TARİHTE BUGÜN (23 MART)

     


OLAYLAR:

      1781 - Güneş sisteminin dokuzuncu gezegeni Uranüs keşfedildi.


      ÖLÜMLER:
Kaynaklar: www.tarihtebugun.org, https://tr.wikipedia.org/


zaman: Hiç yorum yok:

Ormanları sadece odun deposu olarak görmekten vazgeçin! - Yusuf Yavuz / SOL

 

Son dört yılda endüstriyel odun üretiminde yüzde 78’lik artışın yaşandığı Türkiye’de ormanlardan yapılan dikili satış ise aynı dönemde yüzde 227 arttı.

Türkiye’nin sahip olduğu ormanlar, 23 milyon hektarlık alanı kaplıyor. Ancak ülke yüzölçümünün yaklaşık yüzde 28’ini oluşturan ormanların son yıllarda büyük orman yangınlarına maruz kalmasının yanında madencilik ve enerji projeleriyle de tahrip edilmesi geleceği tehdit ediyor. Türkiye’nin son dört yılda ormanlardan odun üretiminde yüzde 78’lik bir artışa gitmesi ise bir başka endişe kaynağı olarak görülüyor.

Türkiye Ormancılar Derneği’nin yaptığı açıklamada, “Ülke ormanlarımızın giderek artan ölçekte odun üretime konu edilmesi, boşluklu kapalı ormanların giderek artmasına, üretim ormanlarının da üretme gücünün düşmesine ve bunun sonucunda ormanların bozulmasına yol açmaktadır” denildi.

Ülke ormanlarından verilen amaç dışı kullanım izinlerinin 750 bin hektarı bulduğuna işaret eden Türkiye Ormancılar Derneği (TOD), yangınlar ve söz konusu izinler nedeniyle tehdit altında olan ormanların bir başka sorunu olan odun üretimindeki artışa dikkat çekti.

2017-2021 döneminde ormanlardan odun üretimi yüzde 78 arttı

21 Mart Dünya Ormanlar Günü nedeniyle kapsamlı bir değerlendirme yapan Türkiye Ormancılar Derneği, “Ülkemizde, 23,1 milyon hektarlık bir alan kaplayan ormanlarımızdaki ağaçlar 1,7 milyar m3 kadar servete sahiptir. Bu ağaçlarımızın büyümesi sonucunda ormanlarımızda yıllık olarak 47,6 milyon m3 kadar bir artış gerçekleşmektedir. Ülkemizin odun hammaddesi ihtiyacı da artım olarak adlandırılan bu miktardan karşılanmaktadır. Fakat sadece son dört yıl içinde (2017-2021) 15,5 milyon m3’ten, 27,7 milyon m3’e çıkan endüstriyel odun üretiminde yüzde 78,7’lik bir artış yaşanmıştır. Yakacak odun miktarı da dâhil edildiğinde yıllık odun üretimi miktarı 31,9 milyon m3’e ulaşmış ve ormanlarımızdaki yıllık artımın yüzde 67’si kesilir hale gelmiştir. Üstelik bu üretimin de yüzde 82’si, ülkemiz ormanlarının tamamından değil yaklaşık 9,7 milyon hektarlık bir kısmı olan ekonomik fonksiyona sahip ormanlardan gerçekleştirilmektedir. Ülke ormanlarımızın giderek artan ölçekte odun üretime konu edilmesi, boşluklu kapalı ormanların giderek artmasına, üretim ormanlarının da üretme gücünün düşmesine ve bunun sonucunda ormanların bozulmasına yol açmaktadır” bilgisini paylaştı.

Yıllık artımdan fazla üretim yapılınca odun serveti azaldı

Son yıllarda yıllık olarak gerçekleşen odun üretiminin planlanan odun üretimini (eta) oldukça aşması ve odun üretiminin yıllık artış oranının yıllık cari artımdaki artış oranının 30 katından fazlasına ulaşmasının, yıllık cari artımın artış oranında aşırı düşüşe neden olduğuna dikkat çekilen açıklamada, şöyle denildi:

“Bu gidişle yıllık cari artımdaki değişim kısa bir süre sonra negatif bir seyir izleyecektir. Diğer yandan yıllık cari artımdan (3,4 m3/hektar) daha fazla üretim (3,6 m3/hektar) yapılan ekonomik fonksiyona sahip ormanlarda aşırı odun üretimi nedeniyle, yıllık artımdan fazla üretim yapılmakta olduğu için, odun serveti azalmaya başlamıştır. Ülke ormanlarının getirildiği bu hale rağmen; ülke ormancılık endüstrisinin ülke ormanlarından beklentileri şiddetlenerek artmaktadır.

Döviz yükselince tomruk ithalatı azaldı, ülke ormanları sektöre kurban edildi

Özellikle tomruk, ahşap ve odun esaslı levha sektörleri kapasitelerini, arz talep ilişkilerini ve ülke orman ekosistemine verilecek zararları gözetmeden hızla arttırmaktadır. Bunun nedeni; 2018 yılından sonra Türk lirasının döviz türleri karşısında değerini hızla yitirmeye başlaması ve odun hammaddesi ithalatına bağlı olarak plansız şekilde üretim kapasitesini arttırmakta olan, başta odun esaslı levha sektörü olmak üzere, orman ürünleri sanayisine ucuz hammadde sağlama isteğidir. Bu sektörlerin ucuza hammadde sağlaması ve kazancını arttırması için, ülke ormanları kurban edilmiştir. Diğer yandan biyokütle enerji üretim tesislerinde odun yakmaya yönelik girişimler de ülke ormanları için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.

Türkiye Afrika'daki gibi kendi ormanlarına zarar veriyor

Diğer yandan; Türk lirasının döviz karşısında değer kaybetmesiyle birlikte tomruk ve kereste odununun 2015 yılında 40 bin ton olan ihracat miktarının 2021 yılına gelindiğinde artarak 354 bin tona çıkması, buna karşılık 2015 yılında 1,4 milyon ton olan ithalat miktarının da 2021 yılında 316 bin tona düşmüş olması ülkedeki odun üretimi ve tüketimindeki yanlış politikaları kanıtlar niteliktedir. Türkiye 2 bu tür uygulamalarla son yıllarda tıpkı Güney Amerika ve Afrika kıtasındaki ülkeler gibi odun üretimi amacıyla kendi ormanlarına kalıcı zararlar verecek şekilde yüklenmektedir. Türkiye ormancılığının görevi; ormanlarımızdan veriminin üstünde kesim yapıp, hesapsızca kurulmuş olan sanayiyi desteklemek değildir. Türkiye ormancılığının asıl görevi; dağlık arazi yapısına uygun olarak ormanların yetişmesini, yetiştirilmesini, toprakların korunmasını ve sellerin önlenmesini sağlamak; yıllık artımın elverdiği ölçüde ve sürdürülebilir bir çerçevede odun hammaddesi üretmektir.”

2019'daki 36 bin hektar orman kaybının 33 bin hektarı ormancılık faaliyeti kaynaklı

Aşırı odun üretiminin orman ekosistemlerine ve ülke ormancılığına verdiği bu zararların, Dünya Kaynakları Enstitüsü'nün (World Resources Institute) Küresel Orman Değerlendirmesi raporlarında Türkiye ile ilgili verdiği bilgilerden test etmenin de mümkün olduğuna değinilen açıklamada, “Enstitü linklerinde yer alan grafiklere göre; Türkiye orman örtüsündeki kayıplar, ülkedeki aşırı odun üretimine paralel olarak 2018 yılından sonra hız kazanmıştır. Ayrıca örnek vermek gerekirse bu rapora göre; 2019 yılında 36,1 bin hektar olan Türkiye ormanlarındaki orman örtüsü kaybının 33,8 bin hektarının ormancılık faaliyetleri sonucu meydana geldiği görünmektedir. Kısacası silvikültür ve amenajman esaslarına göre değil de piyasanın isteklerine göre miktarı belirlenen odun üretiminin orman ekosistemi üzerinde yarattığı kayıplar, biz göremesek bile uydular aracılığıyla tüm dünya tarafından görülmektedir. Bu nedenle son yıllarda piyasanın isteklerine göre aşırı şekilde arttırılan ve orman ekosistemlerinde aşırı şekilde bozulmasına hatta ormansızlaşmaya yol açan odun üretimi modelinden bir an önce vazgeçilmelidir” denildi.

Ormandan tek beklenti ekonomik gelir olmamalı

Ülke orman ürünleri endüstrisinin gelişmesinin tüm toplumun yararına olduğu, ancak ülke orman ekosistemlerine zarar verecek şekilde bir gelişme sağlamaya çalışmanın da akıl dışı olduğu kaydedilen açıklamada, şöyle denildi:

“Orman ürünleri endüstrisi yapacağı kapasite artışını, hammaddeyi sadece ülke ormanlarından sağlayacak planlamalar yerine ithal hammaddeyi işleyerek, işlenmiş ürünü hem ülke gereksinimi için kullanacak hem de ihraç edecek katma değer üretimine yönelik planlara dayandırmalıdır. Odun kökenli ürünlerin ithalat ve ihracatıyla ilgili hedef ve politikalar, belli şirketleri memnun etmekten çok, orman kaynaklarımızın kapasiteleri de göz önünde tutularak topluma hizmet edecek hale getirilmelidir. Bunun için her şeyden önce şeffaf ve katılımcı bir yönetim anlayışı gereklidir. Bu kapsamda üretim/tüketim dengesi dikkate alınarak tomruk, kereste ile lif ve yonga odunu ithalatı teşvik edilmeli, bu tür ürünlerin ihracatı ise kesinlikle teşvik edilmemelidir. Ormancılık çalışmalarının tek beklentisinin ormandan sağlanacak gelir olmadığını, aksine orman ekosistemlerinin varlığının sağlıklı bir şekilde devamının sağlanması olduğunu sadece ormancılar değil tüm kamuoyu bilmektedir.

Ekonomik büyüme için ormanların gözden çıkarılması kabul edilemez

Ormancılık etkinliklerinin koruma, bakım, geliştirme noktasında arttırılması gerekirken, ormanların korunması yerine, ‘ekonomik büyüme’ için gözden çıkarılması hedefinin iktidarlar tarafından ortaya konulması kabul edilemez bir durumdur. Ormanlarımız için büyük bir yıkım getirecek bu tür girişimlerin bir an önce durdurulması, ancak ormancılık meslek örgütleri, medya, doğa koruma örgütleri ve halkın yoğun ilgi ve mücadelesiyle sağlanabilecektir. Günümüzde ormanlarımız, hem iklim değişikliğine bağlı olarak şiddetlenen aşırı hava olaylarının önlenmesi, hem de 2053 yılı için konulan net sıfır karbon emisyonu hedefinin sağlanması için artan bir öneme sahiptir. Kamu yararı ve ekonomik gerekçelerle ormanlarımızı ormancılık dışı uygulamalara açarak ve sürdürülebilir olmayan aşırı odun üretimi yaparak, ormanlarımızı ve geleceğimizi kaybettiğimizin bir an önce farkına varılmalıdır.”

Sektörün hammadde ihtiyacını ucuza karşılama isteği

Türkiye Ormancılar Derneği’nin konuyla ilgili hazırladığı raporda ise odun üretimindeki aşırı artışın ahşap esaslı levha sektörünün hammadde gereksiniminin daha ucuz şekilde karşılanması isteğinden kaynaklandığı iddiası anımsatılarak, “Bu iddiaya göre; yanlış kapasite planlanması ve 2018 yılından beri süregelen Türk Lirası aleyhindeki kur değişimleri nedeniyle bu sektörün, ithal hammadde fiyatlarında yaşanan aşırı artıştan daha az etkilenmesi ve karlarının azalmaması için ülke odun üretiminin plansız ve hesapsız şekilde artırılması yoluna başvurulmuştu” denildi.

Üretimi artırmak için yönetmeliğe aykırı emirler veriliyor

Son yıllarda odun üretimini artırmaya yönelik kurum içinde bölge ve işletme müdürlükleri ile şefliklere yönelik yukarıdan aşağıya dikte edildiği görüşüne de yer verilen raporda, tüm teşkilatın bu rakamların gerçekleşmesine odaklandığına değinilerek, şöyle denildi:

“Önceki dönemlerdeki üretim programlarının iki buçuk katını bulan üretim hedeflerinin gerçekleştirilmesi işi, işletme şefleri için ağır çalışma temposunu gerektirmektedir. Plan yapımında temel alınacak işletme amaçlarının belirlenmesiyle ilgili ilke ve ölçütlerin değiştirilmesi yanında; ara ve son hasılat etalarının artırılabilmesi için özellikle son dört yıl için bir başka kontrol mekanizması da oluşturulmuştur. Buna göre; ‘statülü alanlar hariç; plan ünitesinde ekonomik fonksiyonlu normal kapalı ormanlık alanlar toplamının, plan ünitesi toplam alanın yüzde 60’ından aşağı olmayacağı; ara hasılat etasının, ekonomik fonksiyonlu 2-3 kapalı ormanlarda, bu alanlardaki yıllık artımın yüzde kırkından; plan ünitesi toplam etasının ise, toplam yıllık artımın yüzde altmışından aşağı olmayacağı…’ şeklinde yönetmelik ve tebliğlerde yeri olmayan emirler verilmektedir. Bu yetmediği için, diğer yandan etaların plan değişiklikleriyle artırılması yoluna gidilmektedir.

Mevzuat ve planlar hükümsüzleştiriliyor

Orman kanununun 26. Maddesi gereğince, devlet ormanlarında yapılacak üretim, bakanlıkça tespit olunacak esaslar dairesinde ve amenajman planlarına göre yapılır. Bakanlığın tespit ettiği esaslar ise, 2008 de yenilenmiş bulunan Amenajman Yönetmeliğinde (Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Planlama Orman Amenajman Yönetmeliği) ortaya konulmuştur. Gelinen son durum bu yasal düzenlemelerle uyumlu değildir. Bu tür uygulamalarla hem mevzuat hem de planlar hükümsüzleştirilmektedir. Dikte edilen üretim hedeflerin gerçekleştirilmesi, planlı ormancılık anlayışıyla örtüşmesi mümkün değildir. Bu nedenle, öncelikle mevzuatın bu yanlış uygulamalara uydurulması sağlanmıştır.”

Sırada milli park ormanlarından odun üretimi var

Ülkedeki odun üretimini artırmak için başvurulan bir diğer yöntemin de üretim dışı bırakılmış olan milli parklarda odun üretimi planlamalarına başlanması olduğuna değinilen raporda, şu bilgilere yer verildi: “Eldeki bilgilere göre; Köprülü Kanyon Milli Parkı’nda 9.477 m3 , Termessos Milli Parkı’nda 176 m3 , Beyşehir Milli Parkı’nda 5.703 m3 , Kızıldağ Milli Parkı’nda 9.520 m3 ve Kovada Milli Parkı’nda 948 m3 yıllık odun üretimi için eta (yıllık kesim) verilmiştir. Beyşehir Gölü Milli Parkı ve Kızıldağ Milli Parkı Amenajman Planları 2021 yılında onaylanmıştır. Bu alanların sınırlarında yapılan değişiklikler ile ilgili orman işletmesinin üretim ormanları milli park alanına dâhil edilmiş, ancak ilave edilen alanları da içeren ve bu alanlarla ilgili plan karar ve hükümlerini içeren Uzun Devreli Gelişim Planı (UDGP) revizyonu henüz yapılmamıştır. Bu alanların amenajman planlarında son hasılat etasının belirlenmiş olması çok olumsuz bir tablo ortaya çıkarmaktadır. Üretim ormanı değil de, korunan alan olarak yönetilmekte olan bu alanların odun üretimi mantığı ile planlatılmış olması korunan alan yönetimi anlayışına hem hukuki, hem de bilimsel açıdan uygun değildir. Ekosistem çeşitliliğinden gen çeşitliliğine kadar tüm canlı unsurların henüz daha tam olarak bilinmediği milli parklar ülkemiz orman alanlarının yüzde 4’ü (907.500 hektar) kadar bir alanı kaplamaktadır. Milli parklar içinde yer alan ormanların toplam orman alanına oranı ise sadece yüzde 1,3 (304.000 hektar)’tür.”

Dikili satışlarda son 4 yılda yüzde 227 artış yaşandı

Türkiye’de aşırı odun üretimine paralel olarak dikili satışların da artırıldığı bilgisine yer verilen raporda, “2017 yılında toplam odun satışı içindeki dikili satışların oranı yüzde 21 iken; bu oran 2021 yılında yüzde 40,3’e yükselmiştir. Satılan dikili gövde miktarı ise, 2017 yılında 4.087.000 m3 iken; 2021 yılında 13.361.000 m3’e ulaşmıştır. Dikili satış artış oranı dört yılda yüzde 227’ye ulaşmıştır. Daha çok, orman içi ve kenarında köylerde iş gücünün yeterli olmadığı, orman kooperatiflerinin güçlü olmadığı yörelerde uygulanan dikili satış uygulamaları genellikle ormanlar üzerinde olumsuz etkiye sahiptir” ifadelerine yer verildi.

Ormanlar levha ve enerji sektörü arasında çekişme konusu

Ormanların kaynak olarak görüldüğü MDF ve Yonga Levha Sektörü ile Biyokütle Enerji Tesisleri arasında yaşanan çekişmelere de değinilen raporda ayrıca şu görüşlere ver veriliyor: “Farklı iki sektör arasındaki çekişmeyi ortaya koyan bu ifadeler ormanlarımızı bekleyen tehlikeyi de haber vermektedir. Çünkü, biyokütle santrallerinin bu şekilde önünün kapatılmış olması, bu sektörün orman ürünlerinden daha fazla yararlanmak için yeni yollar keşfetmesini zorunlu hale getirmektedir. Mersin Erdemli’de 2021 yılının yaz aylarında yapılan yoğun Ardıç kesimleri de bunlardan biridir. Erdemli ilçesi Güzeloluk yaylasında yapılan ardıç kesimleri kamuoyunun gündemine yoğun şekilde gelmiştir.

Kesilen ardıç ağaçları biyokütle santraline satıldı

Bu sahadan kesilen Ardıç odunlarının önemli bir bölümünün endüstriyel odunlar vasıf değişikliği yapılarak, Karaman’daki bir biyokütle santraline satıldığı ve bu santralin deposunda stoklandığı kayıtlara geçmiştir. Türkiye Ormancılar Derneği Bilim Kurulu bu konuda hazırladığı ve kamuoyuyla paylaştığı bilgi notuna göre; yukarıda bahsedilen kanunda yer alan biyokütlenin yeni tanımına göre; ‘endüstriyel odun dışındaki orman ürünleri’ ibaresinde yer alan orman ürünlerine ardıç ağaçları girmemektedir. Çünkü ardıç ağaçları endüstriyel odun verebilmektedirler. Bu durumda da biyokütle santrallerinde ardıç odunlarının da yakılması yasaya aykırıdır. Türkiye Ormancılar Derneği; ardıç ağacıyla başlatılan bu uygulamanın diğer ağaç türlerinde de devam ettirilmeye çalışılması durumunda hem ormanlarımızdaki ağaç servetinin azalacağını, hem orman ekosistemleri daha da fazla zarar göreceğini, hem de biyokütle tesisleri orman ürünleri sektörünün hammaddesini kullanır hale geldiği için orman endüstrisi sektörünün hammadde temininin zora gireceği tespitini yapmıştır.

Biyokütle santralleri ormanlardaki baskıyı artıracak

Bu bakımdan biyokütle santrallerinde endüstriyel odun kullanımının önünü açacak uygulamalar, ormanlar üzerinde var olan baskıyı çok daha fazla artıracaktır. Ardıç ağacıyla başlayan bu uygulamanın diğer ağaç türlerinde de devam ettirilmeye başlanması ihtimal dâhilindedir. Bu kapsamda ormancılık örgütünün makiler hakkında yaptığı yeni düzenlemelerin, biyokütle santrallerinde maki, ağaç ve ağaççıklarının yakılmasının önünü açacağına ilişkin kuşkuları artırmaktadır.”

Yusuf Yavuz / SOL

zaman: Hiç yorum yok:

İyi ve kötü otokratlar - İbrahim Varlı / BİRGÜN


Nasıl yani, otokratın da iyisi mi olurmuş? Egemenlerin işine yarıyorsa otokratın da diktatörün de, despotun da iyisi oluyormuş! Yaşayarak görüyoruz. Şaşırtıcı değil. Buradaki temel kriter “kullanışlı” olup olmadıkları, işe yarayıp yaramadıkları. Yakın tarihte bunun pek çok örneği var. Suharto’lardan, Marcos’lara, Somoza’lardan, Pinochet’lere,  Stroessner'lerden Duterte ve Iván Duque’lere gelenek değişmez…

Ukrayna işgali de bu durumun turnusolü oldu. Cepheye asker (ülke) toplayan Batı ittifakı, gönüllülerin yanında zorunluluktan “problemli” isimleri de sarılmaya başladı. Haliyle savaş ABD’nin yanında en çok da otokrat, totaliter liderlere yaradı.

Geçen hafta Ankara’ya gelen Alman Şansölye Olaf Scholz’un ziyaretini yorumlayan Frankfurter Rundschau gazetesinin “Gute und schlechte Autokraten-İyi ve kötü otokratlar” tespiti Batı’nın bu “ikiyüzlü” politikasına da ayna tutuyordu.

Şimdilerde Batılı başkentlerden Varşova, Budapeşte ve Ankara’ya yapılan sonu gelmeyen seferler, ziyaretlerdeki övgüler, rafa kaldırılan, halının altına süpürülen eleştiriler "iyi otokrat" mevhumunun yeniden tedavüle sokulduğunun işareti. İktidar cenahında ve yandaşlardan gelen "Rusya-Ukrayna krizi Brüksel'i Ankara'ya yanaştırdı" söylemleri bu durumun sağlaması bir anlamda. Avrupa Parlamentosu tarafından katılım müzakerelerinin askıya alınmasıyla birlikte kopma noktasına gelen Türkiye-AB ilişkileri yeniden ısınmaya başladı. Dört yıl aradan sonra Brüksel'de yapılan Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu'nda karşılıklı olarak sarfedilen "Ukrayna hepimiz için uyarı, birbirimize ihtiyacımız var" sözleri gelinen noktayı gösteriyor.

KIYMETE BİNEN KÖTÜLER

“Ukrayna’daki savaş dünyayı birbirine yaklaştırıyor mu?” sorusuyla başlayan Augsburger Allgemeine’den Christian Grimm de bu mevzuya odaklanıyor. Buradaki dünya elbette ki, Garp Cephesi yani Batı ittifakı. Grimm, sert eleştirilere maruz kalan Orbán, Kaczynski ve Erdoğan gibi liderlerin Ukrayna’yı destekledikleri için nasıl yeniden “kıymete bindiklerini” kaleme alırken şöyle diyor: “Putin işgal emrini vermeden önce Viktor Orbán ve Jaroslaw Kaczynski Avrupa Birliği’nin kötü adamlarıydı. Recep Tayyip Erdoğan, bu devletler kulübüne katılma ihtimali olan bir kötü adamdı. Ancak Ukrayna üzerindeki savaş birdenbire bu üç politikacıyı da parlattı. Şimdi Macaristan Başbakanı Orbán, kendisine Rus bombalarından kaçan tüm Ukraynalıları kabul etmek istiyor. Aynısı, Polonya siyasetinin gizli aktörlerinden Kaczynski için de geçerli. Erdoğan da Rus donanması için boğazları kapatıyor. NATO üyeleri olarak, üç ülke de Putin’e karşı ittifakın müttefikleridir.”

Batılı liderlerin Ankara’ya çıkarma yapması, Macar ve Polonya yönetimlerinden övgüyle bahsedilmesi, geçmiş eleştirilerin halının altına süpürülmesi hepsi tabloyu netleştiriyor.

Rusya’nın işgali şimdiden mevcut küresel jeopolitik dengeleri sarsmaya başladı. Çökmeye yüz tutan Avrupa Birliği, ABD’nin arkasında hizalanırken merkez-çevre ilişkileri de yeninden dizayn ediliyor. Çevre ülkelerle -Polonya, Macaristan ve Türkiye- olan karmaşık ilişkilerde bu durum somut biçimde görülüyor.

Avrupa’nın yaptırım üstüne yaptırım uyguladığı Orban ve Kaczynski ile iplerin koparıldığı Erdoğan Rusya’nın hamlesi sonrası önemli avantajlar elde etti. Nasılsa olağanüstü günlerden geçiliyor, “demokratik değerler” daha az hale gelebilir. Yaklaşım bu!

DEĞİŞEN DENGELER

1) Çok kutuplu dünyaya doğru: Garp cephesi içinde yarılma işaretleri veren Ukrayna savaşı yeni bir dönemin kapılarını aralıyor. Putin’in işaretini bundan 15 yıl önce, 2007’deki Münih Güvenlik Konferansı’nda, verdiği “çok kutuplu” dünyanın fiili adımı atılmış oldu. İki kapitalist merkezin çatışmasının askeri, ekonomik, politik ve de toplumsal sonuçları yakın zamanda görülecektir. Lavrov’un ifadesiyle “ABD’nin kasabanın şerifi” olduğu tek kutuplu dünyanın sonuna gelindi.

2) Yeni hegemonik aktörler: Siyasi tarih de göstermiştir ki çağları başlatan savaşlar olmuştur. Her yüzyılda bir yeni aktörler boy vermiştir. ABD artık eskisi gibi tek başına hegemonya kurabilecek durumda değil.

3) ABD-AB ayrışması: Washington yönetimi Rusya karşıtlığı üzerinden tüm Batı’yı arkasına dizse de ABD ile Avrupa arasında ciddi sorunlar var. Ukrayna savaşı bu sorunları bir süreliğine olsa da gizleyecek Atlantik güçleri arasında da çıkar çatışması söz konusu.

4) Paylaşım rekabeti: Rusya Ulusal Diplomasi Akademisi’nden Prof. Dr. Oleg İvanov’un dün BirGün’de çıkan söyleşisinde de belirttiği üzere dünya geçen yüzyıldan da karmaşık olacak. Hegemonya, paylaşım, nüfuz çatışmasının yol açtığı krizler birbirini takip edecek.

İbrahim Varlı / BİRGÜN

zaman: Hiç yorum yok:

Bu soygun ancak romanlarda olur! - Bahadır Özgür / BİRGÜN

 


Kamu İhale Kanunu artık bütünüyle bir ‘hırsızlık yasası’na dönüşmüş durumda. Tek tek örnekleri boş verin; üç cümlelik değişiklik sayesinde iki yılda 78 şirkete verilen 143,1 milyar liralık 160 ihaleye birden bakın.

Taşralı bir fırsatçının anlatıldığı Eugenie Grandet, Balzac’ın en sevilen romanı sayılır. Aşk ve cimrilik üzerine olmasına rağmen esas cazibesi, hızlı bir zenginleşme hikâyesi anlatmasından gelir. Romandaki muhteşem bir diyalog, alınterinin okyanusta ancak bir damla kadar yer tuttuğu servetlerin nasıl elde edildiğini su gibi özetler. Satmak için kavak ağacı ekmeyi düşünen Grandet yardımcısının itirazını dinlemez; “Irmağa dikeriz onları, hükümetin sırtından beslenirler” der. Böylece herkesin kullanımına açık kamusal bir kaynak (ırmak) gürül gürül akarken, tek hamleyle özel mülkiyetin besin zincirine eklenmiş olur.

“Moliere cimriyi yarattı, ben açgözlüyü” diyen Balzac, tüm romanlarında alınteriyle açıklanamayacak her servetin altında mutlaka hile, düzenbazlık ve soygun yattığını gösterir bize. İşaret ettiği şey özel bir hırsızlık türüdür. Devletin kendisi hırsızlığın parçası olmuştur. Yasaların, hükümet kararlarının, iş sözleşmelerinin mahareti, herkesin hayrına kullanılabilecek milyarların bir açgözlünün cebine inmesini sağlamaktır. Tıpkı Türkiye’de olduğu gibi…


Düpedüz Balzac karakterlerinin esiri olmuş haldeyiz. Her biri bir büyük romanın konusu olabilecek zenginleşmelere gündelik olarak tanık oluyoruz. Ortada ayarı bozulmuş, tamir gerektiren bir sistem yok; yasayla yasadışılığın içi içe geçtiği muntazam işleyen hibrit bir makine var. Toplumun pençesinden kurtarılması icap eden, rejimin kendisi haline gelmiş, daima servet üreten bir canavar.

Tam adı İhale Kanunu. “Şu yasadışı, o kanuna uygun” diyerek tasnif edilecek sınırı çoktan aşmış, bir ‘halk düşmanı yasa’ haline gelmiş artık. Dolayısıyla gelecek nesilleri de yutan bir yıkımı önlemenin yolu, tek tek ihaleleri kurcalamaktan geçmiyor maalesef. Doğrudan yasanın kendisini çöpe atmak, kamu yararını yeni baştan tanımlamak şart. Neden mi?

Bakın Meclis’ten gayet ‘demokratik’ yollarla geçirilmiş birkaç cümlelik değişiklikle, milyarlarca liralık kamu kaynağının adresi nasıl belirlenebiliyor.

***

İhale Kanunu’nda üzerine epeyce konuşulan konu meşhur 21/B maddesi. Hani normalde olağanüstü hallerde, acil mal ve hizmet alımlarını kapsaması gerekirken, iktidarın istediği şirketi çağırıp ihale dağıtmasının aracına dönüşmüş olan madde. Türkiye’de bütün bir siyasi rejim bu madde üzerine inşa edildi denilse yeridir. Onlarca şirketi, yüzlerce taşeronu ve koca bir partiyle bürokrasisini besleyen paranın ana kaynağı burası.

İlk önemli değişiklik 20 Kasım 2008’de yapıldı. Maddeye “b, c ve f bentlerinde belirtilen hallerde ilan yapılması zorunlu değildir. En az üç istekli davet edilerek teklif vermeleri istenir” cümlesi eklendi. Malum, sonrasında 5’li çetenin yükselişine, mega projelere filan tanık olduk. Ama aynı zamanda siyasi bir dönüşüme de.

İkinci kritik değişiklik ise 10 yıl sonra, ülkede kriz patladığı günlerde, 16 Mayıs 2018’de oldu. Maddeye, “yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde” cümlesi iliştirildi. Zaten 2008’de kanunda yapılan oynama sayesinde iktidar ihaleleri istediğine rahatça verirken, niye böyle bir değişikliğe ihtiyaç duydu peki?

Çünkü hırsızlık malının servete dönüşebilmesi için hukukun büyülü elinin bir şekilde değmesi gerekir. Öteki türlüsü adi suçtur zaten. Değişikliğin amacı, “yapım tekniği açısından özellik arz eden” cümlesiyle demiryollarını yeni rant kapısına çevirmekti. Devamındaki “can ve mal güvenliği” cümlesi ise inşaatçıların yarım bıraktığı, yağış vb. nedenle çöken yollardan, tünellerden bir kez daha kar etme arzusunun tek kalemde ‘yasallaştırılması’ydı. Arada kavakları da ırmağa dikmiş oldular yani.

Değişiklikten sonraki iki yılda 160 ihale, 78 şirkete dağıtıldı. Toplam bedel tam 143 milyar 120 milyon 425 bin 682 lira. İştah açıcı pastadan 5’li çeteye düşen pay şöyle: 15,4 milyar lira Kalyon, 7,9 milyar lira Kolin, 3,5 milyar lira Cengiz, 2,4 milyar lira Limak, 1,6 milyar lira Makyol. İhalelerin yükselen yıldızları ise şunlar: 28,3 milyar lira Taş Yapı, 17,3 milyar lira Doğuş, 16,1 milyar lira Yapı ve Yapı, 4,2 milyar lira Özaltın.

Bunlar dile kolay yazılıyor lakin, her gün makinenin aksamadan tıkır tıkır işlediğini düşünün. Yolsuzlukla, usulsüzlükle tarif edilemeyecek kadar güçlü bir kara delik yaratıldı. Yoksulluğun yayılmasının da despot rejimin güçlenmesinin de; adaletsizliğin, çürümüşlüğün, yozlaşmanın baş müsebbibi de işte bu dizginsiz servet transferidir. Ve servetin yasallaştırılmasının yolu mutlaka küçük bir yasadışı dokunuş gerektirir.

İşin yasadışı kısmına gelelim öyleyse...

Değişiklikler sonrasında yapılan bütün ihalelerin içinde sadece bir tanesi Danıştay’ın önüne geldi. O da Özaltın İnşaat’a verilen bir yol ihalesiydi. Davayı açan, kamuoyunun adını duymadığı bir asfalt şirketiydi. 2021 yılında Danıştay ihalenin iptal edilmesi yönünde karar verdi. Gerekçe neydi biliyor musunuz? 21/B’de yapılan değişiklikte yer alan “can ve mal güvenliği” gerekçesiyle sunulan “aciliyet” şartına uygun bulmaması. İş bitirilme süresi 900 gün olan ihalenin, ne tür bir “aciliyet” taşıdığına anlam verilememişti. Oysa 78 şirkete pay edilen o 160 ihalenin tamamında aynı şart bulunuyordu. Geçmiş 15 yılda verilenleri saymıyoruz üstelik.

Özetle Danıştay kanunsuz olan bir işi vurgularken, aslında kanunun bizatihi yolsuzluğu üreten mekanizmanın kendisi olduğunu, bir ‘hırsızlık kanunu’ haline geldiğini söylüyor. Haliyle hırsızı yakalamak yetmiyor, hırsızı üreten makineyi de paramparça etmek lazım. Aksi halde taşralı fırsatçı gider yerine borsada zenginleşme hevesindeki kentli spekülatör gelir, o kadar.

Bahadır Özgür / BİRGÜN
zaman: Hiç yorum yok:

TARİHTE BUGÜN (22 MART)

 


OLAYLAR:

