TARİHTE BUGÜN (24 HAZİRAN)

      

      OLAYLAR:

• 1441 - İngiltere Kralı VI. Henry, Eton Koleji'ni kurdu.
• 1515- Osmanlı ordusu Diyarbakır’ı elegeçirdi.
• 1542 - İspanyol kâşif Francisco de Orellana, Güney Amerika'da Amazon nehri kıyısında Icamiaba yerlileri tarafından saldırıya uğramasını, Hükümdarı Şarlken'e "kadın savaşçılar" olarak tanımladığı için, bu nehre "Kadın Savaşçı (Amazon)" ismi verildi.
• 1645 - İstanbul'dan 348 harp ve nakliye gemisiyle hareket eden Osmanlı Ordusu, Girit adasına çıktı.
• 1821- Simon Bolivar Yeni Kolombiya Cumhuriyeti’ni ilan etti.
• 1854 – Çarlık Rusyası ordularının, savaş meydanını terk ederek, geri çekilmesiyle çekilmesiyle, Osmanlı ordusu Silistre zaferini kazandı
• 1859 - Solferino Muharebesi: Avusturya İmparatorluğu, Fransa ve Sardinya Krallığı ittifakına karşı yaptığı savaşı kaybetti. Bu savaşı izleyen İsviçreli iş adamı Jean Henry Dunant, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi'nin kuruluş sürecini başlattı.
• 1894 - Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Olimpiyat oyunlarının dört yılda bir yapılması kararını aldı.
• 1901 - Pablo Picasso'nun eserleri ilk defa sergilendi.
• 1910 - Japonya, Kore'yi istila etti.
• 1913- Osmanlı Devleti ile Balkan Devletleri arasında II. Balkan Savaşı başladı.
• 1916 - I. Dünya Savaşı: Somme Muharebesi, Fransa'daki Alman hatlarına yapılan ve bir hafta sürecek topçu ateşi ile başladı.
• 1917 - Halep'te, Enver Paşa'nın Başkanlığında Türk ve Alman komutanlarının katılımıyla (Mustafa Kemal Paşa dahil) yapılan toplantıda, General Falkenhein'ın Komutanlığı'nda "Yıldırım Ordular Grubu" kurulması kararlaştırıldı.
• 1927- Kürt isyanları ile ilgili olarak Umum Müfettişlik Teşkiline Dair Kanun kabul edildi. Bu kanuna göre Umum Müfettişlik Elaziz, Urfa, Hakkari, Bitlis, Diyarbekir, Siirt, Mardin ve Van illerini kapsadı.
• 1935 - Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü Kanunu kabul edildi.
• 1936 - Türkiye millî basketbol takımı ilk maçını Yunanistan ile yaptı, 49-12 galip geldi.
• 1938 - Toprak Mahsulleri Ofisi Kuruluş Kanunu kabul edildi.
• 1938- Türkiye Hatay’daki Milletler Cemiyeti Komisyonu ile her türlü ilişkiyi kestiğini bildirdi. Hatay’da siyasi partiler feshedildi.
• 1945 - Sovyetler Birliği'nin Büyük Vatanseverlik Savaşı'nda Nazi Almanyası'nı mağlup etmesini kutlamak amacıyla Kızıl Meydan'da Geçit Töreni düzenlendi.
• 1947- Merhumpaşa gazetesi yazarı Sabahattin Ali 3 ay hapse mahkum oldu.
• 1947 - Bir Amerikalı, gökyüzünde uçan nesneler gördüğünü bildirdi, nesnelerin fincan tabağına benzediğini iddia etti. Basın ilk kez "uçan daire" terimini kullanmaya başladı.
• 1948- Sovyetler Birliği’nin Berlin’i ablukaya alması üzerine, müttefikler hava koridoru kurarak yiyecek ve diğer ihtiyaç maddelerini taşımaya başladılar.
• 1954- Amerika’nın en büyük zırai araçlar üreten firması “Minneapolis-Moline” ile Türkiye’de traktör üretimi konusunda antlaşma yapıldı.
• 1959- Akis dergisi hakkında dava açıldı. Dergide Doğan Avcıoğlu imzasıyla İran Şahı Rıza Pehlevi hakkında bir yazı yayımlanmıştı.
• 1964- Kıbrıs bunalımı sonrası Yunan uyruklu 295 kişi Türkiye’den sınır dışı edildi.
• 1967 - İstanbul'da üniversite öğrencileri, Amerika Birleşik Devletleri 6. Filosunun ziyaretini protesto etti.
• 1967 - Antidemokratik İş Kanunu’nu protesto etmek için Ankara’da bir miting düzenlendi.
• 1968- İstanbul Üniversitesi Senatosu, öğrencilerin işgali altındaki üniversiteyi kapatma ve sınavları süresiz erteleme kararı aldı. Boykot ve İşgal Komitesi Merkez İcra Kurulu, Senato’nun kapatma kararına karşı yaptığı oylama sonucunda “işgal ve boykota devam” kararı aldı. İstanbul Üniversitesi’nde işgalci öğrenciler “Üniversiteye gece baskın yapılacağı” söylentisi üzerine sopaları “çatıyor”.
• 1968 - Fransa’da De Gaulle halka seslendi: “Değişim ve yönetime katılmayı 16 Haziran’da referanduma sunacağım.”
• 1970- Türk-İş ve DİSK dışındaki 70 bağımsız sendika, Sendikalar Kanunu’nda değişiklik yapılması halinde ülke çapında direnilmesi kararı aldı.
• 1971- Devrim Dergisi başyazarı Doğan Avcıoğlu ile Akşam gazetesi yazarlarından Altan Öymen ve Nejat Candan Sıkıyönetim’ce tutuklandı.
• 1972- Çetin Altan’a cumhurbaşkanına hakaretten aldığı bir yıllık  hapis cezası Yargıtay’da onandı.
• 1972 - Ege Üniversitesi’ne bağlı okullarda “anarşik ortam yaratma faaliyetinde olan” 8 öğrenci Sıkıyönetim’ce İzmir dışına çıkarıldı.
• 1973- İsrail uçaklarının 21 Şubat gecesi Filistinli gerillaların üslendiği Kuzey Lübnan’daki “El-Fetih”kampına yaptıkları hava saldırısı ve komando baskınında ağır yaralanarak esir alınan ve İsrail’e götürülen Türk öğrenci Faik Hüseyin Bulut ilk kez mahkemeye çıkarıldı
• 1973 - 90 yaşındaki Eamon de Valera, İrlanda Cumhurbaşkanlığı görevinden ayrıldı.
• 1975- Urfa’da toprak dağıtımına törenle başlandı. İlk gün 5 köyde kura ile 124 aileye 22 bin 670 dönüm arazi dağıtıldı.
• 1975 - Konya’nın Doğanhisar ve Beyşehir ilçelerinde kaçak haşhaş eken 284 kişi yakalandı. Ekilen haşhaş söküldü.
• 1975 - Türkeş’in olaylı Diyarbakır ziyareti sırasında 2 kişinin ölümü, 46 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan olaylar üzerine, Başbakan Demirel’i telefonla arayıp sıkıyönetim ilan edilmesini istediği ortaya çıktı.
• 1976- Petrol-İş Sendikası’nın, ATAŞ Rafinerisi’nde grev uygulanmasına ilişkin kararı hükümet tarafından 2 ay süreyle ertelendi.
• 1976 - Anayasa Mahkemesi MHP’ye yurtdışındaki örgütlerinin kapatılması için ihtarda bulunulmasına karar verdi.

• 1976 - 13. Altın Portakal Film Festivali’nde "En İyi Film Ödülü"nü, yönetmen Atıf Yılmaz’ın Deli Yusuf filmi aldı.
• 1977- Gençlik ve Spor Bakanı Yüksel Çakmur, ‘gençlik kampları’ adı altında faaliyet gösteren komando kamplarını kapattı.
• 1977 -  Belediye otobüsünün içinde ülkücülerce kurşunlanarak öldürülen Galatasaray Mühendislik öğrencisi A.Aytaç için arkadaşları yürüdü.
• 1978- SSCB’nin Türkiye’de petrol arayacağını açıklamaları ortalığı karıştırdı. Yabancı petrol şirketleri Türkiye’ye olan satışlarını durdurdular.
• 1979- 15’i kadın 5’i çocuk 800’ün üzerinde Mersin Soda Sanayii işçisi Ankara yürüyüşlerinde Kula ve Karaman’a girişleri engellendikten sonra Cihanbeyli’ye ulaştı
• 1981- MLSPB Militanları Ahmet Saner ve Kadir Tandoğan idam edildiler. Saner ve Tandoğan hakkında, CIA görevlisi Sam Novelle ve yanındaki bir kişiyi öldürmekten hüküm verilmişti.

• 1981 - Piyangotepe Katliamı sanığı sağ görüşlü militan Ali Bülent Orkan, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 1 Numaralı Askerî Mahkemesi tarafından ölüm cezasına çarptırıldı.
• 1982- 12 Eylül’den 1 hafta önce kapatılan Barış Derneği’nin 30 yöneticisi hakkında açılan davanın duruşması başladı. Yöneltilen suçlamalardan bazıları: Yasadışı örgüt kurmak-yönetmek, komünizm, bölücülük, ırkçılık . 44 sanıklı Barış Derneği davası başladı.
• 1982 - 12 Eylül döneminde Kastamonu’da tutuklandıktan sonra, Karabük ve Mamak Cezaevlerinde kalan Devrimci Yol militanı Alaybey Yılmaz (1959), gözaltına alındığında Et Balık Kurumu’nun buzhanesinde tutulması nedeniyle sağlığı bozularak ilik kanseri hastalığı nedeniyle yaşamını yitirdi.
• 1983- IMF, yeni Stand-By anlaşmasını onayladı. 240 milyon dolarlık kredi desteği sağlandı. 1984’ün ekonomik hedefleri de belirlendi. Bir yıl süreli yeni düzenleme kamu kesimi finansman açığının azaltılmasına ilk önceliği veriyor. Dış borç yönetim politikasının geliştirilmesi ve bunun için IMF ve Dünya Bankası’ndan teknik yardım alınmasını öngörüyor.
• 1983 - Yaser Arafat’ın Şam’a girişi yasaklandı.
• 1983 - ABD uzay mekiği ‘Challenger’, uzaydaki görevini tamamlayarak, ABD’nin uzaya gönderdiği ilk kadın astronot olan Sally Ride ile dünyaya döndü.
• 1984- Sağmalcılar Cezaevi’nde tek tip elbise, işkence vb. baskılara karşı ölüm orucuna başlayan gruptan Dev-Sol tutuklusu Hasan Telci 73. günde hayatını kaybetti.
• 1987- Asgari ücret belirlendi; aylık brüt 74.250, net 19.094 lira.
• 1987 - Deri-İş Sendikası, grev kararı aldığı Kazlıçeşme’deki 124 işyerinden 33’üne grev pankartlarını astı.
• 1988- Savcılıkta ifadesi alınan Erbil Tuşalp tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı.
• 1989- “Dışkı yedirme” iddiasına konu olan Yeşilyurt köyünde polis ve jandarma arama yaptı, Muhtar’ın 2 kardeşi ile 1 köylü gözaltına alındı.
• 1989 - Taksim Meydanı’nda düzenlenen Bulgaristan’ı Telin Mitinginde Bulgaristan’ın Türk azınlığa uyguladığı baskılar ve zorunlu göç uygulaması, protesto edildi.
• 1992- Karadeniz Ekonomik İşbirliği toplantısı İstanbul’da yapıldı. Anlaşmayı  Başbakan Süleyman Demirel’in mi; cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın mı imzalayacağı sorun yarattı. Özal toplantıyı terk etti.
• 1992 - Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu (Türkiye Kamu-Sen) kuruldu.
• 1993- “Paralı eğitime” ve “yurtlardaki paralı kışla düzenine” karşı mücadele ettikleri için Ege ve Dokuz Eylül Üniveresitlerinden uzaklaştırılan ve Bornova yurdundan atılan öğrencilerin Ankara yürüyüşü başladı.
• 1993 - Güngören Belediyesi’nin “Aziz Nesin Sahnesi”ni kapatma kararı Belediye önünde protesto edildi.
• 1995- Kültür Bakanlığı’ndan istifa eden CHP İstanbul Milletvekili Ercan Karakaş: “Hükümette daha fazla kalmanın anlamı yok; CHP, DYP ile ortaklıktan çekilsin.”
• 1996- HADEP Kongresi’nden Elbistan’a dönerken Kayseri/ Pınarbaşı yakınında arabaları durdurulup silahla taranan 4 yöneticiden 3’ü öldü.
• 1996 -  Ankara’da Anayasa Mahkemesi’nde görülen kapatma davasına ön savunmalarını kitlesel biçimde götürmek isteyen Emek Partilileri polis coplarla ve polis köpekleriyle dağıttı. Mustafa Yalçıner’in de aralarında bulunduğu 100’e yakın partili yaralandı, 5’inin durumu ağır.
• 1996 - “Manisa’lı Gençler” davası başladı. 16 gençten 14’üne işkence yaptıkları öne sürülen 10 polisin 70’şer yıl hapsi istendi.
• 1997- “Kurtuluş Dergisi” Ankara bürosunun kimliği belirsiz kişilerce bombalanması dergi çalışanları tarafından protesto edildi.
• 1999- 4.5 yıl önce Aydın’da Baki Erdoğan’ı gözaltında işkenceyle öldürmekten yargılanan Aydın Emniyet Müdür Yardımcısı ve TEM Şube Müdürü’nün de bulunduğu 6 polis, Yargıtay’ın usul yönünden bozma kararına rağmen Mahkemece yeniden 5’er yıl 6’şar ay hapse mahkum edildi.
• 1999 - BTS’liler “Özelleştirmeye Karşı Raylarda Yürüyüş”lerinin 4.gününde Pendik-Gebze arasını yürüdüler.
• 1999 - Sümerbank Bakırköy Hazır Giyim Fabrikası işçileri “Sosyal Güvenlik Reformu”nu yürüyüşle protesto etti.
• 2001- Cezaevlerinde 250.güne giren ölüm oruçları için Taksim’de açıklama yapmak isteyen mahkum yakınlarından 50 kişi gözaltına alındı.
• 2001 - Polonya'daki Özel Olimpiyatlar Avrupa Futbol Şampiyonası'nda, Zihinsel Engelliler Millî Takımı şampiyon oldu.
• 2004- MGK toplantısında, “Fethullah Gülen Cemaati’nin devlete ve TSK’ya sızmak amacıyla özel bir örgütlenmeye gittiği ve AKP hükümetinin bu konuda umursamaz davrandığı” yolunda tespitlerin dile getirildiğine ilişkin -resmi bildirinin dışında- basında haberler yayınlandı.
• 
  
• 
  2005- Irak Dünya Mahkemesi’nin son oturumu Darphane-i Amire’de başladı. Açılışı yapan Hint yazar Arundhati Roy:”Vicdan Jürisi, ABD’nin suçlu mu suçsuz mu olduğuna karar vermek için değil, istila ve işgalin nasıl gerçekleştiğini tanıklarla ortaya koymak üzere burada” toplandık.
• Arundhati Roy (d. 24 Kasım 1961) Hint yazar, savaş karşıtı eylemci.
• İlk kitabı olan Küçük Şeylerin Tanrısı (Orijinal adı: "The God of Small Things") (1997) adlı romanıyla dünya çapında ün kazandı. Bu romandan sonra uzun süre kurgu-dışı kitaplar yazdı; aktivist ve araştırmacı kimliği ile ön plana çıktı. Hindistan başbakan Narendra Modi'ye karşı keskin bir muhafelet yürüttü. İkinci romanı Mutlak Mutluluk Bakanlığı'nı (Orijinal adı: "The Ministry of Utmost Happiness") (2017) yirmi yıl sonra yayımlayarak yeniden edebiyata döndü.24 Kasım 1961'de  Hindistan'ın Kerela eyaletinden Hristiyan bir anne ile Hindu bir babanın kızı olarak dünyaya geldi. Aymanam Köyü'nde annesinin işlettiği okulda okudu. 16 yaşında evi terk etti. Delhi Mimarlık Okulu'nda okudu, ama mimarlığı hiçbir zaman sevmedi. Dört yıl süren ilk evliliğini bir okul arkadaşı ile yaptı ve bir süre eşiyle birlikte çiçek çocuk olarak yaşadı. Daha sonra bu hayatı bırakarak Ulusal Şehir İşleri Dairesi'nde çalışmaya başladı. Bir bursla İtalya'ya giderek anıt restorasyonu üzerinde çalışırken yazarlık yönünü keşfetti. İkinci eşi ile birlikte bir televizyon kanalı için dizi film, Hindistan'da üniversite öğrencilerinin yaşamına ilişkin bir film senaryosu, Hindistan'ın kırsal kesiminde eşleri tarafından istismar edilen kadınların kahramanı haline gelen Phoolan Devi hakkında tartışmalı bir film senaryosu yazdı. Son filmi mahkemelik olunca aerobik öğretmenliği yapmaya ve romanını yazmaya başladı. Kendi çocukluğundan esinlenerek beş yılda yazdığı romanını 1996'da tamamladı. 1997'de ilk ve tek romanı Küçük Şeylerin Tanrısı romanı ile İngiltere'nin en saygın edebiyat ödülü olan Booker ödülü'nü aldı. Bu ödülü alan ilk Hint kadın oldu. Kitap çeşitli dillere çevrilerek yaklaşık 8 milyon satış rakamına ulaştı. "Sokaktaki İnsanın İmparatorluk Rehberi" , "Ya çek defteri ya Cruise Füzesi" adlı kitapların da yazarı olan Roy, yirmi yol boyunca siyasi konularda kitaplar yazmış ve küreselleşme karşıtı görüşleri ile tanınmıştır. 2002'de Lanan Kültürel Özgürlük Ödülü, 2004 yılında Sydney Barış Ödülü'nü kazanan Roy, 2005'te Irak Dünya Mahkemesi adlı küresel girişim nedeniyle İstanbul'da bulundu. 2002'de Narmada’daki baraj projesine karşı çıktığı için bir günlük hapis cezasına çarptırılmış olan Roy, 2014 yılında Mahatma Gandhi'nin aslında kast sistemini savunduğunu söylediği için "milli onuru zedelediği" gerekçesiyle hapis cezası tehlikesiyle karşılaştı. Time dergisi tarafından 2014 yılında dünyadaki en etkili 100 kişinin sıralandığı Time 100 listesine dahil edildi. Prospect dergisi tarafında 2015 yılının Nisan ayında açıklanan ve yaklaşık 3000 kişi ile yaptığı dünyanın önde gelen düşünürleri anketinde altıncı sırada yer aldı. İkinci romanı Mutlak Mutluluk Bakanlığı 2017 yılında yayımlandı. Eserleri :  Küçük Şeylerin Tanrısı (The God of Small Things, 1997), The Cost of Living (2000) , Sonsuz Adaletin Muhasebesi (The Algebra of Infinite Justice, 2002) , Power Politics (2002) ,War Talk (2003) ,Sokaktaki İnsanın İmparatorluk Rehberi (An Ordinary Person's Guide To Empire, 2004) , Public Power in the Age of Empire (2004) ,Ya Çek Defteri Ya Cruise Füzesi (The Checkbook and the Cruise Missile: Conversations with Arundhati Roy, 2004)

• 2005 - RTÜK yasasına ilişkin -Cumhurbaşkanı Sezer’in geri gönderdiği- Anayasa değişikliğinin ardından, RTÜK üyelerinin TBMM’nce seçilmelerine ilişkin tasarı da TBMM’de uzlaşmayla kabul edildi. RTÜK’e AKP kontenjanından 6, CHP kontenjanından 3 üye seçilecek.

• 2005 - Trabzon’da Erdoğan konuşurken “Karadeniz uşağı Amerikan uşağı olmayacak” sloganıyla yumurta atan Halkevleri’nden 2 kişi gözaltına alındı.
• 2007- Pakistan’da dün etkili olan aşırı yağışlar ve şiddetli fırtına sonucu ölenlerin sayısı, 1 günde 228 kişi.
• 2008- Tekel’in sigara bölümü, imzalanan sözleşmeyle British American Tobacco’ya devredildi. Özelleştirme İdaresi Başkanı Metin Kilci, bu özelleştirmeyle Telekom’dan sonra tek seferde en büyük yabancı sermayenin Türkiye’ye geldiğini söyledi.
• 2008 - Fethullah Gülen’in beraatine ilişkin Yargıtay 9.Ceza Dairesi’nin onama kararına itiraz eden Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın başvurusu üzerine toplanan Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 6’ya karşı 17 oyla Gülen’in beraat kararını onadı ve itirazı reddetti. Yargıtay 3.Ceza Dairesi Başkanı İsmail Rüştü Cirit (bugünkü Yargıtay Başkanı) toplanan Ceza Genel Kurulu’nda Gülen’in beraat kararı lehinde uzun bir konuşma yaptı ve beraati yönünde oy kullandı. (Kaynak: Metastaz, Barış Pehlivan-Barış Terkoğlu, Sf.209)
• 2009- Türk Tabipler Birliği Tam Gün Yasa Tasarısı’nı İstanbul, İzmir ve Adana’da yürüyüşlerle protesto etti.
• 2009 - Almanya’da bir mağarada, tarihin en eski el yapımı müzik aleti keşfedildi. Kuş kemiğinden yapılan flütün 35 bin yıllık olduğu tespit edildi. 
• 2010- Fransa’da hükümetin emeklilik yaşını 60’tan 62’ye çıkarma planlarını protesto eden yüz binlerce kişi sokaklarda toplandı.
• 2011- Ruanda Savaş Suçları Uluslararası Mahkemesi, dönemin Kadının Statüsünü Geliştirme Bakanı olan Pauline Nyiramasuhuko’yu soykırıma karışmak ve Tutsi kadınlarla kızlarının uğradıkları tecavüzlerde rol oynamak suçlarından mahkum ederek ömür boyu hapis cezasına çarptırdı. 
• 2013- Ethem Sarısülük’ü vuran polisin adli kontrolle serbest bırakılma kararı Kadıköy, Beşiktaş ve Kartal’da protesto edildi.
• 2016- Papa Franciscus, Ermenistan’da Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ile görüşmesinin ardından yaptığı konuşmada, 1915 olaylarına ilişkin “soykırım” kelimesini kullandı.
• 2016 - Kocaeli’de görev yaptığı dönemde “zimmet suçunu işlediği iddiasıyla” hapis cezasına çarptırılan eski İzmit Büyükşehir Belediye Başkanı Sefa Sirmen, cezasının onanmasının ardından cezaevine konuldu.
• 2016 - Birleşik Krallık’ın Yüzde 72 katılımlı referandumda, halkın yüzde 52’si AB’den çıkılması, yüzde 48’i AB’de kalınması yönünde oy verdi. İngiltere Başbakanı David Cameron, ertesi gün ekimdeki parti kongresinde görevini bırakacağını açıkladı.
• 2017- CIA’in eski Başkan George W. Bush döneminde işkence yöntemleri hazırlamak için doktor ve psikanalistlere ajansın sorgulama programı kapsamında 81 milyon dolar ödediği ortaya çıktı.
• 2018- Erken seçimler yapıldı. Cumhurbaşkanı ve milletvekilleri seçimi artık aynı anda yapılacak. Başbakanlık görevi sona erdi. Başkanlık sistemine geçiliyor.
• 
  
• 
  
  
  

       DOĞUMLAR-ÖLÜMLER

• 1491 - VIII. Henry, doğdu. İngiltere Kralı (ö. 1547)
• 1599- 16. yüzyıl divan şairlerinden Nev’i İstanbul’da öldü.
• 1852 - Victor Adler, doğdu.  Avusturyalı sosyalist (ö. 1918)
• 1883 - Victor Francis Hess,doğdu.  Avusturyalı-Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1964)
• 1890 - Milunka Savić,doğdu.  Sırp kadın asker ve halk kahramanı (ö. 1973)
• 1895 - Jack Dempsey,doğdu.  Amerikalı ağır sıklet boks şampiyonu (ö. 1983)
• 1905 - Georgia Hale, doğdu.  Amerikalı sessiz film dönemi sinema oyuncusu (ö. 1985)
• 1908 - Grover Cleveland, ABD'nin 22. ve 24. Başkanı (d. 1837)
• 1911 - Ernesto Sabato, doğdu. Arjantinli yazar (ö. 2011)
• 1922 - Aleksandr Antonov, Sosyalist Devrimci Parti üyesi, Sovyet rejimine karşı yapılan Tambov Ayaklanması'nın sonradan lideri (d. 1888)
• 1922 - Walther Rathenau, Weimar Cumhuriyeti döneminde Dışişleri Bakanlığı yapan politikacı (d. 1867)
• 1935 - Carlos Gardel, Arjantinli tango şarkıcısı (d. 1890)
• 1936 - Alice Davenport, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1864)
• 1938 - Ebulfez Elçibey,  doğdu. Azeri siyasetçi ve Azerbaycan'ın 2. Cumhurbaşkanı (ö. 2000)
• 1941 - Erkin Koray,  doğdu. Türk müzisyen
• 1943 - Otto Rühle, Alman Marksist (d. 1874)
• 1958 - Herbert Brenon, İrlandalı film yönetmeni (d. 1880)
• 
  
  
  
  
• 1960 - İsmail Hakkı Tonguç, Türk eğitimci ve Köy Enstitülerinin kurucusu (d. 1893)
•  (d. 1893 - ö. 24 Haziran 1960), Türk eğitim bilimci, köy enstitülerinin mimarı ve dönemin İlköğretim Genel Müdürü.İsmail Hakkı Tonguç, bugünkü Bulgaristan'ın Silistre iline bağlı  Totrakan  ilçesinin bugünkü adı Sokol olan Tatar Atmaca köyünde 1893 yılında dünyaya geldi. Babası Kırım göçmenlerinden Hacı Velioğlu İdris, annesi ise Dobrucalı bir Türk olan Vesile Hanım'dır. Biri kız 8 kardeşin en büyüğü olan İsmail Hakkı Tonguç, eğitim hayatına kendi köyünde başladı ve 4 yıllık ilkokulu bitirdikten sonra Silistre'de rüştiyeye devam etti. Oradaki öğrenimi sırasında aynı zamanda köyün değişik işlerinde çalıştı ve tarımla uğraştı. 1914 yılında öğrenimine devam etmek üzere tek başına İstanbul'a gitti, sıkıntı çekti, ardından Maarif Nazırı (Eğitim Bakanı) Şükrü Bey tarafından leyli meccani (parasız yatılı) öğrenci olarak Kastamonu Muallim Mektebi'ne gönderildi. 1916'da naklen İstanbul Muallim Mektebi'ne gelerek öğrenciliğine orada devam etti. Muallim Mektebi'nde öğrenciliği, I. Dünya Savaşı'nın güç yaşam koşullarını dayattığı yıllara rastlamaktadır. Okulu bitirdikten sonra 1918'de Almanya'ya daha üst öğrenim için gönderildi. 1918-1919 yıllarında Almanya'nın  Karlsruhe kentindeki Ettlingen Öğretmen Okulu'nda sekiz aylık bir programa devam etti. 1919'da Anadolu'ya dönerek, Eskişehir Muallim Mektebi'nde Resim ve Elişi ile Beden Eğitimi öğretmeni olarak göreve başladı. 1921'de Yunan işgalinden hemen önce Ankara'ya atandı, 1922'de yeniden öğrenim görmek üzere Almanya'ya gönderildi.1922 sonundan başlayarak 1924 Nisan'ına değin Konya Muallim Mektebi'nde, aynı yılın güzüne değin ise Ankara Muallim Mektebi'nde öğretmenlik ve yöneticilik yaptı. Daha sonra kısa bir süre Adana Muallim Mektebi'nde öğretmenlik yaptıktan sonra, 1925'te beş aylığına mesleki eğitim kurumlarında incelemeler yapmak üzere yeniden Almanya'ya gitti. 1925'te Ankara Muallim Mektebi'nde öğretmenlik yaptı, 11 Mart 1926'da Maarif Vekâleti Levazım ve Alatı Dersiye Müzesi Müdürlüğü'ne atanarak merkezdeki yöneticilerden biri oldu. 10 Temmuz 1926 ile 26 Ağustos 1926 tarihleri arasında, ilköğretim müfettişleri ve ilkokul öğretmenleri için Ankara'da açılan "İş İlkesine Dayalı Öğretim Kursu"nda, yabancı öğretim üyeleri ile birlikte çalışarak, daha sonra Köy Enstitülerinin temel ilkesi, sloganı (Osmanlıcada "şiar", İng. "motto") durumuna gelecek "iş için iş içinde işle eğitim" anlayışını geliştirdi. 26 Ocak 1927'de ilkokul öğretmeni Nafia Kamil ile evlendi. Aynı yıl, Sivas'ta ve Ankara'da ilköğretim müfettişleri için açılan kurslarda öğretmenlik yaptı ve Ankara'da uluslararası ders araç gereçleri sergisini açtı. 1928'de ilk çocuğu olan Engin Tonguç, 1936'da ikinci çocuğu Yalım Tonguç dünyaya geldi. 1929-1933 yıllarında, diğer görevlerinin yanı sıra, Gazi Eğitim Enstitüsü'nde de etkin görevlerde bulundu. Orada hem öğretmenlik yaptı, hem de Resim İş Bölümü'nü kurdu. 1934'te Soyadı Kanunu'yla Tonguç soyadını aldı. 1934-1935 yıllarında Gazi Eğitim Enstitüsü'nde vekil olarak müdürlük yaptı. 3 Ağustos 1935'te köy enstitülerini kurmasına yarayacak İlköğretim Genel Müdürlüğü görevine vekaleten getirildi. Dönemin Kültür Bakanı Saffet Arıkan'a, köy enstitülerinin temelini oluşturacak bir rapor sundu. 1936'da  Kayseri, Çorum ve Yozgat  illerini kapsayan bir geziyle, buralarda eğitmen kurslarının açılabilirliğini araştırdı. Temmuz 1936'da da Köy Enstitüleri'nin önceli sayılan ilk Eğitmen Kursu'nu Eskişehir iline bağlı Mahmudiye'de açtı. Atatürk'ün desteği ile o dönem  Türkiye'deki okuryazar oranı %10'dan az olduğundan, okuryazar sayısını artırmak için eğitmen kurslarında altı aylık bir eğitimle, askerliğini okuma yazma bilen çavuş olarak yapmış gençler eğitmen olarak yetiştirildi ve köylerine eğitmen olarak gönderildi.  1937'de Köy Eğitmenleri Yasası çıktıktan sonra, İzmir'de Kızılçullu'da (bugünkü Şirinyer),  Eskişehir Çifteler'de ilk köy öğretmen okulları açıldı. 1938'de ilköğretim kurumlarını incelemek üzere Bulgaristan'da,  Macaristan'da ve Almanya'da bulundu. 28 Aralık 1938'de Hasan-Âli Yücel Millî Eğitim Bakanı olduktan sonra, vekaleten yürüttüğü İlköğretim Genel Müdürlüğü görevine asaleten atandı. 17 Nisan 1940'ta Köy Enstitüleri Kanunu  çıktıktan sonra açılmaya başlayan enstitülerle çok yakından ilgilendi. 1946'da görevden alınışına değin, enstitüler için canla başla çalıştı. Öyle ki, kendi ailesiyle bile yeterince ilgilenemedi; ikinci oğlu Yalım Tonguç, 1944'te öldü. Kendisini ve bölgelerinde inançla görev yapmakta olan ekibini karanlıkları aydınlağa çevirme yolunda büyük engeller beklemekte idi. Tonguç özellikle kız çocuklarının eğitime alınması ve öğretmenliğe kazandırılması için büyük çaba içindeydi ama bunlar yerine getirilemiyordu. O sıralarda Bartın yöresinde müfettiş olup daha sonra İvriz Köy Enstitüsü'nde görev alacak olan M. Ali Eren bugünleri Düşünce ve Anılar II 9 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve Müfettişlik ve Köyde Eğitim-1944 22 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. eserleri ile İvriz 6 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve Bartın 3 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde  arşivlendi videolarında şöyle aktarmaktadır: ".. Çaycuma’ya vardığım zaman kaymakamı makamında buldum. Kendisine Çaycuma’ya ilk defa geldiğimi, hiçbir yerde tanıdığımın olmadığını, ama yarım saat sonra Çaycuma’nın batı yönünde yaya olarak gideceğimi, ilk rastladığım köyden iki kız çocuğu, daha sonraki günlerde de, her gittiğim köyden iki kız çocuğu göndereceğimi söyledim. Yaya giderken bir köye yaklaştığımda, dört tane ihtiyar kadının, topladıkları odunları ipe bağlayıp şelek yaparak sırtlarına kaldırmakta olduklarını gördüm. Selam verdim, kendimi tanıttım ve şunları söyledim: “Devlet köy okullarına kendi köyünden bayan öğretmen yetiştirmek istiyor, devlet ona bahçe verecek, koyun verecek, inek verecek. Onların gelirleri öğretmenin olacak. Ayrıca maaş da verecek. Köyünüze öğretmen yetiştirmek için iki tane kız öğrenciyi devlet okutmak istiyor. Sebep olup da öğretmen olacak bu kız öğrencileri sağlarsanız, öldüğünüzde nur içinde yatarsınız. Peygamberimizin yardımıyla Yüce Tanrı sizi cennetinde mükâfatlandırır.” Din içerikli konuşmamın kadınlar üzerinde etkili olduğunu yüz mimiklerinden anlıyordum. Kadınlar kendi aralarında konuşmaya başladılar. Falanın öksüz kızı var, onu göndersek nasıl olur ki, filanın şusu var diye yorumlarda bulundular. Hâsılı köye vardığımızda, iki kız çocuğu bularak, köy bekçisi ile kaymakamlığa gönderdim. Her gittiğim köyden de ikişer kız öğrenci bulup gönderdim." İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Tonguç'u 25 Eylül 1946'da görevinden alarak, Talim Terbiye Kurulu üyeliğine getirdi. Buradan da 1954'te kendi isteğiyle emekli oldu. 1956'da Avrupa'yı gezdi ve İsviçre'deki  Pestalozzi Çocuklar Köyü'nü inceledi. 1958'de hastalanan İsmail Hakkı Tonguç, 11 Haziran 1960'ta çoktan kapatılan Hasanoğlan Köy Enstitüsü'ne yıllar sonra ilk kez gitti. Bir süredir Almanya'da hastalığı için tedavi görmekte olan İsmail Hakkı Tonguç, 24 Haziran 1960'ta yaşama gözlerini yumdu. Cenazesi Ankara Cebeci Mezarlığı'na defnedildi. Arkasından hakkında birçok kitap yazıldı ve adını taşıyan okullar açıldı. Eserleri: Muallim Almanağı, 1928-1929 (1929, Faik Reşit Unat ile birlikte), Köyde Eğitim, İlköğretim Kavramı (1946)  Canlandırılacak Köy ,Mektuplarla Köy Enstitüsü Yılları (Ölümünden sonra mektuplarından derleme)
• 1961 - Iain Glen, doğdu. İskoç sinema ve tiyatro oyuncusu.
• 1962 - Gökhan Hotamışlıgil,doğdu. Türk akademisyen ve tıp doktoru. 
• 1964 - Serap Aksoy, doğdu.Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
• 1974 - Sinan Şamil Sam,doğdu. Türk profesyonel boksör (ö. 2015)
• 1987 - Jackie Gleason, Amerikalı aktör ve müzisyen (d. 1916)
• 1987 - Lionel Messi, doğdu.  Arjantinli futbolcu
• 2000 - Güven Erkaya, Türk asker ve 16. Deniz Kuvvetleri Komutanı (d. 1938)
• 2013 - Emilio Colombo, İtalyan diplomat ve politikacı (d. 1920)
• 2014 - Ramón José Velásquez, Venezuelalı tarihçi, gazeteci, avukat ve siyasetçi (d. 1916)
• 2014 - Eli Wallach, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1915)
• 2016 - Asım Can Gündüz, Türk gitarist (d. 1955)
• 2017 - Véronique Robert, Savaş muhabirliği yapan Fransız-İsviçreli gazeteci (d. 1962)
• 2018 - Costance Adams, Amerikalı mimar ve yazar (d. 1964)
• 2018 - Stanley Anderson, Amerikalı oyuncu (d. 1939)
• 2018 - Pavel Vranský, II. Dünya Savaşı'nda yer almış Çek rütbeli asker (d. 1921)
• 2019 - Billy Drago, profesyonel Amerikalı televizyon ve sinema oyuncusu (d. 1945)
• 2019 - Yekaterina İllarionova Dyomina, Rus askeri doktor (d. 1925)
• 
  
•