Birgün "KÖŞEBAŞI" + "GÜNDEM" -30 Kasım 2024-

 Abeceye harf eklemek…-Atilla Aşut-

Türk Dil Kurumu (TDK), 9-11 Eylül 2024 tarihleri arasında Azerbaycan’ın başkenti Bakû’de toplanan “Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu”nda, 34 harften oluşan “Ortak Türk Alfabesi” konusunda uzlaşmaya varıldığı duyuruldu.

Cumhurbaşkanlığı’na bağlı yeni TDK’nin konuya ilişkin açıklamasında, bu kararın “Türk halkları arasında karşılıklı anlayış ve işbirliğini teşvik ederken, onların dilsel mirasını koruyacağı” belirtildi ve ilgili tüm kurumlar, önerilen Ortak Alfabe’nin uygulanmasını desteklemeye çağrıldı.

TDK’nin bu kısa açıklaması, konuyla ilgili doyurucu bilgi içermiyor. Neden bu yola gidildiği, “Ortak Alfabe” ile neyin amaçlandığı, bu kararın nasıl ve ne zaman uygulanacağı bilinmiyor. Tek bildiğimiz, 29 harften oluşan ölçünlü Türk Abecesi’ne beş yeni harf (Ä, Ň, Ŭ, Q, X) ekleneceğidir.

Böylesine yaşamsal önem taşıyan bir konu, nedense birkaç satırlık protokol açıklamasıyla geçiştirilmiş. Bağımsız dilbilimcilerin abece değişikliğine ilişkin yaklaşımı da bilinmiyor. O yüzden de Türkçeye duyarlı okurlar, kaygılarını bizim aracılığımızla duyurmaya çalışıyor. Örneğin İzzet Levent Tanık adlı okurumuz şöyle yazmış:

“Sn. Attila Aşut,

Köşeyazılarınızı okuyarak çok yararlandığımı belirtmeliyim. Son günlerde konu edilen alfabeye beş harf eklenerek otuz dört harfli yeni bir alfabe oluşturulması ile ilgili düşüncelerinizi paylaşırsanız sevinirim. Gerek yazma ve gerek konuşma dili üzerinde ne gibi etkileri olur, çok merak ediyorum. Saygılarımla.”
Ali Haydar Ceylan’ın iletisi de şöyle: “Hocam, Türki Cumhuriyetlerin üzerinde anlaştığı yeni harflerle ilgili görüşünüzü okumak isteriz. Örneğin ‘w’ sesinin ne işimize yarayacağını bizler, öğretmen arkadaşlar anlayamadık.”

***

Türk Abecesi’ne eklenecek yeni harfler, geniş bir coğrafyaya yayılan Türk dillerindeki farklı fonemleri (sesbirimlerini) temsil ediyormuş. Bunlar eklenince, Türk kökenli topluluklar arasında ortak abece oluşacakmış…

Türkçenin kendini ifade sorunu yoktur. 1928 yılında Harf Devrimi’yle kabul edilen Latin tabanlı 29 harf, gereksinim duyduğumuz her sesi karşılamaktadır. Bize göre Türk Abecesi’ne yeni harfler ekleme çabası, kimi çevrelerin ideolojik zorlamalarıyla ilgilidir. Kaldı ki TDK’nin 1983 sonrasındaki yöneticileri arasında da bu konuda görüş birliği olmadığı anlaşılıyor. Bugünkü Türk Dil Kurumu’nun Başkanı Prof. Dr. Osman Mert, Türk Abecesi’ne yeni harfler eklenmesini desteklerken, 2003 yılında aynı kurumun başında bulunan Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın bakın ne diyordu:

“Arap kökenli alfabe 1928’e kadar kullanıldı ve bu alfabe Türkçeyi tatmin etmedi. Türkiye’nin bir harf devrimine ihtiyacı vardı. Günümüzde, Türk alfabesine yeni harflerin eklenmesi gayreti ile işyeri tabelalarındaki yabancı isim özentisi çok tehlikeli boyutlara geldi.’’

Prof. Dr. Akalın, TDK Başkanı iken, “Yanlış uygulamaların 1353 Sayılı Harf Devrimi Kanunu’na aykırı olduğunu” belirterek, tüm halkı ve sivil toplum kuruluşlarını Türk alfabesine ve Türkçeye sahip çıkmaya çağırmıştı.

Türk Dil Kurumu Üyesi Prof. Dr. Recep Toparlı da bu girişimlere karşı çıkanlar arasındaydı. O da şöyle diyordu:

‘’Arap alfabesi, dile uyum açısından Türkçe ile hiçbir zaman uyuşmamıştır. Yapılan harf inkılabı ile Türkçe gerçek kimliğine kavuşmuştur. Ama üzülerek ifade etmeliyim ki şu an, Türkçemizi büyük kayıplara uğratacak bazı yanlışlıklar yapılmaktadır. Alfabemize kişilerin duygu ve düşünceleri paralelinde sokulmak istenen yanlışlar ihanet ile eşdeğerdir. Türkçe alfabemize bazı yabancı harfler sokma gayreti üzücüdür.’’ (Kaynak: Milliyet, 24 Ağustos 2003)

***

Bilindiği gibi, TDK artık bağımsız bir yapı değil, Saray’ın buyruğuna göre tutum alan bir devlet dairesidir. Kurum yöneticileri, siyasal iktidar ne derse ona uymak zorundalar. O yüzden yeni TDK’nin Türkçeye yaklaşımı bilim çevrelerinde sürekli tartışılıyor.

Türkçeyle ilgili konular gündeme geldiğinde, doğal olarak yüzümüzü bir başka kuruma çeviriyoruz: Dil Derneği… Bu dernek, 1987 yılında, aralarında eski TDK yönetici ve uzmanlarının da bulunduğu ilerici aydınlar tarafından kuruldu. Derneğin temel amacı, “Türkçenin özleşmesini, bütün bilim, teknik, sanat kavramlarını karşılayacak yolda gelişmesini devrimci bir anlayışla ve bilimsel yöntemleri uygulayarak sağlamaya çalışmak"tır.

TDK’ye karşı devrimci bir seçenek olarak kurulan bu dernekten, abeceye beş yeni harf eklenmesi ve “ortak alfabe” konusunda aydınlatıcı bir açıklama bekledi yazın dünyası. Ama Dil Derneği, gündemde böyle bir konu yokmuş gibi sessiz kalmayı yeğledi. Oysa bu derneğin varlık nedeni, Dil Devrimi’ne aykırı uygulamalar karşısında halkı uyarmak ve doğru yolu göstermek olmalıdır.

Şunu da belirtmeden geçmeyelim: Harf ve Dil devrimlerini gerçekleştirmiş CHP’den de “ortak alfabe” konusunda bir görüş açıklanmadı. CHP zaten kültür-sanat konularına hayli uzak bir parti görünümünde. Ana muhalefet partisinin kültür siyasası ülke gündeminde ağırlıklı biçimde yer almıyor. CHP’nin “Gölge Kültür Bakanı” var mı, kamuoyu onu da bilmiyor! Merak edip araştırdım. Partinin görevlendirdiği böyle biri varmış ve adı da Koza Yardımcı imiş. İnanın, ne adını ne kültür-sanat alanındaki bir çalışmasını duydum bugüne değin!

“Tek adam rejimi”nin ülkenin boğazını iyice sıkmaya başladığı bugünlerde, tüm ilerici kurum ve kuruluşlarımızın üzerlerindeki ölü toprağını atarak hızla silkinmeleri gerekiyor!

                                                                  /././

Ekonomik büyüme durdu -Hayri Kozanoğlu-

Teknik olarak resesyona giren Türkiye ekonomisi, üçüncü çeyrekte yüzde 0,2 küçüldü. Sanayide daralma derinleşirken, bireysel borçlanma ve tüketim hız kesti. Dolar bazındaki artış ise aldatıcı bir tablo sunuyor.

Ekonomide durgunluk belirtileri netleşmeye başladı. Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2024’ün üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 2,1 artarken, asıl kritik gösterge, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,2 azaldı. Birinci çeyrek büyümesi yüzde 2,4’lük büyümeden yüzde 1,4’e, ikinci çeyrek büyümesi de yüzde 0,1’lik büyümeden yüzde 0,2’lik daralmaya revize edildi. Böylelikle iki çeyrek art arda  küçülmeyle teknik anlamda resesyona girilmiş oldu. 2024 yılının Orta Vadeli Plan’ında (OVP) öngörülen yüzde 3,5’lik oranın çok altında, düşük bir büyüme temposuyla kapatılması olasılığı yüksek görünüyor.

İNŞAAT VE FİNANS ÇEKİŞLİ TALEP

Büyümenin sektörel kırılımlarına baktığımızda, deprem bölgesinde devam eden imar faaliyetlerinin de etkisiyle yüzde 9,2’lik bir performans sergileyen inşaat ve yüzde 6,2 genişleyen finans çekişli bir tabloyla karşılaşıyoruz. Büyümenin geçmiş dönemlerdeki motoru hizmetlerde ise yüzde 1,4’lük sınırlı bir artış var. Buna karşın kilit kabul edilen sanayi sektöründe yüzde 2,2’lik bir daralmayla karşılaşıyoruz. Zaten aylık sanayi üretim göstergeleri Haziran-Temmuz-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı aylarına göre sırasıyla yüzde 5,0, yüzde 3,9 ve yüzde 5,2 düşüş sergilemişti. Yılın 3’üncü çeyreğinde tek yüz güldüren veri, tarım üretiminin yüzde 4,6 artışı görünüyor. Ancak, madem tarım üretimi böyle bir artış ivmesi gösteriyor, o zaman taze meyve-sebze, et-tavuk enflasyonu niye bu ölçüde yükseliyor sorusu açıklama bekliyor.

YÜZDE 2,1 BÜYÜMENİN KAYNAKLARI

Önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2,1’lik büyümenin kaynaklarını irdelediğimizde ise, özel tüketim harcamalarının ve net ihracatın yüzde 2,1 ve yüzde 2,2 katkı sağlaması göze çarpıyor. Özellikle ithalattaki düşüş dikkat çekiyor. Buna karşın kamu harcamaları yüzde 0,1 ve özellikle makine teçhizat yatırımlarının daralması nedeniyle yatırım harcamaları yüzde 0,2 oranında büyümeyi aşağı çekiyor. Talebin bir kısmının da üretim yerine stoklardan karşılandığı görülüyor. Bunu da yüksek faizler nedeniyle çalışma sermayesi ihtiyacının artışı ile açıklamak mümkün.

DOLAR BAZINDA ZENGİNLEŞME ALDATICI

GSYH üçüncü çeyrekte dolar bazında 358 milyar dolara yükseldi. Bu sayede ekonomi yıllık bazda 1.260 milyar dolara ulaştı. Bu rakamı iktidar çevrelerinin bir öğünme malzemesi olarak tepe tepe kullanacağını tahmin etmek hiç de zor değil. Halbuki söz konusu istatistik, halkın refah düzeyinin yükselmesinin bir yansıması değil. Sadece, TL’nin yabancı paralar karşısında reel anlamda değer kazanması sonucu ortaya çıkan yanıltıcı bir görüntü. Olası bir kur hareketinin hemen bu pembe tabloyu değiştireceğini, 2018, 2021 ve daha önceki deneyimlerimiz sayesinde görebiliyoruz.

BORÇLANARAK HARCAMA HIZ KESTİ

Ağustos sonunda, yıllık bazda bireysel kredi kullanımı yüzde 26, kredi kartı harcamaları yüzde 68 dolaylarında artmıştı. 15 Kasım itibarıyla bu oranlar yüzde 30 ve yüzde 66 idi. Tüketici enflasyonuyla karşılaştırıldığında borçlanarak harcama yapmanın ivme kaybettiği, önümüzdeki aylarda da talebi, dolayısıyla büyümeyi hareketlendiremeyeceği tahmin edilebiliyor. Aksine, 100 milyar liraya dayanan bireylerin takipteki alacaklarının baş ağrıtacağı anlaşılıyor.

EMEĞİN PASTADAKİ PAYI DÜŞÜŞTE

İşgücü ödemelerinin katma değer içerisindeki payı bir önceki çeyreğe göre yüzde 40,4’ten yüzde 36,4’e geriledi. Bunun temel nedeni, asgari ücrete temmuz ayında zam yapılmaması, asgari ücretlilerin satın alma gücünün gerilemesi. Buradan hareketle işgücünün katma değerden aldığı payın 2024’ün son çeyreğinde daha da gerileyeceğini tahmin edebiliriz.

DURGUNLUK DERİNLEŞECEK

Sonuç olarak henüz enflasyon içinde durgunluk, “stagflasyondan” söz edemesek de bu yönde belirtilerin arttığını söyleyebiliriz. Reel sektörün 12 ay sonrası enflasyon beklentisi yüzde 47,8, bireylerin ise yüzde 64,1. Buna karşın Enflasyon Raporu’nun 2025 enflasyon tahmini yüzde 21. Aradaki bu yüksek fark, hâlâ talebi öne çekme eğilimini besliyor. Zamanla bu farkın azalması, bireylerin ve küçük işletmelerin borç limitlerine dayanması; Türkiye’nin en önemli ihracat kapısı AB’deki ekonomik durgunluk da göz önüne alınırsa, önümüzdeki çeyreklerde ekonomik  büyümenin sert bir frenle karşılaşma riskini artırıyor.

                                                                  /././

DEM seçmeninde duygusal kırılma -İbrahim Varlı-

Rejimin, Bahçeli üzerinden servis ettiği “çözüm” açılımının Diyarbakır üzerinde yarattığı etki gözle görünür durumda. Kayyum atamaları, milletvekillerinin hapsedilmesi, partilere kapatma davalarının açılması seçmen üzerinde duygusal kırılmalar yaratmış.

Rejimin gün geçtikçe artan baskıları, kayyum darbeleri, Bahçeli üzerinden servis edilen ne idüğü belirsiz “çözüm” tartışmalarının gölgesinde Diyarbakır’dayız.

Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi (DBB) eşbaşkanları Serra Bucak ve Doğan Hatun, DEM Yerel Yönetimler Eşsözcüleri Canan Kebenç Özkan ve Mehmet Rüştü Tiryaki’nin katıldığı medya buluşmasının ana konusu kayyumların yol açtığı tahribat ve buna karşı yerel yönetimlerin yaklaşımları.

DİYARBAKIR SEMASINDA AĞIR BULUTLAR

Bu bir yerel yönetim buluşması olsa da siyasetin merkezinde yaşanan yoğun trafiğin etkisi kendisini her alanda olduğu gibi burada da hissettiriyor. Bir yanda rejimin kayyum politikası, diğer tarafta da ne olduğu belirsiz “çözüm” tartışmalarının kavurucu gölgesi altında altında yerel yöneticilerin kendi asli işlerine odaklanması haliyle zorlaşıyor.

2016’dan bu yana sekiz yıl boyunca kayyum tarafından yönetilen Diyarbakır Belediyesi’nin ve diğer muhalefet belediyelerinin üstünde “kayyum darbesi” demoklesin kılıcı gibi sallanıyor. “Bir sabah kayyum atanır mı” haleti ruhiyesi içinde gündelik işlere odaklanmak meşakkatli olsa da, inadına çalışmaya, üretmeye, yönetmeye kararlı bir irade var. Saray rejiminin yarattığı bu iklim her yere sirayet etmiş durumda.

SİYASETLE YATIP KALKAN KADİM KENT

Diyarbakır politik bir kent, bunu adım attığınız andan itibaren solumak mümkün. Kürt sorununun yakıcılığı kentin her bir sokağına, bireyine sinmiş durumda. En ufak bir açıklamanın, söylemin, atılan veya atılmaya çalışılan adımın kente yansıması yoğun oluyor.

Rejimin, Bahçeli üzerinden servis ettiği “çözüm” açılımı da haliyle kent üzerinde derin bir etki yaratmış. Bahçeli’nin açıklamalarına kuşkulu-mesafeli bir yaklaşım var, Erdoğan’ın oynamak istediği oyunun farkındalar. Ancak yine de Kürt sorununun yeniden gündeme gelmesinden, siyasetin merkezinde oturmasından memnunlar.

Kayyum atamaları, milletvekillerinin hapsedilmesi, partilere kapatma davalarının açılması seçmen üzerinde duygusal kırılmalar yaratmış. Mardin’den Batman’a, Dersim’den Esenyurt’a kayyum atanan kentleri dolaştığını kaydeden Yerel Yönetimlerden Sorumlu Eşbaşkanlardan Tiryaki yaşanan “duygusal kırılmayı” şu şekilde aktarıyor:

“Kayyum atanan kentlerde ve diğer yerlerde karşılaştığımız seçmen bize şunu soruyor, şu sitemde bulunuyor; Parti açıyor kapatılıyor, vekil seçiyoruz cezalandırılıyor, belediyeyi kazanıyoruz kayyumlarla gasp ediliyor. Madem irademiz her seferinde çalınıyor, gaspediliyor, cezalandırılıyor niye hala Meclis’te bulunuyorsunuz, neden hala belediyelerde kalıyorsunuz. Meclis’ten çekilin, belediyelerden çekilin, irademiz yok sayılıyor o halde Meclis’te, belediyelerde olmamızın bir manası yok.”

Kürt seçmende, DEM Parti seçmeninde bu hissiyat son dönemlerde oluşmuş. Tiryaki 10 yıl önce seçmende bambaşka bir ruh halinin olduğunu, seçmenin umutlu ve pozitif olduğunu kaydediyor. 2015’teki seçim mitingine bombalı saldırı yapılmasına rağmen seçmenlerin yaralı halde dahi oy kullanmaya gittiğini vurgulayan Tiryaki, şimdi o ruh halinin sönümlendiğini, seçmen iradesinin yok sayıldığı yerde mevcut siyasete de inancın azaldığını söylüyor.

NEDEN ÇEKİLMİYORLAR!

Tiryaki seçmenden gelen sitem, çağrı ve talebe dair parti olarak ne düşündüklerini de şöyle özetliyor: “Biz Meclis’e de Belediyelere de kolay gelmedik. Uzun, zorlu bir mücadele ve ödenen ağır bedeller sonrasında buralara gelindi. Öyle kolay vazgeçmeyeceğiz, bırakıp gidemeyiz. Her şeye rağmen buralarda olacağız, terk etmeyeceğiz bu mecraları. İnadına mücadelemizi buralarda sürdüreceğiz. Demokratik zeminde her türlü mücadelemizi vereceğiz.”

                                                                 /././

Bilince zorla müdahale: Ne amaçlanıyor?-Önder KULAK/Kurtul GÜLENÇ-

Bir yüzyıldan fazla bir süredir, insan bilincine dışarıdan müdahale etme konusunda kapsamlı araştırmalar yapılıyor. Biyomühendislik çalışmaları popüler olsalar da henüz emekleme aşamasındalar. Buna karşılık, nörofarmakolojik araştırmalar çok daha köklü bir birikime sahip.

Bir süredir Hamide Zekeriya İtil Vakfı (HZİ) etrafında sürdürülen tartışmalar aslında ne Türkiye’de ne de dünyada yeni. Dışarıdan fiziksel bir müdahaleyle bireyin bilinç içeriminin iradesine rağmen bir başkası tarafından kontrol edilebilmesi on yıllardır burjuva iktidarların hayali.

DIŞARIDAN MÜDAHALE

Toplumsal manipülasyon biçimleri üzerinden bireyin bilincine sızmak, bilincini şekillendirmek ve böylece onu yanılsama örüntüleri arasına itmek, nihayetinde kırılgan bir çaba. Maddi yaşamın üretiminden toplumsal bilinç biçimlerine katılımına değin, bireyin yaşam pratiğiyle uyumlu olmayan fikirler, toplumdaki varoluşuna yabancı bir mahiyet taşıdıklarından ki, her zaman sönümlenmeye açık. Dolayısıyla bu çaba, işleyen manipülasyonda süreklilik, bireyin kendi özbilincini üretmesine müsaade etmeme ve onu bu üretimin imkanlarından yoksunlaştırma gibi birtakım elverişli koşullara ihtiyaç duyar. Bütün bunları sağlamak da yine mutlak bir hakimiyet için yeterli değil. Öyle ki, antikapitalist fikirlere sahip azımsanmayacak bir toplam mevcut.

Eğer beynin kimyasal ve fizyolojik yapısına müdahaleyle bilinç içerimlerini değiştirme olanağı olsaydı, düzenin korunması belki daha az meşakkatli olabilirdi. Kolayca bilinçteki içeriklere erişebilmek, istenen içerikleri eklerken istenmeyen içerikleri çıkarmak ve ihtiyaç halinde bilinci nispeten işlevsizleştirmek mümkün olurdu.

Bir yüzyıldan fazla bir süredir, insan bilincine dışarıdan müdahale etme konusunda kapsamlı araştırmalar yapılıyor. Bugünlerde çeşitli biyomühendislik çalışmaları popüler olsalar da henüz emekleme aşamasındalar. Buna karşılık, tarihi yirminci yüzyılın ortalarına kadar uzanan nörofarmakolojik araştırmalar çok daha köklü bir birikime sahip.

Nörofarmakolojik araştırmaların başlıca amacı, psikoaktif maddeler sayesinde verili bilinç içerimini bozmak ve telkinler aracılığıyla bilinci istenen formda yeniden şekillendirmektir. Tarihsel örneklere bakıldığında, düzeni tehdit ettiği düşünülen siyasi yapılara mensup kimselerin burada öncelikli hedefler olduğu söylenebilir. Bu kişilerin kendilerine yönelen fiziksel ve bilişsel saldırılar karşısında dirençli olmaları beklenir. Dolayısıyla esaret altında olsalar dahi söz konusu bireylerden hassas bilgiler almak, aidiyetlerini terk etmelerini ve karşı saflara geçmelerini sağlamak pek olağan bir durum değil. Bunu değiştirmek üzere, ABD ve müttefiki iktidarların on yıllardır psikoaktif maddeleri birer saldırı ve işkence aracı olarak kullandığına dair pek çok veri ve kanıt var.

DİSTOPYALARIN GÖLGESİ

Gelecekte bahsi geçen nörofarmakolojik araştırmaların daha ileri sonuçlar elde etmesi şaşırtıcı olmaz. Peki belirli bir eşiğin ardından, söz konusu kimyasalların örneğin ilk olarak mahkumlarda ve savaş esirlerinde, daha sonra tüm toplum nezdinde kullanılması olağanlaştırılmaya çalışılabilir mi? Bunun yanıtı aslında gelecekten ziyade geçmişte saklı. Zira bugünün burjuva iktidarları geçmişin birikimleri üzerinde otururlar. Örneğin toplumda önce kapalı bir yapıyı temsil eden toplama kampları, zamanla dışa açılmış ve pratikleri tüm toplumsal ilişkilere sirayet etmiştir. Bu etki artık şu ya da bu ölçüde verili ilişkilerin bir parçası. Geçmiş örnekler takip edilerek, bilhassa zor kullanımında belirli bir süreklilik zinciri olduğu belirtilebilir. Bugün insanların sabah kalktıklarında psikoaktif içerikli ilaçlar almalarının önerildiği, hatta zorunlu tutulduğu bir gelecek tasavvuru şu an bir distopya konusu olarak anılabilir ancak böylesi bir koşul olağanlaştırıldığı ölçüde hapishanelerden tüm topluma doğru açılması sadece bir adım uzaklıkta olacaktır. Neticede kurucu iktidar nezdinde temel olan, hakimiyetin en meşakkatsiz şekilde korunmasıdır.

Güncel kapitalizm giderek derinleşen yapısal sorunlarıyla her geçen gün işlerliğini yitiriyor. Bu sorunların tetiklediği süreğen kriz ortamında, iktidarların hoşnutsuz kalabalıkları ikna edemedikleri ve kendilerini tehdit altında hissettikleri durumlarda, doğrudan bedeni hedef alan katıksız bir şiddet alanına tekrar yönelmeleri beklenebilir. İnsan bilincine zorla müdahale de olanaklılığına bağlı olarak, zamanla merkezi bir önem kazanabilir. Kaldı ki kapitalizmin yerini gelecekte toplumsal mülkiyet temelinde bir toplum almayacaksa, bir distopyaya varmak kaçınılmaz. Ekranlarda sergilenen distopyalara bakılırsa, psikoaktif maddelerin öne çıktığı örneklerden biri de pekala mümkün.
Kalabalıkların her sabah Prozium isimli psikoaktif içerikli ilacı alıp telkinlerle güne başladıkları distopik Equilibrium (2002) filminde devlet, bireylere bedenlerini ve bilinçlerini Prozium’a teslim etmeleri ya da katledilmeleri dışında bir seçenek bırakmıyor. Bu ikilemi reddeden bireyler, ancak ki bir karşı-şiddet örgütleyip Libria’nın dışında bir yaşam kurarak yeni bir seçenek yaratabilmekteler. Sokaklarda sürekli devriyelerin dolaştığı, her noktada metrelerce duvarların yükseldiği Libria’da, insanlar üretimin sürdürülmesi dışında fişi çekilmiş birer makineden farksızlar. Çünkü Prozium’un desteklediği benlik yitimi ve duygulardan arınmışlık toplumda resmi bir övünç kaynağı. Bu sert toplumsal iklimin siyasal düzleminde, bir yanda bedenin korunması, bilince dışarıdan bir müdahalenin reddi ve Libria denen distopik yapıyı şiddet yoluyla yıkma çabası, bir yanda ise bedenin ve bilincin mutlak anlamda ele geçirilmesi ve Libria’nın korunması var. Böylesi bir gelecek şu an bulunulan noktadan ne kadar uzak olsa da dünden daha yakın olduğu da yadsınamaz bir gerçek.

                                                                  /././

Çayırhan’ın ‘bilindik’ talipleri -Nurcan Bilge Gökdemir-

Çayırhan Termik Santralı’nın özelleştirilmesi yüzlerce işçiyi yeraltında direnişe başlattı, bin dolayındaki işçiyi kara kışta Ankara yollarına döktü. Özelleştirmenin ihale yöntemi pazarlık, iştahı kabaran şirketler de “bilindik”

Çayırhan Termik Santralı ve Maden Sahalarının Özelleştirilmesi kararı Eylül ayında Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın internet sayfasından şöyle duyuruldu: “Ankara’da bulunan 620 MWe kapasiteli Çayırhan TES ve Maden Sahaları, enerji arz güvenliğine katkı sağlayan termik enerji sektörüne yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için gelecek vaat eden bir yatırım fırsatı sunmaktadır.”

“Gelecek vaat eden…” ibaresi zaten sermayenin çok iyi bildiği bir özellik. Çünkü Çayırhan yüksek verimle çalışan, büyük artı değer üreten bir santral. Sermaye için gelecek vaat eden özelleştirme kararı, 2100 işçi için ise karanlık bir gelecek anlamına geliyor. Çoğu başka kentlerden çalışmak için gelen büyük bölümü aileleri ile lojmanlarda kalan, yıllardır Çayırhan'da bir hayat kuran bu işçiler işsiz kalmak, göçmek, evlerini yitirmek riskiyle karşı karşıya kaldı.

Kararın duyulmasının ardından direniş kararı alan işçiler önce kendilerini yeraltına hapsetti. 500 dolayındaki işçinin yeraltında sürdürdüğü direniş, iktidarın duvarlarını aşamayınca bu kez bin dolayındaki işçi Ankara’ya, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na doğru yürüyüşe geçti. Yürüyüş sürerken kamuoyunun itiraz ettiği durumlarda zamana yayma, bu yolla tepkileri sönümlendirme, alıştırma yöntemine başvuran iktidar bunda da aynı tavrı gösterdi ve ihaleye son teklif verme tarihi 4 Aralık 2024’ten 4 Mart 2025’e ertelendi. Ertelemeye ilişkin kararın duyurulduğu yazılı açıklama “İhaleye konu alanların gözden geçirilerek tekrar değerlendirilmesi, çalışanlarımızın taleplerinin incelenerek değerlendirilmesi…” ile de soslandı.

Bir işçinin kararı duyuran sendika yöneticisine söylediği “İşveren iyi niyetli değil, inanmıyoruz” sözleri bu taktiğin amacının muhataplarınca anlaşıldığını gösteriyor. Yeraltındaki işçiler direnişlerini sona erdirerek ocak dışına çıktı ancak işçiler özelleştirme kararından vazgeçilinceye kadar eylemlerini dönüşümlü olarak sürdüreceklerini duyurdu. Mart ayına kadar geçecek sürecin nasıl sonuçlanacağı 2100 işçinin kararlılığına, direnme kapasitesine ve onlara verilecek desteğe bağlı elbette… Karşılarında tercihini her zaman sermayeden yana koyan bir iktidar ve kamu kaynaklarının oluk oluk aktarıldığı sermaye grupları var.

AYNI YÖNTEM AYNI ŞİRKETLER

Çayırhan, AKP-Saray iktidarının 22 yıldan bu yana özelleştirme adı altında sürdürdüğü peşkeşin, sermaye aktarımının yeni bir örneğini oluşturuyor, özelleştirme için başvurulacak yöntem bilindik, bu kıymetli yatırım için iştahı kabaranlar da bilindik.

İktidarın 13 Eylül’de duyurduğu ve “EÜAŞ’a ait termik santral ile Çayırhan Linyit İşletmeleri tarafından kullanılan taşınırların, Çayırhan Termik Santralı ile Çayırhan Linyit İşletmesi tarafından kullanılan taşınmazların ‘Varlık Satışı’, Ruhsatların ‘İşletme Hakkının Verilmesi’ yöntemiyle bir bütün halinde özelleştirilmesi” kararı açık ihale yöntemiyle hayata geçirilmeyecek. Rant aktarımının en büyük aparatına dönüşen pazarlık yöntemi bu ihalede de kullanılacak. İhale sürecinde, birden fazla teklif sahibinden kapalı zarfla teklif alınacak bunlarla  “pazarlık” yapılacak. Pazarlık görüşmelerine devam eden teklif sahiplerinin katılacağı açık artırma ile de ihale sonuçlandırılacak.

Yöntem bilindik, termik santral ve maden sahalarının iştahını kabarttığı sermaye grupları da bilindik. Kesin sayı bilinmemekle birlikte sayıları 13’e kadar çıkan şirketlerin ihale şartnamesi aldığı konuşuluyor. Bunlardan altısı duyuldu: Cengiz Holding, Çelikler Taahhüt,  IC İçtaş,  Limak Holding,  Kolin İnşaat ve Yıldızlar Holding. Her biri AKP döneminin parlayan, kamu ihaleleri ile servetlerine servet katan şirketleri. Bu isimler arasında sürpriz yok ancak eksikler var. Kamu varlıklarını sahiplenme denilince ilk anda akla gelen diğer şirketlerin de şartname alıp almadığı henüz bilinmiyor. Ancak listenin eksiklerinin yine bilinen şirketler olduğu konusunda ilgili tüm çevreler hemfikir.

İHALE KİMDE KALACAK?

Çayırhan'a 60 kilometre uzaklıktaki Koyunağılı'ndaki Yunus Emre Termik Santralı’nı Yıldızlar Holding işletiyor. Bu santralın işletilmesi için gereken kömürün temininde  zaman zaman sıkıntı yaşanıyor. İhtiyaç duyulan kömürün bir bölümü de Çayırhan’dan geliyor. Yıldızlar Holding’in patronu Selahattin Yıldız, TBMM tarafından Üstün Hizmet Ödülü ile taltif edilen bir işadamı. Şimdilik ertelenen ancak iktidarın aslında geri adım attığına inanılmayan bu özelleştirmenin en güçlü adaylarından biri olarak bu holding konuşuluyor. Tek başına ya da bir konsorsiyum içinde Çayırhan’ın ihalesini almasının sürpriz olmayacağı düşünülüyor.

AKP iktidarının özelleştirme konusundaki sabıkası, yatırımın iştah kabartacak cazibesi, adayların kamudan aldıkları ihalelerle varlıklarına varlık katan özellikleri de düşünüldüğünde Çayırhan inadından vazgeçildiğini düşünmek saflığa varan iyi niyetlilik olur. Yaşamını savunan işçilerin yanında durmanın onlara destek olmanın ötesinde anlamı var. Halkın vergileriyle oluşan kamu varlıklarını uluslararası sermaye ve yerli işbirlikçilerine kaptırmamak, cebimizden elektrik faturası ile daha fazla para alınmasına dur demek, kamu kaynaklarının hakça paylaşılmaması nedeniyle daha fazla fakirleşmemek  için bu itirazı çoğaltmak yurttaşlık görevi olarak orta yerde duruyor…

                                                                    /././

Dersim Belediyesi Eş Başkanı Birsen Orhan gözaltına alındı

Yerine kayyum atandıktan sonra hakkında ev hapis kararı verilen DEM Partili Dersim Belediye Eş Başkanı Birsen Orhan gözaltına alındı. Sosyal medya hesabından paylaşım yapan Orhan, "Gözaltına alınıyorum. Pertek Emniyetince" yazdı.(https://www.birgun.net/haber/dersim-belediyesi-es-baskani-birsen-orhan-gozaltina-alindi-580240)

                                                               ***

İsmailağa’yı ceza bile durdurmuyor -İsmail Arı-

CHP’li Osmangazi Belediyesi, AKP döneminde kaçak medrese inşa eden İsmailağa Cemaati’ne 16 milyon TL’den fazla para cezası kesti. Cezayı ödemeyen cemaat, mühürlenmesine rağmen inşaata devam etti.(https://www.birgun.net/haber/ismailagayi-ceza-bile-durdurmuyor-580152)

                                                          ***

AKP’li belediyeden dere yatağı talanı -Onur Durmuş-

Ordu’da AKP’li Ulubey Belediyesi, dere yataklarında ruhsatsız taşocakları kurdu. Belediye kırdığı taşları inşaatlara satarken, DSİ ve Karayolları ise belediyenin kendilerinden herhangi bir izin almadığını söyledi.

                                                       ***

Cumhur İttifakı formunda: Yurttaşın yararına düzenlemelere ret -Mustafa Bildircin-

AKP'nin kanun teklifleri ve uluslararası anlaşmaların geçirilmesi için çalıştırılan TBMM’de, yurttaşın yararına olan ancak iktidar grubunca reddedilen önergelere yenileri eklendi. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nun AKP ve MHP’li üyeleri, kadınların ekonomik refaha kavuşturulması, çocukların yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve yoksullukla etkin mücadele için kaynak artırılması taleplerine, “Hayır” dedi.(https://www.birgun.net/haber/cumhur-ittifaki-formunda-yurttasin-yararina-duzenlemelere-ret-580236)

                                                                ***

(BİRGÜN)


GÜNDEM -30 Kasım 2024-


Eyvah! Belgrad Ormanı imara açılıyor -Erdoğan Süzer/Sözcü-

Öyle vahşi bir rant hırsı ki, hiçbir sınır tanımıyor. İstanbul’un akciğeri, halkın yegane dinlenme yeri Belgrad Ormanı’nı imara açmak için çalışma başlattılar. İstanbul’un su kaynağı ve akciğeri olan tarihi Belgrad Ormanı’nı talana açacak bir adım atıldı. Türkiye Ormancılar Derneği Marmara Şubesi Başkanı Sezai Kaya, ‘Muhafaza ormanı’ statüsüyle en üst düzeyde korunan, 5 bin 237 hektarlık Belgrad Ormanı bin 150 hektarının ‘milli park’ statüsüne düşürülerek yapılaşmaya açılacağını söyledi.(https://www.sozcu.com.tr/eyvah-belgrad-ormani-imara-aciliyor-p109003)                   ***                  

Foça belediye meclisinden özelleştirme kararı: Mersinaki Koyu satılacak -Ramis Sağlam/Evrensel-

Foça Mersinaki Koyu’ndaki 17 dönümlük alanın CHP ve AKP’li meclis üyelerinin oy çokluğuyla satışına karar verildi. Meclis kararına tepki gösteren vatandaşlar, karara itiraz dilekçeleri verdi.(https://www.evrensel.net/haber/535560)

                                                                   ***

74 yaşındaki hasta durakta donmak üzereyken kurtarıldı -T24-
Erzurum’da özel halk otobüsünden inen ve rahatsızlanan kronik şeker hastası 74 yaşındaki Burhanettin Aygül, dinlenmek için oturduğu durakta kendinden geçti. Çevredekiler tarafından donmak üzereyken fark edilen ve üzerine battaniye örtülen Aygül, hastaneye kaldırıldı.(https://t24.com.tr/haber/74-yasindaki-hasta-durakta-donmak-uzereyken-kurtarildi,1199893)

                                                                    ***
Diyanet’in bütçesi yine kıskandırdı! Seyahatlere 744 milyon harcanacak -Deniz Ayhan/Sözcü-

Diyanet’in 2025 bütçesi 130 milyar liraya yükseltildi. En dikkat çekici artış yurt dışı gezisi için yapıldı. 302 milyonluk ödenek 744 milyona çıkarıldı. Bütçesiyle birçok bakanlığı kıskandıran Diyanet İşleri Başkanlığı’na 2025 yılı için ayrılan pay yüzde 41 arttı. Toplantılarını 5 yıldızlı lüks otellerde düzenleyen Diyanet’in 2025 yılı bütçesi 91 milyar 824 milyon liradan 130 milyar 119 milyon liraya yükseldi.(87 MİLYON 684 BİN TL HARCANACAK) Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın yazışmaları, protokol ve törenleri kapsayan hizmetler için 2025 yılında 87 milyon 684 bin TL harcanacak. VIP hac programları, yurt dışı gezileri gibi masrafları da kapsayan yolluk harcamaları ise 302 milyon 738 bin TL’den 744 milyon 805 bin TL’ye çıkacak. Diyanet bütçesinden kar amacı gütmeyen vakıf ve derneklere 2025 yılında 505 milyon 656 bin TL aktarılması planlanıyor. Diyanet’in filosundaki 408 araca 2025 yılında 5’i otomobil biri minibüs olmak üzere 6 yeni araç daha eklenecek.

                                                  ***  

5 yılda 13 ülkeye gezi, sıfır sonuç -Başak Kaya/Sözcü-

Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) yöneticilerinin yurt dışı gezileri tartışma yarattı. TİGEM Genel Müdürü Hasan Gezginç, Meclis’teki komisyon toplantısında CHP Çorum Milletvekili Mehmet Tahtasız’ın ‘gezilere’ ilişkin sorusunu yanıtladı. Gezginç, “TİGEM yöneticileri tarafından son 5 yılda ABD, Avusturya, Irak, Uruguay, Sırbistan, Sudan, Özbekistan, Almanya, Katar, Birleşik Krallık, Azerbaycan, İtalya ve Venezuela, resmi görev kapsamında ziyaret edilmiştir” dedi. AKP’nin tarım projesi için toprak kiraladığı Sudan ile Venezuela gezileri için 276 milyon 573 lira ödeme yapıldığı anlaşıldı.(https://www.sozcu.com.tr/5-yilda-13-ulkeye-gezi-sifir-sonuc-p109015)

Evrensel "KÖŞEBAŞI" + "GÜNDEM" -29 Kasım 2024-

MEB açık öğretim okulları istatistiklerinde bir gariplik mi var?-Adnan Gümüş-

                       Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mezunlar Derneği Vişnelik Tesisleri

İlla bir değer aranıyorsa bunların başında bilgi gelir. Bilgi aynı zamanda açıklık/dürüstlük, adalet, ölçülülük, güven, eylem ilişkisini gösterir. Doğru veri yoksa doğru analiz yapamayız, doğru analiz yapamazsak doğru sentez ve doğru değerlendirme de yapamayız. Doğru bilgi ve değerlendirme yapılamamışsa doğru karar oluşturulamaz. Doğru karar oluşturulamazsa doğru eylemlenemez. MEB’in maarif modeli diliyle ne yetkinlik olur ne de erdem. Bunun sonuçları da çok daha ağır olur, gerçeklikten kopmak iktisadi, insani, sosyal, ekolojik… her alanda öngörülemez başka hata ve kayıplara yol açar. Bu kayıpların neler de olacağı öngörülemez çünkü ortada sağlıklı veri, bilgi yok demektir. Dahası birilerinin bilmediğini başka birileri biliyorsa onlar bakımından da bir avantaj olur, kendi avantajlarına olan kısımları kullanmış olurlar.

MEB çok önemli olan devamsızlık konusunda pek bir bilgi paylaşmıyor. Devamsızlık dışında okula kayıtsız nüfusu da okullaşma oranları üzerinden ifade ediyor ancak bunda da açık sayıları ifade etmiyor. Yine tümden okuldan, örgün eğitimden kopma anlamına gelen MESEM ve açık öğretim sayıları da açık bulunmuyor.

Bugün açık öğretim okulları ile ilgili garipliğe değineceğim.

AÇIK ÖĞRETİM ÖĞRENCİ SAYISININ BİR YILDA 1 MİLYON 116 BİN 852 KİŞİ AZALMASI NORMAL Mİ?

MEB eğitim istatistiklerine göre 2022/23’e göre 2023/24’te toplam öğrenci sayısı 1 milyon 194 bin 414 kişi azalmış. Bu azalma özellikle açık öğretimde meydana gelmiş. Açık öğretim öğrenci sayısı bir yılda 2 milyon 346 bin 654’ten 1 milyon 229 bin 802’ye düşmüş. Yani bir yılda 1 milyon 116 bin 852 azalmış.

 Tablo: Öğrenci Sayıları ve Yıllık Farklılaşma (2022/23 ve 2023/24)

 Toplam Erkek Kadın Yıllık Fark
 2022/232023/242022/232023/242022/232023/24 
Toplam199046791871026510263953960089196407289109374-1194414
Resmi15887296158492718146736810112977405607748142-38025
Özel16707291631192909773883476760956747716-39537
Açık Öğretim2346654122980212074446162861139210613516-1116852

*MEB eğitim istatistiklerinden derlenmiş, hesaplanmıştır.

Açık öğretimdeki bu azalmanın gerekçelerini Bakanlık açıklamadı, bilemiyorum ancak Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün 2024 son yayımladığı “İzleme ve değerlendirme raporu 2023”e göre “Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı Açık Öğretim Ortaokulu, Açık Öğretim Lisesi, Mesleki Açık Öğretim Lisesi, Açık Öğretim İmam Hatip Lisesi, Mesleki ve Teknik Açık Öğretim Okulu olmak üzere beş açık öğretim okulu bulunmaktadır.”

* Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün “İzleme ve değerlendirme raporu 2023”

PASİF ÖĞRENCİ SAYISI YANİ O YIL SINAV KAYDI YAPMAYAN ÖĞRENCİ AÇIKLANMIYOR

Pasif öğrenci sayısı hiç gözükmemektedir. İlk kayıtlılar ve kayıt yenileyenler ise aktif öğrenci kabul edilmektedir. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün açıklamasına göre “29.12.2022 tarihi ve E-24659360-20-67172361 sayılı Makam Oluru ile yapılan düzenleme sonrasında şartları taşıyan öğrenciler açık öğretim okullarına yıl boyunca kayıt yaptırılabilmektedir. 2023-2024 eğitim öğretim yılı 1. döneminde 192.385 öğrenci ilk kayıt, 817.524 öğrenci kayıt yenileme olmak üzere toplam 1.009.909 öğrenci kayıt işlemi yaptırmıştır.”

* Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün “İzleme ve değerlendirme raporu 2023”

Dikkat edilirse birinci yarıyıl için bir önceki yıla göre 1 milyon 368 bin 214 öğrenciden 1 milyon 009 bin 909’a gerileme bulunmaktadır. Yani önceki yıla göre 359 bin azalma vardır. Bu azalmanın bir sebebi rapordaki açıklamaya göre, yeni kayıt sayısındaki düşüştür.

Ancak bu sayılar birinci döneme ilişkindir. MEB tüm yılı dikkate alarak açıklama yapmaktadır.

TÜM YIL İÇİN 2023-2024 SAYILARI VERİLMEMİŞ DURUMDA

Önceki yılla aradaki farkın ancak “tüm dönemler” sayıları ile kıyaslanabilir. Hayat Boyu Öğrenme Müdürlüğü bu sayıyı raporunda bir önceki yılda bırakmış, son yılı tüm dönemler için açıklamamış.

* Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün “İzleme ve değerlendirme raporu” 2023

Diğer yandan MEB 2023-2024 için 1229802 (1 milyon 229 bin 802) öğrenci olarak yansıtmış. Hayat Boyu Öğrenme Müdürlüğünün açıklamadığı, MEB eğitim istatistiklerinde bu şekilde açıklanan sayılar tüm yılı mı yansıtıyor, gerçek durumu mu yansıtıyor? 

Eğer gerçek durum ise aradaki 1 milyon 116 bin 852 açık öğretim öğrencisine ne oldu, bir yılda bu kadar azalmanın sebebi ne?

MEB’E ÇAĞRI: YAŞLARA, CİNSİYETE GÖRE AKTİF VE PASİF AÇIK ÖĞRETİM ÖĞRENCİ SAYILARI NEDİR?

Türkiye’de çocukların durumu nedir, eğitim öğretimin durumu nedir, bu sorunun yanıtı ancak sağlıklı bilgilerle derinleştirilebilir. Eğitim verileri MEB’de. Eğitim verilerini sağlıklı açıklamak durumunda. Bu açıklamalarda yaş, cinsiyet, yerleşim yeri gibi ölçütler/değişkenler çok önemli.

Açık öğretim için aktif öğrenciden daha da önemlisi toplamı yanı pasif öğrencilerle birlikte toplamı.

Bakanlığın açık öğretim öğrenci sayılarını aktif, pasif, toplamda, yaş ve cinsiyet dağılımları ile birlikte açıklaması gerekiyor.

Gerçekten bir yıl içinde böyle bir azalma olmuşsa bunun gerekçelerini açıklaması gerekiyor.

Birilerini kandırdığını veya atlattığını hesaplayan biri en başta kendisini, kendi üzerinde durduğu ve sürdürmek durumunda olduğu süreçleri kandırıyor, atlatıyor demektir. Bunun hiç kimseye zarardan başka faydası yok. Eğitim veya herhangi bir toplumsal soruna duyarlılık gösteren insanlara haksızlık etmekten, ülkenin enerjisini buralarda tüketmekten de kimseye bir fayda yok ama zararı çok.

İNSANLIK KRİZİ KARŞISINDA ÖZGÜRLEŞTİRİCİ BİR PRATİK OLARAK ELEŞTİREL PEDAGOJİ KONGRESİ

Bu yıl Türkiye’de iki eleştirel pedagoji kongresi gerçekleştiriyor. Birincisi yapıldı, ikincisi 29-30 Kasım ve 1 Aralık tarihlerinde Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mezunlar Derneği Vişnelik Tesislerinde, Ankara’da gerçekleştirilecektir.

                                                            /././

Gerisi gözaltı, yasak -Nuray Sancar-

Çarşamba günü 30 ilde yapılan operasyonlarla 231 kişi gözaltına alındı. DEM Parti’li Kayapınar Belediyesi Eş Başkanı Cengiz Dündar, DEM Parti Emek Komisyonundan Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Sevtap Akdağ, İHD kurucularından Nimet Tanrıkulu, MKG Başkanı Roza Metina’nın yanı sıra Kürt basınından gazeteciler, kitle ve meslek örgütü yöneticileri ve aydınlar da var bu listede. Bu konuda başka ‘soruşturmalar’ın da yapıldığı belirtiliyor.

Bahçeli’nin Öcalan’ı Mecliste konuşmaya çağırdığı, Ahmet Türk’ten görüşme talebi beklediği, toplumun da ‘çözüm’ eksenli bir tartışmaya şu veya bu şekilde yöneltildiği koşullarda, eş zamanlı gerçekleşen gözaltılar, kayyım atamalarıyla harlanan sürecin genişleyerek derinleşeceğini gösteriyor. Grup toplantısında yaptığı konuşmada Halk TV’yi tehdit eden Bahçeli, iktidar uygulamalarını ve gelişmeleri tartışan muhalefeti kanal nezdinde partisiyle uğraşmakla suçluyor.

İlan edilmeden, fiilen uygulanan bir tür olağanüstü hal kapsamında toplum bir yandan yakın bir zamanda enflasyonun kontrol altına alınacağı, ekonomik göstergelerin iyi gittiği demeçleriyle oyalanırken diğer yandan da nereye varacağı belli olmayan bir ‘çözüm’ süreci beklentisine sokulmuş durumda. Baskıya eşlik eden beklenti arasında sürekli manevralar yapan iktidar, toplumsal bir afaziye yol açan gündem inşasıyla halkın siyasal reflekslerini yeniden düzene sokuyor. Son seçimlerde bu refleks Cumhur İttifakının etrafındaki kesimin çözülmeye başladığını göstermişti çünkü.

DEM Parti’yi Türkiye partisi olamamakla suçlayıp aynı anda onun Batı ile ilişkilerini keserek bölgeye hapsetmek ile DEM’e dokunana iltisak faturası kesmenin birlikte gerçekleştirilmeye çalışıldığı siyasal manevra, yeni bir durum değil. Bu manevra 10 Ekim Katliamı’ndan sonra Başbakan Davutoğlu’nun ‘Oylarımız artıyor’ beyanıyla sabit olmuştu.

Yeni olan, eski ve paslanmış bir düğmeye ağırlaşmış dünya ve Ortadoğu koşullarında basılmış olması. Avrupa devletlerinin yurttaşlarına olası bir büyük savaşa hazırlanma direktifi verdiği, Ortadoğu’da gerilimin arttığı böyle bir zamanda her devlet gibi bizdeki iktidar da olanaklar ve kısıtlar hesaplaması yapıyor. Erdoğan söylüyor: “Bölgemiz, kuzeyi ve güneyiyle adeta cayır cayır yanıyor. Cumhur İttifakı olarak tarihi bir sorumlulukla karşı karşıyayız. Türkiye’nin hem siyasi ve ekonomik istikrarını korumanın hem sosyal barışını tahkim etmenin hem de hedeflerimize doğru yürüyüşümüzü sürdürmenin mücadelesini veriyoruz.” 

Milli birlik ve beraberliğin koşullarının herhangi bir seferberliğin yetersiz saikleri yüzünden elde toplumsal kesimler arasındaki ittifakların bozulması ve zorunlu biat kaldı. Bu matematiğin dışında kalmaya çalışan Erdoğan şimdilik koordinasyonu Bahçeli’ye bırakmış görünüyor. Her gün ekrana gelen kavga dövüş sahneleri, canı yanan halk ve emekçi kesimlerinin çığlıkları, cinayet, yolsuzluk, ‘Araziye el koyma’ rüşvet ve gasp haberlerindeki artış, kayyım atamaları ve bunların devamının geleceği haberleri on yıl önceki yani 2015 seçimleri dönemindeki ‘Verin 400’ü rahat edin’ çağrışımını tetikliyor.

Halkın neyi konuşacağını, hangi konuyu düşüneceğini belirleyen iktidar nasıl konuşacağını da belirlemeye çalışıyor. CHP’li belediyelerin açtığı kreşlerde çocuklara LGBT propagandası yapıldığını söyleyen Mili Eğitim Bakanı Yusuf Tekin toplumdaki en geri hissiyatı kabartırken aslında okul öncesi eğitimin hangi sermayeye bağlanacağının yolunu göstermeye, din, ahlak ve yasak imasıyla hedef saptırıyor. Eğitimi özelleştirilmesinden nemalanan tarikatların önünü temizlemeye çalışıp yerel hizmet kurumlarını zan altında bırakıyor örneğin. Erdoğan ise bu tür hizmet kurumlarına el atan, kendisinden ve tarikatlardan olmayan belediyeleri “Hırsları boyunlarını aşmak”la suçluyor. Oysa aynı gün sosyal medyada Menzil Tarikatının sübyan eğitimi kayıtlarının başladığı ilanı görüldü.   

Yerel kaynakların bekçiliğine kayyımlar atanırken seçilmişlerin hukuksuz suçlanmalarının, imaların, göndermelerin yer aldığı söylem evreninin kurulması hem iktisadi hem siyasi rant uğruna rakibi kriminalleştirmenin, ahlaken itibarsızlaştırmanın ve dışlama siyasetinin gereği. Böylece toplumsal gerilim de artırılıyor.  

Çarşamba günü yapılan; siyasetçileri, gazetecileri, aydınları ve kitle örgütü yöneticilerini içeren gözaltı dalgası da bu toplumsal gerilimi ve tedirginliği artırmaya yönelik. Kürt sorununu çözmenin değil ama Kürtlerin kendisini sorunlaştırmanın ve DEM Parti’nin Cumhur İttifakı partileri dışındaki yakınlaşmaların zemini bu yüzden oluşturuldu. Erdoğan’ın son çağrısı şöyle: “Kendini bu ülkeye, bu millete karşı mesul hisseden herkesin bu mücadeleye destek vermesi, katkı sunması, en azından yıkıcı muhalefetten kaçınması gerekir.”

Yıkıcı muhalefet her şey olabilir. Bunun yanında söz konusu vatan, millet ve devletse ‘gerisi sadece birer teferruat’ olacak. Yani iktidarın politikalarına karşı çıkan herkes teferruattan ibaret. Yasaklar, cezalar, yoksulluk ve zulüm bu durumda mübah! Çünkü dünya karışık!  

                                                               /././

Almanya'yı savaşa hazırlıyorlar -Yücel Özdemir

Rusya ile Batılı emperyalist devletler arasında “büyük savaş” yönünde son bir haftada ilginç ve önemli olaylar yaşandı, önümüzdeki haftalarda da yaşanmaya da devam edecek gibi görünüyor.

Biden’ın giderayak Ukrayna’ya uzun menzilli ATACMS füzelerinin Rusya’ya karşı kullanılabileceği izni vermesinden sonra, Ukrayna ordusu en az iki kez bu füzeleri Rusya topraklarına fırlattı. Rusya’nın da uzun menzilli Oreşnik füzeleriyle karşılık vermesi, tansiyonu epey yükseltmiş durumda. Putin’in Oreşnik’in Batı başkentlerini vurabilecek menzile sahip olduğunu söylemesi ise hem karşı hamle girişimlerini yoğunlaştırdı hem de NATO’nun doğrudan savaşa girmesi için senaryoları artırdı. Halk arasında ise Rusya ve Putin korkusu büyüyor. Ne de olsa Oreşnik, 15 dakika içinde Berlin’i vurabilecek kapasitede...

Bütün bu olanlardan ötürü NATO cephesinden birbirinden ilginç hazırlıklar ve iddialar var.

Bunlardan biri, pazartesi günü Almanya’nın Leipzig kentinden kalkan DHL’ye ait bir kargo uçağının Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta havaalanı yakınlarında düşmesi. Litvanyalı yetkililer bir kişinin hayatını kaybettiği olayın teknik kaza olabileceğini açıklarken, savaş çığırtkanı Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock katıldığı G7 zirvesinde ortada somut bir delil bulunmadığı halde kargo uçağının sabotaj sonucu düşmüş olabileceğini söyledi. Akabinde Genelkurmay Başkanı Carsten Breuer, ARD televizyonunda katıldığı bir programda uçağın Rusya’nın saldırısı sonucu düşmüş olabileceği iddiasını güçlendiren sözler sarf etti. Geçtiğimiz yaz Köln’deki kışlada ve Leipzig’deki DHL merkezinde çıkan yangınları, tezini güçlendirmek için kullandı.

General Breuer, Rusya’nın Batı’ya karşı bir hibrid savaş sürdürdüğü, bu nedenle olayların arkasında Rus istihbaratının olabileceği tezini işliyor.

Bu soruşturmanın ardından kargo uçağının Rusya tarafından düşürüldüğü iddiası güçlenirse, bu bütün Avrupa ülkelerinde Rus istihbaratının her an saldırılar düzenleyebileceği görüşünü pekiştirecek. Hatta bunu NATO’ya saldırı olarak değerlendirip, Rusya’ya savaş nedeni sayılması gerektiğini savunanlar da çıkabilir. Zira koşullar oluştuğunda büyük savaş için sadece bir provokasyon yeterli.

Son haftalarda Rusya’nın Avrupa’ya saldırabileceği, bunun da büyük bir savaşa yol açacağından hareketle çeşitli tatbikatlar da yapılıyor. Alman ordusu, halkı savaşa hazırlamak için adeta seferber olmuş durumda. Hükümet tarafından karar altına alınan bin sayfalık Almanya Operasyon Planı (Operationsplan Deutschland) adlı strateji belgesinde, korunmaya değer tüm binalar ve altyapı tesislerinin listesi çıkarılmış. Yine Almanya’nın savaş malzemeleri, gıda ve ilaç ile birlikte doğuya taşınması gereken on binlerce, yüz binlerce asker için merkez ülke haline geleceği senaryosu hazırlanmış.

Ordu bu temelde eğitim turuna çıkmış. Frankfurter Allgemeine Zeitung’da yer alan habere göre Hamburg’da yapılan bir toplantıya katılan Eyalet Ordu Komutanı Yarbay Jörn Plischke, ülkede tır sürücülerinin yüzde 70’inin Doğu Avrupalı olduğunu söyleyerek, savaş durumunda bunların gideceğini, bu nedenle her işletmenin 100 çalışandan beşini tır/kamyon sürücüsü olarak yetiştirmesini istemiş.

Federal Sivil Savunma Kurumu (BBK) tarafından hazırlanan raporda ise mevcut sığınakların elden geçirileceği belirtilirken, yetersizliği tespit etmiş ve vatandaşların oturdukları konutlarda sığınak oluşturmaya teşvik edileceği aktarıldı. BBK’nin raporu “operasyon planı” ile uyumlu.

Bu arada Avrupa Birliği (AB) askeri tatbikatı Celle kenti yakınlarındaki Südheide’deki Bergen askeri eğitim alanında başladı. 15 ülkeden 1700 askerin katıldığı bu tatbikatta, krizlere nasıl hızlı tepki verileceği konusunda pratik eğitim yapılıyor. NDR televizyonun sitesinde yer alan haberde tatbikatın amaçlardan biri acil bir durumda binlerce askeri AB üyesi olmayan ülkelere hızlı bir şekilde sevk etmek. Burada “AB üyesi olmayan ülkeden” Ukrayna anlaşılıyor.

Frankfurter Allgemeine Zeitung’da 25 Kasım’da yer alan başka bir haberde ise Avrupa’daki NATO üyesi ülkelerde muhtemel bir savaş için silah üretimi için yapılan iş birlikleri anlatılıyor. Silah tekellerinin temsilcilerinin Hamburg Limanına demir atan İngiliz donanmasına ait savaş gemisi HMS Queen Elizabeth’te bir araya geldikleri belirtiliyor. Özellikle Almanya ve İngiltere’nin ortak silah üretimi için çalıştığı yazılıyor. HMS Queen Elizabeth sadece görüşmelerin yapılması için değil bölgede yükselen tansiyon nedeniyle Hamburg’a gelmiş. Geminin hangarında 40 adet savaş uçağı ve helikopter bulunuyor.

Gelişmeler, özel olarak Almanya’nın genel olarak Avrupa’nın “normal” bir süreçten geçmediğini, savaş hazırlıklarının yapıldığını net olarak gösteriyor. Bugüne kadar yapılan ve bundan sonra yapılacak devasa askeri harcamalar, bir büyük savaşa adeta davetiye çıkarıyor.

Tarihte iki büyük savaşa sahne olan bu coğrafyada egemen sınıfların bir kez daha halkı savaşa hazırlamak için yoğun bir çaba içerisine girdiği, korkuları ve düşmanlıkları körüklediği anlaşılıyor. “Savunma” ve “güvenlik” adına militarizm, silahlanma adeta tek seçenek olarak dayatılıyor.

Ekonomik sorunların arttığı, gelecek korkusunun büyüdüğü bugünkü koşullarda savaşa karşı barış güçlerine büyük görev ve sorumluluklar düşüyor.

                                                          /././

Bahçesaray Belediyesine kayyım atandı: Kent merkezi ablukaya alındı

Van'ın Bahçesaray (Miks) Belediye Eş Başkanı Ayvaz Hazır’a "Örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek" iddiasıyla 3 yıl 11 ay hapis cezası verilmesinin ardından belediyeye kayyım atandı. Hazır'ın yerine Bahçesaray Kaymakamı Harun Arslanargun, kayyım olarak atandı. Kayyım kararının ardından belediye binası polis tarafından abluka altına alındı.(https://www.evrensel.net/haber/535574)

                                                            ***

Gazeteciler Bilge Aksu ve Mehmet Uçar tutuklandı

Eskişehir Cumhuriyet Başsavcılığı’nın başlattığı soruşturma kapsamında bir çok kentte yapılan ev baskınlarından gözaltına alınan ve Eskişehir’e getirilen gazetecilerin savcılık ifadeler tamamlandı. Tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edilen gazetecilerden Bilge Aksu ve Mehmet Uçar tutuklanırken Serap Güneş, Erdoğan Alayumat ve Tuğçe Yılmaz adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.Adli kontrol talebiyle hakimliğe sevk edilen gazetecileri Bilal Seçkin, Suzan Demir ve Havin Derya adli kontrol kararıyla hakimlikten serbest bırakıldı.Eskişehir Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında 26 Kasım'da Diyarbakır, İstanbul, Mardin, Şırnak, Ankara başta olmak üzere 30 ilde yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan ve aralarında gazeteci, siyasetçi, hak savunucularının bulunduğu 231 kişinin savcılık ifadeleri tamamlandı. Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Eş Genel Başkan Yardımcısı Sevtap Akdağ, Kayapınar Belediye Eş Başkanı Cengiz Dündar, İnsan Hakları Derneği (İHD) kurucularından Nimet Tanrıkulu, Genel-İş Başkanı Remzi Çalışkan, Genel-İş Sendikası Mersin Şube Başkanı Kemal Göksoy Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) Üyesi Şiar Rışvanoğlu, Leyla Doğan, Erdal Güzel, Halef Caruş, Faruk Ayhan, Ecevit Odabaşı, Abdurrahman Aydın, Recep Şimşek ve Hamza Kaan'ın Ankara Adliyesi'nde savcılıkta ifade verdi.(https://twitter.com/i/status/1862429821650801107)(https://www.evrensel.net/haber/535530)

                                                         ***

Özel Hastane Çetesi Soruşturması: 13 özel hastaneye kayyım atandı

İstanbul Büyükçekmece Başsavcılığınca, "suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama" suçundan yürütülen soruşturma kapsamında özel hastane davasında yargılanan sanıkların da aralarında bulunduğu 23 şüpheli ile 3 şirketin mal varlığına tedbir konuldu. 13 özel hastane ve 3 şirkete de kayyım atandı.(https://www.evrensel.net/haber/535557)

                                                                      ***

Türk-İş’in enflasyonu yüzde 0.6 arttı

Asgari ücret görüşmelerine günler kala, Türk-İş tarafından yayımlanan açlık-yoksulluk sınırı artışı adeta dondu. Enflasyon verileri TÜİK’in dahi altında kalan Türk-İş’e göre kasım ayında aylık gıda enflasyonu sadece yüzde 0.6 arttı. Türk-İş araştırmasına göre kasım 2024’te;Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 20 bin 561 TL’ye, Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 66 bin 976 TL’ye,Bekar bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ de aylık 26 bin 712 TL’ye yükseldi.

                                                       *** 

Gürcistan AB ile diyaloğu kesti, muhalefet sokağa çıktı

Gürcistan Başbakanı İrakli Kobakhidze’nin, ülkesinin iç işlerine karışıldığı gerekçesiyle Avrupa Birliği’ne (AB) katılım müzakerelerinin 2028’e kadar gündeme alınmamasına yönelik kararının ardından Tiflis’te dün gece başlayan protestolar bugün de sabaha kadar sürdü. Gece yarısına doğru bazı göstericiler parlamento binasının bir tarafını kuşatmaya çalıştı. Polis su ve göz yaşartıcı gazla müdahale etti. Yerel basına göre sabaha kadar süren müdahale sırasında yaralananlar oldu. Gürcistan İçişleri Bakanlığı 43 kişinin gözaltına alındığını açıkladı.Hükümetin karşısında yer alan Gürcistan Cumhurbaşkanı Salome Zurabişvili, X hesabından yaptığı yazılı açıklamada, polisin müdahalesine tepki göstererek, “Avrupa başkentlerinden sert tepki bekliyorum” dedi.Avrupa Parlamentosundan 28 Kasım’da yapılan açıklamada Gürcistan’da 26 Ekim’de düzenlenen parlamento seçimlerinde “ciddi usulsüzlüklerin” olduğu belirtilerek, seçimlerin bir yıl içinde uluslararası gözetim altında yenilenmesi çağrısında bulunulmuştu. Açıklamada, Başbakan Kobakhidze dahil üst düzey Gürcü yetkililere yaptırım uygulanması ve Gürcü hükümetiyle resmi temasların sınırlandırılması istenmişti.                                       ***

(Evrensel)


Öne Çıkan Yayın

EVRENSEL "Köşebaşı + Gündem" -5 Ağustos 2025-

Şimşek’in 'övünç' tablosu: İşsizlik yüzde 79, yoksulluk sınırı yüzde 239, dolar cinsinden faiz yüzde 174 arttı - Duygu Ayber Gülteki...