ANALİZ | Uluslararası diplomasi çamura saplanırken... - MİNE ESEN

Uluslararası diplomasinin kapalı kapılar ardında çetin kapışmaları, casusluk filmleri misali çok köşeli gri alanları malum ama ya dış vitrin?

Hani o bizim bildiğimiz görüntüde de olsa diplomatik teamüller, ülke liderlerinin görece kibar üslubu, uluslarararası örgütler ve bir bütünün parçası olarak uluslararası hukuk çerçevesindeki uyulması beklenen yasalar... Görünen artık uzakta bir yerlerde oldukları... “Zaten yoktu” diyorsunuz değil mi. Doğru ama böylesine aleni kuralsızlığın da uluslararası dış vitrin camının parçalanmasıyla dünyayı daha da öngörülemezlik girdabına sokacağı ortada...

Suudi Arabistanlı muhalif gazeteci Kaşıkçı vakası işte bu vahşi tablonun örneği. Bir başka ülke toprağında uluslararası diplomasi çerçevesinde dokunulmazlık zırhının bulunduğu bir ülke misyonunun binasında karanlık bir hikâye. İddialar havada uçuşuyor, suçlamalar, yalanlamalar... Ağır gerçek ise ister gazeteci isterse sıradan vatandaş bir kişinin Türkiye’de, kendi ülkesinin toprağı olarak adlandırılabilecek konsolosluk binasına girip bir daha kendinden haber alınamaması. Katledildi mi, “kaybedildi” mi, orası hâlâ sır.

Aslında sadece iki ülke arasında diplomatik kriz konusu olarak sınırlı da değil... Yeniden kartların karıldığı dünya düzeninde kural dışılığın yeni normal olarak karşılanabilme riskini barındırıyor. Gözler her iki tarafın yürüttüğü soruşturmadan çıkacak sonuçta. Ama can alıcı sorulardan biri de şu: Eğer Kaşıkçı’nın Suudiler tarafından öldürüldüğü kesinleşirse ya da ikna edici bir açıklama ortaya konulmazsa Riyad’a yönelik gerek Türkiye gerekse uluslararası toplumun nasıl tavır alacağı, Ankara’nın Suudi konsolos ya da elçiyi “istenmeyen kişi” ilan edip etmeyeceği, diğer ülkelerin tepkileri... Ve tüm bunlarla birlikte kamuoyunda yabancı misyonlara yönelik bakışın nasıl yara alacağı. Başka bir ülkede yaşayan bir kişinin hakkında arama-tutuklama emri yoksa kendi konsolosluk, elçiliğine giderken düşeceği kaygı, tedirginlik hissi... Kuşkusuz tamiri zor...

Interpol krizi

Bir başka diplomatik skandal da Çin’den... Uluslararası Polis Teşkilatı Interpol’ün Çinli Başkanı Meng’in kurumun merkezi Fransa’dan ülkesine geçen ay sonu gitmesiyle kayıplara karışması. Interpol’ün, seçilmiş kendi başkanı için adeta “kırmızı bülten” çıkaracak hale gelmesi. Eşinin kayıp ihbarı, Fransa ’nın açıklama talebine karşın sessizliğini koruyan Pekin’den bir hafta sonra gelen “gözaltında” yanıtı. Yolsuzluk iddialarının merkezinde Çin’in sorguladığı Meng’in, kendi ortada gözükmeden istifa ettiği açıklamasının basına duyurulması... Interpol’ün ise sıradanmış gibi en azından görüntüde olağan akışına devam edip, geçici başkan ataması...

Dış dünya penceresinden bakarsak “yerli ve millileri” bir kenara bırakalım, bu öngörülemezlik, kuralsızlık akımının kan uyuşmasında ABD Başkanı Trump’ın namı malum. Kendi seçtiği ekibini bırakın, başka ülke liderleriyle hakarete varan söz dalaşlarıyla bir twitter fenomeni! 

Kuzey Kore liderine “roket adam” derken kısa sürede hasmane ilişkiyi “aşk yaşıyoruz”a eviren de o, kendi İsrail siyasetine uymuyor diye ülkesinin ana gövdelerinden olduğu pek çok BM oluşumuna diklenen hatta kiminden çekilen de...

Siyaset arenasında dönem arkadaşları bol. Rusya’nın son dönemde Batı ile geriliminde Soğuk Savaş dönemini canlandıran zehirleme vakaları, gizli servis operasyonları, siber saldırı iddialarıyla bezeli bol aksiyonlu gelişmeler... AB’de uluslararası yasaları oyun alanı yapan otokratik liderler, aşırı sağ-popülist iktidarlar. Filipinler’de yargısız infazları alenen savunan bir Devlet Başkanı...
Uluslararası diplomasi çoktandır batağa saplanmış misali, içerik zaten parçalı bulutlu, şimdilerde ise vitrin de tuz buz...

POMPEO’DAN PEKİN ÇIKARMASI 

Interpol başkanının  Çin’de yolsuzluk suçlamaları çerçevesinde sorguya alındığı haberleri gündeme yansırken ABD Dışişleri Bakanı Pompeo da Pekin’de temaslardaydı. Çinli mevkidaşıyla gündem ticari rekabet ve Kuzey Kore’ydi.

Mine Esen / CUMHURİYET