Utku Çakırözer, Basın İlan Kurumu’nun tutumu ile yerel basının bitirilmeye çalışıldığını, verdiği cezalar ile birlikte basın özgürlüğünün kısıtlanarak gazeteciliğin bitirilmeye çalışıldığını söyledi.
Vergi Usul Kanunu'yla ilgili maddeler görüşülürken 15'inci maddede Türk basınının yüzde 91'ini oluşturan yerel basınla ilgili bir yasa getirilmek istenmişti. AKP bu karar ile birlikte, gazetelerde yayınlanması gereken resmî ilanların, tebligatların internet sitesinde yayınlanarak yerel gazetelerde yayınlanmasının önüne geçmeye çalışmıştı.
Basın İlan Kurumu’nun Vergi Usül Kanunu’ndaki 15’inci maddenin değiştirmesi tartışılırken CHP Eskişehir Milletvekili gazeteci Utku Çakırözer ile yeni gelecek yasayı, yerel gazetelerin durumunu konuştuk.
Konuya ilişkin yerel gazetelere ilan verilmesinin önüne geçilmeye çalışılarak yerel basının bitirilmeye çalışıldığını, basın ilan kurumunun verdiği cezalar ile birlikte basın özgürlüğünün kısıtlanarak gazeteciliğin engellendiğini söyleyen Utku Çakırözer sorularımıza şu şekilde yanıt verdi:
'Teklif yasallaşmadı fakat yerel gazetecilerin sorunları bitmiyor'
Vergi Usül Kanunu'yla ilgili maddeler görüşülürken 15'inci maddede Türkiye basınının yüzde 91'ini oluşturan yerel basınla ilgili bir yasanın yasallaşması tartışılıyor. Bu yasayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu madde ile ilan yoluyla yapılan tebligatlarda alacağın tutarına bağlı olarak yerel veya ülke genelinde yayın yapan gazetelerde ilan verilmesi uygulamasının kaldırılması ve 36 bin TL’nin altındaki bir borcun mükellefler tarafından sadece vergi dairesine ödenebileceğini, duyuruların da kurulacak olan ilgili idarenin resmi internet sitesinden yapılacağı düzenlemesi getirilmekteydi. Hem CHP olarak bizlerin, hem diğer siyasi partilerin ve tabii ki basın meslek örgütlerinin tepkisi sonrası düzenleme tekliften çıkarıldı.
'Yerel gazete çıkaranların sayısı 900’lere düştü'
Bu maddenin tekliften çıkarılması elbete olumludur ancak maddenin çıkarılmasıyla gazetelerin sorunları bitmemektedir. Anadolu’nun dört bir yanında gazeteler gerçekten çok zor durumda. Son birkaç yıl içinde sayıları 1.800'ü bulan yerel gazete sayısı önce binlere, şimdi 900'lere düştü. Anadolu'nun pek çok yerinde artık, hafta sonu gazeteler çıkmıyor, sayfalar azaltıldı.
'1500 yerel basın emekçisi işini kaybetti, Anadolu basını bitmek üzere'
Son iki yılda 1.500 yerel basın emekçisi işini kaybetti, çalışabilenler ise asgari ücret dahi alamamakta. Anadolu basını bitmek, batmak üzere. Her ay kamuoyu ile paylaştığımız aylık Basın Özgürlüğü raporlarında da ortaya koyduğumuz gibi gazetelere haberler nedeniyle ilan kesme cezaları uygulanıyor. Bunlar yetmezmiş gibi Meclis’ten geçen düzenlemelerde gazetelerin can damarı olan ilanları azaltan tekliflerin getirilmesi kabul edilemez. Onun için gazetelerin gelirlerini azaltan, kamunun gazete alımı ve aboneliği engelleyen tasarruf genelgesindeki madde de bir an önce iptal edilmelidir.
'Basın İlan Kurumu, Basın İnfaz Kurumu’na dönüştü'
'Resmi ilanların adaletli dağıtımını sağlamak için kurulmuş olan' Basın İlan Kurumu’nun bağımsız ve eleştirel yayıncılık yapan gazetelere uyguladığı ilan ve reklam kesme yaptırımları tartışılıyor. Bu konuyu nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu tür cezalar ile birlikte ‘muhalif’ gazeteleri ne gibi sorunlar bekliyor?
Basın İlan Kurumu artık 'Basın İnfaz Kurumu'na dönüştü. Gerçek habercilik yapan, halkın haber alma hakkı için mücadele veren gazetelere hemen hemen her ay ilan kesme cezaları uygulanıyor. Gazetede yer alan haberler, köşe yazıları nedeniyle. Kamu kaynaklarının iktidara yakın gazete ve televizyonlara aktarılması Birgün, Cumhuriyet, Evrensel, Sözcü gibi gazetelerin bu kaynaklardan ilan alamamasının yarattığı etkilerin yanı sıra Basın İlan Kurumu’nun bu cezaları halkın haber alma hakkı ve basın özgürlüğünün engellenmesidir.
'2020’de 803 günlük ilan amborgasu uygulandı'
2020 yılında gazetelere 803 günlük ilan ambargosu uygulanırken, sadece Eylül ayında Cumhuriyet, Birgün ve Sözcü gazetelerine toplamda 100 günlük ilan kesme cezası uygulandı. Bu cezalar, halkın haber alma hakkını engellerken, basın özgürlüğünü de tehdit etmekte. Türkiye’de demokrasi ve basın özgürlüğünü tartışabilmek için bu hukuksuz cezalardan vazgeçilmelidir. Düzenleyici kurumlar da Anayasal görevlerine, tarafsız, objektif misyonlarına dönmelidir. Basın İlan Kurumu ve Radyo Televizyon Üst Kurulu Anayasa'da belirtilen görevini yerine getirmeli, gazete ve televizyon kanallarının bağımsız ve güvenli bir ortamda yayın yapmaları için çalışmalıdır.
'İlan dağıtımındaki adaletsizlikler basın özgürlüğünü kısıtlıyor'
Çeşitli belediyelerin ve hükümetin gazetelere olan 'yardımı' tartışılıyor. Sizce bu tür yardımlar hakkaniyetli bir şekilde dağıtılıyor mu?
Sadece belediyeler değil, kamu kaynaklarının medya organlarına adaletsiz ilan dağıtımı zor koşullar altında yayın hayatını sürdürmeye çalışan gazeteleri daha da zora sokmaktadır. Halkbank, Ziraat Bankası, Vakıfbank ve kamu katılım bankalarından 2020 yılında gazetelere toplam 300 bin sütun, santim ilan verilirken, televizyon kanallarına 3 milyon 367 bin saniye ilan verilmiştir. Ancak bu ilanlardan Fox, Tele1, KRT, Halk TV’nin de aralarında bulunduğu televizyon kanalları ile Cumhuriyet, Karar, Yeniçağ, Korkusuz, Millî Gazete, Birgün, Evrensel, Yeni Asya, Yeni Mesaj gibi gazetelere tek kuruş ilan alamamıştır.
İlan dağıtımındaki bu adaletsizlikler basın özgürlüğünü kısıtlanmakta, halkın haber alma hakkı engellenmektedir. İlanların hakkaniyetli, adil dağıtılması hem gazete ve televizyonların yayın hayatını sürdürebilmesi hem de halkın haber alma hakkı özgürlüğü için önemlidir.
'RTÜK’ün her toplantısının ardından televizyon kanallarına para cezaları uygulanıyor'
Verilen ilan kesme cezaları, kağıt maliyeti, çalışanların maaşı, çeşitli sansür durumları ortada iken bugün Türkiye’de basılı bir yayın nasıl ayakta kalabiliyor ya da kalıyor mu?
İlan kesme cezaları, sansür, girdi maliyetleri karşısında gazete ve televizyon kanallarının ayakta kalabilmesi mümkün değil. Gazetelerin tirajları günden güne düşüyor. Gazetelere ilan kesme cezaları veriliyor, yetmiyor Meclis’e gelen düzenlemerle ilan gelirleri kısıtlanmak isteniyor. Televizyon kanalları karatılıyor, RTÜK’ün her toplantısının ardından televizyon kanallarına para cezaları uygulanıyor. Görsel, yazılı ve internet medyası için, onların ayakta kalması için bir destek paketi çıkarılması şart. Aynı şekilde kamu ilanlarının adil bir şekilde dağıtılması yazılı ve görsel basının yayın hayatını sürdürmesi için önemli bir yere sahip. ***
'Bu düzenleme yerel gazetelerin tamamen kapanmasını sağlamak demektir'
Yerel gazetelerde resmi ilanların yayımlanmasını engelleyecek yasa Meclis'te tartışma konusu oldu.
AKP'nin yerel basına büyük darbe vuracak düzenlemesi Meclis'te gündem oldu.
CHP'li Engin Özkoç, Meclis Genel Kurulu'nda yaptığı açıklamada, "Vergi Usul Kanunu'yla ilgili maddeler görüşülürken 15'inci maddede Türkiye basınının yüzde 91'ini oluşturan yerel basınla ilgili bir yasa yasallaşacak. Yerel basının 72 milyonluk bir gelirden yoksun olmasına yol açan; devletin yani şu anki mevcut iktidarın, gazetelerde yayınlanması gereken resmî ilanların, tebligatların internet sitesinde yayınlanması, yerel gazetelerde yayınlanmasının önüne geçilmesi kararı neticesinde bu yasa geliyor" dedi.
Özkoç, "Yerel gazeteler Türkiye'deki bütün sorunları ilk başta ve en acil bir şekilde halkımıza ulaştıran gazetelerdir. Çok güçlük altında çalışıyorlar. Onların bu gelir kaynağını kesmek yerel gazetelerin tamamen kapanmasını sağlamak demektir" ifadesini kullandı.
SOL-14/10/2021
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder