OLAYLAR:
- 1810 - Napolyon ile Josephine'in evlilikleri sona erdi.
- 1861 - Amerikan İç Savaşı: Florida, Birleşik Devletler'den ayrıldı.
- 1863 - Dünyanın ilk metrosu olan Londra metrosunun Metropolitan adı verilen ilk hattı açıldı.
- 1900 - Dünya Şampiyonu Pehlivan Kara Ahmet, Paris'te "Şampiyonlar Şampiyonu" unvanını aldı.
- 1903 – Makedonya’daki Osmanlı yönetimine karşı gelişen şiddet olayları nedeniyle Sadrazam Sait Paşa azledildi, yerine Rumeli Islahat Komisyonu Başkanı Mehmet Ferit Paşa getirildi.
- 1919 - Medine müdafaası sona erdi. Medine'deki Osmanlı Garnizonu silah bırakan son muharip kuvvet oldu. I. Dünya Savaşı fiilen sona erdi.
- 1919 - Britanyalılar, Bağdat'ı işgal etti.
- 1920 - Ankara'da, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi'nin yayın organı olarak, "Hâkimiyet-i Milliye" gazetesinin yayımlanmaya başlaması.
- 1920 - Milletler Cemiyeti kuruldu. ABD, Cemiyete katılmadı.
- 1921 - I. İnönü Muharebesi; Albay İsmet Bey komutasındaki Türk Ordusu, Yunan Ordusu ile İnönü'de karşı karşıya geldi. Yunan Ordusu yenildi. Zaferin ardından, Albay İsmet Bey, 1 Mart 1921'de generalliğe terfi ettirildi; TBMM Hükûmetinin uluslararası itibarı da hızla yükseldi.
- 1926 - Heyet-i Fesadiye davası sonuçlandı. Aslında üç ayrı dava söz konusuydu. Çerkes Ethem'in Kuvâ-yi Seyyâresi'nin Bolşevik Taburu Komutanı İsmail Hakkı Bey; boşandığı eşini öldürten Miralay Osman; Kürt isyanıyla birlikte Ankara muhitinde bir isyan hareketine giriştiği gerekçesiyle Kırşehir Milletvekili Rıza Bey, idama mahkûm oldu.
- 1927 - Alman sinema yönetmeni Fritz Lang'ın Metropolis adlı filmi gösterime girdi.
- 1929 - Tenten'in maceraları adlı karikatür kitabı ilk kez yayımlandı. İleride 40 ayrı dilde yayımlanıyor olacak.
- 1933 - İspanya'da ayaklanmalar yaygınlaştı; sıkıyönetim ilan edildi.
- 1940 - Pierre Louÿs'in Afrodit adlı kitabıyla ilgili davaya başlandı. Kitap müstehcenlikle suçlanıyordu.
- 1943- Stalingrad’da Nazi ordularını tümüyle kuşatan Kızılordunun topyekün imha amaçlı “Koltsa” (yüzük) harekatı başladı. 5 bin topun 1 saat süren hazırlık ateşinin ardından Sovyet güçleri toplu taarruza geçti.
- 1944 - Nuri Demirağ'ın fabrikasında üretilen Türk yolcu uçağının ilk uçuş denemesi, Yeşilköy'de yapıldı.
- 1945 - Anayasa dilinde yeni Türkçe kelimelerin kullanılması kabul edildi.
- 1945 - Teşrinevvel, Teşrinisani, Kânunuevvel ve Kânunusani aylarının adları, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak olarak değiştirildi.
- 1946 - Ankara Gazeteciler Cemiyeti kuruldu.
- 1946 - Birleşmiş Milletler'in ilk genel kurulu Londra'da toplandı. Bu kurulda 51 ülke temsil edildi.
- 1947 - Demokrat Parti 1. Kongresi'nde, "Hürriyet Misakı" kabul edildi. Raporda Anayasa'ya aykırı yasaların kaldırılması, Anayasa'nın tam olarak uygulanması, yeni seçim yasası hazırlanması ve Cumhurbaşkanlığı ile parti genel başkanlığının birbirinden ayrılması isteniyordu.
- 1951 - Hasankale-Horasan demiryolu ulaşıma açıldı.
- 1957 - Harold Macmillan, Anthony Eden'in istifasının ardından Birleşik Krallık Başbakanı oldu.
- 1961 – Basın çalışanlarıyla ilgili 212 sayılı kanunun yürürlüğe girdi. Bu yasayı protesto eden gazete sahipleri 3 gün süreyle gazete çıkarmama kararı aldılar. Yasa ile çalışma şartlarında iyileştirme ve sosyal haklarında güvenceye kavuşan gazete çalışanları, patronların 3 gün gazete çıkarmama kararına karşı TGS öncülüğünde 11-12-13 Ocak’ta ”Basın” gazetesini çıkardı, sessiz yürüyüş düzenledi. 10 Ocak 1961’den itibaren “Çalışan Gazeteciler Bayramı” olarak kutlanmaya başlanan gün, 12 Mart 1971 Muhtırası’nın ardından çıkan yasalarla basın çalışanlarının hakları ve haber yapma özgürlüğünün de kısıtlanmasına tepki olarak “Çalışan Gazeteciler Günü” olarak anılmaya başlandı
- 1964 - Beatles grubunun, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk albümleri satışa sunuldu.
- 1965- TİP’in Cağaloğlu MTTB’de yapılan Genel Yönetim Kurulu toplantısı İmam Hatip, Yüksek İslam Enstitüsü ve Adalet Partisi Gençlik Kolları’ndan 150 kadar ”milliyetçi-mukaddesatçı” tarafından basıldı. Binanın camlarını kıran ve içeri girmeye çalışan saldırganları polis önledi. Manisa’nın Karakurt köyü’nde ayaklanan gericiler okul öğretmenlerine saldırdı. 23 kişi tutuklandı.
- 1967 - Cumhuriyetçi Edward W. Brooke, Amerika Birleşik Devletleri Senatosu'nun ilk siyahi üyesi olarak görevine başladı.
- 1968 - Ankara'da Dördüncü Sanayi Kongresi toplandı. Kongre'de "yabancı sermaye" konusu tartışıldı.
- 1969- Büyükelçi Komer’in aracının yakılmasıyla ilgili olarak aranan 7 öğrencinin ODTÜ’de saklandıkları şüphesiyle jandarmalar ODTÜ arazisi içinde helikopter destekli baskınlar yaptı. 2 bin kadar ODTÜ öğrencisi rektörlük önünde “1 ay kapatma” kararını protesto etti ve ODTÜ bayrağını yarıya indirdi. İTÜ Öğrenci Birliği’nin Komer olayında ODTÜ’ye destek için düzenlediği forumda “Direniş Komitesi” kurma kararı alındı. Forum süresince ders yapılmadı.
- 1969 - Singer'in Kartal Cevizli'deki Dikiş Makineleri Fabrikası, burada çalışmakta olan 450 işçi tarafından işgal edildi.
- 1971 - 500'ü aşkın mülki amir Hükûmeti protesto için eylem kararı aldı. Başbakan Süleyman Demirel bu nedenle bir genelge yayımladı. "Direnişe geçen memurlar suç işliyor" dedi.
- 1972 – 15 idam kararını bozan Askeri Yargıtay İkinci Dairesi, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkındaki idam kararlarını onayladı. İdam cezası kararına karşı Mamak Askeri Ceza ve Tutukevi’nde aralarında Sevim Onursal ve Şirin Cemgil’in de bulunduğu 15 devrimci kadın tutuklu açlık grevine başladı.
- 1975 - Yeni İmar Kanunu yürürlüğe girdi.
- 1978 – Bülent Ecevit başkanlığında kurulan yeni hükümet, işçi ve memur maaşlarının arttırılmasını, asgari geçim indiriminin yükseltilmesini ve asgari ücretin vergi dışı bırakılmasını kararlaştırdı. Ecevit “Ekonomide ve devlet yapısında bir enkaz devralmış durumdayız” dedi
- 1978 - Sovyetler, Soyuz kapsülü içinde iki kozmonotu, Salyut VI laboratuvarıyla buluşmak üzere uzaya yolladı.
- 1979 - İran Şahı Rıza Pehlevi, ülkesini terk ederek ailesiyle Mısır'ın Assuan kentine gitti.
- 1982 - Birleşik Krallık'de tarihin en düşük sıcaklığı: -27.2 °C. Bundan önce aynı sıcaklığa 11 Şubat 1895'te ulaşılmıştı.
- 1984 - Alparslan Türkeş'in tahliye istemi 21. kez reddedildi.
- 1985 - TRT "anı, devrim, özgürlük" gibi bazı kelimelerin kullanımına yasak getirdi.
- 1988 - Yurt dışında basılan 440 yayının ülkeye girmesi yasaklandı.
- 1989 - Küba askerleri, Angola'dan çekilmeye başladı.
- 1990- 1 Mayıs 1977 katliamından yargılanan 98 sanık için 20 Ekim 1989’da verilen”beraat ve davanın ortadan kaldırılması” kararının gerekçesi açıklandı: ”Topluluğa karşı silah boşalttıkları konusunda kesin deliller elde edilemediği, toplum polislerinin şahadetinin kafi gelmediği…”
- 1990 - Basın alanında faaliyet gösteren "Time" ve sinema alanında faaliyet gösteren "Warner" şirketleri birleşerek Time Warner adını aldı.
- 1991- SEKA’ya bağlı 9 işletmede Selülöz-İş üyesi 10.700 işçi greve başladı.
- 1991 - Amerika Birleşik Devletleri, Irak'a hava akınları ve füze saldırısı başlattı.
- 1992 - "32. Gün" programı, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Yönetim Kurulu tarafından yayından kaldırıldı. Yapımcı Mehmet Ali Birand'la anlaşma feshedildi.
- 1995 - TBMM televizyonu kuruldu ve oturumlar canlı olarak TRT-3'ten yayımlanmaya başladı.
- 1996- Yıldız Üniversitesi’nde harç zamlarının iptali, öğrenci kredilerinin arttırılması ve polisin üniversitelerden çıkması talepleriyle bir süredir açlık grevi yapan 15 öğrenci ve 3 ziyaretçi gözaltına alındı.
- 1996 - Avrasya feribotu, 4 silahlı kişi tarafından Trabzon Limanı'nda kaçırıldı.
- 1998 - Anayasa Mahkemesi, Refah Partisi'nin kapatılmasına karar verdi.
- 1999 – Susurluk Davası’ndan da aranan ülkücü firari Haluk Kırcı, Romanya’dan Türkiye’ye girişinden 3 gün sonra 7 TİP’linin katlinden dolayı kendisiyle beraber yargılanıp beraat eden ülkücü Bünyamin Adanalı’nın İstanbul’daki evinde yakalandı. Ankara Bahçelievler’de 7 Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyesi gencin öldürülmesiyle ilgili davada 7 kez idam cezası cezasına çarptırılan Kırcı, infaz yasasından “hesaplama yanlışlığıyla” yararlandırılıp salıverildikten sonra 25 Ocak 1996’da İstanbul’da yakalanıp gözaltına alınmış, aynı gün “tuvalette abdest almaya gitme” bahanesiyle firar etmişti.
- 2000 – Zapatistalar Meksika ordusu kamplarına havadan bildiri attı. Bildiride; “Asker kardeş, biliyoruz ki yoksulluk yüzünden hayatını pazarlamak zorunda kaldın. Sen Zedillo’yu ve bir avuç sömürücüyü koruyorsun. Kardeşim senin gibi bende yoksulum. Bizse kendi hayatlarımızı ve seninkini özgürleştirmek için onunla savaşıyoruz” yazıyordu.
- 2001- 1992-95 Bosna savaşında Sırp liderliğinin üçüncü ismi olan, savaş sonrası Batı yanlısı görünüm çizip Bosna Sırp Devlet Başkanlığı yürüten Bilyana Plavsiç, Lahey Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi’ne teslim oldu. Lahey’de yargılanan ilk Sırp yetkili olan Plavsiç soykırım ve insanlığa karşı suç işlemekle itham ediliyor. Bir Müslüman cesedine basarak Sırp milis komutanı Arkan’ı öperken gösteren posteri hafızalarda.
- ---------------------------------------
- 2002 - İstanbul Milletvekili Rıdvan Budak hakkında, DSP Merkez Disiplin Kurulu tarafından partiden kesin ihraç kararı verildi.
- 2002- ABD Afganistanda esir aldığı Taliban ve Kaide üyelerini Küba’daki ABD üssü Guantanamo’ya götürmeye başladı.
- 2002 - Merkez Bankası eski Başkanı Gazi Erçel hakkında, dalgalı kura geçilmeden önce bazı kurumlara toplam 5 milyar 188 milyon 900 bin ABD doları satarak, 'görevini kötüye kullandığı' gerekçesiyle dava açıldı.
- 2003 – Yayıncılar Birliği hazırladığı raporla, 2002’de 38 yayınevinden, 57 yazarın 77 kitabının yasaklandığını açıkladı.
- 2003 – Üniversitelerin sorunlarının AKP ve YÖK tarafından çözülemeyeceğini savunan “Üniversitemi İstiyorum İnisiyatifi” üyesi öğrenciler İstanbul Üniversitesi ana kapısı önünde gösteri düzenledi.
- 2004- BBC’de “Kilroy Show” adıyla program sunan Robert Kilroy-Silk, Araplarla ilgili ırkçı ifadeler içeren makalesi nedeniyle işten atıldı. “Araplar, medeniyete hiçbir katkıları olmayan intihar bombacısı, kol bacak kesen kadın düşmanı” yazmıştı.
- 2005- Yavuz Turgul’un “Gönül Yarası” adlı filmi gösterime girdi.
- 2006 - İran'ın nükleer programı uluslararası krize yol açtı. Tahran atom bombası sahibi olmak istediği iddialarını reddederken, nükleer programının sivil olduğunu ve programını geliştirmeye devam edeceğini açıkladı. 25 Ocak'ta Fransa, Birleşik Krallık ve Almanya ile ABD, İran'a ekonomik ve ticari yaptırımları kabul ettirmeye çalıştı, ama tasarı başlangıç aşamasında Rusya tarafından reddedildi.
- 2006- Kapatma kararı verilen Adana Tekel Sigara Fabrikası’nda işyerini terk etmeme eylemi yapan işçiler, aileleriyle birlikte AKP İl Binası’na yürüdü.
- 2006- Mehmet Ali Ağca, askerlik işlemlerini yaptırmak üzere avukatı Mustafa Demirbağ ile GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesine gitti. Demirbağ, muayene sonucu Ağca’ya askerliğe elverişsiz raporu verildiğini bildirdi.
- 2007- İzmir ve Adana’da Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Tasarısı sendikalar ve kitle örgütlerince protesto edildi. Adana’da AKP İl Örgütü binasına yapılmak istenen yürüyüş polisçe engellendi.
- 2007- Avrupa Komisyonu küresel ısınmayı hafifletmek için Avrupa Birliği’ne, karbondioksit emiliminin 2020 yılına kadar %20, 2050 yılına kadar %60 oranında azaltılması yönünde bir öneride bulundu.
- 2009- Nazım Hikmet’e Türk vatandaşlığının geri verilmesini sağlayan Bakanlar Kurulu kararı yürürlüğe girdi.
- 2010- “G-9 Gazeteciler Platformu” yönetici ve üyeleri Ankara’da TEKEL direnişçilerini ziyaret etti.
- 2012 - Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi, 12 Eylül askerî darbesine ilişkin dönemin Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile emekli Orgeneral Tahsin Şahinkaya'nın "şüpheli" olarak yer aldığı iddianameyi kabul etti. İddianamede, Evren ve Şahinkaya için ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası istendi.
- 2013- Uluslararası PEN Yazarlar Birliği Türkiye Yönetim Kurulu üyeleri, 3 Haziran 2012’de Fazıl Say’ın yargılandığı dava için destek mesajı yayınladıkları için TCK 301.madde kapsamında savcılıkta ifade verdi.
- 2012 - Emekli Orgeneral Hurşit Tolon, tutuksuz yargılandığı İkinci Ergenekon davası kapsamında tutuklandı.
- 2016- Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, resim öğretmeni Ayşe Çelik hakkında “terör örgütü propagandası yaptığı” iddiasıyla soruşturma başlattı.
DOĞUMLAR:
- 626 - Hüseyin, Muhammed Peygamber'in torunu (ö. 680)
- 1850 - Richard Brewer, Amerikalı kovboy ve kanun kaçağı (ö. 1878)
- 1881 - Boris Konstantinovich Zaytsev, Rus yazar (ö. 1972)
- 1883 - Aleksey Nikolayeviç Tolstoy, Rus yazar (ö. 1945)
Romeo ve Juliet (1916)- 1883 - Francis X. Bushman, Amerikalı sinema oyuncusu, yönetmen ve senarist (ö. 1966)
- 1903 - Barbara Hepworth, İngiliz heykeltıraş ve sanatçı (ö. 1975)
- 1905 - Akil Öztuna, Türk oyuncu (ö. 1985)
- 1910 - Galina Ulanova, Rus balerin (ö. 1998)
- 1913 - Gustav Husak, Slovak komünist ve 1969-89 arasında Çekoslovakya lideri (ö. 1991)
- 1913 - Mehmet Şehu, 1954 yılından 1981 yılına kadar Arnavutluk'ta Başbakanlık yapan Arnavut komünist (ö. 1981)
- 1924 - Eduardo Chillida, İspanyol-Bask heykeltıraş ve ressam (ö. 2002)
- 1924 - Eduard Admetlla i Lázaro, İspanyol fotoğrafçı (ö. 2019)
- 1930 - Orhan Aksoy, Türk yönetmen, senarist ve yapımcı (ö. 2008)
- 1931 - Will McBride, Amerikalı fotoğrafçı, ressam, yazar ve muhabir (ö. 2015)
- 1940 - Suphi Tekniker, Türk oyuncu ve senaryo yazarı
- 1945 - Rod Stewart, İngiliz şarkıcı ve besteci
- 1949 - George Foreman, Amerikalı boksör
- 1964 - Hakan Boyav, Türk dizi, tiyatro ve sinema oyuncusu
- 1967 - Zoran Džorlev, Kuzey Makedonyalı keman sanatçısı (ö. 2021)
- 1968 - Hakan Aysev, Türk opera sanatçısı ve tenor
- 1972 - Devrim Nas, Türk tiyatro sanatçısı
- 1976 - Remy Bonjasky, Surinam asıllı Hollandalı K-1 Dünya Grand Prix Kick boks şampiyonu
- 1980 - Sarah Shahi, Amerikalı sinema oyuncusudur
ÖLÜMLER:
- 976 - I. İoannis, Bizans imparatoru (d. 925)
- 1754 - Edward Cave, İngiliz matbaacı, editör ve yayıncı (d. 1691)
- 1789 - John Ledyard, Amerikalı kâşif ve maceracı (d. 1751)
- 1794 - Georg Forster, Alman doğa bilimci, etnolog, seyahat yazarı, gazeteci ve devrimci (d. 1754)
- 1844 - Hudson Lowe, İngiliz general (d. 1769)
- 1858 - Hezekiah Augur, Amerikalı heykeltıraş ve mucit (d. 1791)
- 1862 - Samuel Colt, Amerikalı silah sanayicisi ve mucit (d. 1814)
- 1904 - Jean-Léon Gérôme, Fransız ressam ve heykeltıraş (d. 1824)
- 1917 - Buffalo Bill (William F. Cody), Amerikalı asker, bizon avcısı ve şovmen (d. 1846)
- 1957 - Gabriela Mistral, Şilili şair, eğitimci, diplomat ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1889)
- 1959 - Şükrü Kaya, Türk devlet ve siyaset adamı (Türkiye'nin eski İçişleri Bakanı) (d. 1883)
- 1968 - Ali Fuat Cebesoy, Türk asker ve siyasetçi (Atatürk'ün silah arkadaşı) (d. 1882)
- 1971 - Gabrielle Bonheur Chanel (Coco Chanel), Fransız moda tasarımcısı (d. 1883)
- 1984 - Reşat Enis Aygen, Türk yazar (d. 1909)
- 1998 - Yaşar Güvenir, Türk piyanist, ses sanatçısı, besteci ve söz yazarı (d. 1929)
- 2000 - Semih Günver, Türk Büyükelçi (d. 1917)
- 2001 - Necati Cumalı, Türk şair ve yazar (d. 1921)
- 2007 - Carlo Ponti, İtalyan film yapımcısı ve aktris Sophia Loren'in eşi (d. 1912)
- 2012 - Gevork Vartanyan, Sovyet istihbarat subayı (d. 1924)
- 2014 - Süheyl Eğriboz, Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu (d. 1927)
- 2014 - Zbigniew Messner, Polonya'da komünist ekonomist ve politikacı (d. 1929)
- 2015 - Taylor Negron, Amerikalı oyuncu, ressam, yazar ve stand-up komedyeni (d. 1957)
- 2015 - Francesco Rosi, İtalyan film yönetmeni (d. 1922)
- 2016 - David Bowie, İngiliz şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve aktör (d. 1947)
- 2018 - Philippe Marchand, Fransız sosyalist siyasetçi (d. 1939)
- 2021 - Ahmet Vefik Alp, Türk mimar, kent bilimci, yüksek mühendis ve siyasetçi (d. 1948)
- 2021 - Julie Strain, Amerikalı aktris ve model (d. 1962)
- 2022 - Abdurrahman Vezirov, Azerbaycan Komünist Partisi Merkezî Komitesinin Birinci Sekreteri (d. 1930)