TÜİK'in gizlediği enflasyon hesabı ortaya çıkınca kurumun başkanı savunmaya geçti. Ancak yüksek enflasyonun kaynaklarını açıklarken hükümetle çelişti, patronları kızdırdı.
DİSK gizlenen verileri yargıya taşıyıp, davayı kazansa da TÜİK yargı kararını uygulamayı reddediyor. TÜİK'in paylaşmamakta ısrar ettiği veriler bugüne dek iki defa kamuoyuna sızdırıldı.
TÜİK'in 2024'ün ilk günlerinde yaptığı bir araştırmaya göre, kurumun açıkladığı enflasyon verilerinin yurttaşlarca iki kat daha yüksek hissedildiği öğrenildi. TÜİK’in hesaplamalarına göre yüzde 64,7 olan 2023 enflasyonu yüzde 129,4 dolayında hissediliyordu. TÜİK bu araştırmayı reddetmedi ama düzeltti. Hissedilen enflasyonu yüzde 96 olarak ölçtüklerini, aradaki farkın da "normal" olduğunu söyledi.
TÜİK'in sır gibi sakladığı madde fiyatlarını ise dün Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş duyurdu. 100 maddelik listede bazı kalemlerin fiyatı piyasadaki ortalama ile uyuşurken, bazı ürün ve hizmetler için saptanan fiyatlar gerçekten oldukça uzak. Örneğin TÜİK’e göre haziran ayında yurt ücreti 457 lira, kira ise 5 bin 845 lira.
Listeyi doğruladı, fiyatları savundu: 'Yumurta için 2,57 lira gayet mantıklı'
Eleştirileri beraberinde getiren listenin ardından TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya bugün gazetecilerin karşısına geçti.
Sızdırılan listedeki fiyatları doğrulayan Çetinkaya, bu fiyatların ortalamayı yansıttığını market raflarındaki fiyatların farklılık gösterebileceğini söyledi. Eleştirilere listede 2 lira 57 kuruş olarak ölçülen yumurta fiyatı üzerinden yanıt verdi: "Gezen tavuk yumurtası 5 lira. Ama 30'lu yumurtaların tanesi 2 lira. Tüketim ağırlıklarına bakıldığında vatandaşların çoğunlukla 30'lu yumurta tükettiği görülüyor. Ortalama toplulaştırılmış fiyatlara bakıldığında yumurta için 2,57 lira gayet mantıklı bir fiyat. Olay bir süre sonra teknik hesaplamalardan çıkıp algı yönetimine giriyor."
TÜİK'in madde fiyatlarını neden sakladığı sorusuna Çetinkaya, madde sepetinin gizlenmediği, geçmişte açıklanan madde fiyatlarının bir gösterge niteliği olmadığı için açıklanmadığı cevabını verdi.
Yurttaştan saklanan veriler IMF'ye açılmış
TÜİK Başkanı, "toplulaştırılan" fiyatları baz alarak uygulanan hesaplama yönteminin doğruluğunda ısrar etti. "Dünyada enflasyon nasıl hesaplanıyorsa Türkiye'de de öyle hesaplanıyor" diyen Çetinkaya, ilerleyen dakikalarda hesaplama yöntemlerinin IMF'ye takıldığını şu sözlerle anlattı: "TÜİK'i IMF Türkiye Masasına şikayet etmişler, orada bir şeyler mi dönüyor diye. IMF Türkiye Masası şefi geldi, hesaplamalarımıza baktılar. Sadece Türkiye'de değil dünyada diğer ülkelerde de ÜFE'nin TÜFE'nin üzerine çıkmış olduğunu fark ettiler ve 'Biz bunu araştıralım' diye gittiler."
TÜİK Başkanı Çetinkaya, kamu emekçilerinin zamlarının belli olduğu Haziran ayı enflasyonun beklentilerin altında gelmesini ise bazı zamların Temmuz'a ötelenmesi, kurun stabil olması ve fiyatlardaki "normalleşme" ile açıkladı.
Baklayı çıkardı: 'Fahiş kârlara bağlı fahiş fiyat artışı var'
Erhan Çetinkaya toplantı boyunca çizdiği pembe tabloyu bir itirafla dağıtttı.
Ekonomi yönetimi, yüzde 70'i aşan enflasyona rağmen ücretlere yılın ikinci yarısında zam yapılmamasını "enflasyonu talep (tüketim) besliyor, ücretler artarsa talep de artar" teziyle destekliyor. TÜİK Başkanı ise bu tezin aksine fiyatların, şirket kârlarına bağlı olarak çok yüksek oranda arttığı söyledi. "Türkiye'deki şirketler enflasyonist ortamı kullanarak normalde alması gereken kârlardan daha yüksek fahiş kârlar elde ediyorlar. Enflasyondan bağımsız şirket kârlarına bağlı bir fahiş fiyat artışı var. Bu etki, pandemi sonrasından itibaren gözlemleniyor."
Patronlar kızdı: Bizi suçlayarak görevinin dışına çıktı
TÜİK Başkanı'nın itirafı patronları kızdırdı. İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, üstü kapalı biçimde Çetinkaya'nın enflasyonu yüksek şirket kârlarının beslediği yönündeki sözlerini hedef aldı.
Bu sözleri "suçlama" sayan Bahçıvan, TÜİK Başkanı'nın görev alanın dışına çıktığını iddia etti. Erhan Çetinkaya'ya bir de eleştiri getiren İSO Başkanı, enflasyon hesaplamasına ilişkin açıklamaları "tatmin edici bulmadığını" söyledi.
'Enflasyonun en büyük nedeni şirket kârları'
soL yazarı Prof. Dr. Korkut Boratav, Ahmet Haşim Köse ve Erinç Yeldan ile yaptığı araştırmada enflasyonu işçilerin ücretindeki artıştan çok, patronların kârının beslediği sonucuna ulaşmıştı.
Büyük sermayenin maliyetlerden gelen her baskıyı fiyatlara yansıttığını tespit eden iktisatçılar, ücretlerdeki artışın da bu kârı büyütmek için bir fırsat olarak kullanıldığına işaret etmişti.
Boratav, araştırmanın sonuçlarını soL'daki yazısında özetlemişti:
https://haber.sol.org.tr/yazar/asgari-ucretler-enflasyon-ve-karlar-388701
(soL)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder