Şehreküstü, Gaziantep’in ilk dokuma atölyelerinin kurulduğu yerleşim yeri. Şehreküstü'nde çok sayıda tarihi kalıntılar ve mağara var. Mekan, çoğu dokuma atölyesinin bu mağaralarda kurulmasıyla biliniyor.
Bugün kent merkezine uzak, evsiz ve göçmenlerin sık sık sokaklarını arşınladığı “kenar” mahallerden biri Şehreküstü.
Fakat bu yoksul mekanı, bir "zenginleşme" öyküsünün de çıkış noktası.
Şimdilerde Gaziantep’in adeta sahibi olan SANKO Holding’in (Sani Konukoğlu ‘nun ad ve soyadının kısaltması holdinge isim olmuş) kurulduğu yer Şehreküstü. Abdulkadir Konukoğlu, holdinglerinin temelinin bu yoksul semtte atıldığını neredeyse tüm mülakatlarında anlatır.
Abdulkadir Konukoğlu’nun büyük dedesinin 1904 yılında yedi dokuma tezgâhı ile başlayıp, 1935 yılında sektörde lider konuma gelmesiyle bilinen SANKO'nun 1977 yılında ciddi bir büyümeyle kendisini dünya piyasasında adından söz ettiren bir holding olmasını tüm kaynaklarda okuyabiliyoruz.
O dönemin hemen tüm şirketleri gibi, SANKO da ilk ciddi atılımını Turgut Özal'lı yıllarda yaptı. Holding, bugün tam 14 sektörde faaliyet gösteriyor. Kısa zamanda devleşen bu holdingin “zenginliği” hep merak konusu olageldi.
Kendilerine sorulursa, pek "gizem" yoktu. Haber7'de 2010 yılında Konukoğlu'yla yapılan bir söyleşide Turgut Özal'la birlikte “köşeyi döndüğünü” itiraf eden Konukoğlu, "zenginlikte herhangi bir sınır yoktur" diyerek Türkiye’de 500 bin doları olan herkesin köşeyi dönebileceğini söylüyordu.
SANKO patronunun bu söyleşide değinmediği nokta, özelleştirmeler yardımıyla nasıl köşeyi döndüğüydü. Yıllık 700 bin ton klinker üretim ve 1 milyon 600 bin ton çimento öğütme kapasitesi bulunan Adıyaman çimento fabrikasının özelleştirilmesiyle SANKO Holding'in yükselmesinin aynı dönemece denk gelmesi bir tesadüf değil elbette.
'500 bin dolar' + Peşkeş çekilen devlet malı + İsrail'le ticaret= Köşe dönmece
Konukoğlu'nun "herkesin köşe dönebilmesi" için gerek şart olarak dile getirdiği 500 bin doların yanında yalnızca devlet malını yok pahasına satan bir siyasi irade değil, bir de yurtdışıyla kurulan ticari ağların eklenmesi gerekir.
SANKO, 90’lı yıllarda ÇİMKO'yu özelleştirmelerle birlikte bünyesine katarak zenginleşir. Gri çimento ihracatında ABD’den sonra en çok ihracat yapılan ülke İsrail'dir.
Elbette, SANKO bugünlerde "Filistin'e destek" mesajları paylaşmaktan geri durmamaktadır.
Abdulkadir Konukoğlu Ekonomim'den Vahap Munyar'a 26 Temmuz 2023'te verdiği mülakatta, yazarın zenginliğinin kaynağını sorması üzerine "500 bin doları olan herkes köşeyi döner" formülasyonunu zamanın ruhuna uygun olarak güncelleyecek, “Hayır, hasenat yaparsan, zekâtını verirsen, kazandığını paylaşırsan Allah bire karşılık 40 veriyor” diye cevap verecekti.
Konukoğlu aynı röportajda “İnşaata hobi gibi girdik, Allah ‘yürü ya kulum’ dedi” diyerek zenginleşmenin gerçekleşmesindeki püf noktasını açıklar. Hobi olarak inşaat sektörüne girmemiş bulunan ve Allahın “yürü ya kulum” demediği milyonların açlıkla boğuşup yiyecek ekmek bulamadığı günümüzde Sanko Pazarlama (SANKO) 2023 birinci çeyrek bilançosunda net kârını 19,4 milyon TL olarak duyurdu. 2023 ikinci çeyrek bilançosu net kârınıysa 68,9 milyon TL açıklayarak Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşu listesinde yerini alıverdi.
Sanko Hastanesi'nde patlama
Bunca büyüyen SANKO, AKP döneminde özel sektörün en kârlı alanları haline gelen eğitim ve sağlık işlerine girmekten de geri durmadı.
19 Aralık 2020 tarihinde kimi basın yayın organları ve siyasilerin “Gaziantep’te özel bir hastanede” diye duyurduğu bir patlama yaşanmıştı. Haberlerde ısrarla hastanenin adı geçirilmiyordu.
Hastanenin sahipleri o kadar müstesna kişilerdi ki, isimlerini paylaşmak bile “özel” bir durum sayılmaktaydı. Patlamanın yaşandığı hastane, Sanko Üniversitesi Hastanesi’ydi.
Hastanede sabaha karşı “yüksek akış nazal oksijen terapi” cihazı kaynaklı çıkan patlama ve yangında 20 kişilik Covid-19 yoğun bakım servisinde tedavisine devam edilen 19 yurttaşımızdan 7’si yangın ve patlamanın etkisiyle olay yerinde, 1 yurttaşımız hasta sevki sırasında, 4 yurttaşımızsa patlama sonrasında sevk edildikleri hastanelerde yaşamını yitirdi.
Sanko Üniversitesi Hastanesi ve devlet yetkilileri tarafından yapılan açıklamada, yangını kontrol altına almak ve serviste yatan hastaların tahliyesi için çaba sarf eden doktor, sağlık personeli ve güvenlik görevlilerinden 51 emekçinin yangından etkilendiği ifade edilmişti.
Sonuçta SANKO'dan kimse hapse girmedi. Ama SANKO'nun "Allah bize yürü ya kulum dedi" diye tarif ettiği yoluna taş koyanlara hapis yolu gözüktü.
JES'e direnen emekçilere hapis
Bu vahim olayın işleri sekteye uğratmaması bir yana Allah "yürü ya kulum" demeye devam ediyor olacaktı ki SANKO yukarıda sıraladığımız sektörel bazda ilerlemesine 2019 yılında pandemiyle birlikte yaşanan krize rağmen Jeotermal Elektrik Santralleri'ni (JES) de ekledi.
Holding burada da arama motorlarından henüz sildiremediği bazı pürüzlerle karşılaştı. Manisa’nın Salihli ilçesi Hacıbektaşlı köyünde SANKO Holding tarafından yapılmak istenen jeotermal enerji santraline (JES) karşı köylüler direnişe geçti. SANKO “hayır ve hasenat”ı bir kenara bıraktı, köylülere dava açtı. 2019 yılından bu yana açılan davalarda 33 kadar köylüye, siyasi parti temsilcisi ve üyelerine karşı “toplanma ve gösteri yürüyüşüne muhalefet” ve “kamu görevlilerine direnme” suçlarından açılan davanın karar duruşmasında 8’er ve 20’şer ay hapis ve para cezaları verildi.
Ekonominin gelişmesi için 'yetmez ama evet'
Özal'dan AKP'ye uzanan süreçte bunca palazlanmış bir holdingin patronunun siyasi bağlantıları da elbette merak uyandırıyor. Konukoğlu, sık sık "açık siyaset" yapmıyor, pozisyonunu herkesin önünde deklare etmiyor. Yazımızın devamında göstereceğimiz üzere, işin siyaset kısmını Fatma Şahin gibi başkaları üzerinden idare etmeyi tercih ediyor.
Fakat gerektiğinde, Abdülkadir Konukoğlu da ismini "gurur tablosu"na işlemekten geri durmuyor. Gurur tablosu, 2010 Anayasa referandumunda "yetmez ama evet" olarak bilinen imzacılar listesi. Konukoğlu, alfabetik sıraya göre dördüncü isim olarak bildiriyi imzalıyor. Gerekçesi, zenginleşme öyküsünün de özeti: “Ekonominin gelişmesi için referandumda evet diyeceğim.”
İşin olmazsa olmazı: 'FETÖ' soruşturması
Konukoğlu'nun arama motorlarından sildiremediği bir diğer başlıksa 2021'de hakkında açılan "FETÖ" soruşturması.
Kimileri, geç bile kalınmış diyebilir. Zira maaş hesabı Bank Asya'da olanların dahi yakalandığı beş yılın ardından, Bank Asya'nın ortaklarından olan Konukoğlu'na yeni sıra gelmişti.
T24 yazarı Tolga Şardan, 16 Temmuz 2021 yılında Sanko Holding Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Konukoğlu hakkındaki soruşturmanın akıbetiyle ilgili bir yazı yazdı. Yazısında Erdoğan'a yakınlığıyla bilinen Abdülkadir Konukoğlu hakkındaki soruşturmanın detaylarına yer veren Şardan özetle şunları kaleme aldı:
“Bildiğim kadarıyla bu konuda çok önceden İstanbul'da başlatılan bir adli soruşturma vardı. Bank Asya'nın yapısına yönelik başlatılan soruşturmalara karşın ortaklarına yönelik devam eden soruşturma nedense bir türlü sonuçlanamadı henüz.
(...)Gaziantep Cumhuriyet Başsavcılığı, geçen ekimde kentin önemli iş insanlarından Abdulkadir Konukoğlu'nun hakkında 'FETÖ üyesi olmaktan' soruşturma başlattı.
Hatta savcılık bu soruşturma kapsamında emniyete talimat yazısı gönderdi. Talimat yazısında Konukoğlu hakkında yürütülen soruşturmaya esas olmak üzere yapılması gereken işlemlere yer verildi.
Bunların içinde en dikkat çekeni, 'FETÖ / PDY silahlı terör örgütü ile iltisak ve bağlantılarının geniş çaplı araştırılması' talimatıydı.
Savcılık, verdiği talimatta istenilen işlemlerin 'ivedilikle' yani acil olarak gönderilmesini vurguladı.
Sonra ne oldu?
Soruşturmanın başlatıldığının ortaya çıkmasıyla birlikte Gaziantep karıştı.
Sadece Gaziantep'in değil, ülkenin en ünlü sanayicilerinden birisine yönelik başlatılan FETÖ soruşturmasının sesi Ankara'ya kadar ulaştı.
Bu arada Konukoğlu ve firmalarına ait para hareketlerinin incelenmesi için MASAK'ın devreye girmesi gerekiyordu.
İşin büyüyeceğinin anlaşılması üzerine Gaziantep Cumhuriyet Başsavcılığı kıvrak bir girişimle yetkisizlik kararı verip dosyayı İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'na yolladı.
Gerekçe, Bank Asya soruşturmasının İstanbul'da olması.
İşte top İstanbul'da. Epeydir devam eden Bank Asya'nın ortaklarına yönelik terörün finansmanıyla mücadele çerçevesinde Konukoğlu ve diğer Bank Asya ortakları hakkında neler yapılacak? Kamuoyu bu konuyu da bekliyor."
Zenginliğin bir diğer kaynağı: Göçmen sömürüsü
Sürekli olarak zenginliğin kaynağı merak edilen SANKO'nun patronu Abdulkadir Konukoğlu, AKP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Özhaseki'nin Suriyeli göçmen işçiler için "Şimdi bazı şehirlerde sanayiyi onlar ayakta tutuyorlar. Gaziantep sanayisine gidin yüz binlerce Suriyeli en ağır ve en zor işlerde çalışıyorlar” sözlerini şöyle değerlendirir:
"Suriyelilere dayalı olarak Antep Antep olmadı ki. Tabii ki Antep’te bir Suriyeli işgücü var. Ama şu bir gerçek ki Suriyeliler olmasa, bu sefer doğudan göç gelirdi. Değişen bir şey olmazdı."
Konukoğlu göçmenlerin sırtından para kazanmadıklarını ima etse de rakamlar öyle demiyor.
2011 yılında başlayan göç dalgasının en önemli uğraklarından biri olan Gaziantep’teki Suriyeli göçmenlerin şehrin önemli bir işgücü potansiyelini barındırdığı bir gerçek.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Ofisi tarafından Şubat 2020’de yayımlanan "Türk İşgücü Piyasasında Suriyeli Mülteciler" araştırmasına göre, Türkiye'de yaklaşık 950 bin Suriyeli çalışıyor. Ancak çalışan Suriyeliler arasında kayıt dışı çalışanların oranı yüzde 91,6 gibi çok yüksek bir seviyede bulunuyor. ILO araştırmasına göre, Suriyelilerin en çok istihdam edildiği sektörler ise ticaret, inşaat ve imalat olarak sıralanıyor. Bununla birlikte her 3 Suriyeli işçiden 1'i tekstil, giyim, deri ve ayakkabı sektörlerinde çalışıyor. ILO araştırmasına göre, Türkiye'de ortalama haftalık çalışma süresi 48 saat iken, Suriyeli çalışanların yüzde 53,7'si haftada 50 saatten fazla, yüzde 34,7'si ise haftada 60 saat veya daha fazla çalışıyor. Suriyeli emekçilerin barınma yerinin İstanbul’dan sonra Gaziantep olması SANKO gibi önemli holdingler için bulunmaz bir nimet olmuştur.
Sanko Park'ta iş cinayeti
SANKO'nun adını taşıyan ve 100. Yıl Parkı'nda 140 bin metrekare inşaat alanı içine yerleştirilen bir de AVM de bulunmakta. Bu AVM'de "Yeni yaşam alanı" sloganıyla 2013 yılında bir işçi yılbaşı süslemesi yaparken düşerek hayatını kaybetmiş, haber alelacele tüm kaynaklardan silinmişti.
Bir aydınlatma firmasında çalışan 55 yaşındaki İsmail Aksoy, yılbaşı süslemeleri için dört katlı alışveriş merkezinin çatısına halat kullanmaksızın çıkmıştı. Bastığı kartonpiyer zeminin kırılması sonucu 4'üncü kattan aşağı düştü.
Fatma Şahin'in referansı olarak Sanko
AKP için Fatma Şahin yıllarca önemli bir isim oldu, bakanlık yaptı. İki dönemdir ise Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanlığı yapmakta... Fatma Şahin'in AKP'den siyasete girmesinde en önemli unsur, SANKO Holding ve Abdülkadir Konukoğlu'nun "referansı"...
Bir nevi "büyük sermaye kontenjanı" demek de mümkün buna. Zira Fatma Şahin uzun yıllar SANKO Holding'de yöneticilik yapmış ve Konukoğlu Ailesi'ne "manevi kızları" kadar yakın olmuş bir isim...
Ancak Abdülkadir Konukoğlu'nun Bank Asya'nın yüzde 2,5 hissesine sahip olması, SANKO'nun tepe yöneticilerinden Ali Rızanur Meral'in "FETÖ"nün iş dünyası yapılanması olan TUSKON'un başındaki isim olması, bir de üstüne 2014 yılında TUSKON'da yaptığı meşhur konuşmada AKP'yi "kimin inine girildiğini göreceksin" diye tehdit etmesi nedeniyle SANKO Holding ile AKP arasında soğuk rüzgarlar esti.
Bugün Abdülkadir Konukoğlu kendi elleriyle kurup bir dev haline getirdiği SANKO Holding'in başında "aktif şekilde" yok. Sembolik olarak "onursal Başkan" pozisyonunda. Varın rüzgarın şiddetini siz hesap edin artık... SANKO Holding'in başında bugün Abdülkadir Konukoğlu'nun kardeşi Zeki Konukoğlu bulunuyor. Zeki Konukoğlu'nun oğlu ve SANKO Yönetim Kurulu Üyesi Turgut Konukoğlu'nu ise TURMEPA'da görüyoruz...
Fatma Şahin'in kıyaklarının adresi olarak Sanko
Şehrin büyükşehir belediye başkanı Fatma Şahin'in SANKO Holding’de 18 yıl boyunca İşletme Mühendisi ve İşletme Müdürü olarak çalışması, 2001 yılında AKP'nin Gaziantep’te kurucu meclisinde yer aldıktan sonra 2014'te Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı olmasıyla birlikte SANKO'nun bir nevi siyasi yönetimi de devraldığını göstermekte. Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin’in, bir dönem kendisinin de çalıştığı SANKO Holding'in iştiraki ÇİMKO’ya 14 milyon lirayı bulan çimento ihaleleri verdiğinin ortaya çıkması şehrin hafızasında hâlâ çok taze.
Cumhuriyet gazetesinde yer alan habere göre, GASKİ'nin 2018, 2020 ve 2021 yıllarında yaptığı ayrı ayrı üç ihaleyi de ÇİMKO Çimento ve Beton Sanayi Ticaret Anonim Şirketi kazandı.
2018 yılında yapılan “dökme çimento” alımı ihalesini kazanan söz konusu şirketle belediye arasında üç milyon lira üzerinden sözleşme imzalandı.
İştirak şirketin 12 Mart 2020 tarihinde yaptığı “çimento alımı” işi ihalesindeyse şirketle 3 milyon 537 bin 500 lira üzerinden anlaşıldı. İhalenin istisna usulüyle yapılması ve ihaleye tek teklifi veren şirketin söz konusu şirket olması dikkat çekti" denildi.
Haberde ayrıca, "GASKİ Enerji’nin 14 Nisan 2021 yılında yaptığı 'dökme çimento ve torbalı çimento alım işi' ihalesi için ise 7 milyon 518 bin 750 lira üzerinden sözleşme imzaladı. Bu ihale de istisna usulüyle yapıldı ve tek geçerli teklifi aynı şirket verdi. 21 Nisan 2021’de başlayan iş 21 Nisan 2022’de sona erecek" ifadeleri de yer aldı.
Konukoğlu'nun beyaz köşkü
Gelelim günümüze. Zenginliğin kaynağını son olarak “hayır hasenat”a bağlamıştı Konukoğlu, en büyük “hayır hasenat” cami yaptırmak olacak ki, ve kentte toplamda 16 cami yapmak yetmemiş olacak ki, Gaziantep’in düşman işgalinden kurtuluşunun 100’üncü yılı dolayısıyla düzenlenen etkinliklere katılmak üzere Gaziantep’e gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile SANKO Holding Onursal Başkanı Abdulkadir Konukoğlu’nun törende yaptığı ilginç konuşmada ”Ülkemizin En Büyük İbadethanesi; Sanko Cami olacak ve en yüksek kubbeli cami Gaziantep’te yapılacak“ müjdesini verdi, "Bugüne kadar 16 cami yapan SANKO ve temeli atılan SANKO Camisi ile 20’nci camiyi kazandırmanın mutluluğunu yaşadıklarını" söyledi.
Bugün adı Şehirgösteren diye geçen Gaziantepli çok zenginlerin yaşadığı semtte Türkiye’nin en büyük kubbeli camisi şimdilik yok, onun yerine Beştepe'deki saraya çok benzer SANKO Holding'in yeni yönetim binası ve Konukoğlu’nun çok gösterişli “evi” var. En zengin yüzde 1’in Türkiye’deki milli gelirin yüzde 23,4'ünü aldığının açıklandığı bugünlerde bu “ev”in kaynağının “hayır hasenat” olduğuna inanmak zor. Bugün SANKO'nun kendi resmi internet sitelerinde bile fotoğrafı bulunmayan, bu “gizli yapının" fotoğrafı, inşaatı yapan Poligon İnşaat adlı firmanın internet sitesinde bulunuyor.
Şehreküstü semtinde bir mağaradaki tekstil atölyesinden, Şehirgösteren'deki içinde hayvanat bahçesinin bile olduğu söylenen eve giden zenginliğin sebebi belli. Rüzgar nereden eserse dümeni oraya kırmak. Dönemin işçileri nezdinde “Çankaya’nın şişmanı işçi düşmanı” namlı Turgut Özallı yıllarda zenginliğin pervasızlığını dışavurmak, Erdoğanlı yıllarda ise gericilik rüzgarına yelken açmak.
ÇAĞAN CAN / soL-Özel
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder