Ya ittifak bozulmasaydı? - ÖZGÜR MUMCU

Cemaat ve AKP’nin emniyet, yargı ve askeriyede kurduğu koalisyon sürseydi? Cemaatin Güneydoğu’da istediği atamalar gerçekleşseydi, istihbarat tek elde toplanmaya çalışılmasaydı, AKP cemaate istediği milletvekilliklerini verseydi.
Mesela Arap baharı olmasaydı. Fethullah Gülen, iktidara Bülent Arınç eliyle rejimi destekleyen Suriyeli İslam âlimi Ramazan el-Buti’nin mektubunu göndermeseydi? 
AKP’li milletvekilleri, Fethullah Gülen’i eleştiren CHP’li milletvekillerinin üzerlerine yürümeye devam etmeyecek miydi? Melih Gökçek, Gülen’e Feto diye hitap edenlere terbiyeni takın diye çıkışmayacak mıydı? İktidar kadroları Türkçe Olimpiyatları’nda sıra sıra dizilip Gülen’in ağdalı üslubunu taklit eden methiyeleri haykırmayacak mıydı? İktidar kalemleri cemaat yargısının hedef aldıklarına her gün köşelerinden ucu zehire batırılmış oklarını atmayacak mıydı? Cemaat savcısının heykeli dikilecek diye atıp tutulmayacak mıydı? Türkiye bağırsaklarını temizliyor diye sevinilmeyecek miydi? Cemaat yargısının davalarında siyasetçiler kendilerini savcı ilan etmeyecek miydi? İmamın ordusunu anlatan kitabın yazarı tutuklanıp kitabı yasaklanırken, o kitap bombadan tehlikeli ilan edilmeyecek miydi? İlhan Cihaneriçin faili meçhul cinayetlerin üzerini örttü diye cemaate cephane sağlamak için yalan haberler yazılmayacak mıydı? 
Biliyorum, bunlar hep yazıldı çizildi. Hatta iktidarın zamanında cemaate verdiği destekten bahsedilmesi bıkkınlık bile getirmiş olabilir. İktidar cenahı da bunun farkında olduğu için kendine 17/25 Aralık’ı milat belleyerek öncesine sünger çektiğini ilan etti. Bir suçun işlendiği tarihi siyasi iradenin belirleyebileceğine inandırılmaya çalışılıyoruz. İşin bu kısmını sonraki bir yazıya bırakmak kaydıyla şunun altını çizmekte fayda var. 
Şayet Arap Baharı ile başlayan, çözüm süreciyle de bağlantılı anlaşmazlık çıkmasaydı, cemaat ve iktidar bir şekilde ittifakına devam etseydi ne olacaktı? 
Bugün cemaat yargısının hapse attığı herkes hâlâ hapisteydi. Cemaati eleştiren herkes de şu ya da bu şekilde susturulacaktı. İktidardan da bunun aleyhine tek ses çıkmayacaktı. 
Dahası, herkesin gözü önünde askeriyeye çöreklenen cemaat yapısı, denetimi tamamen ele geçirecekti. Harp okullarına son on senedir neredeyse bütün sınav sorularını doğru cevaplayarak girenlerin sayısındaki geometrik artış kimsenin dikkatini çekmemeye devam edecekti. Cemaatçi olmayan öğrencilerin harp okullarından baskıyla uzaklaştırılmasından bahsedilmeyecekti. Yetti gari diyerek hava kuvvetlerinden istifa eden yüzlerce pilot hakkında verilen soru önergeleri yanıtlanmamaya devam edecekti. Cemaate emanet edilmiş HSYK aynı yapısıyla görevine devam edecek, emniyette bütün kilit pozisyonlarda şakirtler yer almaya devam edecekti. 

Cemaat ve iktidar memleketi elbirliğiyle çökertmiştir. Buna özellikle askeriyede, hapishaneye atılmış meslektaşlarının boşalttığı kadrolarda ilerleyerek makam mevki elde etmiş Gülenci olmayan komutanlar da göz yummuştur. Senelerdir harp okullarındaki yapılanma hiçbirinin dikkatini çekmediyse, mağdur meslektaşlarının uyarılarını dinlemedilerse liderlik ve komutanlık vasıfları sorgulanmalıdır. 
Memleketi içinden binlerce kurda yem eden iktidar-cemaat koalisyonu ve kariyerleri uğruna buna göz yumanlardır. 
Tekrar soralım, ortaklık bozulmasaydı, mesela Arap Baharı hiç olmasaydı, ne durumda olacaktık? 
Elbette birlik beraberlik iyidir. Fakat memleket ağır derecede hastalanmıştır. Hastalığın ana kaynaklarından biri de bugün iktidardaki anlayıştır. Bu anlayış neyi, nasıl tedavi edebilir? 
Muhalefetin gür bir sesle teşhislerini ve tedavi yöntemlerini ortaya koyması gerek. Yoksa fazla vakit geçmeden muhalefetin herhangi bir işlevi kalmayacak.

Özgür Mumcu/Cumhuriyet

Satılık sanat var, kültür var, tarih var! - ZEYNEP ORAL

“Baskı, yasaklar ve hoyratlık... TÜSAK yasa tasarısıyla, sanat kurumlarının yok edilme girişimi... Sanatı, sanatçıların, yaratıcıların elinden alıp iktidarın hizmetine, gücün iki dudağı arasından çıkacak sözün hizmetine verme gayreti...
Ama boşuna! Nehirleri ters akıtamazsın! Sabah olmasını durduramazsın. Toplumsalgelişimin temel içeriğini, niteliğini belirleyen süreci geriye çeviremezsin. Belki yavaşlatırsın, geciktirirsin ama durduramazsın!”
2014’te bu köşede yazdığım bir yazıdan alıntı bu satırlar... Sanki bin yıl önceydi...
Yıllardır, evet yıllardır AKP hükümetinin TÜSAK yasa tasarısıyla yapmaya çalıştığının, ama nice sanat kurumunun direnişiyle bir türlü gerçekleştiremediğinin önü, bir gecede açılıverdi.
Birkaç gün önce sanat, kültür, tarih, hepsi bir torbaya sokuluverdi... TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bir gecede kabul edilen özelleştirme tasarısına sanat, kültür kurumları da ekleniverdi... 

Torba tasarının 35’inci maddesi, birçok devlet kurumunun Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na devredilerek satılmasının önünü açıyor. Buna göre, özel bütçeyle ticari amaçlı olarak işletilen kurumlar, idarelerinin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na bildirimde bulunması halinde satılabilecek.
Aralarında, Atatürk Kültür Merkezi, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü, Devlet Senfoni Orkestraları, Atatürk’ün vasiyeti Türk Tarih Kurumu (TTK), Türk Dil Kurumu (TDK) da var...

Sanat - rant ilişkisi
Bu kurumları özelleştirmek demek bunları yok etmek demek. Yıllardır açıklamaya çalışıyoruz: Sanat kurumlarının kurumsal kimlikleri yok edilerek sanat alanı yürütülemez. Projeler bazında, sürekliliği bulunmayan toplama gruplar oluşturularak opera, bale, tiyatro, orkestra, koro sanatı yapılamaz.
Yeryüzünde bir tek uygar ülke gösterin ki operası, senfonik orkestrası özelleştirilmiş olsun. Yok böyle bir şey. Dünyanın her yerinde kamu kaynaklarıyla, özel sponsorluklar el ele destek olur.
Sanat kurumlarını rant, ihale ilişkileri içinde değerlendiremezsiniz!
Kaldı ki, anayasamız, sanata desteği ve yaymayı görev saymaktadır.

Tek tarih, tek kültür
12 Eylül faşist askeri darbe, TTK ve TDK’yi kapattı ve derneği, Başbakanlık’a bağlı bir devlet dairesine dönüştürdü... Sonra başına neler geldiğini hep birlikte gördük... (Bkz: Biz iktidarın hizmetinde örneğin “Türkçe Olimpiyatları”!)
İki gün önce Sevgi Özel’in de vurguladığı gibi bu iki kurumun bir de maddi yönü var.Atatürk’ün İş Bankası’ndaki hisselerinin gelirini bu iki kurum kullanıyor. Sahi nereye gidiyor bu paralar? Şimdilik iktidarın erkinde tek tip tarihe, tek tip kültüre diye yanıt vermek mümkün...
OHAL ya da “Demokrasi Bayramı”, (hangi etiketi kullanırsanız kullanın) sanat ve kültür kurumlarını yok etmeye, siyasi emellere hizmete “bahane” oldukça karşı durmak zorundayız.
İzlenecek yol, önce sanatçıya, yaşamlarını tiyatroya, müziğe, operaya, baleye adamış insanlara, bu işin uzmanlarına, mesleğin temsilcilerine söz hakkı tanımak… Yapılması gereken ilk şey onların görüşlerini almak… İzlenecek yol, sanatçı kurumlarından, kuruluşlarından, temsilcilerinden özerk bir kurul oluşturmak.
Diyeceksiniz ki bu ancak özgür bir ortamda, iktidarın sanata ve sanatçıya saygı ve sevgi duyduğu bir ortamda sağlanabilir… Evet haklısınız...
İktidar güdümlü sanata “Hayır” diyen bizler, bu ortama kavuşuncaya dek güç birliği oluşturmak, ortak tavır almak ve mücadeleyi sürdürmek zorundayız.

Zeynep Oral/Cumhuriyet

AKP 15 yaşında - ALİ SİRMEN

AKP’nin şehitlerin anılarına saygı gerekçesiyle sade törenlerle idrak edilen 15. yıl dönümünde, bilançonun başarılı olup olmadığı sorusu ilk bakışta saçma gibi gelebilir. Öyle ya kurulur kurulmaz iktidar olan ve sonrasında yapılan her seçimi kazanıp koltuğu 14 yıl muhafaza eden bir partinin ve de tartışmasız hâkimi mutlak önderinin başarısından kuşku duyulur mu? Yine de partinin bu 15 yıl içinde kuruluş amaçlarını gerçekleştirebildiği ölçüde başarılı olduğu olgusundan hareketle, bunların ne kadarının yaşama geçirildiğine bakabiliriz. 
Amerikan - Türk ortak yapımı bir uluslararası proje olan Tayyip Erdoğan liderliğindeki AKP, İslam ile kapitalizmi ve kapitalist demokrasiyi bağdaştırmak, ılımlı İslam etiketli iktidarın yönetiminde, Türkiye’nin küresel kapitalizme eklemlenmesini sağlamak, Ankara’nın başta ABD ve AB olmak üzere senkronizasyonunu gerçekleştirerek, onun ABD’nin yeniden dizayn ettiği yeni Ortadoğu’da kendisine düşen rolü aksaksız yerine getirmesini temin etmek için oluşturulmuştu.

Projenin yaşama geçirilmesi için Erbakan ile bağlarını kopararak “Milli Görüş”gömleğini çıkaran “ılımlı İslam”ın (ılımlı İslam yazılır, uyumlu İslam okunur) uysal çocukları iktidara hızla hazırlandılar.

***

Peki Tayyip Bey bu 15 yıl içinde yukarıda sayılan amaçları yaşama geçirebildi mi? 
Sorunun yanıtı “hayır”dır ve bilanço tümüyle negatiftir. 
1 Mart tezkere olayını da başlangıçta ABD bir yol kazası olarak niteledi ve olayın sorumluluğunu TSK’ye yükledi, bedelini de fevkalade pahalıya ödetti. 
Ama ABD ve AB ile uyumsuzluklar bununla sınırlı kalmadı. “Tezkere fiyaskosu!”nun ardından kendini BOP’un eş başkanı ilan eden Erdoğan, ABD’nin bölgedeki bütün atılımlarıyla ters düştü. Sam Amca’nın bölgedeki şımarık çocuğu ve gerçekteki tek stratejik ortağı İsrail ile “one minute” çıkışı ve Mavi Marmara girişimi ile gerginliğin doruğuna tırmandı. 
Ortadoğu’da ABD’nin kendisine verdiği misyonu izleyecek yerde, bölgede Sünni - Şii çatışmasında Sünni dünyanın lideri misyonunu seçti. Mısır’da, Washington’ın adamı Sisi’ye karşı Müslüman Kardeşler’in yanında yer aldı ve İhvancı görüşünü her alanda belli etti. 
Suriye’de yerini daha bir süre koruyacağı anlaşılan Esad gerçeğini kavrayamadığı için bölgenin egemenlerinin çıkarlarıyla ters düştü, işlerin çözümüne katkıda bulunacak yerde, daha da karışmasına neden oldu. 
İslami terör ile mücadelede kendisinden isteneni yapmadığı gibi, zaman zaman ona destek olma görüntüsü verdi. 
İktidarının ilk döneminde, iyi başlamış görünen AB - Türkiye ilişkileri zamanla son derece olumsuz bir çizgiye oturdu. 
15 yılın sonunda Erdoğan, AB’de de, ABD’de de sevilmez, güvenilmez, istenmez adam oldu.

***

İçeride de vaatlerden hiçbiri gerçekleştirilemedi. İnşaat sektörü öncülüğünde, kesintisiz sıcak para akışıyla sağlanan ama aynı zamanda gelir adaletsizliğini daha da büyüten bir ekonomik gelişmeyi sağlamasına karşın, Kürt-Türk çelişkisinin iç savaş boyutuna ulaşmasını engelleyemediği gibi, Cumhuriyetin laiklik ilkesini, demokrasinin kuvvetler ayrılığı prensibini çiğneyerek, toplumsal gerginliği çatışmanın, devlet aygıtını felcin eşiğine kadar getirdi. 
Toplumu Kürt - Türk, laik - inanmış çatışmasının eşiğine getiren AKP iktidarı döneminde ülkenin, yargı ve TSK dahil bütün kurumları çöktü. 
15 Temmuz darbe girişimi böyle bir ortamda, AKP’nin kendisine, ancak seçim kazandırmaya yeten ama başka hiçbir sorunu çözmeye el vermeyen tabanı dışında, büyük bir yalnızlık ummanında debelendiği anda patlak verdi. 
İşte 15 yıl önceki kuruluş amaçları ile 15 yıl sonra varılan nokta. 
Bu durumda AKP’nin başarılı olduğunu söylemek, ancak onun ilan edilenin dışında gizli bir gündeme doğru seyrettiğini kabul etmek ve o amacı kutsamakla mümkündür.

ALİ SİRMEN/Cumhuriyet

Beyoğlu’nun geleceği karanlık mı?- METİN CELAL

Her zaman alışveriş ettiğim büfede bir hareketlilik… Taşınma telaşı… Durup ne olup bittiğini soruyorum. Yandaki iki dükkân kapanmış. Tahliye edilmeyi bekliyorlarmış. Direneceğiz diyorlar. 
Yeni bir yer bulmaları, yüksek kiraları ödemeleri mümkün değil. İşsiz kalacaklar. 
Son bir-iki aydır İstiklâl Caddesi gözle görülür bir biçimde boşalıyor, dükkânlar kapanıyor. 
Birkaç yıl içinde Beyoğlu’nda yirmiden fazla kitapçı kapandı. Kitapçılara sanat galerileri eklendi. SALT Beyoğlu geçici olarak faaliyetine ara verdiğini açıklayalı neredeyse bir yıl oluyor. Borusan Sanat’ın da kapanacağı konuşuluyor. 
Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi evlendirme dairesi olarak görev yapıyor. Muammer Karaca Tiyatrosu kapandı. Alkazar ve Sinepop sinemaları tarihe karıştı. Atatürk Kültür Merkezi’nin açılması yönünde umut ışığı yok. Bir hayalet gibi Taksim Meydanı’na bakıyor.

 
Beyoğlu esnafı, İstiklâl Caddesi üzerinde bu kadar çok dükkânın aynı anda kapandığını ilk kez gördüklerini söylüyor. Taksim’den Tünel’e dek yirmi kadar kapanmış dükkân saydım. Bunların arasında ünlü markalar da var. Teknosa, Kiğılı, Media Market, Starbucks, Paşabahçe… (bkz. “İstiklâl Caddesi’nde Topyekûn Değişim”, 140journos.com) 
Dükkânların kapanma nedenlerinin başında ranta yönelik girişimler geliyor. Beyoğlu’ndaki binalar hızla el değiştiriyor. “Kentsel dönüşüm” adı altında eski binanın yıkılıp yenisinin yapılmasını, afete karşı güçlendirilme bahanesi ile kiracıların çıkarılmasını kolaylaştıran yasa değişiklikleri ve eski kiracının kolayca çıkarılmasını sağlayan Borçlar Yasası değişikliği bu rantsal dönüşümü hızlandırmış. 
Çünkü İstiklâl Caddesi’nde kiralar çok yüksek. Eski kiracıların az kira ödediğini düşünen mülk sahipleri bu yasalardan faydalanıp kiracılarını çıkarıyor. Bu mülk sahiplerinin çoğunluğunun “hayır” amacıyla kurulmuş vakıflar olması da dikkati çekiyor. Yüksek kira umuduyla boşaltılan bu dükkânların çoğunun yeni kiracı bulamadığı görülüyor. 
Geçen yıl temmuz ayından beri art arda gelen canlı bomba eylemleri, bunlardan birinin İstiklâl Caddesi’nde yaşanmış olması yabancı turiste yönelik çalışan tüm işletmeleri derinden etkilemiş.

 Atatürk Havalimanı’na canlı bomba saldırısı ve 15 Temmuz Darbe Girişimi ile yerli ve yabancı turist iyice ayağını çekmiş Beyoğlu’ndan. Birçok otelin, Asmalı Mescit gibi gözde eğlence bölgelerinde birçok restoran ve barın kapandığını söylüyor eski Beyoğlu Eğlence Yerleri Derneği (BEYDER) BaşkanıTarkan Konar. Otto, The House Cafe, Bibuçuk, Babylon, Hardal, Delicatessen gibi tanınmış mekânların yerini özellikle Arap turiste yönelik nargile kafeler alıyor. Sokaklara masa konulmaması konusunda katı yasakları ile bilinen Beyoğlu Belediyesi’nin nargile kafelere oldukça müsamahalığı davrandığı da belirtiliyor. Gerçekten de birçok ara sokakta masa ve sandalyelerden yürümek olanaksız. 
Fuhuş ve uyuşturucu ticaretinin Tarlabaşı’ndan İstiklâl Caddesi’nin ara sokaklarına doğru uzandığını, savaştan kaçan mülteci Arapların, Arap turistlere pazarlandığı mekânların sayısının da hızla arttığı belirtiliyor. 80’li yılların fuhuş ve uyuşturucu ile iç içe batakhaneleri ile dolu karanlık günlerine doğru bir gidiş olduğu söyleniyor.

 
On yıl kadar önce başlatılan Beyoğlu’nun kültür ve eğlence merkezi yapısını değiştirip yabancı turiste yönelik olarak AVM’ler ve ünlü markalarla lüksleştirme ve bundan rant elde etme projesinin geri teptiği anlaşılıyor. Kültür ve eğlence yerleri gitti ama onların yerine gelen ünlü markalar da barınamadı. Yani rantseverlerin beklediği gibi cazibe merkezi olmadı. Bakalım milyonlarca dolar verip binaları alanlar, esnafı yerinden edip Beyoğlu’nun görüntüsünü bozanlar bu gelişmeye karşı ne yapacak?

METİN CELAL/CUMHURİYET

‘Ne Kadar Yalansız Yaşarsak..’- GÜRAY ÖZ

Büyük planları olan, projesinin kapsamı çok geniş iktidar partisi içeride ve dışarıda durumunu iyileştirmek, düzeltmek için deyim yerindeyse “can havliyle” savaşıyor. Eski ortak tarafından kanlı bir tepsi içinde sunulan fırsatı değerlendirmeye çalışıyor. İşinin kolay olduğu söylenemez ama özellikle içeride atmak istediği adımları, darbecilerin yenilgiye uğratıldığı 15 Temmuz öncesine göre daha kolay atabiliyor. Muhalefeti köşeye sıkıştırmış, CHP’nin darbe karşıtlığını alabildiğine sömürmüş, üslupta bir iki değişikliğin “yeni” bir hava yaratmaya yeteceğini görmüş, göstermiştir. Projesinden taviz vermeye gerek olmadığını, daha da radikalleşeceğini her fırsatta kanıtlıyor.

***

Muhalefetin OHAL ile ilgili nazik itirazlarını kolayca kulak arkası ediyor. Uygulamayı muhaliflere doğru genişletiyor. Yalnızca sınırlı bir süreyi kapsaması gereken kararnameleri “devleti yeniden yapılandırılmak” için kullanıyor. Bunu nasıl yapacağını bilmeyen var mı? Peki, muhalefet neden bilmezden geliyor? İktidar partisini verdiği sözleri tutma konusunda ikna edebileceklerini, inanmasalar da ısrarla söyleyen muhalefet sözcüleri doğrusu insanı güldürüyor. Kendini kandırmak, kendine yalan söylemek nasıl bir iştir ki?

***

Oysa Can Baba’nın dediği gibi “ne kadar yalansız yaşarsak o kadar iyi.” En yalansız olan; demagojide, oportünizmde harikalar yaratan, pragmatik politikada usta iktidar partisidir. En az yalan onlarda var. Açık ve net konuşuyorlar; devleti yeniden yapılandıracaklar. Bunu nasıl yapacaklarını Yenikapı mitinginde söylediler, gösterdiler. Kanlı darbe girişimi sonrası başlattıkları “demokrasi nöbetleri”yle sokağı istedikleri gibi yönlendirebileceklerini kanıtlamakla kalmadılar, yeni devletin nasıl bir devlet olacağını da ilan ettiler. Üniformasıyla kürsüye çıkan generali bir yana bırakın, artık Mısırlı olmaktan çıkan ve her türden tartışma kapısını kapatan “rabia”yeni devletin amentüsüdür.

***

Muhalefet bunları tartışabileceğini sanıyor. Tümünü birlikte değerlendirmiyor, tümünün teorik, pratik anlamı üzerinde düşünmüyorsanız, tümünü kanun hükmünde kararname kılığında görmüyorsanız, iktidarın peşinde, yalnızca “muhalefet”olduğunuzu “kanıtlamaya” yarayan itirazlarınızla vakit geçirmeye devam edeceksiniz. İktidar içeriyi “çözdü.” “Terörle mücadele” parantezine alınmış Kürt meselesine ise daha bir vakit ihtiyacı var. Her ne kadar “çözülmüş devleti”gönlüne göre yeniden kurmak zor olsa da önemli bir kavşak geçilmiştir. Peki dışarısı?

***

Orada işlerin biraz daha zor olduğu söylenebilir. Yine de iktidar partisinin pragmatik bir parti olduğunu, uluslararası piyasada işlerin güç ve pazarlıkla çözüldüğünü iyi bildiğini unutmamakta yarar var. Geçmişte işe yarayan “sert” politikaları, Rusya, İsrail, Mısır ve nihayet Suriye politikalarını değiştirmekte zorlanmayacak, sokaktan“hani ne oldu” türünden bir soru gelmeyecektir. Mülteciler meselesini işe yarar“araç” olarak kullanmayı ısrarla deneyecek, ama inatçı olmamayı da bilecektir. İktidar partisi artık olgun, projesini tamama erdirmiş bir partidir. O proje “otoriter İslamcı yeni bir cumhuriyet” projesidir.
Muhalefet bu tehlikeli projeyi sona erdirmek istiyorsa, “cehenneme giden yoldaki iyi niyet taşlarına” basmamalı, tuzaklarla dolu o yolu hızla terk etmelidir.

GÜRAY ÖZ/CUMHURİYET

FETÖ’yü kazıdıkça AKP çıkıyor-TAYFUN ATAY

Nâzım’ın unutulmaz tiyatro oyunu “İvan İvanoviç Var mıydı Yok muydu”, Sovyet sosyalizminin bürokratikleşerek halktan kopuşunun eleştirisi olmanın ötesinde bize insanda iyi ile kötünün diyalektik bir aradalığı üzerine de çok şey söyler. Eserde iyi kalpli bir yönetici olan Sergey Konstantinovic Petrov’un (aslında kendinde saklı kötücül yanı temsil eden) İvan İvanoviç adlı bir karakter tarafından baştan çıkarılarak berbat birine dönüşümü anlatılır.

Oyunun final sahnesi, en çok da o unutulmazdır. Petrov, dönüştüğü halden pişman, bunun sorumlusu saydığı İvan İvanoviç’in derhal yanına gelmesini öfkeyle ister. Ama gelen giden yoktur ve hiç kimse böyle birini tanımamaktadır. Petrov, şaşkınlık içindedir.

Nihayet oyunun bir diğer (iyicil) karakteri “Kasketli”, İvan İvanoviç’i bulur ve onu pataklamaya başlar. Ancak Kasketli’nin dayağı etkisini Petrov’da göstermektedir! İvan İvanoviç’in kafasına inen her sopada Petrov âh etmekte, elini kolunu boşluğa sallayarak kendisini kötekten korumaya çalışmaktadır!..

***

Elbette doğrudan bir tematik bağ kurmak mümkün değil ama ben Nâzım’ın oyununun özellikle bu final sahnesini son günlerde FETÖ’cülük suçlamasıyla önümüze sıkça saçılan görüntüler eşliğinde hatırlamadan edemiyorum.

Tıpkı İvan İvanoviç’e doğru yükselen sopaların Petrov’un kafasında patlamasını andırırcasına, bir siluete “FETÖÖÖ, ulan FETÖ” diye yönelip pat-küt giriştiğinizde de AKP saflarından “Ah kafam, yandım anam” diye feryat figânlar duyuyorsunuz!.. 
Teşkilatın bütününe bakıldığında veri çok da biz en gözde olanlarını sıralayalım: Darbe girişiminin baş sorumlusu diye yakaladığınız general, AKP kurucu üyesi olup beş dönem milletvekilliği de yapmış genel başkan yardımcısının kardeşi çıkıyor.

Geçmiş dönemin dört bakanı FETÖ bağlantısı nedeniyle topun ağzında.

Bunlar arasında Bülent Arınç, AKP’nin onca yıllık iktidarında en önde gelen üç sembol isimden biri… Ve bir numaralı isim ile nasıl bir “taalluk ve taaşşuk” içinde olduğunu yıllar öncesindeki bir görüntüden hatırlıyorum: Tayyip Erdoğan okuduğu şiir nedeniyle cezaevine girmeden önce bir konuşma yaparken, onun hemen yanı başında içten bir duygusallıkla gözyaşlarını tutamazken…

27 Nisan e-Muhtırası sonrası AKP’nin dik duruşunun simge ismi Cemil Çiçek

Gülen’cilikle itham ediliyor.

Burhan Kuzu ise itiraf ediyor:

“2013’e kadar verilen önergeler var; CHP’nin verdiği iki önerge, 2005 ve 2010; ‘F-Tipi Yapılanma’nın devletteki yerinin araştırılması… AK Parti bunu reddetti, yanlış yaptı. O zaman, … netice itibarıyla ne diyor memleketin cumhurbaşkanı, ‘Ne istediler de vermedik’ diyor. Yani sıkışmış bir hükümet, ... her an partinin kapanma riski altındasın,BURUN burunasın. Efendim, bir bürokratik ekip lâzım, o bürokratik ekip bunlardan oluşmuş. Kimi kullanacağım ben hükümet olarak, ... ne yapacağım?..” 
Bu sözler “FETÖ bizim eserimiz” diye tefsir edilse, kim ne diyebilir?!

***

Gülen’le 45 yıl hemhal olduktan sonra şimdi onun karşısındaki Latif Erdoğan’ın televizyonda konuşurken töhmet altında bıraktığı Hüseyin Çelik programa mesaj gönderiyor: 20032009 yılları arası Milli Eğitim Bakanlığı döneminde “FETÖ-bağlantılı” sayılan tasarrufların hepsinin, içinde yer aldığı hükümetin Cemaat’le o dönemki ilişkisinin mahiyetiyle tamamen uyarlı olduğu şeklinde!..

Yine aynı programda duyuyoruz AKP döneminde FETÖ’nün devletteki ağırlığının 15 kat arttığı sözünü…

Daha neler neler!.. Önceki gün FETÖ ile bağlantılı diye tutuklanan işadamını pazar günkü Yenikapı mitinginde saf tutmuş selfi çekerken görüyoruz.

Peki, ya meydandaki diğerleri?..

O milyonlar, bundan birkaç sene evvel de Türkçe Olimpiyatları’nda tribünleri hınca hınç doldurmuyordu diyebilir misiniz gönül rahatlığıyla?..

***

Dolayısıyla izliyoruz, FETÖ’nün kökünü kazıma yolunda harala-gürele bir faaliyet yürütülüyor.

Ama bakıyoruz, FETÖ’yü kazıdıkça da altından ha bire AKP çıkıyor.

Çünkü etle tırnak gibiydiler.

O yüzden de AKP’li ağızlardan duya geldiğimiz “Bütün partilere sızmışlar” tarzı ifadeleri ben bir suçluluk psikolojisi içinde sanki suç bastırmaya yönelik sözler olarak değerlendiriyorum. Adeta bir telaş içinde suça ortak arama ve hedef şaşırtmaca ameliyesi olarak…

***

Yine de isterseniz diğer partilere sızıp sızmadıkları hususu, evet bu araştırılsın.

Ama hayır, AKP’ye sızmadılar.

AKP’nin bir temel “yapıtaşı” idiler.

Tavan, yani parti teşkilatı bazında da öyle, taban, yani seçmen bazında da öyle. 
Aynı ailenin fertleri, anayla oğul, babayla kız, dedeyle torun, amcayla yeğen, abi-bacı-kardeş nev’inden bir ilişkiydi bu. Siz buna nasıl “sızıntı” dersiniz?! 
O yüzden durum, darbe girişimi kadar vahim, dehşetli ve endişe vericidir. Yapılmakta olan, eti tırnaktan ayırmaktır!..

Ve İvan İvanoviç var mıydı, yok muydu gibi biz de sorsak FETÖ var mı yok mu diye…

Duyacağımız cevap bellidir:

“Hem Rabbimize, hem milletimize verecek hesap olduğunu biliyorum. Rabbim de milletim de bizi affetsin!..”

TAYFUN ATAY/CUMHURİYET

TÜRK ORDUSU- ÖZER OZANKAYA

ATATÜRK, YENİDEN KURULUP YÜCELMESİNE ÖNDERLİK ETTİĞİ TÜRK ORDUSUNU ŞÖYLE TANIMLIYORDU:

"ZAFERLERİ UYGARLIK TARİHİYLE BAŞLAYAN VE HER GİTTİĞİ YERE ZAFERLE BİRLİKTE UYGARLIK IŞIKLARI TAŞIYAN KAHRAMAN TÜRK ORDUSU!"

AKP PROGRAMINDA VE 14 YILLIK YÖNETİMİ DÖNEMİNDE HİÇ BÖYLE BİR ULUSAL ORDU AMAÇLADI MI? TÜRK ORDUSU İÇİNDE BU AMACIN TAM TERSİ YÖNDE ÇALIŞANLARIN YUVALANMASINI SAĞLAYAN FETÖ'NÜN KENDİ "PARALELİ" OLDUĞUNU İTİRAF ETMİYOR MU?

PEKİ BUNUN HESABI SORULMAYACAK MI?

% 51 OY, HER HUKUKSUZLUĞU VE HER KÖTÜLÜĞÜ MEŞRU KILAN BİR "CENNET ANAHTARI" MIDIR?

AKP VE İÇ - DIŞ YARDAKÇILARI, ULUSAL EGEMENLİK KAVRAMININ İÇİNİ BOŞALTMAKLA BAŞIMIZA BÜTÜN BU BELALARI SARMIŞ, BÜTÜN BU YIKIMLARA YOL AÇMIŞTIR.

OYSA DOĞRU ANLAMIYLA ULUSAL EGEMENLİK ŞUDUR:

"HER YURTTAŞIN, DOĞUŞTAN VE VAZGEÇİLMEZ, DEVREDİLMEZ OLMAK ÜZERE, HİÇ BİR SOY, DİN, MEZHEP, CİNSİYET, MESLEK VE SERVET FARKI OLMAKSIZIN EŞİT OLARAK SAHİP BULUNDUĞU İNSAN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ HİÇ BİR BİÇİMDE ÇİĞNENMEMEK KOŞULUYLA BİR ULUSUN
ÖZGÜR SEÇİM YOLUYLA YÖNETİMİNİ DÜZENLEMESİDİR.

ULUSAL EGEMENLİK DÜZENİNDE SÖZ KONUSU İNSAN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİNİN KALDIRILMASININ ÖNERİLMESİ BİLE MEŞRULUK DIŞIDIR."

.

İŞTE ATATÜRK CUMHURİYETİ ANAYASASINDA KALDIRILMASININ ÖNERİLMESİ BİLE YASAK OLAN MADDELER, GERÇEK ANLAMIYLA ULUSAL EGEMENLİK DÜZENİNİN GEREKLERİ VE GÜVENCELERİDİR.

BU MADDELERİ KALDIRMAYI AMAÇLAYANLAR, HEM DE "SEÇMEN ÇOĞUNLUĞUNUN İSTEĞİ" GİBİ SUNARAK BUNU AMAÇLAYANLAR, ÖRNEĞİN "MİLLET ÇOĞUNLUĞU İSTERSE LAİKLİK TABİİ Kİ KALKACAK" ANLAYIŞINDA OLANLAR, GERÇEKTE ULUSAL EGEMENLİK DÜZENİNİN MEŞRULUK ÖLÇÜLERİNİ AYAKLAR ALTINA ALMAKTADIRLAR.

MUHALEFETİN, HELE CUMHURİYETİ KURAN ATATÜRK'ÜN CHP'SİNİN, ULUSAL EGEMENLİK DÜZENİNİN BU DOĞRU TANIMINI GÖĞSÜNÜ GERE GERE EN YÜKSEK SESLE VE TÜM YURTTAŞLARIN DEMOKRASİ KÜLTÜRÜNÜNÜN TEMELİNE EN SAĞLAM BİÇİMDE YERLEŞECEK BİÇİMDE SESLENDİRMESİ, KENDİLERİNİN DE MEŞRULUKLARININ GEREĞİDİR, GÖRÜŞÜNDEYİM.

ÖZER OZANKAYA

Temizlik ve yeniden yapılanma-EMRE KONGAR

Toplumun yeniden biçimlendirildiği, “Darbe-Karşı Darbe günleri” bağlamında, AKP-Erdoğan iktidarına verilen Olağanüstü Hal yetkileri ile tüm toplumu kapsayan bir “Temizlik” ve “Yeniden yapılanma” yaşanıyor:
On binlerce kişi işinden atıldı, binlerce kişi gözaltında.
Bu arada TSK sivil otoriteye bağlandı ve YAŞ’ın yapısı değiştirildi, askeri okulların tümü kapatıldı.

***

Şimdilik görülen; klasik bir “Darbe temizliği” ve TSK’de “Yeniden yapılanma”:
“Temizlik” açısından, sivil ve asker bürokrasi, yargı, üniversiteler, okullar, medya, vakıflar, holdingiler, sivil toplum kuruluşları ve bir banka hedefte!

Herhalde kimsenin, sivil ve asker bürokrasi ile yargı mensuplarının yargılanmasına, “adil bir süreç isteği” dışında bir diyeceği olmaz... 
Çünkü bunlar fiilen ülkeyi yöneten, insanların kaderlerine egemen olan eylem ve söylem sahibi kesimler.
“Yeniden yapılanma” açısından, TSK’nin sivillerin emrine bağlanması ve askeri okulların tümünün kapatılması ise ayrı bir yazı konusu.
Üniversiteler, medya, vakıflar, holdingler, sivil toplum kuruluşları ve bir bankadaki temizliğe gelince:
Elbette buralarda çalışanların da, bir kalkışmaya, şiddet ve teröre fiilen katılmaları veya açıkça destek vermeleri halinde, yargılanmaları kadar doğal bir işlem olamaz.
Ama hiçbir kalkışma, darbe veya terör olayına karışmamış, açıkça destek vermemiş olanların, sadece ideolojilerinden veya fikirlerinden dolayı cezalandırılmaları “Demokratik ve laik bir Hukuk Devleti” bağlamında kabul edilemez.

***

Bir “Darbe temizliğinin” ve şimdilik sadece TSK bağlamında görülen “Yeniden yapılanmanın” esas amacı, Demokrasiyi rayına oturtmaktır. 
Demokrasinin rayına oturtulması ise ancak Laik bir Hukuk Devleti çerçevesinde olanaklıdır. 
Kin ve intikam duygularıyla hareket edildiği, haksızlık ve hukuksuzlukların önü açıldığı, toptancı uygulamalarla adaletsizlik yapıldığı zaman, böyle bir toplumsal ve siyasal dalganın sonucu olarak Demokrasi’nin kurulması olanaklı değildir:
Böyle durumlarda toplum, kin ve intikam duyguları arasında, her gücü ele geçirenin kendi adaletsizliğini ve zulmünü uyguladığı aşırılıklar arasında, bi rsarkaç gibi sürekli sallanır!
Bu açıdan pazar günü yazdığım “CHP’nin Taksim Manifestosu”nun 10’uncu maddesini akılda tutmakta ve “Darbe temizliği” ile “Yeniden yapılanma” uygulamalarını bu manifesto bağlamında yürütmeye dikkat etmekte yarar vardır!

***

CHP 24 Temmuz 2016 Taksim Manifestosu Madde 10: 10- Devlet kinle, öfkeyle, önyargıyla yönetilmez.

Girişimde (Kalkışma) bulunanlar, hukukun üstünlüğü ilkesine bağlı kalınarak yargılanmalıdır. İşkence, kötü muamele, tehdit, devleti darbecilerle aynı duruma düşürür. Buna izin verilmemelidir.

EMRE KONGAR/CUMHURİYET

FETO ve Opus Dei... Uğur Mumcu uyarmıştı- Nilgün Cerrahoğlu

“Feto-Opus Dei” yazılarıma tarihi boyut katmak isteyen bir okurum, Mumcu’nun 80’ler sonunda Nazlı Ilıcak’la katıldığı bir TV programının videosunu göndermiş.

 
Taha Akyol ve Coşkun Kırca’nın da katıldığı programda, Ilıcak, Mumcu’ya;“Laikliğin tehlikeye girdiği söyleniyor. Bu endişeleri siz de paylaşıyorsunuz. Neden?”şeklinde bir soru yöneltiyor. 
Mumcu; “Opus Dei bir Katolik örgütünün adıdır” diyerek söze giriyor: “Siyaset, ticaret ve din üçgeni içinde gelişir. Batı’da yayın organlarına, TV kanallarına egemen bir örgüttür. Türkiye’de de buna benzer, Katolik örgütlenmesine benzer yeni bir parasal kaynak bulundu İslamcı ideolojiye” diyor. Ardından “İslamcı bankerler” eklemesini yapıyor: 
“Bu bankerlere başka hiçbir kuruluşa verilmeyen ayrıcalıklar verilmiştir. İcra iflas kanunu, ticaret kanunu bunlara işlemez. Ya ne işler? Başbakanın takdirleri. Hiçbir yabancı sermayeye sağlanmayan vergi muafiyetleri bunlara sağlanmıştır. Bunlar işte Arap kapitülasyonlarıdır. İslamcı ideoloji ve siyasi hareket böylece mali kaynak bulmuştur.” 

“İslamcı kadrolaşmaya” da mim koyan Uğur Mumcu, “Laiklik son on yılda (80’lerde) devlet eliyle yok edildi” sözleriyle son noktayı koyuyor. 

Türkiye’ye “Opus Dei’vari” bir şablonun getirilmek istendiğini Uğur Mumcu tam çeyrek asır öncesinde görmüş. Ama değerli tespitleri hiçbir işe yaramamış...

Can damarlarına girin 
Mumcu’nun somut uyarılarını bırakın... 28 Şubat döneminde Gülen’in TV kanallarına yansıyan açık itiraf mahiyetindeki görüntüleri vardı... 
Devlette kadrolaşmanın öneminden bahsederken bizatihi “Esnek olun, can damarları içinde dolanın. Bütün güç merkezlerine ulaşıncaya kadar kimse varlığınızı fark etmeden sistemin ana damarlarında ilerleyin!” direktifleri veriyordu Gülen taa o zamanda. 
’90’lar sonunda Batı Çalışma Grubu raporlarında, Gülen’in TSK ve emniyete sızmasının tehlikelerinden bahsediliyor; “Grubun TSK’ye sızma girişimlerini planlı, programlı, sinsi, yanıltmacı biçimde sürdürdüğünden” bahsediliyor ve Gülen’i o yıllarda uluslararası aktör haline getiren Papa ile görüşme için “Görüşmenin önemi Hıristiyanların lideri karşısında Gülen’in Müslümanların lideri olarak dünyaya takdimidir” deniyor; “Gülen’in Roma’da Büyükelçilik mensuplarınca karşılanması ve Cumhurbaşkanı’nın mesajını Papa’ya iletmesi de, devletin de bu şahsiyete destek olduğu beyanla bu oyuna alet olduğunu göstermektedir!” eklemesi yapılıyordu. 
Gözler önünde cereyan eden filmin son aşamasında Gülen ABD’ye gitti. 2002’de iktidarı devralan AKP, bütün bu bilgilere rağmen Gülen’le işbirliğine devam etti. Pennsylvania’ya gelmeler gitmeler, balkon konuşmalarında selam çakmalar filan siyasi ortamın kanıksanan öğeleri oldu. Ta ki “al gülüm ver gülüm” anlaşması bozulup dev bir iktidar kapışmasına dönüşene dek..

.

Osmanlı’nın yıkımı sürüyor 
15 Temmuz sonrasında ise devlet şimdi bir nevi fetret çalkantısına girdi. Yargıdan orduya tüm devlet kurumları hallaç pamuğu gibiatılıyor. Öyle ki Türkiye’yi dışardan izleyenler ülkemizin giderek bir “Irak, Suriye olma riskinden” bahsediyorlar. Independent’tan Ortadoğu uzmanı Patrick Cockburn örneğin, dün birebir bunu yazdı. 
İspanya ve İtalya gibi demokrasilerde FETÖ benzeri Opus Dei oluşumları neden devleti bu radikallikle temelinden sarsmıyor da Türkiye’de işler böyle tüm taşların oynadığı yere dek ilerliyor? 
Bu soru üzerinde düşünülmeye değer. 
“Darbe girişiminin Ortadoğu’da ulus devletin çöküşünden bağımsız olmadığını”beyan eden diğer ünlü Independent yazarı Robert Fisk’in satırlarıyla bitirelim bu yazıyı: 
“Türkiye’de olaylar göründüğünden çok daha çarpıcı. AB sınırlarından baktığımızda Türkiye, Suriye, Irak, Mısır’ın Sina Yarımadası’nın büyük bölümü, Libya ve Tunus... Uzun bir hatta anarşi ve çökmüş devletler hâkim. Mark Sykes ve François Georges-Picot, Osmanlı’yı parçalamaya başladı ve süreç günümüze kadar sürüyor!”

Nilgün Cerrahoğlu / Cumhuriyet

Yeniden Lozan ruhu - CUMHURİYET

“Diplomasi” ile “utku” kavramları birbiriyle bağdaştırılamaz;ancak Lozan’da, diplomasi masasında Türklerin Birinci Dünya Savaşı’nda kendini yenen güçlere hiçbir ödün vermeksizin kabul ettirdikleri gerçekten diplomasi tarihine bir utku olarak geçmiştir.
 

Lozan Barış Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı’nı sonuçlandıran antlaşmalardan bugün hâlâ yürürlükte olan tek barış antlaşmasıdır. Bunun nedeni ise, Lozan Barış Antlaşması’nın “yenen”ve “yenilen” devletler arasında değil de, iki “yenen” taraf arasında akdedilmiş olmasıdır. (1)

Eşitler arası diplomasi

Lozan’da, “eşit”ler arasında bir diplomasi savaşımı söz konusuydu . Lozan’da taraflar arasında sağlanan bu denge bu antlaşmayı kalıcı kılmıştı. Oysa 1919’dan sonra imzalanan öteki barış antlaşmaları,20 yıl sonra daha da büyük bir savaşa yol açacaktı. Lozan Barış Antlaşması, 1919-1939 arası dönemde savaşa değil, barışa hizmet etmiş bir belge olarak tarihe geçmiştir.
Lozan’ın, Birinci Dünya Savaşı sonrası dünyası açısından önemini bir tarihçi-yazar şöyle özetlemektedir:“1918 Kasım’ın da herhangi bir kimse çıkıp da, bu ölüm döşeğindeki devletle (Türkiye’yle) nihai barışın ancak beş yıl sonra yapılabileceğini söyleseydi; sözlerine inanan olmaz, gülünür geçilirdi. Fakat işte o inanılmaz şey gerçekleşti!” 

Lozan Konferansı görüşmelerine ilişkin olarak Mustafa Kemal,Nutuk’ta özetle şunları söylemekteydi:“Baylar, mirasçısı olduğumuz Osmanlı Devleti’nin dünya gözünde hiçbir değeri, saygınlığı ve onuru kalmamıştı. Osmanlı Devleti,uluslararası hukukun dışında bırakılmıştı; Osmanlı, sanki güdüm ve kısıtlama altına alınmış sayılıyordu.Benim Türk ulusunun varlığı için, bağımsızlığı için, egemenliği için, yüzde yüz elde etmek ve sağlamak zorunda olduğu temel hakların dünyaca tanınacağına hiç kuşkum yoktu. Çünkü gerçekte bu temel haklar güçle, hak edişle ve eylemli olarak alınmıştı. Konferans masasında istediğimiz, gerçekte elde edilmiş olan hakların yöntemine göre yazılıp onanmasından başka bir şey değildi. İsteklerimiz açıktı ve doğal haklarımıza dayanıyordu.Bundan başka, haklarımızı korumak ve sağlamak için gücümüzde vardı ve gücümüz yeterliydi.En büyük gücümüz, en güvenilir dayanağımız, ulusal egemenliğimizi elde etmiş, onu eylemli olarak halkın eline vermiş ve halkın elinde tutabileceğimizi yine eylemli olarak kanıtlamış olmamızdı. Lozan Antlaşması, Türk ulusuna karş ıyüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış büyük suikastın kırılıp önlenişini bildirir bir belgedir. Lozan Antlaşması, Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş bir siyasal utku anıtıdır!”
Öte yandan, Lozan Konferansı’nda İngiliz Temsilciler Heyeti’nin bir üyesi olarak yer alan Sir Andrew Ryan, konferansa ilişkin düşüncelerini şöyle dile getirmişti: “Bu konferansın iki önemli kişiliği, konferansın ilk aşamasında Lord Curzon, bütün konferans boyunca ise İsmet Paşa’ydı. İsmet Paşa, Lord Curzon’un tam tersiydi. Onun için denilirdi ki,o diplomasiye bir süvari birliği komutanı nitelikleriyle girmişti, gerektiği zaman ileri saldırır; eğer başarı elde edemezse, bütün gücüyle geri çekilirdi. Çok sağır olmakla birlikte,bu sağırlığı duruma göre değişirdi.Diyorlardı ki Paşa, işine gelmeyen hususlarda tam anlamıyla sağır kesilirdi.”

Cumhuriyet diplomasisi
Osmanlı diplomasisinden çok farklı bir anlayışa sahip olan Cumhuriyet diplomasisi, bu farklı diplomasi anlayışını ilk kez Lozan Barış Konferansı’nda uluslararası topluluğun gözleri önüne sermek fırsatını bulmuştu. Lozan görüşmelerinde İsmet Paşa’nın öncelikle üzerinde durduğu husus, yeni Türk devletinin diğer Batılı devletlerle eşit statüde olduğunun kabul görmesiydi. İsmet Paşa, yeni Türk diplomat tipinin en seçkin örneğiydi.
Lozan’da yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin temsilcileri, devletlerinin bağımsızlığını ve egemenliğini tehdit eden konularda, Batılı güçlere herhangi bir ödün vermeksizin,davalarının haklılığını ve yasallığını onurlu bir biçimde savunabilmişve görüşlerini karşısındakilere kabul ettirebilmesini bilmiştir

.Acaba bugün yeniden “LozanRuhu”na sahip olamaz mıyız?Dipnotlar:(
1) Lozan Antlaşması’nda taraflardan biri olan İtilâf Devletleri Birinci Dünya Savaşı’nı, diğer taraf olan Türkiye ise Ulusal Kurtuluş Savaşı’nı kazanmıştı.
(2) Ömer Kürkçüoğlu, “70. Yılında Lozan Barış Antlaşması,” Görüş Dergisi,No. 10, Temmuz 1993, s. 73.
(3) Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, basıma hazırlayan, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Söylev, Cilt I-II, 19. bası,Çağdaş Yayınları, İstanbul, Ekim1990, s. 398-403.
(4) Andrew Ryan, The Last of the Dragomans, London, 1951, s. 174.

Olaylar ve Görüşler

Cumhuriyet

‘Maskara’ ve ‘maskaralık’ üzerine (1) - Emre Kongar

Önce, yeni Türkiye’yi tüm dünyaya onaylatan 24 Temmuz Lozan Bayramı herkese kutlu olsun! 
Türkiye, yakın tarih konusunda da, genelde olduğu gibi, koyu bir bilgisizlikiçinde; özellikle gençler, siyasal ve kültürel geçmişimizi hiç bilmiyor. 
Ama maşallah herkes siyaset profesörü: Sosyal medyada her konuda herkes her an ahkâm kesiyor. 
Ben Twitter’ı (ve onu bağladığım Facebook’u da) bir okul gibi kullanmayaçalışıyorum... 
Küfür ve hakaret etmeyenlerle diyalog kurarak büyük bir sabırla, elimden geleni yapmaya çalışıyorum. 
Bu bilgisizliğin en son örneğini, 15 Temmuz Darbe Girişimi konusunda, bugirişime “Maskaralık”, bunu yapanlara da “Maskaralar” dediğim sırada gördüm: 
Ne dediğimi anlamayanlar hemen üstüme geldiler, “Sen buna nasıl maskaralık dersin” diye. 
Oysa, Türkiye’deki başarısız askeri darbeler tarihine önemli bir “gönderme”yapıyordum: 
“Maskara” sözcüğü darbecilikten dolayı asılan Albay Talat Aydemir için darbeyi önleyen İsmet Paşa tarafından kullanılmıştı.

***

Askeri darbelerin en kötü tarafı, Hukuk Devleti’ni rafa kaldırmaları, can ve mal güvenliğini hiçe saymaları, toptancı davranmaları, “kurunun yanında yaşı da yakmaları” ve toplumda derin yaralara yol açmalarıdır. 
Türkiye’ye çağ atlatan 1961 Anayasası’nı yaptırtan 27 Mayısçılar da, Menderes,Zorlu ve Polatkan’ın idamlarıyla ülkenin siyasetinde bugün bile varlığını sürdüren bir kutuplaşmanın şiddetlenmesine neden olmuşlardır. 
Askeri darbelerin bir başka tehlikesi de, ordu içinde bölünmelere ve artçı darbelere yol açmasıdır. 
Yine 27 Mayıs 1960 darbesi, kendisinden sonra gelen pek çok darbe girişimini ve darbeyi tetiklemiştir: 
Bu, o kadar olumsuz bir sonuçtur ki, 1961 Anayasası’nın getirdiği “demokratik, laik ve sosyal hukuk devletinin” pek çok kurumu, 12 Mart 1971 ve 12 Eylül 1980 darbeleri ile yok edilmiş, ülke bugün, iktidarın elinde, 70 yıllık demokrasi birikiminin bile gerisine düşürülmüştür.

***

İsmet Paşa, yukarıda belirttiğim her iki sakıncayı da çok iyi bildiği için bütün gücüyle idamları engellemeye çalışmış ve Milli Birlik Komitesi’ni de, bir an önce seçim yapıp iktidarı sivillere terk etmeye teşvik etmişti. 
Zaman içinde, İsmet İnönü’nün korktuğu, yukarıda belirttiğim her iki sakıncada ortaya çıkmıştır: 
İdamlar, bugüne kadar bile süren bir kin ve intikam duygusunu güçlendirmiştir. 
Darbeden kısa bir süre sonra da Milli Birlik Komitesi kendi içinde bölünmüş; sanki bu bölünme yetmiyormuş gibi ordu içinde de cuntalar oluşmuştur. 
Milli Birlik Komitesi, kendi içindeki bölünmeyi, uzun vadeli ve otoriter eğilimli bir program hedefleyen Türkeş ve arkadaşlarını (14’ler) yurtdışı görevlere yollayarak önlemiştir. 
Ama ordu içindeki cuntalar, 1961 yılında seçimler yapılıp iktidar sivillere devredildikten sonra da devam etmiştir.

İşte Albay Talat Aydemir’in iki başarısız darbe teşebbüsü, bu cuntaların dışavuran “maskaralıklarıdır”. 
Bu teşebbüslerin ilginç öyküleri gelecek yazıya! 
CHP’nin bugünkü mitingini Demokrasi açısından çok önemli buluyorum; dilerim olumlu etkisi olur.Ve bir de kitap önerisi: Ben de değineceğim ama beni beklemeyin; yeni çıktı, şimdi okumanın tam zamanıdır: 
Erol Manisalı, Ergenekon Kumpasında Yaşadıklarım, Kırmızıkedi Yayınları, İstanbul, 2016

Emre Kongar / Cumhuriyet

Avrupa’ya elveda- I II - Nilgün Cerrahoğlu

Roma- Ruhani’nin arkasından yaşanan “heykel krizi” şoku, İtalya’da “Avrupa kimliği” değerlerini tartışmaya açtı. 
Binlerce yıllık uygarlığımızın eserlerini Müslüman VIP konuklar tedirgin olacak diye sansürleyeceksek, “Biz kimiz” diye soru
yor İtalyanlar. 
Konuğun ev sahibine yapmış olduğu dayatmanın bir yandan açmazını yaşıyorlar; diğer yandan İranlılar tarafından önlerine serilen milyarlar için bu “dayatmaya” boyun eğmiş olmayı hazmedemiyorlar. 
Olayı biliyorsunuz. 
Ruhani’nin İtalya gezisinde tarihi yerlerdeki çıplak kadın-erkek heykelleri sansürlendi, İran liderinin yanından geçtiği heykellere “burka kriterleri” uygulandı. 
Ruhani gitti. Tartışma bitmedi. 
Sanatın, akçeli işler için AB’de böylece “burkalanması”; Avrupa’da para için değerlerin artık somut biçimde satıldığını gösterdi. 
İki bin yıllık çıplak bir Venüs heykelinin Roma’da “poşete sokulması”, sadece “sanat” değil, icabında tüm özgürlüklerin keyfi biçimde askıya alınabileceğini ima ediyor.

Hukuk devleti çatırdıyor 
İtalya tam bu “poşet krizi” ile çalkalanırken, Fransa’nın “Guyana asıllı” Adalet BakanıChristiane Taubira görevinden istifa ediyordu. 
“Terörist” damgası yiyen çifte vatandaşları, Fransa’da “yurttaşlıktan” atmayı öngören yasa tasarısı ve bu doğrultuda gerçekleştirilecek anayasa reformuna karşı çıktığı için bakanlık koltuğunu bırakmayı tercih eden göçmen kökenli Taubira, istifasını “Direnmek bazen kalmak, bazen gitmektir” diye gerekçelendirdi ve ekledi: 
“Etiğe, hukuka son sözü bırakmak; tutarlı kalabilmek için bazen gitmek gerekir!” 
“Verilen haklar geri alınmaz” şeklindeki temel hukuk ilkesi ile Taubira’nın isyanını hiçe sayan Valls hükümeti ve Cumhurbaşkanı Hollande’ın önerdiği teklif, solun Fransa’da yönetimden yekten tasviyesi anlamına geliyor. Ve insan hakları ülkesi Fransa’da hukuk devletine rahmet okutuluyor. 
Hukuk devletini sınayan tek ülke Fransa değil… İsveç’te de “sosyalist hükümet”, ülkeye son 1 yılda giriş yapan 163 bin mültecinin yarısını geri gönderecek... 
Mülteci koşullarının tekil bazda incelenmesi gerektiğini söyleyen hukukçular bu “toplu sınır dışının”, bir hukuk devleti ihlali olduğunu beyan ediyorlar.

Türkiye’ye postalanacaklar
Üzüm üzüme baka baka kararır hesabı. İsveç’ten örnek alan Hollanda da benzer planlar içinde. 
AB’nin dönem başkanı da olan Hollanda, Almanya, Avusturya ve İsveç’i de yanına alarak Avrupa’nın istenmeyen tüm mültecilerini “trenlerle(!) Türkiye’ye göndermenin” yolunu arıyor. 
AB koridorlarında pişirilen Hollanda planına göre, evvela Türkiye’deki 250 bin mülteci AB içinde paylaştırılacakmış… 
Bunun karşılığında arkadan gelecek olan tüm diğer mülteciler (“3 milyarlık kirli mülteci anlaşması” uyarınca) Türkiye’ye geri postalanacakmış! 
2015’te Yunanistan’dan AB’ye 850 bin sığınmacının giriş yaptığı düşünülürse; Türkiye’ye yollanacak mülteci miktarı hakkında fikir edinebilirsiniz. 
Adeta bir “ar damarı” çatladı. 
II. Dünya Savaşı yıllarındaki gibi Avrupa’da gene “toplu insan sevkıyatı” görüntülerinden çekinilmiyor. Danimarka’nın mülteci takılarına el koymayı hedefleyen son “Nazi yasası”ndan bahsetmiyorum bile. 
Kopenhag’ın bu yüz kızartıcı atılımını lanetlemek şöyle dursun, şimdiden Danimarka’yı izleyen başka ülkeler var. Almanya bunlardan biri. 
Diyeceğim o ki, sarsılmaz olduğunu düşündüğümüz Avrupa değerleri; insan hakları, özgürlükler ve hukuk devleti, benzerine rastlanmamış bir saldırı altında. 
Küreselleşme ve mülteci krizi altında, 20. yüzyılın kazanımları çöküyor. Hatta sade 20. yüzyılın kazanımları değil; Ruhani’nin İtalya gezisinde gördüğümüz gibi, “aydınlanma değerleri” de savsaklanıyor. 
Vahşi kapitalizm her şeyi ezip geçiyor.Ünlü İtalyan yazar Lucio Caracciolo’nun cümlesiyle bitirelim bu yazıyı: 
“Eğer sahiden bu göründüğümüz gibiysek, gelecek adına korkmamız lazım.”

Avrupa’ya elveda II

Stefan Zweig Eski Kıta üzerinde toplanan kara bulutları anlattığı “Dünün Dünyası”nda; 20. yüzyıl başı Avrupa’sını; “altından bir güvenlik çağı” olarak betimler.“Her şey değişmez bir düzene bağlanmışa benzerdi ve devlet, bu sür gitliğin baş güvencesi gibiydi” diyerek ekler: 
“Devletin yurttaşa sağladığı haklar, halkın özgür seçimle işbaşına getirdiği parlamentoca yazılı verilmiş, buna karşılık görevleri de belli edilmişti. Paramız… çil altınlar olarak elden ele dolaşır, sağlamlığını ortaya koyardı. Herkes elindekini ve payına düşeni, neye izin verildiğini, neyin yasak olduğunu bilirdi.” 

Derken hızlanan teknik, ekonomik gelişmelerle bu “güvenlik çağı” çöküyor. İnsanların “değişmez” belledikleri korunaklı dünya dağılıyor. “Altın çağın” yerini savrulma, gelecek korkusu, belirsizlik ve yabancılaşma alıyor. Kızılca kıyamet bundan kopuyor. Dünya savaşı ve yükselen faşizm buradan doğuyor.
“Onlarca yıl sonra tavan ve duvarlar üzerimize yıkılınca, temellerin çoktan içten içe oyulmuş bulunduğunu ve yeni yüzyılla birlikte Avrupa’da kişi özgürlüğünün çökmeye başladığını ancak fark ettik” diye anlatıyor bunu “Dünün Dünyası”nda Stefan Zweig. 
Faşizm faciasını özetlerken; “Hitler’in kazandığı asıl şeytanca zafer, arkası gelmeyen aşırılıklarıyla her tür hukuk anlayışını köreltmesidir” tespitinde bulunuyor. 
“Hukukun köreltilmesi”… faşizmin en belirleyici semptomu oluyor. 
Bugün de olan bu. 
Tarihten ders alınmaması ne ilginç. 
Yıllar sonra, gene aynı durumlar başka şekillerde karşımıza çıkıyor. 
Avrupa, “burjuvazi” üzerine yükselen bir uygarlık. 
“Burjuvazi”nin ise belirsizliğe ve korunaklı “güvenlik dünyasının” altüst olmasına tahammülü yok. 
Korunaklı “altın çağ” yıkıldığında, özgürlükler ve hukukun içi, kolayca “oyulabiliyor”. 
Avrupa’nın “öngörülebilir burjuva dünyasını” bugün çökerten olgular küreselleşme, önü alınamayan göç/sığınmacı krizi ile göçle özdeşleştirilegelen “terör tehdidi”, buna paralel “güvensizlik duygusu” ve güvensizliği pekiştiren ekonomik kriz. 
20. yüzyılın büyük kazanımı “refah devletini” mayınlayan, gençleri gelecek güvencesinden mahrum bırakan, işsizliğe yol açan 8 yıllık ekonomik krize yanıt getiremeyen siyaset; zincirin en zayıf halkası “göçmenleri” vuruyor. 
Yüzyıl önce bütün sorunların sorumlusu görülen “Yahudiler” gibi bu defa da “farklı olan” gene günah keçisi yapılıyor.
Macaristan, Polonya’da aşırı sağ hükümette. Danimarka’da da keza sağcılar görevde. Yakın zamana dek “faşizmi” tabu gören Almanya’da “Almanya İçin Alternatif” partisi yükselişte. Fransa’da cumhurbaşkanlığı yarışına hazırlanan Le Pen, siyaseti şartlıyor. Aşırı sağ; merkezin sol partilerini bile bu “iklime” savuruyor. Dün de anlattım… 
Fransa’da “sosyalistler”, sağcı Le Pen’in baskısı altında, çifte vatandaşları “güvenlik gerekçesiyle”, yurttaşlıktan atmanın planlarını yapıyor. 
İsveç’te de “sosyalistler”, hukuk devleti ilkelerine aykırı biçimde 80 bin mülteciyi“toplu halde sınır dışı”na koymaya hazırlanıyorlar. AB’nin dönem başkanı olan Hollanda, mültecileri topluca “trenlerle” Türkiye’ye sevkin projesini kotarmaya çalışıyor. 
Şaşırtıcı olan aydınların tüm bunlara sessiz kalması. 
“Çifte vatandaşlıkta” U-dönüşe, Fransa’da bakanlığı bırakarak tavır koyan Adalet Bakanı Christiane Taubira’dan başka ele dokunur tepki veren aydın çıkmadı. 
Danimarka’da mülteci takılarına el koymaya olanak tanıyan yeni “Nazi yasası”na ses çıkartan Avrupalı entelektüeller olmadı. 
Skandal girişime yalnız Çin’li sanatçı Ai Weiwei’den bir tepki geldi ve Weiwei Danimarka’daki sergisini geri çekti. 
Gelin şimdi “Dünyada olup bitenlere karşı insanın elinden bir şey gelmemesinin ağırlığını böylesine korkunç biçimde hiç duymamıştım” diyen Zweig’ı hatırlamayın… 

Hukukun köreltilmesi 

Sağır edici sessizlik 

NİLGÜN CERRAHOĞLU

Cumhuriyet