendisine “kadından korktu” dedirtmeyecek erkek kültürü yüzünden son on yılda 250 bine yakın çocuk cinsel istismara uğramıştır. 
Bu ülke kendisine “kadından korktu” dedirtmeyecek erkek kültürü yüzünden çocuk istismarında dünya üçüncüsü olmuştur. 
Kendisine “kadından korktu” dedirtmeyecek erkekler, sokaklarda, evlerde, işyerlerinde dehşet saçarlar. 
Ve anneler hâlâ kendisine “kadından korktu” dedirtmeyecek erkek evlatlar doğururlar. 
Bu karanlık döngüyü besleyen ve destekleyen iktidar yüzünden... 
Kadınlar yıllar içinde kazandıkları tüm hakları hızla kaybediyorlar. 
Toplumdaki eşitlikçi yerlerinden edilip kıyılara, köşelere sürülüyorlar. 
Kadınların kafalarını ve kalplerini dış dünyaya kapatmayı marifet sayan eril ve mütecaviz siyaset... 
Aklına ve iktidarına mahkûm edilen kadınlığı, zar zor kırılmış kalın kabuklarının içine yeniden hapsetme telaşında. 
Çoktan törpülenmiş, ehlileştirilmiş, çağdaşlaştırılmış olması gereken tehlikeli bir yargı, en ilkel haliyle hortlamakta. 
Bu toplum, kendisine “kadından korktu” dedirtmeyecek erkek çocuklar yetiştirdiği; 
Kendisine “kadından korktu” dedirtmeyecek erkek liderlerin peşine düştüğü sürece... 
Kaybeder. 
Kadınlarını kaybeder, çocuklarını kaybeder, kendini kaybeder. 
Bu kâbus ancak... 
Ülkeyi kendisine “kadından korktu” denildiğinde buna gülüp geçecek ve kadınları, tüm insanları sevdiği gibi sevebilecek bir erkek yönettiği gün biter.

Mine Söğüt / CUMHURİYET

Böyle başladı, nasıl biter kim bilir? - MUSTAFA K. ERDEMOL

İran’daki protestoların talihsizliği; ABD, İsrail, Suudi Arabistan gibi İran karşıtı ülkelerin fırsatçı bir tutumla gösterilere desteğini belirtmiş olmaları. Elbette emperyal merkezlerin niyetlerini bilerek, ama halkın kırk yıldır İslami rejim altındaki yaşantısını da hatırlayarak yaklaşacağız gelişmelere.

İran’daki ayaklanmaların sembolü yumurta olursa şaşırmayalım. Çünkü en son yumurta fiyatlarına yüzde kırk oranında zam yapılmasının bardağı taşıran son damla olduğu belirtiliyor. İran’ın büyük kentlerinde hızla yayılan gösterilerin sadece ekonomik nedenlerden kaynaklandığını ileri sürenler şimdi bu yumurta örneğini veriyorlar.

Oysa ekonomik nedenler İran’daki toplumsal patlamalarda önemli etken olsa da tek etken değil. Guardian ve New York Times gibi gazeteler protestoların çok küçük bir bölümünün ekonomik gerekçesi olduğuna dikkat çeken analizler yazdılar. Bu doğru. Çünkü İran halkının çok ciddi demokratik talepleri var. Bunu daha “Arap Baharı” adı verilen süreç başlamadan iki yıl önce yaşanan “İran Yeşil Devrimi” girişiminde görmüştük. Şu son protesto gösterileri de 2009’da, ayaklanmaya kadar varan o “protestolara” benzetiliyor.

“Yeşil Hareket” demokrasi mücadelesi

Bugün yaşanan gösterileri anlayabilmek için 2009’u anımsamamız gerekiyor. Söz konusu yıl yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerine yönelik tepkiler büyük kitlesel gösterilere dönüşmüş, çıkan olaylarda 110 gösterici pols kurşunuyla yaşamını yitirmişti. İki aşamalı seçimlerin ilk turunda mevcut Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın yüzde 60’dan fazla oy alarak seçilmesi, kazanacaklarından emin olan reformist adayların en popülerlerinden Musevi’nin çok düşük oy alması seçimlerde hile yapıldığı inancını doğurmuştu.

Sonuçlara tepkili olan Musevi yanlıları sokaklara çıkmış, ülkeyi saran protesto gösterileri “rejimi” ciddi olarak ürkütmüştü. Rejimin “bekçisi” Devrim Muhafızları’nın müdahale etmesi sonrasında gösterilerde kan dökülmüştü.

2009 protestolarını halkın rejime yönelik öfkesi olarak gösteren en önemli olay İran “devrimi”nin lideri Ayetullah Ruhullah Musavi el İmam Humeyni’nin mezarının da bombalı saldırıya uğramasıydı. 2009’daki gösteriler, seçim yolsuzluklarına karşı olarak başlayıp aslında ciddi bir “modernlik” talebi de içeriyordu. “Yeşil Devrim” demokrasi gösterilerinin bu tarafının az fark edilmesinin nedeni “rejim destekçilerinin de halk desteğine dayanarak rejimi sorgulama” nedeniyle gösterilere yığınsal olarak katılmalarıdır. Gösterilerde başı açık kadınların yanı sıra, “devrimin özüne dönmesini” isteyen muhafazakarların da yer aldığı görülmüştü.

2009 Cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını koyanların ortak noktaları ABD ile ilişkilerin normalleştirilmesini talep etmeleriydi. Seçimleri Ahmedinejad’ın kazanmış olmasına olan öfkenin büyüklüğü bu talebin hayata geçemeyeceği, tam tersine İran’ın gittikçe içe kapanacağı endişesinden de kaynaklandı.

Yeşil Demokrasi gösterilerinin kanla bastırılması bu açıdan rejimin bekası için önemliydi.

Tam yıldönümünde başladı

Geçen cumartesi binlerce göstericinin sokaklara çıkarak protesto gösterileri yaptıkları tarihin, 2009 Yeşil Demokrasi gösterilerinin ezildiği günün yıldönümüne denk gelmesi rastlantı sayılabilir mi? Herhalde sayılmaz. Bu nedenle protesto gösterileri önceden, tabii ki sosyal medya üzerinden, planlı olarak örgütlenmiş görünüyor. Protestocular, popüler sosyal medya ağı “Telegram” aracılığıyla duyurdular seslerini, ardından yabancı sosyal siteleri kullandılar. Bu nedenle gösteriler çok çabuk yayıldı. Tahran dahil büyük kentlerde sokağa çıktı kitleler. Asıl sürpriz ise en muhafazakâr kent olan Kum’da bile protestocuların fazla oluşuydu.

Ama İran’da gösteriler her zaman planlandığı gibi olmamıştır. Huzursuzluk İran’ın ikinci büyük kenti Meşhed’de başladı. Görünürde Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin söz verdiği reformları yapmamasına kızgınlıktı sokağa yansıyan. Ama gösteriler kısa sürede rejim karşıtı bir karaktere büründü. Bu karşıtlık ölçüsüzce yapılan zamlar, İran’ın Suriye ve Lübnan politikalarına itiraz biçiminde sergilendi.

Protestoların büyüklüğü değişiklik gösteriyor. Bazı kentlerde çok katılımlı ama nispeten barışçılken kimi yerlerde örneğin Kürt kenti Kirmanşah’ta polisle çatışma noktasına kadar gelebildi.

İki önemli rejim karşıtı slogan

Protestoların rejim karşıtı karakterini belirleyen iki önemli slogan var. Biri ülkenin mutlak otoritesi Dini Liderlik makamına yönelik “Diktatöre Ölüm” ile “Ne Gazze ne Lübnan sana canım feda İran” sloganları.

Dini Liderlik ülkede her türlü eleştiriden muaf bir makam. Bir tabu aslında. Protesto gösterilerinde ilk kez Dini Lider’e karşı sloganlar atıldı, mevcut Dini Lider Hamaney’in posterleri yakıldı. Bu çok önemli bir değişiklik önceki gösterilerle kıyaslandığında.

İkinci slogan ise protestocuların İran İslam Cumhuriyeti’nin “ideolojisini” paylaşmadıklarının kitlesel olarak dile getirilmesi anlamına geliyor. Gazze, İran İslami ideolojisi açısından önemli bir sembol. Lübnan ise, İran’ın başta Fransa olmak üzere tüm Batı’yla ilişkilerini bozan bir sorun. İran’ın Lübnan’a ilgisinden memnuniyetsizlik bu sloganla dile geldi. Radyo Ferda’nın bir haberine göre atılan bir diğer slogan da “Suriye’yi bırak bizimle ilgilen”di.

“Arap Baharı”ndan çok çok farklı

Bu son gösteri dalgası, emperyal merkezlerce manipüle edilen “Arap Baharı”ndan çok farklı. Söz konusu süreçte İran’da neredeyse yaprak bile kımıldamadı. “Arap Baharı”nda kitleler ülkelerinin rejimlerine karşı olarak ortaya çıktılar, “bahar”ın sonradan büründüğü hal başka elbette. İran’da 2009 gösterilerinde olduğu gibi şu son gösterilerde de rejime karşı olan kitlelerin içinde, reformlarından (!) memnun olmadıkları Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’yi etkisizleştirmek isteyen muhafazakârlar da var oysa.

Şimdi ne olacak?

Öncelikle olanı belirtelim. Rejim ile kitleler arasındaki makas gittikçe açıldı. Bu bir gerçek. Kapanması da kolay değil. Bundan sora rejim eski tutumunu sürdüremez. Son zamanlarda kadınlara yönelik açılımlar bu sürdüremezliğin de bir yansıması, Suudilerle bu alanda rekabet etmeleri bir yana. Tam da ABD ve Suudi Arabistan’la ciddi sorunların yaşandığı bir dönemde ülkede şu anda olan durum büyük bir siyasal kriz.

Protestolar ılımlı olduğu söylenen Ruhani için de önemli bir test olacak. Ancak reformcular ülkedeki huzursuzluğun arkasında yabancı güçlerin olabileceğini belirtiyorlar. Bunda şaşılacak bir yan yok. Mutlaka birtakım “merkezler” işin içindeler. 2009 olaylarında İngiltere’nin çok büyük etkisi olduğu ileri sürülmüştü.

Kimi İran uzmanları bile gelecekte ne olacağı konusunu kestiremiyorlar. Yönetimde her zamanki gibi Batı’nın da onaylayacağı kimi değişiklikler yapılabileceği belirtiliyor. Bu gösterilerin önü alınmazsa siyasal krizin derinleşeceği de kesin gibi.

Değişiklik hemen gelmeyecek belki ama dediğim gibi halk ile rejim arasındaki mesafe açıldı, daha da açılacak. Bu protestolara her kesimden katılım olduğu belirtiliyor. Bunlar kim olabilir peki? 1) ABD ile her tür ilişkiyi reddeden muhafazakârlar, 2) ABD ile ilişkilerin geliştirilmesini savunan liberaller, reformcular, 3) Batı’yla ilişkiler normalleşirse liberalleşecek olan ekonomi politikasından zararlı çıkacağını düşünenler.

Bu katılım çeşitliliği nedeniyle rejim için tehlikeli boyutta bir kriz yaşanıyor. İranlılar içe kapanık olmanın ne olduğunu yaşayarak kavradılar. Dünyanın en büyük petrol üreticisi olan ülkelerinin bu zenginliğinden pay alamadıklarını, petrol gelirlerinin “değer ihracı” politikası güden mollalarca İslami çalışmalar için harcandığını düşünüyorlar. Demokrasi talepleri olduğu kadar zenginlik talepleri de var İranlıların.

Rejim yıkılırsa ne olur?

İran, devlet geleneği eski bir toplum. Rejim yıkılırsa kesinlikle kendine özgü laik bir sistem kurma şansı var. Unutmayalım, Ortadoğu’da “anayasal monarşiyi” hayata geçiren tek ülkedir İran. İyidir kötüdür ayrı mesele ama böyle bir deneyimi var.

Eğer mollalar rejimi yıkılırsa bu Sovyetlerin dağılması kadar büyük bir etki bırakır. İran’ı merkez gören (Şii ya da Sünni) hareketler önce bir moral merkez, sonra da ideal bir “islami sistem” örneğini kaybetmiş olurlar.

İran’daki protestoların talihsizliği, ABD, İsrail, Suudi Arabistan gibi İran karşıtı ülkelerin fırsatçı bir tutumla gösterilere desteğini belirtmiş olmaları. İran’da rejimin baskılarından bunalan yığınlar şu an kendilerine destek verecek her ülkeye özellikle ABD’ye karşı çıkıyor değiller. Aksine bu desteği talep de ediyorlar. Gösterilerde atılan sloganlardan biri “Trump bize silah ver”di örneğin.

Elbette emperyal merkezlerin niyetlerini bilerek, ama halkın kırk yıldır İslami rejim altındaki yaşantısını da hatırlayarak yaklaşacağız gelişmelere.

 MUSTAFA K. ERDEMOL / BİRGÜN

Ey yumurtaya can veren! - L. DOĞAN TILIÇ

Yumurta deyip geçmeyin, onun içindeki yaşam ve insanı yaşatma gücü o kadar güçlü ki Allah’ın nelere muktedir olduğunu anlatmak için bile ona başvuruyoruz: Ey yumurtaya can veren Allah’ım!

Bu sözle hem Allah’ın nelere kadir olduğu vurgulanır hem de bir türlü baş edilemeyen sorunlar o her şeye muktedir olana havale edilir.

Dünyanın dört bir yanında insanlar yeni yılı kutlamak için sokaklardayken, havai fişekler patlatırken; İranlılar sokaklarda lastikleri ateşe veriyor, iktidara lanet okuyordu.

İranlıların “birdenbire” ve gittikçe çoğalarak sokaklara dökülmesini “Amerikan işi” olarak görenler az değil. Trump’ın Twitter’ın başına oturup İranlı protestoculara gaz vermesini de bunun işareti sayanlar var.

Öyle ya; Suriye ve Irak’taki gelişmeler, Moskova’nın ve Tahran’ın bölgede pozisyonlarını pekiştirmesi sonrası ABD’nin İran’ı hedef tahtasına oturttuğu, bundan sonraki her hamlesini İran’a karşı yapacağı analizleri yapılmıştı. Yeni yılın bölgemizde ve dünyada dikkatleri üzerine toplayan ilk büyük olayı İran’da iktidarı hedef alan gösteriler olduğuna göre, ABD düğmeye basmış olmalıydı.Emperyalist güçlerin bir eli her zaman o düğmenin üzerindedir; ancak eğer içeride bir düğmeye basıldığında kanatılacak yaralarınız, zayıflıklarınız, patlayama hazır toplumsal sorunlarınız yoksa, ne kadar düğmeye basarlarsa bassınlar yapabilecekleri sınırlıdır.

İranlıları 2018’i sokakta ve protestolarla karşılamaya iten etkenler arasında yumurtanın payı Trump’ın basmış olabileceği düğmeden çok daha büyük. Üstelik, İranlılara biraz daha ekonomik refaha kavuşacaklarına dair umutlar veren nükleer anlaşmaya karşı çıkan Trump’ın protestocular arasında bir popülaritesi de yok. Tweetlerinin ters etki yapma olasılığı daha fazla.

İran’da nükleer anlaşmasının imzalanması ile doğan birazcık nefes alma umudu büyük ölçüde boşa çıktı. Gelir dağıtımındaki adaletsizlik, yoksulluk, yolsuzluk ve işsizlik İran toplumunu ne zamandır içten içe kaynatıyordu. Dışardaki çatışmalara (Irak, Suriye, Yemen) kaynaklar harcanırken içeride yoksulluğun artması, hak taleplerinin baskıyla / tutuklamalarla susturulmaya çalışılması epeydir bir toplumsal patlamanın enerjisini biriktiriyordu. Resmi enflasyon oranı yüzde 10’u aşmışken, halkın büyük çoğunluğunun temel gıdası olan tavuk ve yumurta fiyatlarındaki artışlar homurdanmalara yol açıyordu. Protestoların patlamasına yol açan da yumurta ve tavuk fiyatlarına yapılan yüzde 40’lık zam oldu.

Kuşkusuz, temelinde ciddi ekonomik sorunlar olan bu toplumsal protestoları, etnik ve mezhebi fay hatlarını da harekete geçirerek kendi çıkarları için manipüle etmeye çabalayacak emperyalist güçler olacaktır.

Yumurta, İranlıların protestolarına can verdi belki, ancak hikâyenin sonunun iyi gelmesi için İran halkının “yumurtaya can veren”den ya da birtakım dış güçlerden medet ummadan kaderlerini kendi ellerine almaları gerekiyor.

2018’in en dikkat çekici çatışması dışarda İran’da yaşanan protestolarsa, içeride de Erdoğan ve Gül arasında artık gizlenemez olan didişmedir. Belli ki, 2019’a giderken, belki de 2018’de gerçekleşecek “yaşamsal” seçim(ler) öncesi, Gül’ün “kıpırdanışı” Erdoğan’ı epey ürküttü ve önümüzdeki günlerde o hedefe daha fazla yönelecek.Onun bu yönelişi, dilerim içeride Erdoğan karşıtları arasında Gül’den medet umanları artırmaz!

Yıllardır (sol) muhalefetin söylemekten eyleme geçmedikçe başarı şansı olmadığını yazar dururum. Benim “söyleme” hali olarak ifade ettiğimi, Selçuk Candansayar dün “bekleme” hali olarak ifade etmişti. Şimdi, artık gizlenemez olan Gül-Erdoğan gerilimi muhalefetin sonuç beklediği yeni “dinamik” olursa, vay halimize!

2018 zor bir yıl olacak. Daha da keskinleşecek bir mücadele yılı!

Böyle bir zamanda “yumurtaya can veren”e yakaracaksam; “Ey Yumurtaya can veren” derim, “Bir şeyleri değiştirmek isteyenleri kendileri dışındaki güçlere bel bağlamaktan uzak tut!”

L. DOĞAN TILIÇ / BİRGÜN

2017’yi mizahın iki dev ismi Metin Uca ve Otisabi ile konuştuk - MELTEM YILMAZ

Türkiye hem iç hem de dış politikada oldukça hareketli bir yılı geride bıraktı. 

OHAL, KHK’ler, anayasa referandumu, adalet Yürüyüşü, Rıza Sarraf Davası derken 2017 fırtınalı bir yıl olarak geçirildi. 2017’nin değerlendirmesi için sözü mizahçılara bırakalım dedik, mizahın iki güçlü ismi Bavul Dergisi çizerlerinden Yılmaz Aslantürk (nam-ı diğer Otisabi) ve Metin Uca ile konuştuk. Metin Uca’ya göre Türkiye’de yaşanan olaylara dünyanın hiçbir yerinde rastlamak mümkün değil. Yılmaz Aslantürk ise 2018 için umudunu koruduğunu söylüyor: “Umudum az da olsa hâlâ var, demokrasinin nimetlerinden vazgeçecek kadar aptal değiliz. ‘O gitse yerine kim gelecek?’ sorusuna ‘bundan daha iyisini hak ediyoruz’ diyenlerin çoğunlukta olduğuna inanıyorum.”

***

Yılın büyük aşkı Man Adası’na duyulan aşktı.

Metin Uca: 2017 yılını en iyi özetleyen olay, OHAL’i protesto için yapılacak mitingin OHAL gerekçesiyle yasaklanmasıydı. Yılın en büyük aşkı ise bazılarının Man Adası’na olan aşkı

»Çok fırtınalı bir yılı geride bıraktık, ama eminim mizahçının gözünden bakınca başka unsurlar da çıkacaktır. 2017 denildiğinde ne geliyor aklınıza?

Evet, 2018 geldi, bakalım dileklerimiz, yeni yıla yüklediğimiz anlamlar ne kadar geçekleşecek. Ama bence 2017’yi en iyi özetleyen olay, OHAL’i protesto etmek için gerçekleştirilecek bir mitingin OHAL gerekçe gösterilerek yasaklanması oldu. İnanın, bunu bir gülmece yazarı kaleme almış olsa, absürdün sınırlarını zorluyor derdim ama maalesef gerçek. Tabii bu kadarla sınırlı değil. 2017’de Ankara’dan İstanbul’a yapılan Adalet Yürüyüşü’nde, yakında anayasa değişikliği ile görevini kaybedecek olan son başbakan Binali bey, “Bu sıcakta yürümeye gerek yok, trene binsinler” dedi. Yani adaletin ne kadar gerekli olduğunun kendilerinin de farkında olmasına karşın bunu böyle cümlelerle kapatmaya ve kendi kendini iknaya çalışan bir yönetimin ülkesinde adaletin nasıl ve neden gerçekleşemediğini görmüş olduk. 2017’de toplumun her kesiminde en çok zedelenen değerin adalet olduğu ortaya çıkıyor bence.

»Türkiye’nin hemen her yerine gidiyorsunuz. Dikkat çektiğiniz olaylar tam da Türkiye’e özgü değil mi? 

Evet, ama dahası var. Hatırlarsınız bu yürüyüş esnasında Düzce’de yola hayvan gübresi döküldü. Bunu yapan belediye başkanıydı ve sonra Fetullahçı terör örgütünün azılı üyelerinden biri olduğu ortaya çıktı. Dünya tarihinde özgürlük için yapılan bir yürüyüşe bok atıp da sonra kendisi boğazına kadar boka batmış olan başka bir kişi yoktur herhalde. Bundan daha simgesel bir şey olamaz bir ülkede. Hatırlayın, benzer biçimde, Gezi’de “vatanını savunan” palalı saldırganın daha sonra yüz kızartıcı suçlardan arandığı ortaya çıktı. Acı olan, bu insanlar cesaret buluyorlar çünkü bakıyorlar kebapçı basıp adam döven biri Türkiye’nin üç büyük takımından birinin başına getirilip ödüllendiriliyor.

»Bu olaylar mizahçı olarak sizi besliyor olsa gerek?

Hakikaten çok garip şeyler yaşadık. Felsefe öğretmeninin beden eğitimi dersine laf ettiği bir ülke burası aynı zamanda! Meclis başkanı kanlı pazarda devrimci gençlerin üstüne saldıran yapının başında yer alan bir kişi ve aynı meclis başkanı kendisine armağan edilen hereke halısını “aslan yattığı yerden belli olur” diye savunuyor. Yani ülkenin neresinden tutup neresini düzelteceksiniz? 2018’den en büyük dileğim, 2017’de yaşadıklarımızdan daha ağır bir yıl olmaması.

»Umudun rolü ne burada?
Umut bence en büyük silahtır, her şeye karşı. Çünkü hiçbir sistem, hiçbir kaos sonsuza kadar aynı içimde devam etmemiştir, biraz da böyle bakacağız. Şimdi tuhaf bir beyin yıkama döneminden geçiyoruz bakın, insanlık suçlusu Sudan devlet başkanı ziyarete gidildi, ama gazetelerde adamın özelliği bir satır yazılamadı. Çünkü gazetelerde öyle bir korku var ki, sadece Anadolu Ajansı’nın geçtiği dış haberler metinleri yazılıyor.

»2018’de siyasette değişimi kim belirleyecek, ana aktör kim olacak?
Hiçbir zaman oy vermeyecek olsam da İyi Parti. Yüzde 4’lere düşmüş bir milliyetçi hareket partisinden gelen oylar, kısmen CHP’den gelen oylar, ama en önemlisi Anadolu’da merkez sağda parti bulamadığı için, yani eskinin Adalet Partisi veya Doğru Yol Partisi olmadığı için zorunlu olarak AKP’ye oy veren seçmen için İyi Parti’nin çıkmış olması – ben hiçbir zaman oy vermeyeceğim ama- önemli bir adım. Evet, baskı her zaman yaratıcılığı beraberinde getirir. Ben de şimdi bir kitap hazırlıyorum. Adı: “Alışmadık Gözde Lens Durmaz.” Kitapta, dünyadan öyküler anlatıyorum, örneğin bir diktatörün öyküsünü anlatacağım ama onları okuduğunuzda bakalım hangi ülkeye gidecek, kime benzeteceksiniz doğrusu çok merak ediyorum.

»Mesela? Bir iki örnek paylaşın bizimle?
Edison’un rakibini karalamak için bakıcısını öldürmüş olan bir fili 6660 volt vererek öldürüşünün öyküsü... Ya da Nazi öğrenci örgütlerinin lideri konumundaki bir Führer dekanın öyküsü… Yani tarih tekerrürden mi ibaret yoksa biz tarihi anlamadığımız için mi sürekli başımıza aynı şeyler geliyor sorusunu sorabileceğiz bir kitap. Ya da herkesin geçmişte sevdiği eski bir futbolcu çıkıp Deniz Gezmiş’le Erdoğan’ı kıyaslıyor.

»Bir de daha tuhaf olan, belki de kimse onlardan bu kadar yalakalık beklemiyor. Bu insanlar kendilerini durduramıyorlar sanki, değil mi? 
İş oraya doğru döndü. Yani ihale alan iş adamları ya da performansı için yerel yönetimlerin dışında hiçbir gücü olamayan bazı ses sanatçılarını bu anlamda belki anlayabilirim. Ama onun dışındaki insanların bu yalakalığı ne adına yaptığını gerçekten çözemiyorum. Gerçi 1 dolar bir lira olacak diyen, bu zeka ve öngörüdeki insan hâlâ ekonomide söz sahibi. Sonra da diyoruz ki Almanya bizi kıskanıyor, neyi kıskanıyor, bu anlattığım dünyayı mı?

»Herkesin bizi kıskandığı hezeyanıyla politika üreten ve toplumun nerdeyse yarısını buna inandırarak yaratılan bu delilik halinin düzelmesi zaman alacak gibi görünüyor, öyle değil mi?
Elbette, rahat 7-8 sene alacak. O nedenle asgari müştereklerde anlaşıp tek adam dalgalanması yerine eski parlamenter demokrasiye döneceğimiz bir onarım sürecine girilmesi şart. Ama beyni yerine omurilikteki sinirle hareket edenler olduğu sürece portakalı bıçaklayan da olacak, Çin protestosu yaparken Özbek aşçı dövenler de. Kim daha çok bağırırsa, kim daha çok sesini duyuracak alan bulursa kendisinin haklılığını gerçek olduğunu dayatmaya çalışıyor. Öte yandan “fikirle” proje üretmesi beklenen alanlara bakıyorsunuz, TÜBİTAK gibi, adamlar papaz eriğinin imam eriğine dönüştüğünü proje olarak kabul ediyor.

METİN UCA’NIN EN’LERİ

»Hadi o zaman 2017’nin enlerini seçelim. 2017’nin en umut verici olayı neydi?
Gençlerin Vaşington portakalını bıçaklaması.
»En komik olayı?
Trump’ı protesto için turp ısıran muhtar.
»Yılın fiyaskosu?
Zafer Çağlayan’ın 45 mi yoksa 50 milyon avro aldığını tam karar veremeyen Zarrab’ın açıklaması.
»En cesur çıkışı, kişisi veya olayı?
Melih Gökçek’in “istifası”.
»Yılın sloganı?
Dünya beşten büyüktür.
»Yılın aşkı?
Bazılarının Man adasına olan aşkı.

***

Otisabi karakterine hayat veren karikatürist Yılmaz Aslantürk: Umudum hâlâ var, daha iyisini hak ediyoruz»2017’de hukuk, adalet, insan hakları açısından nasıl bir süreçten geçtik?

Bakanlar her ne kadar lafı dolandırsa da Reisçiler silahlanıp küçük birimler oluşturarak her türlü muhalif gösteriyi darbe girişiminin devamı olarak görecekler. Ve bu KHK ile haklarında işlem yapılmayacağının garantisiyle silah kullanmaktan kaçınmayacaklar. Her türlü protesto vatan hainliği olarak değerlendirilecek. Devletlerin istihbarat birimleri, kolluk kuvvetleri vardır, demokrasilerde adalet ve güvenlik bu işin profesyonelleri tarafından sağlanır. Yoksa arka camında padişah tuğrası olan Doblo’lular mı asayişi sağlayacak?

»Burdan bakınca 2018’de bizi ne bekliyor?
Çıkarılan her KHK hükümet karşıtlarını korkutmak, sindirmek üzerine kurulu. Kol bükmeyi geçtiler gırtlağımıza çökmek üzereler. CHP’nin artık meclis kürsüsünden yaptıkları konuşmaları Twitter’dan paylaşmaları “like” almaktan bir işe yaramıyor. Sokağa çıkmaları ve ses çıkarmalarının takipçi sayılarını daha çok artıracağını düşünüyorum.

»Yani 2018 Türkiyesi için pek de umutlu değilsiniz…
2018’de öne alınacak seçim nedeniyle iktidarın daha da sertleşmesinden korkuyorum. Halkın desteğinin azaldığının farkındalar ve bu yüzden otomobil cam filminin serbest bırakılmasını bile sağladılar. Umudum az da olsa hala var, demokrasinin nimetlerinden vazgeçecek kadar aptal değiliz.
“O gitse yerine kim gelecek?” sorusuna “bundan daha iyisini hak ediyoruz” diyenlerin çoğunlukta olduğuna inanıyorum.

»Yeni yıldan kendiniz için ne istiyorsunuz?
Yeni yıldan beklentim Otisabi kitaplarının yabancı dilde yayımlanması. Bunun için girişimlerimin gerçekleşmesini umuyorum.

»Üstünüzdeki baskı ortamının 2017’de kültür sanat üretimine yaratıcılık anlamında etkisi olduğunu düşünüyor musunuz?
Şu an için Türk sanatçıların bulundukları baskıcı ortamdan beslendikleri ve eleştirel üretim yaptıklarını görmüyorum. Benim takip edebildiğim kadarıyla batılı meslektaşlarıyla rekabet halindeler. “Aa Türkiye’de de böyle şeyler yapılıyor mu?” övgüsünün peşindeler.

»Köşenizi hazırlarken çekinceleriniz, korkularınız oluyor mu? Sonuç olarak cinsellik her zamankinden daha sakıncalı bir alan...
Otisabi öykülerinde kadın erkek ilişkilerinde yaşanan tuhaflıklar, yalanlar, kurnazlıklar gibi kimsenin dile getirmediği unsurları ön plana çıkarıyorum. Kadın erkek bir araya gelmişse elbette cinsellik kaçınılmazdır. Okur üzerinde etkisi bunu nasıl gösterdiğine bağlı. Yani çizdiğim sahneler tahrik etmekten uzak. Niyetim de zaten birilerini azdırmak değil. Dolayısıyla başıma iş açmayayım diye oturmuyorum masama. Erkek çocuklarına taciz edilen tarikat yurtlarına ses çıkarmayanların “ Otisabi de cinsellik var, ne ayıp” demeleri umurumda değil.

»Kadın erkek ilişkileri demişken, kutuplaşmış bir toplumun gençlerine baktığınızda, karşı kutupla aşk ne kadar mümkün?
Gönül ilişkilerinde her iki grubun birbiriyle karşılaşması ve birbirinden “elektrik alması” için ortak mekanları kullanması gerekiyor ki, yok zaten. Ebeveynlerinden önce zaten başörtülü bir “kızın alnı secde görmüş” birini seçeceği aşikar. Diyelim birbirlerine vuruldular aşık oldular, biri Ertuğrul dizisinden, diğeri Shameless dizisinden bahsetmek isteyecek. O ilişkinin en başında yürümeyeceğini sıra dışı aşıkları bile anlar ve vazgeçirir.

»Geçen röportajımızda muhalefet etmek isteyen bir yolunu bulur demiştiniz ama bugün o “yolun” sosyal medyada dönüp dolaştığını görüyoruz. Sosyal medyanın rolünü nasıl değerlendiriyorsunuz?

Sosyal medyada herkes kendi politik görüşünde olanları takip ediyor. Oradaki muhalefet karşı tarafı ikna etmekten çok uzak. Ama bazı konularda baskı sağlayıp başarı kazandığı da oldu. Mesela Özgecan Aslan cinayeti sosyal medya paylaşımlarıyla aydınlandı, sonuç alındı. Artık muhalefet yöntemini beğenmemek gibi bir lüksümüz yok. Her ne şekilde olsa hepsi kıymetli.

»İç açıcı bir soruyla bitirelim. 2017’de okuduğunuz ve etkisi altında kaldığınız kitap, sinema filmi, tiyatro oyunu, müzik neydi?
Selahattin Demirtaş’ın “Seher” adlı kitabı. Ayla filmi. Datça’da yaşadığım için tiyatro izleyemedim. Yunanca öğreniyorum pratik yapmak için Yunanca şarkılar dinliyorum.

OTİSABİ’NİN EN’LERİ

»2017’nin en umut verici olayı neydi?
Ünsal ünlü ve Ruşen Çakır’ın internet üzerinden hala gazetecilik yapılabileceğini göstermesi.
»En komik olayı?
Rıdvan Dilmen’in Erdoğanı’ı parkasız Deniz Gezmiş’e benzetmesi.
»En üzücü olayı?
Naim Süleymanoğlu’nun ölümü.
»Yılın fiyaskosu?
TEOG sınavının kaldırılması ama yerine ne konacağının açıklanmaması.
»Yılın tartışması?
Metin Hara-Adriana Lima aşkı gerçek mi?
»En cesur çıkışı, kişisi veya olayı?
Kemal Kılıçdaroğlu’nun Adalet Yürüyüşü.
»Yılın sloganı?
Hak, Hukuk, Adalet
»Yılın fotoğrafı?
Veli Saçılık’ın Yüksel Caddesi’ndeki direniş fotoğrafı.
»Yılın aşkı?
Reza Zarrab-Ebru Gündeş aşkı.

Meltem Yılmaz/ BİRGÜN