22 Kasım 2022 Salı

BELLEK..... -22 KASIM-

 


 OLAYLAR: 

  • 1497 - Portekizli denizci Vasco de Gama, Ümit Burnu'na vardı.
  • 1617 - I. Mustafa Padişah oldu. Babadan oğula geçen taht, bu kez kardeşe geçmiştir. Akıl sağlığı bozuk olan I. Mustafa, 3 ay sonra tahttan indirilmiş, 1622'de yeniden tahta çıkmış, 1623'te tekrar indirilmiştir.
  • 1909 - Tıp Fakültesi'ne bağlı Diş Hekimliği bölümü kuruldu.
  • 1922 - Mısır'da Howard Carter, yardımcısı George Herbert de Carnarvon'la birlikte firavun   Tutankhamun'un mezarını açtılar.
  • 1925 - Şapka Devrimi'ne karşı gösteriler sürüyor; Kayseri'de gösteriler yapıldı.
  • 1928 - Ravel'in Boléro'su ilk kez Paris'te sahnelendi.
  • 1936 - Halit Ziya Uşaklıgil'in son anıları "Saray ve Ötesi", Cumhuriyet gazetesinde yayımlanmaya başlandı.
  • 1940 - II. Dünya Savaşı'nın Balkanlara sıçramasıyla birlikte Türkiye Bakanlar Kurulu, İstanbul ve Kocaeli'nin yanı sıra Trakya illerinde sıkıyönetim ilan etti.
  • 1943 - Lübnan, Fransa'dan bağımsızlığını kazandı.
  • 1948 - Türkiye'nin ikinci iktisat kongresi olan 1948 Türkiye İktisat Kongresi toplandı. Kongrede, devletçilik politikası eleştirildi, özel girişimciliğin teşviki istendi.
  • 1948’de bugün, İstanbul Ticaret Odası’nın “millileştirilmesi” sürecini yürüten “Limancı” lakaplı Ahmet Hamdi Başar’ın kurduğu İstanbul Tüccar Derneği’nin girişimiyle II. İktisat Kongresi toplandı. Sivil inisiyatif ile toplanan tek iktisat kongresi 27 Kasım’a kadar sürecekti. Döneminde oldukça önemli sonuçları olan kongre daha sonra “unutulacak” ve II. İktisat Kongresi 1981 yılında bir kez daha toplanacaktı.
  • 1950 - Dünya Barış Konseyi, Türkiye'den Nâzım Hikmet, İspanya'dan Pablo Picasso, Şili'den Pablo Neruda, Amerika'dan Paul Robeson ve Polonya'dan Wanda Jakubowska olmak üzere Uluslararası Barış Ödülü verdi.
  • 1952 - Vatan gazetesinin başyazarı Ahmet Emin Yalman silahlı saldırıya uğradı.
  • 1958- Juilliard Dörtlüsü, besteci Adnan Saygun’un 1. Yaylı Çalgılar Dörtlüsü’nü Washington’da seslendirdi.
  • 1962- Hükümetin davetlisi olarak Türkiye’yi ziyaret eden Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios’un gezisi olaylı geçti.
  • 1963 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı John F. Kennedy Dallas'ta öldürüldü. Aynı gün, yardımcısı Lyndon B. Johnson Başkan oldu.
  • 1967- İstanbul’daki Kıbrıs yürüyüşünde ABD bayrağı yaktıkları gerekçesiyle Deniz Gezmiş, Aşık İhsani ve Uğur Büke gözaltına alındı.
  • 1968 - Türkiye'de ilk kalp nakli yapıldı. Doktor Kemal Beyazıt ve ekibinin gerçekleştirdiği ameliyat sonrası hasta 18 saat yaşayabildi.
  • 1968- Şadi Alkılıç “Türkiye’nin tek kurtuluş yolu sosyalizmdir” başlıklı yazısından dolayı “komünizm propagandası”ndan 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı. Yazı, Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği makale yarışması kapsamında 12Aralık1962 tarihli gazetede yayınlanmıştı.  
  • 1975 - Monarşi, İspanya'ya geri döndü; Juan Carlos İspanya Kralı oldu.
  • 1976- Bursa Cezaevi’nde isyan çıktı. Müdür rehin alındı. 
  • 1976- Okuduğu şiirler ve çalıp söylediği türkülerde “komünizm propagandası yaptığı” gerekçesiyle DGM’ce 8.5 yıl hapis ve 4 yıl sürgün cezasına çarptırılan iki gözü görmeyen kadın ozan Şah Turna için devrimci kuruluşlar af kampanyası başlattı.
  • 1978- Menemen Asliye Ceza Mahkemesi’nde Savcı, Çiğli Haavalimanında CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit’in geldiği sırada, bir toplum polisinin elindeki özel yapım silahından ateşlenen tahrip fişeğiyle Mehmet İsvan’ın yaralandığı olayın, polis İ.Çetin’in de içinde bulunduğu bir örgüt tarafından planlandığı iddiasıyla sanık polisin tekrar tutuklanarak idam istemiyle yargılanmasını istedi. Mahkeme davanın Ağır Ceza Mahkemesi’ne sevki kararı aldı.
  • 1978- Ankara 1. Asliye Ceza Mahkemesi, Ülkü Ocakları Derneği’nin kapatılmasına karar verdi.
  • 1978-  İstanbul Draman’da genellikle sol görüşlülerin devam ettiği “Huzur” kahvehanesine gece bir otomobille gelen 3 ülkücünün otomatik silahlarla açtığı ateşte Ramazan Üstün ile Yadigar Eke hayatını kaybetti, 2 kişi ağır yaralandı.
  • 1979 - Uluslararası Para Fonu, IMF, Türk lirası'nın yeniden devalüe edilmesini istedi.
  • 1979- – DİSK/Yeraltı Maden-İş üyesi KBİ Murgul-Çukurkaya İşletmesi işçisi Nurettin Yılmaz, evinin önünde kurşunlanarak öldürüldü.
  • 1980- Sıkıyönetim mahkemelerindeki yargılamalar için 90 güne çıkarılan gözaltı süresi, olağan dönemler için de 7 günden 15 güne çıkarılıyor.
  • 1982- DİSK/Tekstil Sendikası yöneticilerinin Sıkıyönetim Mahkemesi’nde başlayan ve “Savaş hali” hükümlerinin uygulandığı duruşmasında 28 kişinin 5-20 yıl arası hapsi ve sendikanın kapatılması istendi.
  • 1982-  Açıköğretim uygulaması başladı.
  • 1983- TRT Genel Müdürü Macit Akman, ”Yorgun Savaşçı” filminin kopyasının mevcut olduğunu açıkladı.


  • 1983 - Yazar Tezer Özlü, Almanya'da "Malbug Ödülü"nü kazandı.
  • Tezer Özlü (d. 10 Eylül 1943; Simav, Kütahya - ö. 18 Şubat 1986; Zürih, İsviçre), Türk yazar.
  • Başta Çocukluğun Soğuk Geceleri ve Yaşamın Ucuna Yolculuk olmak üzere az sayıda kitabıyla tanınır. Yazar Demir Özlü ve yazar-çevirmen Sezer Duru'nun kardeşidir. Simav'da doğdu. Çocukluğu anne babasının görev yaptığı Simav, Ödemiş ve Gerede'de geçti.  İstanbul'a 10 yaşındayken geldi. Avusturya Kız Lisesi'ne gitti; ancak mezun olmadı. 1961'de yurt dışına çıktı. 1962 - 1963 yıllarında otostopla Avrupa'yı gezdi. Paris'te tanıştığı tiyatrocu ve yazar Güner Sümer'le 1964 yılında evlendi. Birlikte Ankara'ya yerleştiler. Sümer'in AST'ta çalıştığı bu dönemde Özlü, Almanca çevirmenlik yaptı. AST'ta 1963-64 sezonunda Sümer'in yönettiği Brendan Behan'ın Gizli Ordu oyununda oynadı. Sümer'den ayrılarak İstanbul'a yerleşti. Geçirdiği rahatsızlık nedeniyle kesintili olarak 1967 - 1972 yılları arasında İstanbul'da farklı hastanelerin psikiyatri kliniklerinde kaldı. Çocukluğundan başlayarak yaşadıklarını ve klinikte kaldığı bu dönemleri Çocukluğun Soğuk Geceleri  kitabında yazdı. 1968 yılında yönetmen Erden Kıral'la evlendi. Bu evlilikten 1973'te kızı Deniz doğdu. Bir burs alarak 1981'de Berlin'e gitti. Bu arada Kıral'dan ayrıldı. Kanada'da yaşayan İsviçre asıllı sanatçı Hans Peter Marti ile tanıştı ve 1984'te Marti'yle evlenerek  Zürih'e yerleşti. Göğüs kanseri nedeniyle 18 Şubat 1986'da burada öldü. Mezarı Aşiyan Mezarlığı'ndadır. Özlü, eski eşi Erden Kıral'ın Yol filminin çekimi döneminde yaşananları anlattığı filmi Yolda'da Yelda Reynaud tarafından canlandırıldı. İlk kitabı 1963'ten itibaren dergilerde yayımlanan öykülerinden oluşan Eski Bahçe'dir. Kitap ilk kez 1978'de basıldı. 1980'de ilk romanı olan Çocukluğun Soğuk Geceleri yayımlandı. Kendisini derinden etkilemiş üç yazar olan Svevo, Kafka ve Pavese'nin izinden giderek yazdığı ikinci romanı 1983'te Auf den Spuren eines Selbstmords (Bir İntiharın İzinde) adıyla yayımlandı. 1983 Marburg Yazın Ödülü'nü kazanan kitap, yazar tarafından Yaşamın Ucuna Yolculuk adıyla Türkçe olarak bir anlamda yeniden yazıldı ve bu hâliyle 1984'te basıldı. İlk öykü kitabı Eski Bahçe yazarın ölümünün ardından, daha sonra yazdığı öykülerle birlikte Eski Bahçe - Eski Sevgi adıyla 1987'de okurla buluştu. Gergedan Dergisi 13. sayısında yazar anısına bir "fotobiyografi" yayımladı. Günce ve anlatılarından bazı parçalar ise Kalanlar (1990) adlı küçük bir kitapçıkta bir araya getirildi. Bu kitapta yer alan çoğu Almanca yazılmış metinler, Sezer Duru tarafından Türkçeye çevrildi. Özlü'nün yayımlanmamış senaryosu Zaman Dışı Yaşam da yazarın tüm yapıtlarını yayımlayan Yapı Kredi Yayınları (YKY) tarafından 1993'te basıldı. Bu seride, yazarın dostu Leyla Erbil'e yazdığı mektuplardan oluşan Tezer Özlü’den Leyla Erbil’e Mektuplar (1995) da bulunmaktadır. Ayrıca Özlü'nün yazar arkadaşı Ferit Edgü'yle mektuplaşmalarından oluşan Her Şeyin Sonundayım adlı kitabı da 2010'da SEL Yayıncılık etiketiyle basılmıştır  Wolfgang Hildesheimer'in "Bay Walser'in Kargaları" adlı eserini Türkçeye çevirmiştir ve radyoya uyarlamıştır.
    • Eski Bahçe (1978), öykü
    • Çocukluğun Soğuk Geceleri (1980), roman
    • Auf den Spuren eines Selbstmords (Bir İntiharın İzinde) (1983) (Kitabın Türkçeye çevrilmiş adı Yaşamın Ucuna Yolculuk), anlatı.
    • Eski Bahçe - Eski Sevgi (1987), öykü
    • Kalanlar (1995), deneme
    • Zaman Dışı Yaşam (2000), senaryo
     
  • 1984 - Avrupa Konseyi'nde Türkiye'nin dönem başkanlığı tartışıldı. Sonuca varılamayınca, Dışişleri Bakanı Vahit Halefoğlu toplantıyı terk etti.
  • 1985- İstanbul’da bir kuyumcuyu kaçırarak dövizlerini gaspeden polis çetesi içinde, Zeynel Abidin Ceylan’ın işkenceden ölümü nedeniyle aranan Mustafa Haskırış’ın da bulunduğu anlaşıldı; firari polis için gıyabi tutuklama kararı çıkarıldı. Komiser Muavini Mustafa Haskırış’ın akrabası ülkücü Davut Haskırış da, 1976’da SBF-DER Başkanı Hakan Yurdakuler’in katledilmesinden dolayı 24 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.
  • 1986- Dersim Ovacık Hürmek kırsalında kolluk güçlerinin düzenlediği operasyonda İbrahim Polat (1950- Kürecik), Hüseyin Tosun (1956- Pertek), Rıza Sökmen (1955- Elazığ), Ünal Küçükbayrak (1954- Siverek), Mehmet Kemal Yılmaz (Karabük), Ali Rıza Boyoğlu (1956- Refahiye), Zeki Uygun (1953- Hafik) Kamile Öztürk (1956- Alaca) ve İsmail Doğan (1965- Pülümür) öldürüldü. Öldürülenlerden 7 kişinin TKP/ML konferans delegesi, 2 kişinin de TİKKO üyesi olduğu açıklandı.  
  • 1986 - Mike Tyson, 20 yaşında Dünyanın en genç ağır sıklet şampiyonu oldu.
  • 1989- Paris’teki “Kürt Konferansı”na katıldıkları için SHP Disiplin Kurulu’nun 4’e 5 oyuyla 17 Kasım’da SHP’den ihraç edilen Kürt kökenli 7 milletvekilinin ardından Doğu-Güneydoğu illerinden 12 il başkanı SHP’den istifa etti.
  • 1990- BM Gıda ve Tarım Örgütü’nden (FAO) telgrafla gıda yardımı talep eden 19 belediye memuru gece evlerinden gözaltına alındı; 5’i serbest bırakılırken 14’ü hakkında DGM’ce soruşturma başlatıldı.
  • 1994- Nazım Hikmet’in 1940’larda Bursa Cezaevi’nde geçirdiği 10 yıllık dönem üzerine Macit Koper’in yazıp sahneye koyduğu “Aslolan Hayattır” adlı oyun İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları’nda sergilenmeye başlandı.
  • 1994- Devlet Opera ve Balesi’nin bütçesinde kesinti yapıldı. Kesintiyi yapan Doğru Yol Partisi, Anavatan Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi ve Refah partisi milletvekilleri, “Opera ve bale ne iş yapar, bunları kaç kişi seyrediyor” dediler.  
  • 1995 - Tamamı bilgisayar desteği ile oluşturulmuş ilk uzun metrajlı konulu animasyon film olan Oyuncak Hikâyesi gösterime verildi.
  • 1996- Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller, DYP Şanlıurfa Milletvekili Sedat Bucak için: “O bir kahraman.”
  • 1996-  Human Rights Watch’un hazırladığı, Belge Yayınları’ndan basılan”Savaş ve İnsan-Türkiye’ye Silah Transferleri ve Savaş Yasaları İhlalleri” adlı kitap nedeniyle TCK 159’dan dava açılan yayıncı Ayşenur Zarakolu ve gazeteci Ertuğrul Kürkçü’nün yargılanmasına devam edildi. Kesinleşmiş bir cezasından dolayı Bayrampaşa Cezaevi’nden getirilen Zarakolu, yine Belge Yayınları’ndan çıkan Faysal Dağlı’nın “Ateşten Portreler” adlı kitabı nedeniyle yargılandığı davadan beraat etti. 
  • 2000- İspanya’nın eski sağlık bakanı Ernest Lluch silahlı saldırıda öldürüldü.  
  • --------------------------------------------------------------------------------
  • ----------------------------------------------------------------------------------

  • 2004- Hükümet, F tipi cezaevlerini yasal hale getirip hücre, tek tip elbise, çalışma zorunluluğu öngören tasarıyı geri çıktı. Hükümet, kamuoyunda eylemlerle protesto edilen tasarıyı yeniden düzenleyecek.  

  • 2003- Gürcistan’da 2 Kasım seçimine hile karıştığı iddiasıyla Devlet Başkanı Eduard Şevardvadze’ye karşı başlatılan gösteriler isyana dönüştü. Göstericiler parlamentoyu bastı. İsyancılar, yeni seçim yapılana kadar eski parlamento başkanı Nino Burjanadze’yi devlet başkanı ilan etti. Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze “Bu bir darbe, istifa etmeyeceğim” dedi. 

    2005- Almanya’da seçimlerden iki ay sonra Angela Merkel başbakan oldu. Hıristiyan Demokrat partileri (CDU/CSU) ile Sosyal Demokrat Parti (SPD) koalisyonu toplam 448 milletvekilinini 397’sinin oyunu aldı. Angela merkel, Almanya’nın ilk kadın ve Doğu Almanyalı başbakanı oldu.  

    2005-  Şemdinli’de kitabevi bombalanması ve sonrasındaki olaylar Adana ve Mersin’de “Demokrasi Platformu” bileşenlerince protesto edildi.

    2006- Britanya’da polis, artık taşınabilir bir cihazla sokaklarda vatandaşın parmak izini alacak. “Lantern” adlı uygulamaya insan hakları örgütleri tepkili.

    2006- Dünya Ekonomik Forumu Türkiye Zirvesi İstanbul’da başladı.

    2007- Ankara’da DİSK/Emekli-Sen üyeleri, sendikalarının kapatılması kararına karşı AKP Genel Merkezi girişine siyah çelenk bıraktı.

    2007-  Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler’in ”Milli Park’ta (Kaz Dağları) bir şey yapılması mümkün değil. Kaz Dağı’nı ve Milli Parkı ayırmak lazım” demesine karşın, Kaz Dağları’nın Milli Park bölgesinde de maden arama çalışmaları yürütüldüğü öğrenildi.

    2009- CHP Gençlik Kolları üyeleri, Ankara ve İstanbul’da Deniz Feneri Derneği’nin kurban bağışı için başlattığı kampanyayı protesto etti.

    2010- Trabzon’un Araklı ilçesi Kayacık (Kizirnos) yayla köyüne yapılması planlanan HES, Kayacık Köyü Dayanışma Platformu’nca protesto edildi.

    2010- Kamboçya'da bir festivalde çıkan izdihamda 378 kişi öldü. Yüzlerce kişi de yaralandı.

    2010-  İTÜ’nün 2008 akademik yılı açılışında Başbakan Erdoğan’ı protesto eden Öğrenci Kolektifi’nden 18 öğrenci 1’er yıl 3’er ay hapse mahkum edildi.

    2011- Oda TV Davası’nda 9 ay sonra hakim karşısına çıkan 12’si tutuklu 13 sanığın davası, “reddi hakim” talebinde bulunan 6 sanığın talebinin bir üst mahkemede değerlendirilmesi için ertelendi. Karar sonrası Ahmet Şık izleyicilere “Biz geleceğiz, hiç merak etmeyin” dedi.

    2011-  İÜ Çapa ve Cerrahpaşa Tıp Fakültelerinde görevli öğretim üyeleri, tıp öğrencileri, uzman ve asistan hekimler ile sağlık çalışanları hizmet vermedi.

    2013- 8 ilde RedHack’e yönelik düzenlenen operasyonlarda, aralarında Barış Atay’ın da bulunduğu 14 kişi gözaltına alındı.

    2013-  TTK Üzülmez Müessese Müdürlüğü’nde çalışan maden işçileri “kötü çalışma şartlarını protesto için” mesai bitiminde ocaklardan çıkmama eylemi yaptı. Sabah gelen işçiler de ocaklara inmedi.

    2013-  Celal Adan’ın, Kemal Türkler’in kızı Nilgün Türkler Soydan’a açtığı hakaret davası “3 yıl içinde babasının davaları hakkında basın önünde konuşmaması” şartıyla düşürüldü.

    2013-  Karşılama ve uğurlama törenleri ile temel atma, açılış ve benzeri törenlerde kırmızı halı serilmesi uygulamasına son verilmesine ilişkin genelge Resmi Gazete’de yayımlandı

    2017- Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, eski Sırp Komutan Ratko Mladic hakkında, 1995 yılında Srebrenitsa soykırımında 8 binden fazla Bosnalı erkeğin öldürülmesi suçu, insanlığa karşı suç ve savaş kanunlarını ihlal suçundan müebbet hapis cezası verdi. 

  •  

 DOĞUMLAR: 




 ÖLÜMLER: 

  • 1718 - Blackbeard (Karasakal), İngiliz korsan (d. 1680)
  • 1902 - Walter Reed, Amerikalı bakteriolog (d. 1851)
  • 1916 - Jack London, Amerikalı yazar (intihar) (d. 1876)
  • 1948 - Ömer Fahreddin Türkkan, Türk asker ve diplomat (Medine Müdafii) (d. 1868)
  • 1976 - Hastalığına yenilen yazar Sevgi Soysal (40) hayata veda etti. 12 Mart ara rejimi döneminde iki kez tutuklandı; 8 ay Yıldırım Bölge’de hapiste, 2.5 ay Adana’da sürgünde kaldı. Hapishane sonrası Anka Haber Ajansı ve Sosyalist Kültür Derneği’nin kuruluşunda rol aldı.
  • 1988 - Luis Barragán, Meksikalı mimar (d. 1902)
  • 1993- 12 Eylül döneminde TKP/ML Davasından yargılanarak Diyarbakır 5 No’lu Cezaevinde tutuklu kaldığı sürede gördüğü işkence ile katıldığı açlık grevleri ve ölüm oruçları sonucu kanser hastalığına yakalandığı ileri sürülen Mazlum Eren (1958- Ovacık), tedavi amacıyla gittiği İsviçre’de yaşamını yitirdi.
  • 1994 - Asuman Korad, Türk tiyatro oyuncusu (d. 1934)
  • 2000 - Emil Zátopek, Çek atlet (d. 1922)
  • 2007 - Maurice Béjart, Fransız-İsviçreli dansçı, koreograf ve opera yönetmeni (d. 1927)
  • 2007 - Verity Lambert, İngiliz televizyon ve film yapımcısı (d. 1935)
  • 2011 - Lynn Margulis, Amerikalı biyolog, taksonomist, bakteriyolog ve kuramcı (d. 1938)
  • 2017 - Dmitri Hvorostovski, Rus bariton ve uluslararası opera sanatçısı (d. 1962)
  • 2019 - Jean Douchet, Fransız film yönetmeni, senarist, yazar, tarihçi, film eleştirmeni ve eğitimci (d. 1929)




(derleyen: mstfkrc)






Posted by at

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)