13 Kasım 2022 Pazar

BELLEK - 13 KASIM -

 


 OLAYLAR: 

  • 1805 - Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız Ordusu, Viyana'ya girdi.
  • 1907 - Paul Cornu, ilk helikopter uçuşunu başardı.
  • 1918 - İstanbul Limanı'nın İtilaf Devletleri'nce işgâli. I. Dünya Savaşı sonunda; Atatürk'ün "Geldikleri gibi giderler" dediği İtilaf Devletleri Donanması, İstanbul Boğazı'na demirledi.
  • 1920 - Milletler Cemiyeti'nin Cenevre'deki açılışına 41 ülkeden 5 bin temsilci katıldı.
  • 1922 - Tekirdağ'ın kurtuluşu.
  • 1925 - Sürrealistlerin ilk sergisi, Paris Galerie Pierre'de gece yarısı saatlerinde ziyarete açıldı.
  • 1932- Dr. Müfide Kazım, Türkiye’nin ilk kadın hükümet tabibi oldu.
  • 1942 - Devlet memurlarına, parasız elbise ve ayakkabı verilmesine ilişkin kanun kabul edildi.
  • 1945 - De Gaulle, Fransa Cumhurbaşkanı seçildi.
  • 1956 - ABD Yüksek Mahkemesi, Alabama eyaletinde otobüslerde siyah-beyaz ayrımcılığına yol açan yasanın geçersizliğini ilan etti.
  • 1960 - Sammy Davis, Jr., İsveçli oyuncu May Britt ile evlendi. Irklar arası evlilik ABD'nin 50 eyaletinin 31'inde hala yasaktı.
  • 1960 - Millî Birlik Komitesi'nin 14 üyesi, komiteden atıldı. Bu kişiler yurt dışına gönderildi.
  • 1963- Tric Lastik direnişinde “yasadışı grev” gerekçesiyle Lastik-İş Başkanı Rıza Kuas ile sendika temsilcisi Celal Beyaz tutuklandı. Sendika bir çok işyerinde grev uygulamaktaydı. 
  • 1965- Sovyetlerin ihracat malları karşılığı Türkiye’de kuracağı tesislerle ilgili ilk çalışmalar tamamlandı. Yedi proje ile ilgili anlaşma Dışişleri Bakanlığı’nda imzalanan protokolle tespit edildi. Sovyetlerin yapacağı tesisler arasında Petrol Rafinerisi, lif levha, asit sülfürik, alüminyum tesisleri de bulunuyor.
  • 1966 - Adana'da Amerikalı erlerin kadınlara sarkıntılık ettikleri iddiasıyla Amerikalılara ait bina ve otomobiller tahrip edildi.
  • 1966 - Tank ve zırhlı araçlardan kurulu bir İsrail birliği, Ürdün hududunu geçerek 4.000 nüfuslu Samu Köyüne hücum etti ve köy halkını yok etti.
  • 1968 - 360 derneğin bağlı olduğu yaklaşık 60 bin üyesi bulunan Din Görevlileri Yardımlaşma Federasyonu, yayınladığı bildiri ve bültenlerde “Dini politikaya alet ettiği” gerekçesiyle Asliye Hukuk Mahkemesi’nce kapatıldı.
  • 1968- Deniz Gezmiş ve arkadaşları öğleye doğru İstanbul Üniversitesi bahçesi içindeki Atatürk Anıtı’na marşlarla yürüyerek 10 Kasım’da AP Gençlik Kolları’nın koyduğu çelengi parçalayıp yaktı, bildiri dağıtan Hukuk Fakültesi Talebe Cemiyeti 2.Başkanı dövüldü.
  • 1968- Türkiye İşçi Partisi’nde (TİP), Genel Yönetim Kurulu seçimini M.Ali Aybar’ın listesi kazandı, Aybar yeniden TİP Genel Başkanı seçildi. Sadun Aren’in listesinden yalnızca 3 kişi GYK’ya seçilebildi, listeler dışından aday olan Behice Boran ise GYK yedek üyesi olabildi.
  • 1969- Maraş’ta bildiri dağıtan ülkücüler Ramazan ayında mini etekle dolaşan kadınların bacaklarının asitle yakılacağı, oruç yiyenlerin de “imana getirileceği” tehdidinde bulundu.
  • 1970 - Saatte 150 mil süratle esen Bhola kasırgası Doğu Pakistan'ın Ganj deltasını (şimdiki Bangladeş) vurdu. Bir gecede yaklaşık 500.000 kişi öldü. 20. yüzyılın en büyük doğa felaketi olarak kabul edilir.
  • 1970 - Suriye'de, Hafız Esad darbe yaptı.
  • 1972- Dev-Genç Genel Başkanı Ertuğrul Kürkçü, Genel Sayman Zafer Kutlu ile Merkez Yürütme Kurulu Üyesi Oğuzhan Müftüoğlu ve Oktay Etiman’ın Askeri Mahkeme’de yargılanmalarına başlandı.
  • 1976- Uluslararası Af Örgütü’nün, Türkiye’de -başta Ankara Emniyet Müdürlüğü ve İstanbul Gayrettepe 1.Şube olmak üzere- siyasi tutuklulara işkence yapıldığı, işkencenin rutin hale geldiğine yönelik tespitlerinin Nisan’da bir mektupla Başbakan Demirel’e iletildiği bildirildi. Af Örgütü’nün Nisan 1976’da yazılan çalışma raporu ile Demirel’e iletilen mektubunun bazı bölümleri Tutuklu ve Mahkumlarla Dayanışma Derneği (TUMAD-DER) tarafından basına açıklandı.
  • 1976 - BM Genel Kurulu, Kıbrıs'taki bütün yabancı askerlerin çekilmesini ve mültecilerin yerlerine dönmesini öngören tasarıyı kabul etti.
  • 1976- İlerici Kadınlar Derneği’nin düzenlediği “Çalışma hayatıyla analığın bağdaştırılması” konulu açık oturum Türk-İş, DİSK, Tabip Odası ve Cam Sanayi işveren temsilcileriyle İstanbul Tabip Odası’nda yapıldı. İşyerlerinde kreş ve emzirme odalarının kurulması önerildi.
  • 1976- Ortaokullardan sonra liselerde de yeni öğretim yılında -isteğe bağlı- din dersi okutulması kararı alınan Kuzey Kıbrıs’ta Rauf Denktaş’ın “Okullarda din dersine daha özen gösterilmesini arzu ediyorum” açıklamasının ardından velilere tercih formları gönderildi. Eski Kıbrıs Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr.Fazıl Küçük okullarda din dersi okutulmasına şiddetle karşı olduğunu açıklayarak “bırakalım çocuk dinini aile ocağında öğrensin” dedi.
  • 1977- TRT Müzik Dairesi Türk Hafif Müziği Denetleme Kurulu Cem Karaca’nın 10 eserinin TRT’de çalınmasını yasakladı.
  • 1977 - Ajda Pekkan, 7. Dünya Popüler Şarkı Yarışması'nda 2 Altın Madalya kazandı.
  • 1979- Devrimci Yol’un işçi sınıfı içerisindeki örgütlenme çalışmalarında görev alan Güven Yılmaz (1957- Dersim), İstanbul’da sıkıyönetim görevlisi bir mavi bereli komando tarafından vurularak öldürüldü. 
  • 1980- Alparslan Türkeş ve Necmettin Erbakan seçim yasasına muhalefetten 2’şer ay hapse mahkûm oldu.   
  • 1981- Milli Güvenlik Konseyi erken emekliliği teşvik eden yasayı onayladı. Artık isteyen memur 20 yılda emekli olabilecek.
  • 1983 - Yüksek Seçim Kurulu, 12 Eylül Darbesi'nden sonra yapılan ilk seçimin kesin sonuçlarını açıkladı: ANAP 211, HP 117, MDP 71 milletvekili çıkardı.
  • 1984- Federal Almanya’dan ithal edilen 18 ton et piyasaya sunuldu.
  • 1985 - Kolombiya'daki Nevado del Ruiz yanardağı patladı. 23 bin kişinin ölümüne neden olan afet, 20. yüzyılın en ölümcül ikinci yanardağ felaketi oldu.
  • 1986- Haciz ve iflas olayları arttı. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, TOBB hükümetin tüccarı desteklemesini isteyince, Başbakan Turgut Özal, “batan batsın” dedi.   
  • 1988- 12 cezaevinde 1.958 mahpus 1 Ağustos Genelgesi’yle canlandırılan tek tip elbise ve sevk zinciri uygulamalarının kaldırılması için açlık grevi yapıyor. Destek için İHD İstanbul Şube’de açlık grevi yapan mahpus yakınlarının sayısı da 200’e ulaştı.
  • 1990- Dünya Çapında Ağ (World Wide Web veya www) servisi ilk kez olarak İsviçre’de CERN fizik labaratuvarlarında hizmete girdi.
  • 1990- Metal işkolunda örgütlü 50 bin işçi Madeni Eşya Sanayicileri Sendikası MESS’i protesto için işyerlerinde yürüyüş yaptı. Otomobil-İş, Çelik-İş ve Özdemir-İş sendikaları üyesi 50 bin dolayında işçi MESS ile yürütülen toplu iş sözleşmesi görüşmelerinin uyuşmazlıkla sonuçlanmasını 171 işyerinde sabah servislerden erken inip yürüyerek protesto etti, bu yüzden fabrikalarda geç işbaşı yapıldı.
  • 1991- Eskişehir Özel Tip Cezaevi’ne giren 14 doktor, başka cezaevlerinden Eskişehir’e sevkedilen mahkumlara dayak atıldığını belirledi. Eskişehir Cezaevi’ne sevk edilen tutuklu ve mahkûmlara yönelik dayak ve kötü muamele protesto edildi. Adalet Bakanı Suat Bilge: “SHP’liler isyanı kışkırttı.”
  • 1995 - Açık Radyo yayın hayatına başladı.
  • 1995 - Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da bomba yüklü araçlarla gerçekleştirilen  saldırıda 7 kişi öldü.
  • 1995- İçişleri Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı’nca Kürt kökenli 193 iş adamına devlet ihalelerine girme yasağı getirildiğini doğruladı. Aralarında SHP’li eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ziya Halis’in de bulunduğu iş adamlarının listesi 26 Eylül’de bir gazetede yayınlanmıştı.
  • 1996- 18 yıldır aranan Abdullah Çatlı’ya dönemin Emniyet Genel Müdürü Mehmet Ağar’ın onayıyla sahte kimlikle “silah taşıma ruhsatı” verildiği, 2 kez yakalanıp bırakıldığı ortaya çıktı. Susurluk kazası ile açığa çıkan ilişkilerden dolayı Türk-İş ve DİSK’e bağlı bazı sendikalar, partiler ve kitle örgütlerinin temsilcileri Tansu Çiller, Mehmet Ağar ve Sedat Bucak’ın dokunulmazlıklarının kaldırılıp yargılanmaları için Meclis’e topluca faks çekti. 
  • 1997- Anıtkabir’de 10 Kasım 1994’deki resmi anma töreni sırasında eline Kur’an alıp “puta tapmayın” eylemi yapan “meczup” M.Kaçar’ın cezaevindeyken Van’da 2 fabrika kurduğu ortaya çıktı.
  • 2000- Avrupa’nın savunması için 52 yıl önce kurulan Batı Avrupa Birliği (BAB) kendi kendini feshetti. Yerini Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği’ne bıraktı. BAB Asamblesi ise artık AGSK Asamblesi olarak görev yapacak.
  • 2000- Siyanürlü yöntemle altın çıkarılmasına karşı direnen Bergama köylüleri Çanakkale’ye doğru “Kuvayı Milliye yürüyüşü” başlattı.
  • 2001- Eğitim-Sen Genel Başkanı Alaattin Dinçer: “20 yıldır devrimci eğitimciler tasfiye edilerek eğitim birimlerinin önemli kademelerine adım adım Fethullahçı kadrolar yerleştiriliyor. Korunup kollanıyorlar ve çok sinsiler, her hükümetle uyumlu hareket ediyorlar.”
  • 2001-  Afganistan’da Kuzey İttifakı, Kabil’i direnişle karşılaşmadan ele geçirdi. Taliban şehirden çekildi. ABD Başkanı Bush, “Etnik çeşitliliğe sahip bir Kabil yönetimi istiyoruz” dedi. Türkiye’nin barış gücüne öncülük etmesi istendi. Dışişleri Bakanı İsmail Cem, “Afganistan’ın geleceğinde söz sahibi olursak, kabul ederiz” dedi. 
  • 2002 - Irak, silah denetçilerinin ülkeye dört yıl aradan sonra dönmesini öngören BM kararını kabul etti.
  • 2002- Tek başına iktidar olan AKP’nin -yasaklı- Genel Başkanı Erdoğan dışişleri yetkilileriyle Roma’da Berlisconi ile görüştü. Erdoğan’a AB yolunda destek için hazır olduğunu söyleyen Berlisconi: ”Komünist ittifak ve o ekolden yetişmiş yargıçlardan geçmişte ben de çok çektim.”
  • 2003- 2003- ABD’nin BM Güvenlik Konseyi’nin onayı olmadan BM hesabından kendi kontrolündeki Irak fonuna 1 milyar dolar aktardığı ortaya çıktı.   
  • 2005- Van Kapalı Cezaevinde Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Aşkın ile aynı koğuşta kalan Üniversitenin Genel Sekreter Yardımcısı Enver Arpalı intihar etti. Rahatsızlanan Rektör Aşkın, Tıp Fakültesi Hastanesinin Kalp ve Damar Cerrahisi Servisi’nde yoğun bakıma alındı.
  • 2006- Hollanda’nın uluslararası yardım kuruluşlarından Oxfam Novib, “Pen Awardsé adıyla verdiği ödüle bu yıl, Türkiye’den Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’i layık gördü. Ödül, her yıl dünyanın değişik ülkelerinde baskı ve sansür altında kalan yazar ya da sanatçılara veriliyor. Ödül, 18 Kasım’da Lahey’de törenle verilecek.  
  • 2006- Eski Milletvekili Sedat Edip Bucak, hakkındaki beraat kararının bozulmasının ardından yargılandığı ”Susurluk Davası” kapsamında İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesince, 1 yıl 15 gün hapis cezasına çarptırıldı. Bucak’ın cezası ertelendi.
  • 2007 - İlk kez bir İsrail Cumhurbaşkanı, Şimon Peres, TBMM’de konuştu. Resmi ziyaret için Türkiye’ye gelen Filistin Devlet Başkanı Mahmut Abbas ile İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres TBMM Genel Kurulu’nda konuşma yaptılar.
  • 2008- AİHM, 12 Eylül darbecileri için 1999’daki suç duyurusu işleme konulmayan, 2000’de Evren için hazırladığı iddianameden dolayı 2003’de meslekten men cezasına çarptırılan eski Cumhuriyet Savcısı Sacit Kayasu’nun başvurusunda Türkiye’yi 41 bin Euro tazminata mahkum etti.
  • 2009 - Su bulma umuduyla Ay'ın güney kutbunu bombalayan NASA, çarpma sonuçlarını açıkladığı basın toplantısında, Ay'da önemli miktarda su bulunduğunu duyurdu.
  • 2015 - Paris'te akşam saatlerinde konser salonu, stadyum, restoran ve barlara yönelik koordineli şekilde düzenlenen terör saldırılarında 132 kişi öldü
  • 2017- Zimbabve ordusu, Devlet Başkanı Mugabe ve eşinin gözaltında olduğunu duyurdu. Mugabe, sabaha karşı gerçekleştirilen askeri müdahaleyle yaklaşık 37 yıllık iktidarını kaybetti.

DOĞUDMLDAR: 

  •  DOĞUMLAR: 

 ÖLÜMLER: 

  • 1143 - Fulk, 1131 ile ölümüne kadar Kudüs Kralı
  • 1849 - William Etty, İngiliz ressam (d. 1787)
  • 1868 - Gioacchino Rossini, İtalyan besteci (d. 1792)
  • 1899 - Ulrike von Levetzow, Alman yazar (d. 1804)

  • 1903 - Camille Pissarro, Fransız ressam (d. 1830)
  • 1943 - Sadri Ertem, Türk hikâye ve roman yazarı ve Kütahya milletvekili (d. 1898)
  • 1949 - Hıfzı Tevfik Gönensay, Türk eğitimci ve edebiyat tarihçisi (d. 1892)
  • 1957 - Nuri Demirağ, Türk iş insanı ve siyasetçi (d. 1886)
  • 1970 -Ali Ekber Tufan, (14 Ocak 1870 - 13 Kasım 1970, Melekli), 
  • Türk siyasetçi.Bölgede, "Ramazanoğlu" (Melekli) olarak bilinen geniş bir aileye mensuptur. Erivan Rus Gymnasium mezunudur. Birinci Dünya Savaşı sırasında Cemiyet-i Hayriye'nin Iğdır temsilcisi olarak Balkan Savaşı'nda, 93 Harbi'nde düzenli orduya Kafkasya üzerinden para yardımı toplanmasını düzenlemiş ve yürütmüştür. Wilson İlkeleri adına bölgeye gelen Amerika Genelkurmay Başkanı General James Harbord, Ali Ekber Tufan ile birlikte bölgeyi gezerek İtilaf Devletleri'ne; "Büyük Ermenistan denilen yerde Ermeni göremedim" raporunu iletmiştir. Bu durum, Lozan Barış Antlaşması sürecinde Iğdır'ın Türkiye sınırlarında kalması için büyük önem arz eder. Savaş günlerinde çeşitli sebeplerden dolayı babası, annesi ve kızını kaybeden Ali Ekber Tufan, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra başlatılan "nüfûs mübâdelesi" ile Sürmeli bölgesinin Türk Ocağı başkanlığını üstlenerek Iğdır'a göç eden halk ile ilgilenmiş, belediyecilik alanında çalışmalara yön vermiş ve birçok siyasi partinin kurulmasına öncülük etmiştir. 13 Kasım 1970 tarihinde ölen Ali Ekber Tufan bugünkü Melekli-Çaybaşı aile kabristanındaki anıt mezarına defnedilmiştir .Ali Ekber Tufan 1910 senesinde Difai Partisi'nin ve "İttihad-i İslam Türk Birliği Cemiyeti"nin Iğdır temsilciliğini, daha sonra ise Müsavat Partisi Erivan temsilciliği görevlerini yürütmüştür. Rus Çarlığı'nın dağılmasının ardından doğan otorite boşluğundan dolayı, doğum yeri olan Iğdır'a dönerek Mehmed Emin Resulzade ile birlikte eş zamanlı çalışmalara başlamış ve Türk ordusunun Iğdır'a ulaşabilmesi için Iğdır'da müslüman halkı örgütleyerek Iğdır İcrâ Komitesi'ni kurmuştur. Ermeniler'in de katıldığı, başkanı Türk olmak şartı ile 5 Türk ile 5 Ermeni'den oluşan komitenin başkanlığını üstlendi. Ermeniler'in Bakü'ye saldırmasının ardından Iğdırlı Ermeniler yönetimden istifa etmiş, ardından Iğdır merkezinde bulunan hükûmet konağı 4000 nüfuslu Melekli'ye taşınarak, Iğdır Milli Cumhuriyeti; Iğdır, Tuzluca, Aralık, Şerur, Doğu Beyazıt, Vedibasar, Serdarabad'ı kapsayan ve başkenti Melekli şeklinde ilân edilmiştir. Başkanlığına Ali Ekber Tufan'ın seçildiği bu cumhuriyet Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti Parlamentosu tarafından tanınmıştır. Kafkasya'da Türk halkını silahlandırmak adına yapılan gizli Tiflis Türk Kurultayı'na katılan Ali Ekber Tufan, Iğdır Milli Hükûmet Birliklerini bu sayede Taşnak çetelerine karşı savunacak hâle getiren silah teminini Mehmed Emin Resulzade'nin yardımlarıyla elde etmiştir. Ermeni Devrimci Federasyonu  (Taşnaksutyun) lideri, Erivan Gimnazyumu'ndan ve Iğdır'dan çocukluk arkadaşı general Drastamat Kanayan "General Dro" ile, savaşan iki toplumun liderleri olarak karşı karşıya geldiler. Melekli-Kireler Savaşı'nda General Dro, Ali Ekber Tufan'a karşı mağlup oldu. Ali Ekber Tufan, millî mücadele sürecinde bölgede kurulan Aras Türk Cumhuriyeti, Güneybatı Kafkas Geçici Hükûmeti  Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti kurucuları arasında yer almış, Cenubi Garb-i Kafkasya Hükûmetini dağıtmak için bölgeye gelen Anzak Birlikleri'yle çatışarak onları bölgeden uzaklaştırmış, Malta Sürgünü'nden kurtulmuştur. 1920 yılının Haziran ayında şiddetlenen Ermeni Saldırılarına karşı Erhacı Bölgesine çekilme kararı alan Ali Ekber Tufan, "12 Kasım 1920 Iğdır'ın Kurtuluşu Günü" bölgeye ulaşan Kâzım Karabekir komutasındaki Türk Ordusuna, 10 bini aşkın milis gücü desteği sağlayarak, Aras Nehri boyunca mevzilenen Ermeni Kuvvetlerine karşı taarruz etmiştir.

  • 1971 - Celal Esat Arseven, Türk sanat tarihçisi (d. 1876)
  • 1974- “Bisiklet Hırsızları”nın yönetmeni ve oyuncu Vittorio De Sica hayata veda etti.
  • 1975 - Olga Berggolts, Sovyet şair (d. 1910)
  • 1994 - Nedim Günsür, Türk ressam (d. 1924)
  • 2011 - Kaşif Kozinoğlu, Türk asker ve Millî İstihbarat Teşkilatı Dış Operasyonlar Dairesi Başkanı (d. 1955)
  • 2018 - Katherine MacGregor, Amerikalı oyuncu (d. 1925)
  • 2020 - Peter Sutcliffe, "Yorkshire Ripper" olarak da bilinen İngiliz seri katil (d. 1946)

      (düzenleyen: mstfkrc)


Posted by at

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)