İktidar Şimşek programıyla buğday üreticisinin cebinden aldı. Buğday ithalatı 10 milyon ton barajını geçti, çiftçinin ürünü 2022 yılı değerinin yarısına düştü. Çiftçinin kaybı en az 200 milyar lira.
İktidar buğday ve arpada alım fiyatlarını açıkladı. Tarım ve Orman Bakanlığının açıkladığı 2024 yılında Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) eliyle alınacak buğday ve arpa alım fiyatları ve fark ödemesi çiftçi maliyetinin dahi altında kaldı. Geçtiğimiz yıl 8 bin 250 lira olan ekmeklik buğday fiyatı bu yıl yüzde 12.1 artışla 9 bin 250 liraya çıktı. Böylece yıllık yüzde 75 enflasyonun olduğu Türkiye’de buğday üreticilerine iktidarın verdiği fiyat artışı resmi enflasyonun dahi altında kaldı.
Türkiye’de, Türkiye İstatistik Kurumu tahminlerine göre 2023 yılında 22 milyon ton buğday üretimi gerçekleştirildi. TMO, 2019 yılından bu yana çiftçiden kaç milyon ton buğday alımı yaptığını açıklamadı. TMO, 2018’de çiftçiden 2.3 milyon, 2017’de 2 milyon, 2016’da 2.6 milyon, 2015’te 3.3 milyon ton buğday alımı gerçekleştirmişti. Dört yıllık verilere göre TMO çiftçiden yılda ortalama 2.6 milyon ton buğday alımı yaptı. TMO bu dönemde toplam yıllık toplam buğday üretiminin sadece 12.2’sini çiftçiden alırken, toplam üretimin kalanını (toplam buğdayın yüzde 87.8’i) özel sektör satın aldı. Özel sektörün alım fiyatları ise TMO’nun oldukça altında kaldı.
Çiftçiye verilen enflasyon altı fiyat, buğday fiyatlarını aşağı çekti. 2022 yılında ekmeklik buğday fiyatı 6 bin 150 liraydı. 2023 yılında fiyat 8 bin 250 liraya, 2024’te 9 bin 250 liraya çıktı. 2022-2024 (haziran) arası dönemde iktidarın ilan ettiği buğday alım fiyatı sadece yüzde 50 artarken, aynı dönemde resmi enflasyon oranı yüzde 198 oldu. Böylece çiftçi resmi enflasyon karşısında dahi ezildi. 2022 yılında buğday için uygulanan alım fiyatı olan 6 bin 250 lira resmi enflasyon oranında dahi olsaydı buğday alım fiyatı 18 bin 386 lira olacaktı. Ancak çiftçiye verilen fiyat bu tutarın yarısı oldu.
Çiftçiler 2023 yılında resmi verilere göre 22 milyon ton buğday üretti. Çiftçiye verilen fiyat 2.5 yılda sadece resmi tüketici enflasyonu kadar dahi artsaydı 22 milyon ton buğday için özel sektör ve TMO toplam 404 milyar 492 milyon lira ödeme yapacaktı. Verilen fiyat enflasyon altında kalınca piyasa TMO fiyatını dahi verse çiftçiye 22 milyon ton buğday için 203 milyar 500 milyon lira tutarında ödeme yapılacak. Böylece çiftçinin en iyimser tabloda dahi toplam kaybı 200 milyar 100 milyon liranın üzerinde gerçekleşecek.
ÇİFTÇİDEN ÇALINAN DEVLETİN İKİ AYLIK FAİZ ÖDEMESİ
Türkiye, Mehmet Şimşek politikalarıyla faizleri fırlattı. Dünyanın en yüksek faiz ödeyen ülkelerinden biri olan Türkiye’de nisan ayındaki faiz ödemeleri yüzde 230 artışla 114 milyar lira oldu. Buna göre çiftçilere tek yılda ödenmeyecek tutar, Türkiye’nin iki aylık faiz ödemesinden dahi düşük tutarda kaldı.
PROF. DR. ÖZKAYA: ŞİMŞEK PROGRAMININ ETKİSİ
Tarım Ekonomisti Prof. Dr. Tayfun Özkaya, buğdayda verilen düşük fiyat politikasının Şimşek programının etkisi olduğunu kaydetti. Özkaya, “Özel sektörün verdiği taban fiyatın üzerinde bir fiyat verilse akış TMO’ya doğru olacaktı. Bu da bütçeyi zorlayacaktı. Bu nedenle enflasyonu kontrol programının içinde bunu düşünüyorlar. Ancak bu çıkar yol değil. Türkiye’de buğday üretimi zaten düşüyor. Buğday ithal ediliyor. Geçmiş dönemlerde Ukrayna-Rusya savaşı nedeniyle Türkiye uygun fiyatlarla buğday alabildi ama bu sürekli böyle devam etmez. Dolayısıyla çok ağır bir tablo var. Maliyetler çok daha hızlı artıyor. Diğer yandan TÜİK’in verileri tarımda da çok doğru değil. Girdi indeksi gerçeğinden biraz daha düşük oluyor. Bu Türkiye’nin buğday üretimini daha da kötüye götürür” ifadelerini kullandı.
Özkaya şu değerlendirmelerde bulundu:
“TMO henüz özelleştirilmedi ama alım yerleri çok azaltıldı. Çok daha az piyasadan ürün satın alıyor. Bu da çiftçinin eline geçen fiyatlar üzerinde etkisi olmamasına yol açıyor. Ekmek konusunda da piyasayı un ile besleyemediği için ekmek fiyatlarını da kontrol edemiyor. TMO’nun alım yerlerinin artırılması, güçlendirilmesi gerekiyor. Daha yüksek düzeyde alım yapması gerekiyor.
Buğdayda ve diğer bütün tarımsal ürünlerde girdi maliyetleri çok arttı. Bunun en önemli sebeplerinden biri Türkiye’de endüstriyel bir tarımın yapılıyor olması. Gübrelere, tarım ilaçlarına, mazota (Toprağı sürmeye) dayanıyor. Agroekolojik bir tarıma geçişi savunuyoruz. Buğday üretimi toprak sürülmeden de yapılabilir. Bu yöntemleri geliştirmek için yeterli bir çaba gösterilmiyor.
İthalatçılar kazanıyor. Çiftçi kaybediyor. Birçok üründe de bu söz konusu. Yurt dışından ithal ederek iç piyasada buğday ve ekmek fiyatlarını kontrol etmeye çalışıyorlar. Bunun bedelini de çiftçi ödüyor. Çiftçi de daha az verimli topraklarda buğday üretiminden vazgeçerek tepkisini gösteriyor. Böyle bir çıkmaz sokak içinde dönüp dolaşılıyor.”
TÜM KÖY SEN: ÜRETMEYİN DİYORLAR
Tüm Köy Sen Genel Başkanı ve Buğday Üreticisi Sadık Turan ise iktidara tepki gösterdi. Turan, “Girdi fiyatları geçtiğimiz yıla göre en az yüzde 100 arttı. Geçen sene 19 liraydı mazot, bu sene 40 lira. Tohum, ilaç, girdiler… Olay bu kadar açık. Gülünç ve komik bir rakam. Resmen üretmeyin diyorlar. Tarım insanlığın olmazsa olmazı. İnsan gıda olmadan nasıl yaşayacak? Bunun izahı bu. Nasıl üretim yapacağız? Zarar ediyoruz. Bir de kuraklık var Türkiye’de. Bizim buğdaylar tamamen yandı. Biçilecek durumda değil. En az 2-3 milyon lira zararım var. Üreticiler tarımdan koparılmış. Bu şartlarda devletin bize reva gördüğü bu. İthalatçı para kazanıyor” ifadelerini kullandı.
Veri: Fao, Tablo: Evrensel
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder