15 Ocak 2023 Pazar

BELLEK - 15 OCAK -

 


OLAYLAR:

  • MÖ 588 - Babil hükümdarı II. Nebukadnezar, Kudüs'ü kuşattı. Kuşatma 18 Temmuz MÖ 586'ya dek sürdü.

  • 1559 - İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth taç taktı.
  • 1759 - British Museum açıldı.
  • 1870 - Amerika Birleşik Devletleri'nin Demokrat Parti'sini, eşek sembolü ile tanımlayan ilk politik karikatür yayımlandı.
  • 1884 - İstanbul Erkek Lisesi açıldı. Okulun ilk adı "Şems-ül Maarif" idi. 1896 yılında resmi okullar arasına dahil edildi.
  • 1889 - Daha önce adı Pemberton İlaç Şirketi olan Coca-Cola şirketi, Atlanta Georgia'da resmen kuruldu.
  • 1892 - Basketbolun kuralları ilk kez, oyunun doğum yeri sayılan Springfield, Massachusetts'te (Amerika Birleşik Devletleri) James Naismith tarafından yayımlandı.
  • 1915 - Sarıkamış Harekâtı bitti.
  • 1919 - Mustafa Kemal Paşa, Şişli'deki evinde, Albay İsmet (İnönü) Bey ile Anadolu'ya geçmek konularını görüştü.
  • 1919 - Almanya'nın tanınmış sosyalistleri, Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht öldürüldü.
  • 1919 - İngilizler Mondros Mütarekesinin 7. Maddesine dayanarak Antep'i işgal etti.
  • 1932 - Samsun'da Mustafa Kemal Paşa'nın, Anadolu'ya ayak bastığı yerde dikilen Onur Anıtı açıldı.
  • 1932 - Üsküdar ağaçlandırıldı, Harem-Salacak arasındaki sırta 1000 çam ağacı dikildi.
  • 1935 - Kuğu Gölü Balesi'nin açılışı yapıldı.
  • 1940 - Ankara Radyosu Fransızca, Yunanca, Farsça ve Bulgarca haber yayınına İngilizceyi de ekledi.
  • 1945 - Müttefik Devletler gemilerinin Boğazlardan geçişine izin verildi.
  • 1949 - İmam Hatip Liseleri açıldı.
  • 1952 - Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye'nin Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı'na (NATO) girişini onayladı.
  • 1957 - Mısır Hükûmeti, ülkedeki bütün İngiliz ve Fransız bankalarının kamulaştırılacağını açıkladı.
  • 1958 - İçişleri Bakanlığının açıklamasına göre, İstanbul'da 40000, Ankara'da 45000, İzmir'de ise 4500 gecekondu var.
  • 1964 - III. Londra Konferansı toplandı. Birleşik Krallık, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Hükûmetleri ile Kıbrıs Türk ve Rum toplumu liderleri katıldı.



  • 1966 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Lyndon Johnson'ın ve eski Başbakan İsmet İnönü'nün  1964 yılında yazdıkları mektuplar kamuoyuna açıklandı.
  • 1969 - Sovyetler Birliği, Soyuz 5 uzay aracını fırlattı.
  • 1970 – Muammer Kaddafi, kendini Libya devlet başkanı ilan etti
  • 1970 - Nijerya'dan bağımsızlığını kazanmak için 32 aydır sürdürdükleri çatışmalardan sonra  Biafra teslim oldu.
  • 1972 - Tarihi Yeniköy Adliyesi yandı.
  • 1973 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Richard Nixon, Kuzey Vietnam'daki birliklerinin saldırılarını durdurduklarını ve barış görüşmelerinde ilerleme kaydettiklerini açıkladı.
  • 1978- 40 demokratik kitle örgütünün katılımıyla Beşiktaş’tan Taksim’e yürüyüş ve “Emperyalizme, Faşizme, Şovenizme Karşı Eylem Birliği” mitingi yapıldı. Mitingte yaptığı konuşmada suç unsuru bulunduğu gerekçesiyle Dev-Genç Genel Sekreteri Bülent Uluer gözaltına alındı.
  • 1981 - Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Konya'da konuştu: "Şuna inanınız ki bu memlekete, bu vatana komünizmi de faşizmi de sokturmayacağız! Bölücülerin ve dinimizi istismar edenlerin yapmak istediklerine müsaade etmeyeceğiz! Atatürk'ün ilkelerini tekrar yerine oturtacağız!"
  • 1985 - Almeida Neves, Brezilya Devlet Başkanı seçildi. Neves, 21 yıl aradan sonra ilk sivil Devlet Başkanı oldu.
  • 1986- SHP İçel Milletvekili Ali İhsan Elgin Başbakan Turgut Özal’ın yanıtlaması talebiyle Meclis’te bir soru önergesi verdi: “PKK operasyonunda ölü ele geçirildiği açıklanan Bingöl’ün Genç ilçesi köy öğretmeni Sıddık Bilgin’in karakolda işkence görüp ardından kurşunlandığı doğru mudur?”
  • 1986- Brezilyalı solcu din adamı Carlos Alberto Libanio Christo (bilinen adıyla “Friar Betto”) ile yaptığı söyleşisi “Fidel ve Din”adıyla Havana’da kitap olarak yayınlanan Castro: “Hristiyanlığın, kapitalizmle olandan on bin kez daha fazla sosyalizmle birleştiği nokta var.”
  • 1988- Yargıtay, “Sanığın güvenlik görevlilerinin sanıkları itirafa zorlamak için” uyguladıkları kötü muameleleri “işkence”, “zalimane”, “haysiyet kırıcı” ve “gayri insani” muameleler olarak sınıflandırarak,”bir hafta iş ve gücüne engel olacak şekilde dövülmesi işkence kapsamına girmediği” yolunda bir karar verdi.
  • 1988- 12 Eylül 1980’den bu yana 39 ton kitap müsadere edildi. Tek bir yayınevine (Bilim ve Sosyalizm) ait 133 bin 607 kitap yakıldı.
  • 1989- Cizre’ye bağlı Yeşilyurt köyünü gece basan askerler ve polis özel timleri, “13 Ocak’ta Cizre’de 2 polisi öldüren 3 PKK’lının köyde saklanıp kaçtıkları” iddiasıyla köylülere dayak attı, eziyet etti ve 8 köylüye insan pisliği yedirdi. Köylüler, Avukat Hasip Kaplan aracılığıyla bir dilekçeyle yaşanılanları tüm devlet yetkilileri ve OHAL valiliğine bildirmelerine rağmen ses çıkmadı. Cumhuriyet Gazetesi muhabiri Celal Başlangıç 20 Ocak’ta yalnız başına 23 Ocak’ta da SHP milletvekilleri Cüneyt Canver ve Fuat Atalay ile köye giderek Av.Hasip Kaplan ve köylülerle görüştü; tüm görüşme ayrıntılı olarak 24 Ocak’ta Cumhuriyet’te yayınlandı. 12 Haziran 1990’da Asliye Ceza, Yargıtay’ın ağır ceza hükmüne rağmen Binbaşı Çağlayan’a ”fena muamele”den 2 ay 15 gün hapis cezası verdi, 375 bin TL para cezasına çevirdi ve erteledi. AİHM’e götürülen davada 1994’de Türkiye 4 köylüye 300’er bin Frank tazminat ödemeye mahkum oldu.
  • 1991- Sosyalist Birlik Partisi (SBP) kuruldu; Sadun Aren genel başkanlığa getirildi. SBP’nin kuruluşunda Türkiye Birleşik Komünist Partisi’nden ayrılan bir grup, daha sonradan Türkiye Sosyalist İşçi Partisi ve Sosyalist Parti yeraldı. Çeşitli mesleklerden 245 kişi bir bildiri yayınlayarak SBP’nin kuruluşunu desteklediklerini açıkladı. SBP’nin kuruluş bildirgesinde “Devletçi sosyalizmi reddederek insanı hiç bir yüce ideolojinin aracı kılmayan, çoğulcu, demokratik bir sosyalizm için mücadeleyi esas kabul ediyoruz” denildi. SBP Meclis’te 4 milletvekiliyle temsil ediliyor.
  • 1991- 9 Ocak’ta okula giderken Devrimci Sol üyesi olduğu iddiasıyla otobüsten indirilerek gözaltına alınan Hacettepe Üniversitesi öğrencisi Birtan Altunbaş (24), Ankara Emniyet Müdürlüğü’nde gördüğü işkenceden dolayı kaldırıldığı GATA’da hayatını kaybetti.
  • 1991 - Birleşmiş Milletler'in Irak'a, Kuveyt'ten çekilmesi için tanıdığı süre doldu.
  • 1992- Aralarında Joan Baez ile Vera Tulyakova’nın da bulunduğu “Nazım dostları” Nazım Hikmet’in 90.doğum yılında şairin 41 yıl önce Türkiye’den ayrıldığı nokta olan Tarabya Oteli’nin önünde denize çiçekler ve kağıttan gemiler bıraktı.
  • 1992 - Avrupa Birliği'nin, Hırvatistan ve Slovenya'nın bağımsızlığını resmen tanıması üzerine  Yugoslavya dağılmış oldu.
  • 1993 - Serik Tepesi'nde bulunan PKK kamplarına operasyon düzenlendi, yaklaşık 150 PKK militanı öldürüldü.
  • 1994 – Kürt işadamı 44 yaşındaki Behçet Cantürk, Sapanca’da yol kenarında ölü bulundu.
  • 1996– Şırnak Güçlükonak’ta içinde 6’sı eski 4’ü yeni toplam 10 korucunun bulunduğu minibüs tabur ile köy yolu arasında taranıp içindekilerle yakıldı. Genelkurmay’ın 1 gün sonra helikopterle ilçeye götürdüğü gazetecilere ”Olayı PKK’nın yaptığı” söylendi. 12 Şubat’ta bölgeye giden ”Barış İçin Bir Araya Çalışma Grubu” incelemeleri sonrası bulgularını açıkladı: 3 gün önce gözaltına alınan 6 eski korucu ile karakola çağrılan 4 korucu öldürülüp minibüse saldırı sırasında öldürüldükleri süsü verilmiş, araç şoförü de kaçarken vurulmuştu. Çalışma Grubu 16 Nisan 1996’da G.Kurmay Başkanlığı aleyhine suç duyurusunda bulundu; G.Kurmay 2.Başkanı Çevik Bir de grup üyelerine ”hakaret davası” açtı. İHD eski İstanbul Şube Başkanı Ercan Kanar, Petrol-İş eski Genel Başkanı Münir Ceylan ve Şanar Yurdatapan 10 ay hapse mahkum edildi, Yargıtay bozdu. Olayı ”Korku Tapınağı” adlı kitabında-benzer katliamlarla birlikte-anlatan gazeteci Celal Başlangıç da yargılandı ve beraat etti. 12 Temmuz 1996’da olay AİHM’e taşındı. AİHM “etkili soruşturma yürütülmediği” gerekçesiyle Türkiye’yi 10 kişi için tazminat ödemeye mahkum etti. O tarihte DYP-CHP koalisyonunda İnsan Haklarından Sorumlu Devlet Bakanı olan Adnan Ekmen 13 yıl sonra: 2009’da “Katliamı JİTEM yaptı” itirafında bulundu..
  • 1996 - Yayınına uzunca bir süre ara vermiş olan Son Havadis gazetesi, yeniden çıkmaya başladı.
  • 1997 - Basında promosyonu yasaklayan yasa TBMM'de kabul edildi.
  • 2000- ABD’de Enerji Bakanlığı Utah eyaletinde 33 bin 600 hektar toprağın bölgenin yerli halkı olan Ute kabilesine geri verileceğini açıkladı. Ama, arazi artık radyosyonla kirlenmiş durumda.
  • 2001- Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin kabine toplantısında ABD’de yaşayan yoksullara 95 milyon dolar yardım yapılması kararı aldı. Bu rakam, ABD’nin Iraklı muhaliflere ayırdığı yardım parasına eşit.
  • 2001 - Vikipedi yayın hayatına başladı.
  • 2002 – Sağlık Bakanlığı’nın, ilaç fiyatlarının yüzde 10 oranında aşağı çekilmesi uygulamasına karşı çıkan Eczacılar kepenk kapattı.
  • 2003 – Türkiye idam cezasının kaldırılmasını öngören Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6 No’lu protokolünü resmen imzaladı. Türkiye’nin imza atmasıyla, 44 üyeli Avrupa Konseyi’nde protokolü imzalamayan ülke kalmadı.
  • 2003- ABD’nin Georgia eyaletinde evli olmayanların seks yapmalarının suç olarak kabul eden 170 yıllık yasa, yürürlükten kaldırıldı. ABD’de halen 10 eyalet ile başkent Washington’un bulunduğu District of Columbia’da yasa yürürlükte.
  • 2004 – AİHM’de görülen Lice olayları ile ilgili davada Türkiye 225 bin avro (382 milyar lira) tazminat ödemeye mahkum oldu. 1993’te Lice’de meydana gelen olaylarda 30 kişi ölmüş, 400 konut ve 250 işyeri kullanılamaz hale gelmişti.
  • 2005 - Filistin Lideri Yaser Arafat'ın 11 Kasım 2004'te ölmesinin ardından 9 Ocak'ta Devlet Başkanı seçilen Mahmud Abbas, yemin ederek göreve başladı. Başbakanlığa Ahmed Kurey'i getiren Abbas, İsrail'e karşılıklı ateşkes ve nihai barış anlaşması çağrısında bulundu.
  • 2005 - Teksas'taki bir askeri mahkeme, ordu mensubu Charles Graner Jr.'ı, Iraklı mahkûmlara fiziksel ve cinsel tacizde bulunduğu gerekçesiyle 10 yıl hapse mahkûm etti.
  • 2006 – Şili’de yapılan devlet başkanlığı seçimini ikinci turda sol koalisyonun kadın adayı Michelle Bachelet yüzde 53.4 oy oranıyla kazandı. 1973’te sosyalist Allende hükümetinin devrilmesinden sonra bütün ailesiyle birlikte işkence görmüş, Allende’nin danışmanı olan subay babası ile erkek arkadaşı işkencede ölmüştü.
  • 2006- Norveç Dışişleri Bakanlığı,”barış çabalarına zarar verdiği” gerekçesiyle bundan böyle içinde PKK’nin de yer aldığı AB’nin terör örgütleri listesini tanımayacağını açıkladı.
  • 2007- İdam edilen devrik Irak lideri Saddam Hüseyin'in üvey kardeşi Barzan İbrahim el Tikriti ile eski Irak Devrim Mahkemesi Başkanı Avad Hamid el Bender, asılarak idam edildi ve Tikrit kentinin Avca köyünde Saddam Hüseyin'in yanına gömüldü.

  • 2008- Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın iki çocuğunun, 1999’da “Santour” şirketinden “borç para” ile satın aldıkları yolcu gemisinin ardından 10 bin TL’lık şirket kuruluş sermayesini 2003’de 500 bin TL’na yükseltip 2 geminin daha işletmeciliğini aldıkları öğrenildi.
  • 2011- Başbakan Erdoğan, Galatasaray’ın yeni stadyumu TT Arena’nın açılışında ıslıklandı. Stada gelişi anons edilirken ve Adnan Polat’ın konuşmasında adının geçtiği yerlerde ıslıklanan Erdoğan, Ajax maçı başlamadan stattan ayrıldı.
  • 2014- Avrupa Birliği, “radikalleşmeyle ve şiddeti benimseyen aşırılık”la mücadele için bilgi bankası oluşturma kararı aldı.
  • 2016- Burkina Faso’nun başkenti Ouagadougou’daki bir otele bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda 28 kişi hayatını kaybetti.

  • 2018- Ulaştırma Bakanı Arslan, Kanal İstanbul’un güzergahını açıkladı: ”45 km’lik Küçükçekmece-Sazlıdere-Durusu koridoru üzerinde; Küçükçekmece Gölü’nden girecek, Terkos Barajı’nın oradan Karadeniz’e çıkmış olacak.”
  • 2018 - İngiltere'nin inşaat devi Carillion iflas etti


DOĞUMLAR:


ÖLÜMLER:

  • 1597 - Juan de Herrera, İspanyol mimar, matematikçi, araştırmacı ve asker (d. 1530)
  • 1781 - Henry Cheere, İngiliz heykeltıraş (d. 1703)


  • 1866 - Massimo d'Azeglio, İtalyan devlet adamı, yazar ve ressam (d. 1798)

  • 1896 - Mathew Brady, Amerikalı fotoğrafçı (d. 1822)


  • 1919 – Alman devrimciler Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht, Berlin’de Freikorps (serbest kıtalar) adlı çeteler tarafından başları dipçikle ezilerek öldürüldü. Bir kanala atılan Rosa’nın cesedi ancak Mayıs 1919’da bulunabildi. Berlin’de Kasım 1918 ayaklanması ile kurulan Cumhuriyet’in “Toplumsal Cumhuriyet”e dönüşümü için 5 Ocak 1919’da harekete geçen devrimciler bastırıldı. Sosyal Demokrat Parti (SPD) hükümeti 11 Ocak’ta anti-komünist ”Freikorps” güçleriyle karşı saldırıya geçip devrimcilerin işgalindeki resmi binaları geri aldı.
  • 1945 - Sami Yetik, Türk ressam (d. 1878)
  • 1955 - Yves Tanguy, Fransız-Amerikalı ressam (d. 1900)


  • 1956 - Enis Akaygen, Türk siyasetçi ve diplomat (d. 1880)

  • Mehmed Enis Akaygen (13 Mayıs 1880, Filibe - 15 Ocak 1956, İstanbul), Türk diplomat ve siyasetçi.

    1866-1870 yılları arası Filibe belediye başkanlığı yapan Enis Efendi'nin torunudur. Babası Cafer Bey, 1889 yılında vefat edince, dedesi tarafından büyütüldü. Filibe'de Saint-Joseph Ortaokulu'ndan mezun olduktan sonra 1897 yılında İstanbul'a göç etti. Galatasaray Lisesi'ni bitirdi. 1901 yılında Hâriciye'ye girdi. Sanki-Petersburg ve Bükreş'te görev yaptı. İstiklal Harbi yıllarında Müdâfaa-î Millîye grubunda görev yaptı. Savaştaki hizmetleri neticesinde İstiklal Madalyası ile taltif edildi. Mustafa Kemal Atatürk tarafından cumhuriyet hariciyesinin kuruluş komisyonunda Tevfik Rüştü Aras ve Suat Davaz ile birlikte görevlendirildi. Cumhuriyet'in ilanı ile birlikte Moskova'ya tayin olmuş (1923-1925), dışişleri bakanlığı müsteşar yardımcılığı (1925-1927), dışişleri bakanlığı müsteşarı (1927-1929), Atina elçisi (1929-1934), Tahran büyükelçisi (1934-1939) ve tekrar Atina büyükelçiliği (1939-1945) görevlerinde bulundu. 1937 yılındaki Trakya Manevraları'nda yabancı heyetlere eşlik etti. Yunanistan devleti tarafından kendisine 1945 yılında Yunan Devlet Liyakat Nişanı verildi. 1946 yılında İstanbul milletvekili olarak TBMM'ye girdi. 1948 yılında Demokrat Parti'den ayrılıp arkadaşları ile Millet Partisi'ni kurdu. Mehmed Enis Akaygen, Fransızca, İngilizce, Farsça ve Arapça bilmekte, evli ve beş çocuk babasıydı.

  • 1971 - Etem Tem, Atatürk'ün fotoğrafçısı (d. 1901)

  • 1984 - Fazıl Küçük, Kıbrıslı siyasetçi (d. 1906)
  • 1987 - Mustafa Demir, Türk asker (Makbule Atadan'ın manevi oğlu) (d. 1918)
  • 2000 - Nezihe Becerikli, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1918)
  • 2007 - Lale Oraloğlu, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1924)
  • 2011 - Susannah York, İngiliz oyuncu (d. 1939)
  • 2016 - Dan Haggerty, Amerikalı oyuncu (d. 1942)
  • 2018 - Turan Özdemir, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1952)
  • 2019 - Edyr de Castro, Brezilyalı oyuncu ve şarkıcı (d. 1946)



      (derleyen: mstfkrc)


Posted by at

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)