Birgün "KÖŞEBAŞI" + "GÜNDEM" -29 Kasım 2024-

Sayın Arat hesabı kim ödeyecek Polonya Cumhurbaşkanı mı?-Müslüm Gülhan-

Beşiktaş Jimnastik Kulübü Başkanı Hasan Arat’ın Beşiktaş Futbol AŞ başkanlığı ve üyeliğinden istifa etmesi gelişecek olaylara karşı bir ön hamle mi? Değil mi? Göreceğiz. 9 aylık periyotta 100 milyon avro üzerinde transfer harcaması ve 8,4 milyar TL’den 12,4 milyar TL’ye gelen borç üzerinden süreci değerlendirirsek her şey daha yerli yerine oturur. Çünkü bu 9 aylık süreçteki borç stoğu, 24 yıllık yönetimlerin toplam borç yapısının yüzde 50’sine denk gelmektedir. “Beşiktaşlılar bizi sarsıntılara karşı dimdik durabilmek için seçti. Sarsıntılar sonrası geldik” derken, Sayın Arat 9 aylık süredeki yapmış olduğunuz bu borç birikimi bir sarsıntıya neden olmuyor mu?

***

Sayın Arat’ın açıklamalarında devam edelim ki nereye varacağımızı kestirebilelim. "Beşiktaşlı bugün müsterih olsun” diyorsunuz ama, benim gibi çoğu Beşiktaşlı müsterih değil ve olamazda…Beşiktaş’ın geleceği ipotek altında. "Beşiktaş, futbol branşında 1 ayda dramatik sıkıntılar yaşamıştır. Taraftarımız fevkalade üzgündür, bizler üzgünüz. Buradan daha iyi nasıl çıkarımız formüllerini aradık”, aramasına aramadınız da bu kurgu içinde zaten bulamazsınız-çünkü başlangıç noktanız yanlıştı. Uyarıları da dikkate almadınız. Futbol camiası için yetersiz-donanımsız çocuk zihniyetinde ve düşük profilli bir grup ile çalışarak ve sadece algı manipülasyonu üzerinden gündem yaratarak, gerçeklerin tartışılmasına engel olma stratejiniz; ta ki o topun gol çizgisini geçmemeye başlayana kadar devam etti. Ama, bu süreçten sonra gerçeklerin tartışılması kaçınılmaz olur ki oluyor… “Bu tür kararlar, çeşitli türbülanslara neden olabilir”, türbülansı siz yarattınız… Sizin yönetim tarzınız nedeniyle oldu, yoksa durup dururken olmadı!

“Profesyonel hayatta gün gelir yollarınızı ayırırsınız”, ayıramazsınız… Aldığınız tüm sorumluğun hesabını vermeden gidemezsiniz. Beşiktaş Jimnastik Kulübü öyle hiçbir şey olmamış gibi zarar verip çekip gidilecek yer değildir. O zaman eski yönetimlerle aynı kulvarda olursunuz ki bu 9 aylık süreçte onların önüne bile geçtiniz. Yaptığınız transferlerin yetersizliği-Al Musrati, Muçi, Worrall, Svensson, Uduokhai, Paulista, Joao Mario, Ndour, Emirhan- harcadığınız paralar ve başarısızlıklar size aittir. Bunların bir açıklaması olmadan ayrılamazsınız. “Daha iyi yönetebilmek için daha iyi yere gidebilmek için sahici sarsıntılar, yalancı dengelerden daha iyidir" demenizin bir karşılığı yok. Zaten başladığınız nokta yalancı denge üzerine kurgulanmıştı ki hala sorunun nedeninin bu olduğunu doğru açıklayamıyorsunuz. Geldiğiniz noktada; ibra edilmeyen ve matruşka dediğiniz grupta görev almış kişiyi başkan yaptınız. "Biz bu sarsıntıları, kulübümüzün daha kuvvetli bir şekilde yoluna devam etmesi için uyarı niteliğinde görüyoruz. Kulübümüzün profesyonel ekiplerinden uyarılar aldık ve izledik”, maalesef öyle olmadı! Hiçbir uyarıyı dinlemediğiniz gibi, geçmişte kulübe büyük zarar veren Mendes ile ticarete devam ettiniz. Eğer geçmiş yönetimlerle ilgili bir tavrınız olsaydı zaten Mendes ile çalışmazdınız. O ticaret kulübe 4 milyar TL’ye mal oldu. Bilerek ve isteyerek yaptınız. “Beni yollamak için mücadele ettiler” demenize rağmen, inanın kimse sizi yollamak istemiyor ki ortada ödenmesi gereken bir fatura var. Ama sizin gitmeyle ilgili bir tasarrufunuz olabilir buna da izin verilmemesi lazım. "Bizim meselemiz Beşiktaş'tır” diyebilirsiniz de öğle değil. Çünkü bizim meselemiz Beşiktaş ve sizinle aramızdaki fark o kadar büyük ki bunun ayrıntılı bir şekilde açıklamasının olması gerek.

“Whatsapp'ta, sosyal medyada Beşiktaş'ı rencide edecek, idarecilerimi rencide edecek, 2015 öncesi eski taktiklere başvurmasınlar” doğru da; bu 9 ayda kurulan trol ordusu nedir? Neden insanlar linç edilmeye maruz kaldı? "Sportif olarak başarılı olmadığımızın farkındayız”, olamadınız-olamazsınız da… Portekizli Mendes ve Galatasaraylı Friedel ile kurduğunuz yapının bir karşılığı olması mümkün değil. Münih modelinden geldiğiniz bu arabesk model, sizin ve kurduğunuz yapının gerçek bir futbol işletme modelinden ve futbol iktisadından ne kadar uzak olduğunu bu yapılan transferle ve harcanan paralarla ortaya koydunuz. Bilmediğiniz bir iş için biliyormuş gibi yapmanız en büyük yanlışınızdı. “Yöneticiler hata yapabilir. Önemli olan ahlaksızlık yapmamalarıdır”, bence en can alıcı yorumuz budur. Ahlak ve etik değerler… “Ben sosyal medyayı kapattım” demeniz, şu an için çok normal bir davranış! Troller saldırmasına rağmen biz kapatmadık ve direndik.

***

Sayın Arat, Rıza Çalımbay görevdeyken 8-9 oyuncu sakatken, üzerine 5 oyuncuyu kadro dışı bırakıp onun elindeki tüm kozları alarak çaresiz bırakmaya çalıştınız. Ve onun yollanması için aynı kültürden gelmiş e aynı değerlere sahip takım arkadaşları Samet Aybaba ile Feyyaz Uçar’ı görevlendirdiniz. Bu mu Münih modeli?  Fırsat transferi yapacağız diyerek, 500 bin avroluk Muçi ile, Braga’ya bedelsiz transfer olan Al Musrati’ye 3,5 sene için toplam 41 milyon avro verdiniz. Takım için önemli olan Muleka, Aboubakar, Ghezzal, Colley ve Bailly’i gönderip, üstüne Cenk ile anlaşmayıp takımın içini boşaltırken ve gitmek istemeyen oyuncuları itibarsızlaştırıp, tehdit videoları çekilecek kadar insanlara prim veren bir tutum takındınız. Sayın Arat haklısınız, sakın bırakmayın… Ortada bir fatura var. Haberi olmamasına rağmen, Polonya Cumhurbaşkanı’na kadar giden bir sürecin içeriklerinin açıklanması gerek.

                                                              /././

Halep düşerse Suriye alev alır -İbrahim Varlı-

Oyun sahasına dönen Suriye-Irak coğrafyasında sular yeniden ısındı. Ankara, Kuzey Irak’ta kilidin kapandığını açıklarken kuzeybatı Suriye ateş aldı. Lübnan’da ateşkesin devreye girdiği gün cihatçılar Halep’e taarruza başladı. Güç merkezleri arasındaki gerilim Suriye’de çatışma dinamiklerini harekete geçiriyor.

Moskova ve Washington’dan “yeşil ışık” alamayan Türkiye'nin operasyon iştahı sürerken Suriye coğrafyasında sular yeniden ısındı. İdlib'deki cihatçılar Lübnan’daki ateşkesin hemen ardından Halep’e "Saldırganlığı Önleme" adı altında geniş çaplı bir taarruza girişti. İdlib-Halep arasında pek çok yerleşim birimini ele geçiren Heyet Tahrir El Şam (HTŞ) liderliğindeki gruplarla Suriye ordusu arasında şiddetli çatışmalar yaşanıyor.

İdlib merkezli grupların Halep'e büyük bir askeri saldırı düzenleyebileceğine dair spekülasyonlar uzunca bir süredir dillendiriliyordu. HTŞ’nin Halep’e yönelmesine Türkiye destekli cihatçı grupların da destek verdiği iddialar arasında. ÖSO, Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı harekât bölgesinde “kırmızı alarm’’ ilan ederken Şam Cephesi batı Halep kırsalındaki Suriye ordu mevzilerini bombaladı.

Cihatların oluşturduğu Fethul Mübin Operasyon Odası’nın açıklamasında, “Operasyon, düşmanın planlarını bozmayı amaçlamaktadır’’ denildi. Reuters'a aktardığına göre, Türk güvenlik kaynakları da Suriye ordusunun İdlib’e yönelmesinin ardından cihatçıların sınırlı bir operasyon başlattığını belirtti.  Güvenlik kaynakları, çatışmaların Rusya, İran ve Türkiye tarafından mutabık kalınan İdlib çatışmasızlık bölgesinin sınırları içinde kaldığını aktardı.

NİYE HALEP’E YÖNELDİLER?

Çatışmalara ilişkin Suriye’den ve Lübnan’dan konuştuğumuz kaynaklar birkaç senaryo üzerinde duruyor.

Cihatçıların fırsatçılığı: İsrail savaş uçakları hemen her gün Suriye’yi bombalıyor. İsrail'in saldırıları Şam’ın askeri kapasitesini zorluyor. Rusya, uzun menzilli füzelerin kullanılmaya başlanmasıyla tüm dikkatini Ukrayna’ya verdi. Şam’ın ve en büyük destekçisi Moskova’nın kendi gündemlerine odaklanmasını fırsat bilen cihatçılar krizi fırsata çevirme peşinde.

Hizbullah’ın gerilemesi: Suriye’nin ana müttefiklerinden Hizbullah’ın İsrail saldırıları nedeniyle zayıflaması ve bölgeden önemli ölçüde çekilmesi HTŞ ve diğer radikal İslamcı köktendincileri cesaretlendirdi.

İsrail’in kışkırtması: Lübnan’da ateşkese giden İsrail, Suriye’deki istikrarsızlığın devamı için cihatçıları cesaretlendirdi. İki gün önce Netanyahu “Esad ateşle oynuyor” dedi, hemen ardından mevzular patladı. Lübnan cephesini kapatan İsrail, artık Suriye’ye daha fazla odaklanabilecek, güçlerini buraya yönlendirebilecek. İsrail Lübnan’a saldırdığında cihatçı gruplar, bunu sevinçle karşılamıştı.

Türkiye-Rusya gerilimi: Rusya ile Türkiye arasında bir süredir kontrol altında tutulmaya çalışılan bir gerginlik var. Asıl mesele Ukrayna ancak bu gerginlik Suriye’ye de sirayet ediyor. Ankara’nın Kiev’e sağladığı silah desteği ciddi rahatsızlık nedeni. Moskova ilk kez geçen günlerde Türkiye’nin Suriye’deki varlığını “işgal” olarak telaffuz etti. Bu önemli bir kırılmaydı zira Moskova daha önce de askerlerin çekilmesi istese de “işgal” terimini kullanmıyordu. Türkiye “garantör” olarak gerilimi dindirmesi gerekirken göz yumuyor. Ankara’nın üstüne düşen sorumluluğu yerine getirmemesi de Rusya’yı zora sokuyor.

NASIL “İHYA” EDİLECEK?

Ankara’nın uzun süredir devam eden Şam ile normalleşme girişimleri karşılık bulmuş değil. Son olarak Erdoğan önceki gün Esad'a "Aramızdaki hukuku yeniden ihya etmemiz, bölgeyi çok daha fazlasıyla rahatlatır" mesajı gönderdi. Erdoğan’ın bahsettiği “Şam ile birlikte bölgenin ihyası” planının ayakları havada.

Türkiye, İsrail merkezli Ortadoğu’daki gelişmelerin kendisini de etkileyeceği düşüncesiyle Şam ile temas kurmanın peşinde. ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) varlığı ve İsrail’in Şam’a karşı bu yapıyla temas kurması “iç cephe” söylemini türetti. Ankara ön alma niyetinde. Cihatçıların varlığı üzerinden, Suriye sahasında alan tutan Türkiye, bu şekilde SDG/YPG’nin kazanımlarının da önüne geçmek istiyor. ABD’ye bu alanların kontrolünü kendisine devredilmesi yönünde mesajlar gönderilse de istenilen elde edilebilmiş değil. Trump yönetiminin kararları belirleyici olacak.

ZAP'TA KİLİT KAPANDI MI?

Tüm bu gelişmeler yaşanırken Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler Çarşamba günü, 2019'dan bu yana operasyonların sürdüğü Kuzey Irak'taki kilidin kapandığını açıkladı. 2019'da Hakurk ile başlayan Sinat-Haftanin ile devam eden, Metina ve Avaşin-Basyan ile genişleyen, Zap bölgesiyle süren "Pençe" serisi operasyonların kesintisiz devam edeceğini de açıkladı.

Saray rejiminin niyeti İran’dan başlayarak Irak ve Suriye’ye kadar uzanan 1200-1300 kilometrelik sınır hattı boyunca “koridor” oluşturmak. Suriye sınırının 3’te 2’sinde bu tampon bölge kurulmuş halde. İdlib-Halep hattındaki mevcut çatışmalar fırsat bilinerek Fırat’ın doğusunda Kürt güçlerinin elinde kalan tek bölge olan Tel Rıfat da kontrol altına alınmak isteniyor.

SURİYE PATLAMAYA HAZIR

Çok aktörlü, çok parçalı Suriye sahasında enerji birikiyor. ABD, Rusya, İran, Türkiye, HTŞ, ÖSO, Hizbullah, SDG gibi aktörlerin boy gösterdiği topraklarda herhangi bir müdahale biriken bu enerjinin patlamasına vesile olabilir.

İslamcı köktendincilerin Halep taarruzu üzerinden küresel ve bölgesel aktörlerin tuttuğu hesaplar, Suriye’yi çok boyutlu yeni bir savaşın içine sürükleyebilir. Bu ateş de tüm Ortadoğu’yu etkiler.

                                                                 /././

Çocuklar 4-6 yaş Kuran kursları ile Diyanet ve tarikatlara teslim -Feray Aytekin Aydoğan-

Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) son gündemi belediyelere bağlı okulöncesi eğitim kurumlarını kapatmak oldu. Tepkiler sonucunda geri adım attılar.

Okulöncesi eğitim ülkemizde hâlâ zorunlu ve ücretsiz eğitim kapsamında değil. 14 Ekim 2023’te yayımlanan yönetmelikle resmi okulöncesi eğitim kurumlarının katkı payı alması kararı ile MEB, okulöncesi eğitimin kamu okullarında parayla satılacağını açıkça düzenledi. Okulöncesi eğitimin paralı olması ve yoksulluğun artışı ile 2023-2024’te kamu okullarında okulöncesi eğitimdeki öğrenci sayısı 100 binin üzerinde (101.148) azaldı.

3-5 yaş okulöncesi net okullaşma oranlarına bakıldığında iller arası da ciddi farklılıklar görülüyor. Urfa başta olmak üzere 3-5 yaş net okullaşma oranının en düşük olduğu Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerindeki iller aynı zamanda çocuk nüfusunun en yoğun olduğu yerler.

∗∗∗

“Türkiye’de Erken Çocukluk Bakımı ve Okulöncesi Eğitime Katılım” araştırması ile ortaya çıkan tablo okulöncesi eğitime ulaşımın sınıfsallığının açık kanıtı. Ülkede okulöncesi eğitime katılım çocuğun yaşı büyüdükçe ve hane halkının ekonomik seviyesi yükseldikçe artıyor. Ebeveynlerin, eğitim düzeyi ve istihdam durumu okulöncesi eğitime katılımı belirliyor.

Annenin bir yıl daha fazla eğitim almış olması çocuğun okulöncesine katılma ihtimalini yüzde 3 artırıyor. Dolayısıyla, 8 yıl daha fazla eğitim almış bir annenin 4 yaşındaki çocuğunun okulöncesine katılma ihtimali yüzde 24 artıyor. 54’üncü ayda en varlıklı yüzde 20’lik dilimden gelen ailelerle en yoksul yüzde 20’lik dilimden gelen aileler arasında okulöncesi eğitim hizmetlerinden yararlanma farkı yüzde 54’e çıkıyor. En varlıklı yüzde 20’lik dilimden gelen çocuklar çoğunlukla okulöncesi eğitim programlarına devam ederken, daha alt varlık dilimlerinden gelen, daha az eğitimli annelerin çocukları ve çok sayıda kardeşi olanlar doğrudan ilköğretime kaydoluyorlar.

Parasız eğitimin olmadığı koşullarda çocuklar ya eğitime ulaşamıyor ya özel okullara ya da yoksulluktan kaynaklı çaresizlikten tarikat yapılarına mecbur bırakılıyor. Okulöncesi eğitimde de durum farklı değil.

Resmi anaokulları ve ana sınıflarından sonra okulöncesindeki en büyük paya sahip olan yerler yüzde 10,9 ile özel anaokulları ve yüzde 6,3 ile toplum temelli kurumlar adıyla Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı 4-6 yaş kursları, derneklerce ve belediyelerce açılan kreşler oluşturuyor. Dernek kelimesinin geçtiği her yerde olduğu gibi okulöncesinde de karşımıza çıkan tarikat yapıları oluyor. Şirketleşmiş tarikatlar, okulöncesinden yükseköğretime dek eğitimin her alanını kuşatmış durumda.

∗∗∗

Okulöncesi eğitimin MEB’in işi olduğunu söyleyen Milli Eğitim Bakanı işini, sorumluluğunu adım adım Diyanet’e ve tarikat yapılarına devrediyor. 4+4+4 yasası sonrası başlatılan 4-6 yaş Kuran kursları için kritik tarih Aralık 2021’de gerçekleşen 20. Milli Eğitim Şurası oldu. Şura’nın temel hedefi Öğretmenlik Meslek Kanunu’nun çıkarılması, MESEM’lerin, mesleki eğitim kurumlarının, çocuk işçiliğinin ve 4-6 yaş Kuran kurslarının yaygınlaştırılmasıydı. Tüm hedefler hayata geçirildi.

4-6 yaşta çocukların soyut bilgiye hazır bulunurluğunun olmaması bilimsel bir gerçek iken bu kurslar ile çocukların eğitim hakkı, çocuk hakları ihlal ediliyor.

Diyanet İşleri 2023-2024’te bu kurslara 1,5 milyona yakın çocuğun katıldığını açıkladı.

Yarım gün veya tam gün sürüyor. Kamu okullarının önemli bir bölümü ikili eğitim olmasından kaynaklı Kuran kursları anne-babanın çalışması durumunda tek seçenek haline getiriliyor.

Kurslarda, Kuran Kursları Uygulama Esasları’na göre program uygulanıyor.

4-6 yaş Kuran kurslarında çocuk gelişimi ve eğitimi alanında sertifika alanlar veya dört yıllık dini öğrenim görenler öğretici olarak çalışıyor. Eğitim fakültelerini bitiren binlerce öğretmen mesleğini yapamazken sertifika almak veya herhangi bir dini bölümde öğrenim görmek bu kurslarda çalışmak için yeterli oluyor.

Okulöncesi eğitim kamu okullarında paralı iken Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Diyanet İşleri ile imzalanan protokolle 4-6 yaş Kuran kursları için ihtiyaç belirtildiğinde ücret alınmıyor. Her çocuk için maddi destek sağlanıyor.

Şimdi de Diyanet eliyle ilkokulda 7-10 yaş Kuran kursları hayata geçiriliyor. Kulüp adı altında faaliyetler ücretli iken 7-10 yaş Kuran kursları ücretsiz.

Aladağlar’da köy okulları kapatılan en yakın ilçede de kamu yurdu olmayan çocuklar nasıl tarikat yapılarına mecbur bırakıldıysa, yoksulluktan kaynaklı çaresizlikten ve anne-babaların çalışabilmesi için 4-6 yaş Kuran kursları da çocuklar için seçeneği olmayan bir zorunluluk oluyor.

                                                         /././                                                

İktidar, muhalefet ve Kürt meselesi -İlhan Cihaner-

Sanırım herkes hemfikirdir; dünyanın ve bulunduğumuz coğrafyanın yeniden şekilleneceği günlerin arifesindeyiz. Bu değişimi kaos ile savaştan, iyiye ve barışa evriltecek uluslararası dayanışma ve güç odaklarından ise yoksunuz. BM işlevsizleşmiş, 3-5 emperyalist devletin oyun alanına dönmüş durumda. NATO, ABD’nin güdümünde savaş aparatı görevini yürütmekte. Sadece Ukrayna ile Gazze ve Lübnan’da olup bitenlere bakmak yeterli. AB’de ise yükselen faşizmler birliği zorlamakta. Sosyalizmin gerilemesi ile zincirlerinden boşalan kapitalist sistemin sürdürülemezliği her alanda kendini gösteriyor.

Ülkemizde tüm bu olup bitenlerden payını alıyor, alacaktır. Bu uluslararası konjonktüre devasa sorunlarla yakalandık. Rekor enflasyon, çözülmemiş uluslararası sorunlar, sığınmacı sorunu, uluslararasılaşan Kürt sorunu, hukuk devletinden uzaklaşma, yoksulluk, geleceksizlik, vs.

Bölgemizde gelişecek olası gelişmeler iç sorunlarımızı da arttıracaktır. Ancak tüm sorunların üzerine mevcut “iktidar sorununu” koymalıyız. Akılcı, cesaretli ve doğru yönetimle çözülebilecek tüm bu sorunlar çözülmek bir yana, daha da derinleşiyor bu iktidarın devamı sürecinde. Tam burada muhalefetin birinci önceliğinin bu iktidarda kurtulmak olması gerektiğini, bunun içinde koşulsuz ve zamana bırakılmadan erken seçimin zorlanması gerektiğini vurgulamak isterim. Demokratik bir ülkede erken seçimi zorlayacak mekanizmaların işlemediği bir gerçek. Yalnızca yerel seçim sonuçları bile iktidarın erken seçim kararı almasını gerektirirdi. O zaman yapılması gereken, zorlayıcı diğer mekanizmaları işletmek ya da yeni yollar bulmak olmalı.  

Özetle tüm temel meselelerimizin özünde, bir iktidar/iktidarın değişmesi meselesi var. Peki niye böyle? Öncelikle iktidar tüm sorunların üzerine iktidarının devamını koymuş durumda. Bir ganimet ve çete ekonomisi kurulmuş durumda. Yargı, bürokrasi ve en önemlisi iktidardan beslenen sermaye de buna göre konum almış durumda. İktidarı oluşturan bu ağ basitçe tek adam rejimine indirgenemez. Tüm bu bileşenler olası bir iktidar değişikliğini varlık/yokluk meselesi olarak okuyor. Dolayısı ile temel meselelerin çözümünü de iktidarlarının devamına hizmet ettiği ölçüde önemsiyorlar. En azından öncelikleri bu.

Tüm bu tabloda son günlerde gündemde olan Kürt meselesi tartışmalarına bakacak olursak; bu iktidar Kürt meselesini çözemez. Ya da biraz iyimserlikle ancak iktidarını sürdürmek için bir kaldıraç olduğu ölçüde çözmeye çalışabilir. Bahçeli’nin şaşırtan Öcalan’ı meclise çağıran açıklamalarında açıkça bu formül dillendirildi. Bu durumda da siyasi önceliği “Erdoğan’dan kurtulmak” olan geniş bir kesimin çözüme ikna olması, çözümü içselleştirmesi sorun olacaktır. Ayrıca güncel ve pratik iç koşulların çözümü en az dayattığı bir dönemde geldi Bahçeli’nin çağrısı. O zaman akıllara ek olarak bir dış dinamik geliyor. Dışişleri Bakanı’nın “Suriye’deki Kürtlerin PKK’laştırılma çalışması son derece karşı olduğumuz bir konu. Oradaki insanların iyi niyeti varsa Türkiye’ye karşı ev ödevlerini biliyorlar. Türkiye’den, Irak’tan, İran’dan giden bütün PKK’lı kadroların gönderilip oradaki Suriyelilerin kalması gerekiyor ama bunlar ayrı konular, onlar da olmayacağını biliyorlar, başka bir konu olduğunu biliyorlar yani o başka bir mevzu ama dediğim gibi, bizim sınır ötesindeki Kürtlerle ilgili hassasiyetimiz her zaman var.” Nedir bu? ÖSO ile Esat’ın devrilmesinde iş birliği mi? Aynı şekilde SDG’den yapılan temas ve arabuluculuk olduğu açıklamaları da sürecin bir dış dinamik nedeniyle başlatılma ihtimalini gösteriyor. Dikkat ettiyseniz ben yalnızca birkaç belirsizlik ve spekülasyona değindim. İran ve İsrail’in, ABD ile ÇİN’in dahil olduğu nice spekülasyon uçuşuyor havada.

Haliyle bu kadar belirsizliğin olduğu iklim partileri ve aktörleri temkinli olmaya itiyor. Ancak çokça söylendiği üzere “macun tüpten çıkmış” gibi görünüyor. İktidarın gizli saklı ajandaları, olası kirli hesapları, şaşkınlığı bu gerçeği değiştirmiyor.  Ayrıca iktidarın sınırsız oportünizminin getirdiği konforla tüm söylenenleri unutup/unutturup “Beyaz Kitap” konseptine dönmesi de olası.

Peki muhalefet ne yapmalı? Benim görüşüm tartışmayı iktidar başlatmış olsa da bu, başta CHP olmak üzere muhalefete atılmış “gollük bir pasa” dönüşebilir, kadim bir sorunumuz çözülebilir. TUSAŞ saldırısı sonrası ara verilmiş görünen ve iktidara terk edilmiş görünen alana yeniden dönmeleri gerekir. İyi düşünülmüş, güncellenmiş bir devlet ve Kürt meselesi analizi şart. Bu sorun birkaç kişiye bırakılacak boyutta bir sorun değil. Ayrıca iktidardan ısrarla süreçte şeffaf olmasını talep etmek spekülasyonlara son verdirmek gerekli. Bu tutum en azından yurttaş nezdinde karşılık bulacaktır. İktidarın dayattığı ve çözümle ilgili olduğu anlaşılan “Kürtlerin Türkiye’ye karşı ev ödevleri” nedir? “Öcalan şunu istedi, devlet şunu kabul etmedi” gibi bazıları beyin yakan spekülasyonlara son verilmeli. Her ne kadar AKP ve MHP kadroları ve tabanı, en üst düzeyde yapılan açıklama ile kucaklarında buldukları bir tartışmanın şaşkınlığını yaşıyorlarsa da önceki süreçteki esneklikleri unutulmamalı. Ayrıca tüm topluma faturası ağır olan bir sorundan bahsediyoruz. Kalıcı olacak ve toplumun benimsediği bir çözüm seti ile ortaya çıkacak muhalefet, iktidarı çözüme de zorlayabilir. Bunun için tüm aktörleri “somutlaşmış çözüm önerilerini” kamuoyu ile paylaşmaya çağırmak yerinde olacaktır. Son olarak sürekli çalışacak bir “temas grubu” kurularak ilgili tüm aktörlerle görüşmeleri sağlanıp kamuoyu bilgilendirilmelidir. 

                                                                     /././

Ankara’nın Kıbrıs ayarı, Ali Kişmir davası -Gözde Bedeloğlu-

Basın Emekçileri Sendikası (BASIN-SEN) Başkanı Kıbrıslı gazeteci Ali Kişmir’in, yaklaşık dört yıl önce sosyal medyada yayımladığı yazı nedeniyle hakkında açılan davanın son duruşması 26 Kasım’da Lefkoşa Kaza Mahkemesi’nde görüldü. 10 yıla kadar hapis istemiyle yargılanan Kişmir’e, “KKTC Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’nın (GKK) manevi şahsiyetini tahkir ve tezyif ettiği” yani aşağıladığı ve değersiz gösterdiği suçlaması yöneltiliyor. Davanın Ağır Ceza Mahkemesi’ne sevk edilmesi durumunda Ali Kişmir’in tutuklu yargılanma ihtimali var. Gerçekleşirse, Kıbrıs basın tarihinde bir ilk olarak kayda geçecek. Ve maalesef Kıbrıs’ın kuzeyi öyle bir yer ki, Türkiye’de pişip de oraya düşmeyen dert neredeyse yok gibi. Kişmir’in savunmasını gönüllü olarak üstlenen Kıbrıs Türk Barolar Birliği Başkanı Hasan Esendağlı, düşünce, fikir, söz ve yazılardan dolayı insanların ceza davalarıyla soruşturulmasının, çağdışı ve baskıcı rejimlerin uygulaması olduğunu söyledi. Esendağlı, 6 Şubat’taki depremde Adıyaman İsias Otel’de hayatını kaybeden Mağusalı çocukların ailelerinin de avukatlığını yapıyor.

DAVAYA KONU OLAN YAZI

Gazeteci Ali Kişmir, davaya konu olan yazısında Türkiye’nin 2020 yılındaki KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimine açıktan müdahale ettiğini yazdı. Seçimden önce, dönemin T.C. Lefkoşa Büyükelçisi Ali Murat Başçeri, Kolordu Komutanı ve MİT yetkilileri ile bir grup Ulusal Birlik Partisi (UBP) milletvekili, adı ‘Beyaz Ev’ olarak geçen askeri gazinoda bir araya gelerek yemek yemişti. Ali Kişmir yazısında bu görüşmeyi eleştirmiş ve şöyle yazmıştı: “Ankara’nın, son olarak siyasetimize ayar vermek için bazı UBP’li vekilleri çağırdığı yerin adı ‘Beyaz Ev’ olabilir ancak siyasetimizi getirdiği konum açıkçası ‘Genel Ev’dir. Ankara adanın kuzeyindeki hakimiyetini kaybetmeyi, varlığının sorgulanmasını ve Kıbrıslı Türklerin kendi ayakları üzerinde durmasını istemiyor!” 14 Ağustos 2020 tarihinde gerçekleştirilen bu buluşma milletvekilleri tarafından da doğrulanmıştı. Yemeğe katılan UBP Milletvekilleri Faiz Sucuoğlu, Hasan Taçoy, Ünal Üstel, Sunat Atun, İzlem Gürçağ ve Resmiye Canaltay’dı. İddiaya göre UBP’li bu isimler Tatar’ın liderliğine karşı muhalif saftaydı ve ikna edilmeleri amaçlanmıştı. Bağımsız Cumhurbaşkanı adayı Mustafa Akıncı, vekillere “Karşınızda Türkiye devleti var. Türkiye, cumhurbaşkanı olarak kesinlikle Ersin Tatar’ı istiyor, Akıncı’yı istemiyor. Türkiye için bu bir beka sorunudur. Siz de Tatar’ın seçilmesi için uğraşacaksınız” denildiğini aktardı. Tatar lehine yapılan müdehaleyi eleştiren ve Kıbrıslı Türklerin iradesinin yok sayıldığını söyleyen Ali Kişmir, yazısında geçen ‘genel ev’ benzetmesi yüzünden yargılanıyor, zira seçime müdahaleyi reddeden biri yok. Dönemin gazino müdürü Yarbay Cengiz Doğan’ın şikâyetiyle başlayan süreçte Kişmir’e yapılan suçlama GKK’nin güvenirliğini sarstığı ve aşağıladığı iddiasından ibaret.

HİÇBİR ŞEY OLMASA BİLE BİR ŞEYLER OLDU

Avrupa Gazetesi yazarı Aziz Şah, gazeteci Ali Kişmir’e açılan dava ile Ankara’nın müdahalesinin mahkeme kayıtlarına girdiğini ancak eleştirinin asıl muhataplarının yazılanlara itiraz etmediğine dikkat çekti. Sahi, Türkiye’nin dünyaya egemen devlet olarak tanıttığı KKTC’de, seçim öncesi, kimsenin reddetmediği ve ‘katılımcı çeşitliliği’ ile dikkat çeken bu yemek nasıl mesele olmuyor, iştirak edenlere tek bir soru sorulmuyor da, bir eleştiri yazısındaki teşbihe 10 yıl hapislik isteniyor? Sonucu hoşa gitmediği için tekrarlanan İstanbul seçiminde ne demişti AKP’li Ali İhsan Yavuz? “Hiçbir şey olmasa bile bir şey oldu. O gün gerçekten İstanbul’da bir şeyler oldu.” Kıbrıs’ta da bir şeyler olduğu açıktı. Toplantı sonrası dönemin Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, T.C Büyükelçisi Ali Murat Başçeri ile görüşerek Beyaz Ev’deki komutan ve MİT görevlilerinin de katıldığı yemekten haberi olduğunu ve bu konudaki rahatsızlığını dile getirdi. Elçiden aldığı yanıt şu oldu: “Siz federasyon istiyorsunuz, Türklükle ilgili olarak da siz ayrı bir kimlik peşindesiniz, Kıbrıslı Türk kimliğinin peşindesiniz. Türkiye bütün kurumlarıyla burada değişim olmasını ister.” Akıncı’nın durumu Ankara’ya iletmek için yazdığı mektup, müdahale suçlamalarını reddeden elçilik tarafından kendisine iade edilmiş.

SEÇİLMİŞ SON BAŞKAN MUSTAFA AKINCI

Türkiye’nin, 2020 seçimlerine kadar KKTC siyasetine hiç müdahale etmediğini düşünmek, hele ki nüfus bilinmiyorken, çok zor ama Kişmir’in de yazısında belirttiği gibi ilk kez bu kadar aleni yapılıyordu. Aynı şekilde, AKP-MHP iktidarı tarafından yapılan açıklamalar da Mustafa Akıncı’ya karşı duyulan memnuniyetsizliği ortaya koyuyordu. AKP’li Bakan Mevlüt Çavuşoğlu, Akıncı’yla ilgili “Ben böylesine dürüst olmayan bir siyasetçiyle hiç çalışmadım” demişti. AKP’li Mehmet Metiner, katıldığı bir televizyon programında Akıncı’yı Rum ağzıyla konuşmakla itmam etti, “Kıbrıs’ta, Türkiye'nin egemenliğinden kurtulmak istiyoruz diyenlerin başını Akıncı çekiyor” ifadelerini kullandı. MHP lideri Devlet Bahçeli “Kıbrıs Türklüğü’nü Rum planlarına zincirleyip tutsak etmek maksadıyla elinden geleni ardına koymayan Mustafa Akıncı Türkiye’ye ve Türk milletine şükran duyması gerekirken sırtını dönmüş, yüzünü de zalimlere çevirmiştir. Bu ayıp ve ahlaksızlığın hiçbir vicdanda, hiçbir siyasi anlayışta yeri olamayacaktır. Mustafa Akıncı’nın işgal ettiği koltuğa layık olmadığı açıktır” diye konuşmuştu. Kamuoyu yoklamalarında ibre Akıncı’dan yana görünse de ikinci turda seçimin kazananı UBP adayı Ersin Tatar oldu. T.C. hükümetinin tüm desteğini arkasına alan Tatar ile adeta ‘lanetlenen’ Akıncı arasındaki oy farkı sadece 3 puandı. Mustafa Akıncı için bugün pek çok Kıbrıslı ‘seçilmiş son başkan’ ifadesini kullanıyor. Seçimden yaklaşık bir ay önce Euronews’e verdiği röportajda Akıncı, seçimlere dışarıdan müdahaleye dair ipuçları olduğunu söyledi: “15 Temmuz'da askeri kalkışma olduğunda Türkiye’de sivil yönetime desteğimizi ortaya koyduk; Türkiye'nin demokrasisine, sivil yönetimine, halkın kararına duyduğumuz saygı gereği bunu yaptık. Şimdi biz de Kıbrıs Türk demokrasisine, halkımızın kararına aynı saygıyı bekliyoruz” dedi. Ancak iş saygı boyutunu aşmıştı. Akıncı, sandığa günler kala aday olmaması için Türkiye makamlarınca tehdit edildiğini açıkladı.

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE MÜDAHALE RAPORU

Tatar’ın Cumhurbaşkanı seçilmesiyle ilgili dış basında yer alan haberlere ortak bir görüş hakimdi: “Erdoğan’ın desteklediği aday kazandı.” Ankara’nın gizli ve açık müdahalesi seçimden sonra da Kıbrıs’ın gündeminde kalmayı sürdürdü. 10 Haziran 2021’de bir grup akademisyen ve hukukçu tarafından hazırlanan; siyasetçi ve gazetecilerin belge ve tanıklıklarına dayanan Seçime Müdahale Raporu’ndaki dikkat çeken isimlerden biri Serdar Denktaş’tı. Seçime bağımsız aday olarak katılan Denktaş, adaylıktan çekilmesi için kendisine MİT tarafından baskı kurulduğunu, telefonlarının dinlendiğini ve resmi araçlarla takip edildiğini söyledi. Denktaş ayrıca pusula basımı ve sayımı konusunda ciddi kuşkuları olduğunu, Ankara tarafından adaya gönderilen ekibin 27 kişiden oluştuğunu ve sahada 400 kadar kişinin Tatar lehine çalıştığını iddia etti. Öyle görünüyor ki, KKTC’nin birinci Cumhurbaşkanı ve taksim fikrinin yılmaz savunucusu Rauf Denktaş’ın oğlu Serdar Denktaş bile milliyetçi muhafazakar Türkiye hükümetinin gözünde yeteri kadar vatanperver sayılmamış. Raporda tanıklığına başvurulan bir diğer isim Mustafa Akıncı’nın Özel Kalem Müdürü Cenk Gürçağ’dı. Ankara’dan gelen bir MİT ekibi tarafından görüşmeye çağrıldığını iddia eden Gürçağ, kendisine açıkça en yukardan gönderildiklerini, Türkiye’nin bekası için Akıncı’nın kazanmamasının sağlanacağını; adaylıktan çekilmesinin başta kendisi, ailesi ve yakın çalışanları için en hayırlısı olacağını söylediklerini aktardı. Bunların yanında, ‘sosyal destek yardımı’ adı altından, yaklaşık 10 bin kişiye 2 bin lira dağıtıldığı tespit edildi. Yakın Doğu Üniversitesi rektörü ve sahibi Suat Günsel’in çalışanlarını, Ersin Tatar lehine propaganda yapma ve oy verme yönünde zorladığı da rapora giren bilgiler arasındaydı.

KIBRIS’A DÜŞEN KAYYIM PAYI

KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Müdahale Raporu’nu hazırlayanların yalancı, iftiracı, Fetöcü ve dış güçlere hizmet eden marjinaller olduğunu söylemişti. Şimdi Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ‘kendisi’ için Lefkoşa’da yaptırdığı kaynak kurutan ‘yavru’ sarayın bitmesini bekliyor. Türkiye’de tek adam rejiminin ülkeyi yıkıma doğru sürüklediğini söylediği için AKP’li Fuat Oktay’ın hadsizlikle ve çapını aşan konuşmalar yapmakla suçladığı Mustafa Akıncı’ya göre ise ekonomik ve siyasal yozlaşmadan çıkış ancak evrensel hukuk, insan hakları ve demokratik ilkere saygılı bir politika izlenmesiyle mümkün olabilir. Kimin kimin yerine ve hangi nedenle tercih edildiği, gazetecilere baskının neden arttığı ortada. Kayyımcılıktan Kıbrıs da kendine düşen payı aldı.
 
2020 KKTC Cumhurbaşkanlığı Seçimi Hakkında Müdahale Raporu:

https://www.docdroid.net/IOY5qcA/2020-cumhurbaskanligi-secimlerine-mudahale-raporu-pdf
 
Raporu hazırlayanlar: Mine Yücel, Abdullah Korkmazhan, Orhan Erönen, Mine Atlı, Derya Beyatlı

                                                      /././

(BİRGÜN)

soL "KÖŞEBAŞI" + "GÜNDEM" -29 Kasım 2024-

Cihatçı çeteler Halep’in dış mahallelerinde, Suriye ve Rus savaş uçakları İdlib'i vurmaya başladı.

İdlib’deki cihatçı çetelerin Halep’e yönelik başlattığı saldırı devam ediyor. HTŞ militanlarının Halep’in dış mahallesi Yeni Halep’e girdiği görüntüler sosyal medyaya yansıdı.(https://haber.sol.org.tr/haber/cihatci-ceteler-halepin-dis-mahallelerinde-suriye-ve-rus-savas-ucaklari-idlibi-vurmaya)

                                                                ***

İsrail Suriye’yi tehdit etti, cihatçılar Halep’e saldırıya geçti: Suriye ordusu karşı taarruzda

Netanyahu’nun Esad’a tehdidinden bir gün sonra İdlib’deki cihatçılar Halep’e saldırıya geçti. Suriye ordusu Halep’in batısında mevzilerine sızmaya çalışan militanların öldürüldüğünü duyurdu.(https://haber.sol.org.tr/haber/israil-suriyeyi-tehdit-etti-cihatcilar-halepe-saldiriya-gecti-suriye-ordusu-karsi-taarruzda)

                                                                   ***

Cihatçılar Halep'te ilerliyor: Ankara saldırılara kılıf buldu, AKP'liler heyecanlandı

Ateşkes anlaşmasını ihlal eden cihatçılar Halep'e 10 kilometre daha yaklaştı. Saldırıları "sınırlı" bulan Türkiye, Suriye'yi suçlu çıkardı. Selefilerin taarruzu AKP'li kalemleri de heyecanlandırdı. Bakanlığın basın kuruluşlarına servis ettiği anlaşılan imzasız açıklamada, ilk saldırının Suriye ordusundan geldiği iddia edildi. Cihatçı grupların haftalardır askeri kapasitelerini açıkça artırmalarına değinmeyen metinde Suriye ordusunun sivilleri hedef aldığı öne sürüldü:(AKP'li kalemler cihatçıları sahiplendi: 'Ankara Halep'e yürüyor') Cihatçıların Halep saldırısı AKP'ye yakın kalemleri heyecanlandırdı.  Yeni Şafak yazarı İbrahim Karagül, çatışmanın tırmanındığı dakikalarda sosyal medya hesabından "Halep vatandır!" mesajını paylaştı.İktidara muhalif kesimleri sosyal medyadan hedef göstermesiyle bilinen gazeteci Taha Hüseyin Karagöz, El Kaide bağlantılı HTŞ'nin operasyonunu "Ankara Halep'e yürüyor" sözleriyle duyurdu.(https://haber.sol.org.tr/haber/cihatcilar-halepte-ilerliyor-ankara-saldirilara-kilif-buldu-akpliler-heyecanlandi-396443

                                                          ***

Eğitim bakanlığının ‘Türkiye Yüzyılı’nın Yüz Akı 100 Eseri’!-Rıfat Okçabol-

Bu kitaba göre, AKP’nin 22 yılda yaptığı ve borç ödemesi 30-35 yıl sürecek otoyollar, köprüler, tüneller gibi her şey 100 temel eserden biri oluyor. “Hello Türkiye” sloganının kullanılması bile...

Bu eser1 (!), bakanlığın Strateji Geliştirme Başkanlığı’nda çalışan üçü ‘Dr.’ unvanı sahibi 21 kişi tarafından hazırlanmış. Bakan Y. Tekin ‘Sunuş’ sayfasında, “Cumhuriyetimizin 100. yılında, ülkemizin bu zamana kadarki birikimlerini ve kazanımlarını milletimizin hafızasında tazelemek ve inancın başarıya dönüşme öyküsünün hatırasını yaşatmak amaçlanmaktadır” diyor. Ancak kitapta yalnız “Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN’ın öncülüğünde hayata geçirilen övünç kaynağı” dediği eserlere (!) yer veriliyor. Bakan devam edip kitabın, “… dünyada yankı uyandıran çalışmalarımızın görünürlüğünü artırmak, çocuklarımızın ufkunu genişletmek, onlara ilham vermek ve onları cesaretlendirmek üzere … başta öğrenci, öğretmen ve velilerimiz olmak üzere milletimizin bilgisine ve istifadesine sunulmuştur” diyor. 

Kitapta yer verilen ilk büyük eser (!), ‘15 Temmuz Demokrasi Müzesi’ oluyor. Kitapta bu müzeyle ilgili bir sayfalık yazı bile baştan aşağı AKP propagandası kokuyor. Örneğin bu sayfada, 2.733 yurttaşın yaralandığı ve 251 yurttaşın da öldüğü belirtilip “15 Temmuz 2016’daki hain darbe girişimi, Türk milletinin direnişi ile bertaraf edilmiştir” deniyor. Oysa bu darbeye direnen sivillerin olması, darbenin sivillerce önlendiği anlamına gelmiyor. Çünkü birkaç yüz kişiden oluşan polis kuvvetinin tankla tüfekle değil gaz, plastik mermi ve tazyikli su ile Taksim’deki binlerce Gezi Direnişçisini dağıtmış olması, silahlı güçler karşısında sivillerin darbeyi önleme şansı bulunmadığını kanıtlıyor. Darbenin ancak ve yalnız Türkiye Cumhuriyeti’ne sadık kalan güvenlik güçlerince önlendiğinin bilinmesi gerekiyor.  

Bu sayfada,“… müzede 15 Temmuz darbe girişiminin doğru anlaşılabilmesi için meş’um kalkışmanın faili olan paralel yapılanmanın, gayrimeşru ve sinsi faaliyetleri konusunda da ziyaretçiler bilgilendirilmektedir” deniyor. Ancak sekiz yıldır hâlâ darbenin asıl nedeni ve suçluları ortaya çıkarılmamıştır. Ayrıca bu darbe bahane edilerek yargı kararı olmadan görevlerinden uzaklaştırılan 100 binin üzerindeki mağdur, hâlâ görevlerine dönememişlerdir. Böylesine acılar ve belirsizlikler devam ederken bu konunun müze yapılması, öğrencilerin bu konuları öğrenmesinin istenmesi pek etik olmuyor. 

Müzeden camiye dönüştürülen Ayasofya bile temel eser olarak gösteriliyor. İlgili sayfanın başında “Ayasofya Camii, dünya mimarlık tarihinin günümüze kadar ayakta kalmış en önemli anıtları arasında yer alır. Yapı; mimarisi, ihtişamı, büyüklüğü ve işlevselliği ile mimari ve sanatsal açıdan dünya çapında bir üne sahiptir” deniyor. Bu sayfada 537 yılında kilise olarak yapılan Ayasofya’nın, 1453’te camiye, 1934’te müzeye ve 2020’de de yeniden camiye dönüştürüldüğü anlatılıyor. Sonra da camiye dönüştürülmesi Ayasofya’yı anıtlaştırmış gibi bir algı yaratılıp bu dönüşüm, nasıl oluyorsa AKP’nin temel eseri oluyor!

Bu kitaba göre, AKP’nin 22 yılda yaptığı ve borç ödemesi 30-35 yıl sürecek otoyollar, köprüler, tüneller gibi her şey 100 temel eserden biri oluyor. Koronavirüs salgını sırasında milyonlarca öğrencinin yararlanamadığı ‘Eğitim Bilişim Ağı’, çok eleştirilen ‘şehir hastaneleri’ ve ‘millet bahçeleri’, açılan bir petrol kuyusu, son yıllarda uygulanmaya başlanan ‘merkezi hekim randevu sistemi’ bile 100 temel eser içinde yer alıyor. İnşaatına 1993’te başlanan ve 2007’de hizmete açılan Bolu Tüneli de, 2020’de keşfedildiği açıklanan doğalgaz da temel eser sayılıyor. Öğrencilerin bilgisine sunulacak bu kitapta, ağır sınıf taarruz helikopteri gibi araçlar da temel eser olarak sunuluyor. 

Diğer devletler ile uluslararası kurum ve kuruluşlarla yapılan yazışmalarda “Turkey, Türkei ve Turquie” gibi sözcüklerin yerine “Türkiye” sözcüğünün kullanılması ile ilgili olarak başlatılan kampanya için “Hello Türkiye” sloganının kullanılması bile temel eser olarak sunuluyor. 1929 yılında çıkarılan 1416 sayılı yasayla başlatılmış olan bir uygulamaya AKP’nin eklediği “Yurt dışına lisansüstü öğrenim görmek üzere gönderilecek öğrencileri seçme ve yerleştirme (YLSY) programı” bile temel eser oluyor.

Bakanlık aklına gelen her şeyi eser olarak sunarken, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi/ Sarayı, her gün bütçeden milyonlarca lira yuttuğundan mı, inşası yasal açıdan sorunlu olduğundan mı nedir, nedense temel eser olmuyor.

Eğitim bakanının sunuş sayfasında “Dünyada yankı uyandıran çalışmalarımız” demesi kerameti kendinden menkul bir ifade oluyor. Kitabı okuyunca, kitapta yer alan eserlerin birçoğunun da kerameti kendinden menkul eserler olduğu görülüyor. 

Kerameti kendinden menkul nitelikteki ifade ve eserlerle dolu olan bu kitabın AKP’nin propagandası olması dışında bir değeri bulunmuyor. Bu kitabın ‘çocuklarımızın ufkunu genişletmek’ için hazırlanmış olması, AKP propagandasının- siyasetinin- okula girmesi anlamına gelip akla zarar bir durum yaratıyor. Hukuk devletlerinde bu tür siyasal içerikli kitaplar öğrencilerin bilgisine sunulmuyor. 

Eğitim bakanlığının yayınları, bakanlığın propaganda bakanlığına dönüşüp çağdaş eğitime yabancılaştığını, yayınları hazırlayan bürokratların da ya yandaş olduklarını ya da koşullar gereği bu nitelikte yayınlar hazırlama zorunda bırakıldıklarını gösteriyor. 

 

• 1.https://yuzuncuyilgalerisi.eba.gov.tr/temalistesi/turkiye-yuzyili-nin-y…

                                                                        /././

Fahrettin Koca'nın hastanesine kaçak otopark inşaatı: Mahalleli direniyor, belediye sessiz

Medipol Acıbadem'deki "kaçak" otopark inşaatına yeniden başladı. Mahalle sakinleri inşaata karşı direnişe geçerken, İBB ve Kadıköy Belediyesi ise sessizliğini koruyor.(https://haber.sol.org.tr/haber/fahrettin-kocanin-hastanesine-kacak-otopark-insaati-mahalleli-direniyor-belediye-sessiz)

                                                          ***

Koç emeğin tarihine göz dikti, belediye ikiletmedi: Hasköy'ün hafızasına komünistler sahip çıktı

İşçi sınıfı kültürüyle özdeşleşen Hasköy'de semtin adını taşıyan caddeye "Rahmi M. Koç" adı verildi. TKP İstanbul İl Örgütü, Hasköy Caddesi'nin tarihsel adını tekrar yerine astı. (https://haber.sol.org.tr/haber/koc-emegin-tarihine-goz-dikti-belediye-ikiletmedi-haskoyun-hafizasina-komunistler-sahip-cikti)

                                                                 ***

Erdoğan'a konuşması sırasında protesto: ‘Siyonistler faaliyetlerini limanlarımızda sürdürüyor’

İstanbul Kongre Merkezi’ndeki konuşması sırasında Erdoğan protesto edildi. Erdoğan’a “Siyonistler denizlerimizde, limanlarımızda” diye seslenen protestocu ağzı kapatılarak salondan çıkarıldı.(https://haber.sol.org.tr/haber/erdogana-konusmasi-sirasinda-protesto-siyonistler-faaliyetlerini-limanlarimizda-surduruyor)

                                                                     ***

'Efsane Kasım'da büyük sömürü: Artan iş yükü, uzun çalışma saatleri, baskı...

"Efsane Kasım"ın yükünü en fazla taşıyan meslek gruplarından biri bilişim emekçileri. "İndirim" bahanesiyle üç kişinin iş yükünün bir kişiye yüklendiğini söyleyen işçiler yaşadıkları baskıyı anlattı.(https://haber.sol.org.tr/haber/efsane-kasimda-buyuk-somuru-artan-yuku-uzun-calisma-saatleri-baski-396458)

                                                                ***

Prof. Topses: 'Düşünce ve ahlak sistemleri sınıfsal yapıdan bağımsız ele alınamaz' -Burak Efeyurtlu/soL-Söyleşi-

Materyalist sosyolojinin öncelikli amacının toplumsal yapıya bütünlüklü bir bakış açısıyla yaklaşmak olduğunu vurgulayan Topses, son kitabında sosyoloji biliminin temellerine eğiliyor.

Yordam Kitap'tan yayımlanan ''Gençlerle Baş Başa'' dizisinin son kitabı Gençlerle Baş Başa: Sosyoloji Ekim ayında Mehmet Devrim Topses imzasıyla çıktı.

"Gençlerle Baş Başa" dizisinin bu kitabı sosyolojinin temellerine, toplumların dünden bugüne gelişimine ve sosyologların farklı yaklaşımlarına eğilirken; sosyolojiye akademik veya mesleki olarak ilgi duyanların dışında Marksizme ve tarihsel materyalizme giriş yapmak isteyen herkes için bir başlangıç kitabı niteliğinde.

Çanakkale 18 Mart Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapan Prof. Dr. Mehmet Devrim Topses ile son çıkan kitabı üzerine soL okurları için konuştuk.

'Sosyoloji öğrencisi sınıf kavramını, sosyolojinin sınıfsal ve felsefi temellerini mutlaka öğrenmeli'

Gençlerle Baş Başa Sosyoloji adlı kitabınız geçtiğimiz ay Yordam Kitap'tan çıkarak okuyucularla buluştu. Dilerseniz sizin bu kitabı yazma amacınızı sorarak söyleşimize başlayalım. Bu kitabı yazma fikri nasıl ortaya çıktı, süreç nasıl ilerledi?

İki yıl kadar önce Yordam Yayınları'nın “Gençlerle Baş Başa” serisi ilgimi çekmişti. Özel olarak gençliğin ve genelde bütün Türkiye toplumunun gündeminde olması gereken konuları bu kitaplar son derece basit ve akıcı bir dille açıklıyorlardı. Biz de bu kaynağa sosyoloji başlığıyla katılmaya karar verdik. Çünkü bizim de sosyolojideki temel kavramları okuyucuya sağlıklı bir zeminde anlatabilmemiz gerekiyor.

Sosyoloji okuyan bir öğrenci sınıf kavramını, sosyolojinin sınıfsal ve felsefi temellerini mutlaka öğrenmelidir. Toplumun maddesini, yani somut gerçekliğini görebilmelidir. Başlıca yöntem konularına hâkim olabilmelidir. Bölüme başlamadan önce toplumsal bir soruna yönelik yaptığı açıklama tarzı ya da çözüm önerisi bölümden mezun olduğunda kesinlikle değişmeli, daha geniş bakış açılarına kavuşmalıdır. Yordam kitap, önerimi olumlu buldu ve destekledi. Çok güçlü bir editörlük desteği aldım. Kendilerine teşekkür ederim. “Gençlerle Baş Başa: Sosyoloji” elbette tek başına yeterli değil. Fakat başlangıç açısından son derece güvendiğimiz bir çalışma oldu. Sosyolojiye daha sağlam bir zeminde giriş yapma, gençlik ve sosyoloji arasındaki anlaşılmazlık engelini bir ölçüde gidermeyi amaçlıyor. 

                        Gençlerle Baş Başa: Sosyoloji Ekim ayında Yordam Kitap'tan çıktı.

'Post-modern sosyoloji kitle kavramını ve toplumsal kurtuluşu dışlıyor'

Bu kitaptan önce de farklı bir yayınevinden 'Gençler İçin Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm' başlığıyla bir kitabınız daha yayınlanmıştı. Hem o kitabınızda hem de son yayınlanan Gençlerle Baş Başa Sosyoloji adlı kitabınızda 'Marksizm emek yoluyla geçinen toplumsal kesimlerin ya da yeryüzünün ekonomik ve kültürel açıdan dezavantajlı bütün kitlelerin dünya görüşüdür' diyorsunuz. Buna ek olarak diyalektik ve tarihsel materyalist yöntemi mümkün olduğunca incelterek gençliğe aktarabilme çabası göze çarpıyor son kitabınızda. Marksist felsefe, diyalektik ve tarihsel materyalist yöntem bugünün gençliği için neden bu kadar önemli sizce? 

Sosyoloji, bütün sosyal bilimler gibi sınıfsaldır ve sınıfsal bir zeminde gelişmiştir. Toplumu anlama ve açıklama tarzlarımız sınıftan sınıfa değişebileceği gibi, ürettiğimiz çözümler de sınıfsal bir nitelik taşır.

İlk ortaya çıktığı andan başlayarak sosyoloji, kapitalist toplumun ürettiği somut eşitsizlikleri, tıpkı bir organizmanın farklı uzuvlarının eşitsizliği gibi doğal bir süreç olarak açıkladı. Burjuvazinin yönettiği kapitalist toplumu, dünya kapitalist sistemini destekledi, onayladı. 20.yüzyılda kapitalist ve sosyalist blok arasında yaşanan soğuk savaş sırasında kapitalist bloğun yanında yer aldı ve bu yönde çözümlemeler geliştirdi. Aslında genetik olarak belirlenmiş anti-komünist sosyolojiden söz ediyoruz. Sosyolojinin bu konumu günümüzde de farklı değil. Post-modern sosyoloji, kitle kavramını ve toplumsal kurtuluşu dışlıyor. Bilimi, toplumsal çözümleri yok sayıyor. Bu karmaşık ve çelişkili dünyada herkesin ancak kendisini kurtarabileceği bir bencilliği tartışmasız bir gerçekçilik olarak ileri sürüyor. 

Hepimiz sosyolojinin daha çok söz konusu hâkim yöntem anlayışını, yani işlevselciliği biliriz. Sosyoloji bölümlerinde öğrencilere çoğunlukla işlevselci sosyoloji anlatılıyor. Oysa günümüzün modern toplumunda emekçi sınıflar çok geniş bir çoğunluğu oluşturmaktadır. Benzer şekilde kadınlar kapitalizmin getirdiği ataerkil yapının en açık mağdurları arasında yer alıyor. İşte tarihsel-materyalizm bu kesimlerin toplumu çözümleme ve anlama yöntemidir. İşlevselci genel sosyolojiden kesin çizgilerle ayrılır. Bu yöntemi bilmezsek, klasik sosyolojinin ya da post-modernizmin her bakış açısını sanki bütün toplumun çıkarınaymış, hepimizin gerçekliğiymiş gibi algılarız. Dünyayı anlaşılmaz ve değiştirilemez bir gerçeklik gibi düşünmeye başlarız. Böyle bir kişilik ve böyle bir düşünme tarzı, kapitalist dünya sisteminin, dünyanın dengesini bozanların ve savaş baronlarının en çok yaymak istedikleri düşünme tarzıdır. Umutsuz, apolitik, ırkçılığa varan bir milliyetçilikle ya da dincilikle yoğrulmuş, yüzü geriye dönük kuşaklar istiyorlar. “Gençler için Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm” kitabındaki amacımız, emekçi sınıfların bilimsel çözümleme yöntemi olan tarihsel-materyalizmi açık ve anlaşılır bir dille yeni kuşaklara anlatmaya çalışmaktı. Bunun için daha çok “felsefeye giriş” ve “felsefe tarihi” dersleri için hazırladığımız notlardan faydalandık. 

'Düşünce ve ahlak sistemleri sınıfsal yapıdan bağımsız ele alınırsa genel çelişkiler de gözden uzaklaştırılmış olur'

Sosyolojide felsefi olarak idealist yöntem ile materyalist yöntem ayrımı önemli bir yer tutuyor kitabınızda. İdealist yöntemi izleyen sosyologlara Weber, Durkheim ve onun Türkiye'deki izleyicilerinden Ziya Gökalp gibi isimleri örnek veriyor bu yöntemin toplumu anlamada barındırdığını arızaları tespit ediyorsunuz. Sosyal bilimler alanında ve özel olarak sosyolojide idealist felsefe yaklaşımının barındırdığı yanlışlıklar neler? Materyalist yöntem bu alanlarda yapılan ve yapılacak çalışmalarda ne gibi farklar sağlıyor?

Materyalist sosyolojinin öncelikli amacı, toplumsal yapıya bütünlüklü bir bakış açısıyla yaklaşmaktır. Oysa saydığınız isimlerin birinci ortak özelliği sosyolojinin kurucuları olmalarıysa, ikinci özellikleri toplumu ya da insanlık tarihini ekonomik ve sınıfsal gerçekliklerinden bağımsız olarak bir düşünce, ideal ya da ruhsal bir sistemle açıklamalarıdır. Weber protestan ahlakını, Durkheim kolektif bilinci, Gökalp ise mefkûre kavramını öne çıkarmıştı. Fakat hiç birisinde burjuva toplumunun sınıfsal ve ekonomik çelişkileri konu edinilmez. Ahlak, düşünce ya da bilinç elbette toplumsal yapının genel doğrultusunu etkileyen, üstelik bazı durumlarda belirleyebilen, kendi içinde özerklik taşıyan değişkenlerdir. Ama böyle olsa bile, söz konusu değişkenler toplumsal-ekonomik-sınıfsal yapıyla karşılıklı bir ilişki içindedir ve bu ilişkisi içinde incelenmelidir. Bir toplumsal yapıda düşünce ve ahlak sistemleri sınıfsal-ekonomik yapıdan bağımsız biçimde ele alınırsa, kapitalist toplumun sınıfsal temeli, yönetici sınıflar ve bu toplumun genel çelişkileri de gözden uzaklaştırılmış olur. 

Örneğin Gökalp, ortak bir mefkûrenin toplumu birleştirebileceğini, çıkarları farklı toplum kesimlerini “bizlik” çatısı altında toparlayabileceğini söylemişti. Böylece konuya tıpkı Durkheim gibi yaklaştı. Materyalist sosyoloji ise somut gerçekliğe vurgu yapıyor. Toplumun “bizlik” bilincine ulaşması için, öncelikle toplumsal-ekonomik ve kültürel boyutlu keskin çelişkilerin aşılmasını, ekonomik ve toplumsal yapının “bizlik” bilincini destekleyebilecek ölçüde yeniden düzenlenmesini öneriyor. Gökalp’in ve diğer klasik sosyologların değinmediği nokta işte burası. Açık sömürü ilişkilerine dayalı, sınıfsal eşitsizliğin ve yabancılaşmanın her gün yeniden üretildiği, emek gücünün ve doğadaki her şeyin metalaştığı bir toplumda “bizlik” bilinci yaşayabilir mi? Günümüzün neoliberal toplumlarında sosyal politikalar devletin görevi olmaktan tümüyle çıkarıldı. Devletin kamucu sosyal politikalardan kesin biçimde sıyrıldığı, herkesin kendi başının çaresine baktığı bir toplumda “bizlik” bilinci gelişebilir mi?

Prof. Dr. Mehmet Devrim Topses Çanakkale'de çalışmalara başlayan Nâzım Hikmet Kültür Sanat Topluluğu'nun düzenlediği söyleşide okurlarıyla buluşacak. "Sosyoloji Gözünden Toplumsal Çürüme" başlığını taşıyan söyleşi yarın (30 Kasım Cumartesi) saat 14.00'te, Çanakkale Yalı Hanı'nda gerçekleşecek. 

'Kolektif emek ve birlikte üretmek gibi kavramlardan sosyalistler dışında bugün hiç kimse söz etmiyor'

Kitabınızda da bahsettiğiniz toplumsal çürüme kavramı son aylarda sürekli karşımıza çıkıyor. Kadına yönelik şiddet, cinayetler, gittikçe artış gösteren bireysel silahlanma, bağımlılıklar gibi birçok olay ve durum toplumsal çürüme başlığıyla açıklanırken bu kavramın toplumsal ve maddi temellerine inilmiyor. Siz bu kavrama nasıl yaklaşıyorsunuz?

Toplumsal çürümeyi doğrudan Marx’ın yabancılaşma kavramı üzerinden değerlendiriyorum. Yabancılaşma, kapitalizmin doğal olarak ürettiği ve yaşattığı bir kavramdır. Kapitalizmin gelişmesiyle birlikte emekçilerin üretim araçlarının kontrolünden uzaklaşmasıyla başladı. Katı mesleki işbölümü, emekçileri yaptıkları işin bütünlüğünden kopardığı gibi insanlar arasına da mesafeler koydu. Kolektif emek ve birlikte üretmek gibi kavramlardan sosyalistler dışında bugün hiç kimse söz etmiyor. Rekabet, kapitalizmin kutsal değeridir. Kapitalist toplumda insanlar başkalarıyla birlikte değil, başkalarına rağmen yaşamını kazanmaya çalışıyorlar. Koruyucu, gözeten, düzenleyen bir sosyal politika da olmayınca modern toplumda her birimiz, başkaları için öteki konumuna geliyoruz. Aynı zorlukları, yaşam kaygılarını paylaştığımız komşularımızı bile sanki bizden farklı, bir yolunu bulsa bize zarar verebilecek kimseler olarak görmeye başlıyoruz. Yolda, trafikte, site içinde gördüğümüz kavgaların temelinde böylesine somut gerçeklikler yer alıyor. Görüntüde selamlaşan fakat içerikte uzaklaşan insanlar oluyoruz. İnsanın kendisine ve diğer insanlara karşı yabancılaşmasının maddi altyapısı budur. 

'Suç, öncelikle insanın kendisinden ve toplumdan yabancılaşmasının bir sonucu'

Toplumsal çürüme olarak adlandırılan sorunlara dönük çözümler de bahsettiğiniz idealist yöntemle geliştirilmeye çalışılınca toplumda idam, hadım etme gibi cezalar tartışılmaya başlanıyor. Bu çürümenin panzehiri nerede? 

Adi suçlar karşısında cezanın bir yaptırım gücü olarak varlığını sürdürmesine karşı çıkmak mümkün değil. Caydırıcılığın sağlanması için bu suçlar hukuksal bir çerçeve içinde gerçek anlamıyla takip edilmelidir. Fakat suç, öncelikle insanın kendisinden ve toplumdan yabancılaşmasının bir sonucudur. Toplumsal gerçekliğin bir ürünüdür. İdealist ve işlevselci kuramların göz ardı ettiği nokta işte burasıdır.

İnsan merkezli, toplumcu ve halkçı bir eğitim sisteminin eksikliğinden ve bu eğitime ulaşmadaki fırsat eşitsizliklerinden başlayalım, toplum üyelerinin kendi yaşamlarını ve geleceklerini ne ölçüde güvende hissedebildikleriyle, yaşamlarının kontrolünü ne ölçüde kendi ellerinde tutabildikleriyle ilişkilidir. İşsizlik, yoksulluk, savaş ve karmaşa ortamında bir insandan ahlaki değerlerini korumasını beklemek, büyük bir binanın zorunlu kolonlarından birini ya da birkaçını eksik inşa etmek demektir. İkincisi, suç olgusu bir toplumda kurumsal ilişkilerin tıkanmasıyla ilgilidir. Örneğin eğitim yoluyla toplumsal konumunu yükseltemeyen bir genç, toplumun kabul etmediği başka yollarla, örneğin kumar, hırsızlık, kaçakçılık vb. sınıf atlayanları gördüğü zaman, o güne kadar alıştığı norm ve değer sistemleri onun gözünde geçerliliğini yitirecektir. Öyleyse öncelikle toplumun somut gerçekliği ile ilgili önlemlerin alınması gerekir. Mülkiyet ilişkilerini, üretim ve paylaşım ilişkilerini içine alan geniş kapsamlı değişikliklerden söz ediyorum. Toplumun maddesini ilgilendiren bu somut ilişki biçimlerine hiç dokunmadan, sadece öğütlerle ya da cezai yaptırımlar yoluyla toplumsal çürüme ya da suç olgusuyla başarılı biçimde mücadele etmek kalıcı ve etkili sonuçlar vermeyecektir.

'Halkın cemaatlere gösterdiği ilgi, din devletinden yana olmasından değil, dünya yaşamında kendisini korumak istemesinden kaynaklanır'

Türkiye'de yapılan sosyoloji çalışmalarında cumhuriyet ve laiklik tartışmaları da önemli bir yer tutuyor. Geçtiğimiz haftalarda da Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin'in laiklikle ilgili açıklamaları bu tartışmayı tekrar canlandırdı. Hatırlarsanız Bakan Yusuf Tekin eğitimdeki laiklik karşıtı uygulamaları eleştirenlere 'Size ters olabilir ama Batman'da, Erzurum'da vatandaşların değerlerine ters değil' sözleriyle yanıt vermiş ve Türkiye'de uygulanan laikliğin halkla uyumsuz olduğunu söylemişti. Cumhuriyet ve onun bu topraklardaki ilerletici uygulamaları özellikle liberal yazar ve akademisyenler tarafından da toplumun değerleriyle çatışma halindeymiş gibi gösteriliyor. Bahsedilen 'Anadolu kültürü' ile cumhuriyet ve laiklik kavramları birbirine bu kadar uzak mı sizce, yoksa araya kasıtlı bir duvar mı örülmeye çalışılıyor?

Laiklik, toplumsal ilişkilerin akılcı biçimde düzenlenmesini, bireylerin toplumsal ilişkiler sistemine dinsel kimlikleriyle değil, yalnızca yurttaş kimlikleriyle katılmaları anlamını taşır. Sadece bu açıdan bile insan merkezlidir ve en temel uygarlık ölçütüdür. Öncelikle halkın yararınadır. Laiklik, Türkiye toplumunun kültürel köklerine yabancı olmadığı gibi, Türkiye’de halk esas itibarıyla laikliktir. Günlük yaşamını, çalışma saatlerini, kişisel ilişkilerini dinsel kurallar merkezinde değil, öncelikle akılcı ihtiyaçları çerçevesinde düzenler. Halkın geleneğe daha bağlı gözükmesinin belirleyici nedeni din merkezli biçimde yaşamak istemesi değil, din ve geleneğin dışında kendisini koruyacak bir kurumsal ilişkinin olmamasıdır. Gerçekten sağlık, hukuk, siyaset, ekonomi ve eğitimin insanı değil, parayı ve gücü merkez aldığı bir toplumsal yapıda gelenek ve din halkın tek koruyucusu olarak kalır. Sosyal politikanın devletin en temel görevi olmaktan çıkartıldığı bir toplumda cemaatler, halkın içinde birer yardımlaşma örgütü olarak yaşamaya devam eder. Halkın cemaatlere gösterdiği ilgi, din devletinden yana olmasından değil, dünya yaşamında kendisini korumak istemesinden kaynaklanır. Kitabımızda bu noktalara değinmeye gayret ettik.

'Toplumsal olayları bütünden bağımsız biçimde değerlendirmek bir hasar'

Buradan biraz daha farklı bir konuya geçmek istiyorum. Kitabınızın bir bölümünde sosyoloji alanındaki Amerikan hegemonyasından bahsediyorsunuz. Toplumun güncel olaylara bakışında da emperyalizmin kültürel araçlarının etkisinin artışının sonuçlarını görebiliyoruz. Örneğin son dönemde Ortadoğu'da gittikçe şiddetlenerek kendisini gösteren İsrail saldırganlığına karşı bu saldırganlığın değil de Filistin direnişinin meşruiyetinin sorgulanır hale gelmesi buna en güncel örneklerden biri olabilir. Peki, emperyalizmin ve özel olarak Amerika’nın sosyal bilimlerde ve sosyolojide kurduğu hegemonya bu alanlarda ne gibi tahribatlara yol açtı?  

Türkiye sosyolojisinde Amerikan hegemonyasının güçlenmesinin nedeni, sosyolojinin kendine özel karakterinden kaynaklandığı gibi Türkiye’yi yöneten sınıfların sosyalizme karşı Amerika ve Batı bloğuna yaslanmalarının sonucuydu. Sonuç olarak toplumsal olayları, bütünden bağımsız biçimde değerlendirmek gibi bir hasar yarattı. Olayları parça parça ve somut nedensellik ilişkilerini ele almadan değerlendiriyoruz. Örneğin kadına şiddeti bir sorun olarak kabul ediyoruz ama bu konuyu ele alırken kadınların ekonomide istihdam oranlarının düşüklüğünü tartışmıyoruz. Siyasete katılımlarının neden bu kadar zayıf kaldığını ele almıyoruz. Ya da örneğin aracını yanlış yerlere park edenlere çok kızıyoruz ama şehirlerde yeterli park yeri olup olmadığıyla ya da şehir planlamasıyla ilgilenmiyoruz. Sermaye birikimi uğruna plansız araç üretimine ve satışına dayanan kapitalizmi pek sorun etmiyoruz. Bu yüzden bütünlüklü, somut, kalıcı çözümler üretemiyoruz. Amerikan sosyolojisinin bilincimizde yarattığı en açık sorun bunlar oldu. Böyle bir sosyoloji, olayları sadece betimler, fakat nedenselliğe inmediği için gerektiği gibi açıklayamaz. En önemlisi gerçekçi çözüm önerileri geliştiremez.

'Yurt sorunlarını kendine dert edinen bir akademisyen, bütünlüklü bir akademisyendir'

Türkiye'de de Marksist sosyoloji önemli bir birikime sahip. İlk kadın sosyoloğumuz Behice Boran ve 1979'te uğradığı silahlı saldırı sonucu kaybettiğimiz Cavit Orhan Tütengil ilk akla gelen isimlerden. Anadolu halkına, feodalizme, ulusal sorunlara dair materyalist yöntemle çok değerli sosyolojik çalışmalar yapan bu isimler sorunları ortaya koyarken çözüm yollarını aramaktan da geri durmamışlar. Tütengil, 'Az gelişmenin Sosyolojisi' kitabında da bu yaklaşımın önemini 'Aydın olmak; bir eğitim ve öğretimle birlikte, bir dünya görüşü olmak, bir yarın umudu taşımak ve idealleri olmak, kişisel çıkarlarını bir yana bırakarak yurt sorunlarını kendine dert edinmek, onlara çözüm yolları aramak özelliklerini gerekli kılmadadır' cümleleriyle vurguluyor. Bugün yapılan çalışmalara baktığınızda Türkiye'de yapılan çalışmalar bu birikimin hakkını veriyor mu?

Yurt sorunlarını kendine dert edinen bir akademisyen, bütünlüklü bir akademisyendir. Yurt sevgisi, bağımsızlık aşkı, halk için çalışmak sadece akademisyenlik için değil, öğretmenlik ve her meslek için ayrılmaz değerler olmalı. Fakat şöyle bir nokta var. Uygarlık tarihinde düşünce ve bilim üretimi, köleci dönemlerden kapitalizme kadar öncelikle varlıklı sınıfların finanse ettiği bir etkinlik olmuş. Üniversiteleri ve düşünce merkezlerini, boş zamanı olan, gücü elinde bulunduran sınıflar kurmuş, desteklemişler. Kuralları, çerçeveyi onlar koymuşlar. Bu nedenle yönetici sınıfların tekelinden bağımsız bir düşünce üretimi oldukça zayıf kalmış. Dolayısıyla öncelikle emekçi sınıflar ve halk yararına değil, içinde bulunulan ekonomik-toplumsal düzenin ihtiyaçları ve korunması doğrultusunda, halkı yatıştıran ve düzenle uyuma yönlendiren düşünceler üretilmiş. Felsefe tarihini ya da siyasal düşünce tarihini sınıfsal biçimde incelediğinizde bunu açık biçimde görebilirsiniz. Emekçi sınıfların düşünce üretimi finanse edecek ne güçleri ne de zamanları var. Böyle olunca felsefe, sosyal bilim ve düşünce tarihinde halkçı, eşitlikçi, adalet kavramını önceleyen örneklerle oldukça seyrek biçimde karşılaşıyoruz. Saydığınız isimler sosyal bilimlerdeki az sayıdaki istisnalar arasında gösterilebilir. Türkiye’de bugünkü birikim elbette bu gerçekten bağımsız değil. 

Son olarak; kitabınız sosyoloji alanına akademik ve mesleki olarak ilgi duyanların dışında Marksizme ve tarihsel materyalizme giriş yapmak isteyen herkes için güzel bir kaynak olmuş. Bu alanda derinleşmek, özellikle cumhuriyeti ve Türkiye'yi sınıfsal olarak daha iyi anlayabilmek için öğrencilerinize önerdiğiniz pek çok kitap var. Bunlardan okuyucularımıza da örnekler verebilir misiniz?

Yaşar Kemal’in “Teneke” romanını başlangıç olarak öneriyorum. Orhan Kemal’in “Bereketli Toprak Üzerinde” romanını bu dönemin sınıfsal-toplumsal çözümlemesi için tavsiye ediyorum. Sonrasında önerdiğim kitaplar ise şöyle: David McNally: Başka Bir Dünya Mümkün. Fatih Yaşlı: Gençlerle Baş Başa: Faşizm. William Pellz: Modern Avrupa Halkları Tarihi, Chris Harman: Halkların Dünya Tarihi, Neil Faulkner: Marksist Dünya Tarihi. Ayşe Buğra: Sınıftan Sınıfa. Fatmagül Berktay: Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın.

Mehmet Devrim Topses kimdir?

1977 yılında Ankara’da doğdu. 1999 yılında Sakarya Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nden mezun oldu. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi'nde Eğitimin Sosyal ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı'nda yüksek lisansını, Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde ise doktorasını tamamladı. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde 2016 yılında doçent, 2021 yılında profesör unvanı aldı. Lisans ve yüksek lisans programlarında Sosyolojiye Giriş, Eğitim Sosyolojisi, Sanayi Sosyolojisi, Edebiyat Sosyolojisi, Sosyal-Kültürel Antropoloji, Türkiye’de Modernleşme, Felsefeye Giriş, Felsefe Tarihi, Uygarlık Tarihi, Osmanlı Toplum Yapısı, Kent Sosyolojisi, Göç Sosyolojisi ve İnternet Sosyolojisi dersleri okuttu. Bugüne kadar yayımlanmış 11 kitabı bulunmaktadır.

                                                                               /././

Özelleşince güzelleşir mi?-Mesut Odman

Mümkün ve muhtemel bir emekçi iktidarında o sonuçların giderilmesi için çok yoğun bir emek ve maddi kaynak harcamak gerekecektir.

Öyle olmadığını hep birlikte gördük. Okuyup dinleyerek de anlayabiliyorduk, ama yaşamak başka oluyor. Genç yaşlı, çoluk çocuk, içinde olan dışarıdan bakan, herkes görüp anladı. En son, Çayırhan’ın maden işçileri, 2000 yılındaki özelleştirmeden beri yaşadıklarını 4 yıllık bir aradan sonra yeniden yaşamamak için direnişe geçtiler, Ankara’ya doğru yürüyorlar.

Bizdeki özelleştirme furyasının, pek çok başka kötülüğün de kaynağında yer alan 12 Eylül istibdat döneminde yoğun bir saldırı biçiminde başlayıp ilerlediğini söyleyebiliriz. Dünyada ise biraz daha eskilere, ulusal, uluslararası ve ulusötesi tekellerin egemen olmasının ve küreselleşmenin gelişmesinin etkilerine, ABD ve İngiltere’de 70’li yılların başlarına gitmek gerekiyor. Bu, İngiltere’de Margaret Thatcher adındaki liberal-muhafazakâr politikacının önce bakan sonra başbakan, Ronald Reagan adını taşıyan ikinci sınıf kovboy filmleri oyuncusunun ABD başkanı olduğu bir dönemdir. İktidara gelişlerinin arasındaki bir iki yıllık farkı ihmal ederek söylüyorum. İlk kez zamanın bir Sovyet yayınında saldırı amacıyla kullanılmış “Demir Leydi” yakıştırmasını pek beğenip yaygınlaşmasını desteklemiş olan Thatcher, yeni liberal görüşlerinin “Toplumsal diye bir şey yoktur; bireyler ve aileler vardır” cümlesiyle özetlenebildiği ve İngiltere tarihinin o zamana kadarki hem ilk kadın hem en uzun süreli başbakanı idi.

Aslında özelleştirme ideolojisinin temelinde, İskoçyalı Adam Smith’in 18. yüzyılın ikinci yarısındaki kitaplarında ileri sürdüğü düşünceler yer alır. O kitaplardaki ilginç düşüncelere örnek olarak, kişilerin elindeki arazilerden elde edilen ürün miktarının kamu arazileri ile karşılaştırılmasından söz ederken, “Filler serçelere göre daha kötü uçmaz” diyerek bu tür karşılaştırmaların saçmalığını göstermeye çalışmasından söz edilebilir. Filler hiç uçamaz demek istemiş besbelli; düşüncesinin doğruluğundan çok emin olmalı.

Aynı Adam Smith’e göre, insanlar için en önemli güdüleyici özçıkardır; insan, sadece ya da en çok kendi çıkarı varsa harekete geçer. Rekabet ise bu güdünün başkalarına zarar vermesini önler. İnsanlar kendi çıkarlarını sağlamak için birbirleriyle rekabet edebilecek durumda olurlarsa, kendi çıkarlarına başkalarının zarar vermesini önlerler ve böylece kendi çıkarının peşine düşerek rekabet eden her insan kendi özçıkarının zarar görmesini önleyeceği için kimsenin çıkarı zarar görmemiş olur. İşte bu sırada, büyücü değneğine benzer işlev gören ve Smith’in “görünmeyen el” adını verdiği bir şey devreye girerek kaynakları insanların isteklerine en uygun düşecek biçimde dağıtır.

Özelleştirmenin daha yakın zamanlarındaki bir ideoloğuna geçmeden önce, Smith’e nankörlük edilmediğini de ekleyelim. Bu ideolojinin dünya çapında savunulmasına ve yaygınlaştırılmasına bütün öteki kurumlaşmalardan daha etkili olan kuruluş, “Adam Smith Enstitüsü” adıyla ve hemen hemen Thatcher’ın başbakan olduğu sıralarda Londra’da kurulmuştu.

Özelleştirmenin daha yakın zamanlardaki ideologlarının başında sayılması gereken ise Avusturya asıllı bir İngiliz yurttaşı olan Friedrich August von Hayek. Çok uzun, 93 yıl yaşamış ve 1992’de ölmüş bu kişi, pek tutucu görüşleriyle tanınmış bir düşünür ve iktisatçı. ABD’nin Chicago Üniversitesi’nde, Milton Friedman adlı bir meslektaşı ile birlikte “neo-liberalizm” diye bilinen bir dinin vaazlarını veriyorlar. Vaazlarının birçok ülkede etkili olduğu kabul ediliyor. Bu etkinin ilk kez 1973’te Şili’deki kanlı Pinochet Cuntası eliyle uygulanıp denendikten sonra dünya ölçeğinde yayıldığına ilişkin yerinde bir inanış olduğu da eklenmeli.

Bu zat-ı muhterem ile bayan Thatcher arasında karşılıklı bir hayranlık ilişkisi olduğu yakınları tarafından dile getirilmiş zamanında. Kendisi, bütün liberaller gibi, bir özgürlük şampiyonu olarak biliniyor. Ancak, onunki, müdahaleden özgür olmayı kapsayan bir anlayış. Bu yüzden, onun özgürlük anlayışı, sözgelimi, sağlık ve eğitim hizmetlerinden yararlanmanızı değil, onları satın almanızı engelleyen kurallardan, çalıştırdığınız insanlara daha az ücret vermenizi engelleyen kurallardan kurtulma özgürlüğü anlamına geliyor. Hayek’in gözünde, özellikle ve sadece devlet değil, bütün toplumsal örgütlenmeler de böyle tanımlanmış bir “özgürlük” açısından, “şerrinden kutsal bireyin yasalarla korunması gereken” potansiyel kötülük kaynaklarıdır.

İşte böyle. Özelleştirme “guru”ları böyle söylüyorlardı.

Bütün o söylenenlerden ve izleyicilerinden çıkarılabilecek beklenti ve amaçlar ise, özelleştirme savunucularının diliyle, aşağı yukarı şöyle özetlenebiliyordu:

* Özelleştirmeler sonucunda, mikro ve makro düzeyde verimlilik/üretkenlik artışları ile ekonominin performansında yükselmeler ortaya çıkacaktı.

* Kamu tekellerinin ortadan kalkmasıyla rekabet ortamı doğacak, böylece piyasa fiyatlarının yönlendirdiği optimum kaynak tahsisi gerçekleşecekti.

* Kamu tekellerinin uyguladıkları vergi-fiyat sistemiyle tüketiciler aleyhine yarattıkları mali sömürü son bulacak, rekabet koşullarında oluşan fiyatlar tüketici lehine olacaktı.

* KİT açıklarının finanse edilmesinin doğurduğu enflasyonist baskı kalkacaktı.

* Açık finansmanına ayrılan transferler toplumsal refahı artırıcı alanlara yönlendirilebilecekti.

* Sermaye piyasası gelişecek, sermaye tabana yayılarak “halk kapitalizmi” gelişecek ve gelir bölüşümü eşitsizlikleri azalacaktı.

* Özellikle kamu açıkları bakımından büyük darboğazları olan ülkelerde, özelleştirme gelirleri bu açıkların kapatılmasında ya da azaltılmasında kullanılacaktı.

Onlarca yıldır yaşadıklarımızdan sonra gördüğümüz ise ortadadır. Bu beklenti ve aldatmacaların sonunda sanki yaşayanlar ve şu ya da bu ağırlıkta etkilenenler kendimiz değilmişçesine yapılabilecek bir değerlendirme ile, sıralananların birinde ikisinde birtakım düzelmelerin gerçekleşebildiği ileri sürülecek olursa, şöyle bir yanıt vermek mümkün: Hem onlardaki düzelme sanılanlar son derece sınırlı ve geçicidir, hem de bütün olarak bakıldığında  emekçilerin yanı sıra ülkemizin bugünü ve geleceği açısından yıkıcı sonuçlar ortaya çıkmıştır. İsteyen yukarıda sıralanan maddelerin her birinde nereden nereye geldiğimizi tek tek irdeleyebilir. Mümkün ve muhtemel bir emekçi iktidarında o sonuçların giderilmesi için çok yoğun bir emek ve maddi kaynak harcamak gerekecektir.

Buraya kadar epeyce sıkıntı verici kurulukta uzayıp giden bu yazıyı biraz rahatlatmak için bir şiirle bitirelim. Bu konularda fazlaca yazıp konuştuğum sıralarda, 1990’ların hemen başlarında yazmıştım; üç beş yıl sonra da yayımlandı.1 Onu aktarayım.

LİBERAL

devlet sütçülük yapmaz hanımlar beyler                                                                                    yapsa da iyisini yapamaz

üstelik çoluk çocuğun sütünü düşünmek ona düşmez
sonra araba da üretemez
üretse bile yürütemez
otel motel işletemez
işletse de geleni gideni rahat ettiremez
hatta hastaneydi okuldu
tren otobüs uçak vapur
bütün bunlarla da uğraşmasa iyi olur
hem beceremez hem yakışık almaz

ama devlet pek güzel adam döver
damdı bodrumdu sokaktı demez
ağız burun dağıtabilir
kırk türlüsünü bilir te’dip ve terbiyenin
gerekirse birer ikişer asar asilerini
huzur veren beyazlıklar içinde sallandırır
olmadı onlarcasını ölü ele geçirir
devletin yüceliğine yakışan da budur zaten

bırakınız assın
bırakınız kessin 

• 1.M. Odman, Sessiz Yürüyüş. Ankara: Öteki Yayınevi, 1995, s. 97.

                                                                           /././

Mali'ye ihracat: SİHA'lar Bayraktar'dan, mühimmatlar Roketsan'dan

Ayrılıkçılara yönelik saldırılarda Bayraktar TB2 kullanmasıyla gündeme gelen Mali'nin, şimdi de Bayraktar'dan Akıncı SİHA satın aldığı ortaya çıktı.(https://haber.sol.org.tr/haber/maliye-ihracat-sihalar-bayraktardan-muhimmatlar-roketsandan-396442)                      ***

(soL)