  • 1829 - Yunanistan'ın kuruluşuna ilişkin protokol, Londra'da düzenlenen konferansta Avrupa devletleri elçilerince imzalandı.
  • 1888 - İngiltere'de, dünya futbolunun en eski futbol organizasyonu olan English Football League kuruldu.
  • 1913 - Sabiha Gökçen doğdu.Türk pilot (ö. 2001)
  • 1921 - Kurtuluş Savaşı: Kuvâ-yi Milliye güçleri, Fransız ordusu birliklerini Feke'yi terk etmek zorunda bıraktı.
  • 1933 - İlk düzenli toplama kampı olan Dachau Toplama Kampı kuruldu.
  • 1939 - Memel, (günümüz Klaipėda ve civarı) Almanya'ya katıldı.
  • 1939 - Hatay Fransız egemenliğinden kurtuldu.
  • 1941 - Refah şilebi bir denizaltı tarafından batırıldı, 168 kişi öldü. Bu saldırıyı hiç bir ülke üstlenmedi, gemiyi kimin batırdığı açıklığa kavuşamadı.
  • 1942 - 6 ve daha fazla çocuğu olan ailelere ikramiye verilmesi kararlaştırıldı.
  • 1942 - II. Dünya Savaşı: İkinci Sirte Muharebesi (Kraliyet Donanması ile Regia Marina arasında meydana gelen deniz muharebesi)
  • 1943 - Türkiye ile ABD arasında, karşılıklı radyo yayın servisi açıldı.
  • 1944 - II. Dünya Savaşı: Monte Cassino Muharebesinde, Alman direnişi kırıldı.
  • 1945 - Mısır, Suriye, Lübnan, Ürdün, Suudi Arabistan, Irak ve Yemen, Kahire'de Arap Birliği'ni kurdular.
  • 1954 - Profesör Nüzhet Gökdoğan 23 Haziran 1954'de İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi dekanlığına seçildi. Gökdoğan ilk kadın dekan.
  • 1955 - Akis dergisi yazı işleri müdürü Cüneyt Arcayürek 6 ay hapse mahkum oldu.
  • 1963 - Tarihin en iyi beş yüz albümü arasında gösterilen The Beatles'ın ilk albümü, Please Please Me piyasaya sürüldü.
  • 1963 - Yassıada duruşmalarında idama mahkûm edilen, ancak cezası müebbet hapse çevrilen eski Cumhurbaşkanı Celâl Bayar'ın, tahliye kararı çıktı. Yassıada duruşmalarında Anayasayı ihlal suçundan idama mahkum edilen, ancak cezası yaş haddinden müebbete çevrilen eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar, adli tıbbın verdiği, rahatsızlığına ilişkin rapor üzerine, 22 Mart'ta Kayseri Cezaevi'nden tahliye edildi ve bir gün sonra Ankara'da büyük bir kalabalık tarafından karşılandı. Bayar'ın serbest bırakılması tepkilere yol açınca, cezasının ertelenmesine ilişkin karar, 28 Mart'ta kaldırıldı. Gözaltına alınması üzerine Bayar,30 Mart'ta başladığı açlık grevini 3 Nisan'da bıraktı.
  • 1967 - Güney Kore'de Daewoo şirketi kuruldu.
  • 1968 - Paris'te, Nanterre Üniversitesi'nde, ABD'nin Vietnam'da yürüttüğü savaşa karşı çıkan ve eğitimde reform yapılmasını isteyen öğrenciler, Daniel Cohn-Bendit'in liderliğinde üniversitenin birinci amfisini işgal ederek, "68 olayları"nı başlattı.
  • 1969 - Devrimci Milliyetçi Gençlik Kurultayı, İstanbul'da toplandı. Kısa adı FKF olan Fikir Kulüpleri Federasyonu lideri Yusuf Küpeli ile Deniz Gezmiş bir manifesto yayımladılar. "Tam bağımsız ve gerçekten demokratik Türkiye" hedefi için mücadele programını açıkladılar.
  •  1973 - Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (FIJ), 23 Haziran 1973'de Türkiye'de basın özgürlüğünün olmadığını açıkladı, tutuklu gazetecileri serbest bırakılmasını istedi.
  • 1975 - Milliyetçi Hareket Partisi genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Alparslan Türkeş'in Diyarbakır gezisi sırasında olaylar çıktı; 1 asker, 1 sivil öldü, 46 kişi yaralandı Türkeş bir yıl sonra aynı gün tekrar Diyarbakır'a gitmek istedi Tepkiler üzerine gezi iptal edildi.
  • 1982 - Yurtdışına kaçan Banker Kastelli'nin kasasına el konuldu; 70 banker ve banka yöneticisinin yurtdışına çıkışı yasaklandı.
  • 1984 - Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Başkanı Halit Narin işverenlerin hükümetin ekonomi politikasından duyduğu rahatsızlığı Uluslararası Para Fonu'na iletti.
  • 1986 - Mehmet Ali Ağca, İtalya'da ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
  • 1987 - Halkevleri mahkeme kararıyla açıldı Halkevleri'nin faaliyetleri 12 Eylül sonrası Milli Güvenlik Konseyi tarafından durdurulmuş, yöneticileri yargılanmıştı
  • 1988 - Türkiye İmar Bankası T.A.Ş kuruldu.
  • 1992 - İsrail'de seçim yapıldı İşçi Partisi lideri Yitzhak Rabin başbakan seçildi
  • 1992 - Türkiye'de toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde uzlaşma sağlanamayınca Belediye-İş Sendikası'na bağlı 34 bin işçi bir günlük iş bırakma eylemi yaptı.
  • 1993 - Intel Pentium satışa sunuldu.
  • 1995 - Kültür Bakanı Ercan Karakaş Olağanüstü Hal ve Çekiç Güç süresini uzatma kararnamesini imzalamadı Karakaş bakanlık görevinden istifa etti.
  • 1995 - Irak'ın kuzeyindeki harekâtta, 3 bin PKK mensubu çembere alındı; 200'ü öldürüldü, sekiz asker öldü ve 11 asker de yaralandı.
  • 2001 - Diyarbakır DGM'de 5 yıl süren Yüksekova Çetesi davasında, 15 sanığa 3 ile 30 yıl arasında değişen hapis cezaları verildi.
  • 2003 - Hakkında üç ayrı gıyabi tutuklama kararı bulunan iş adamı Halil Bezmen, cezaevine konuldu.
  • 2006 - Zamanının yaşayan en yaşlı hayvanı olarak kabul edilen Adwaitya adlı kaplumbağa 256 yaşında öldü.
  • 2008 - SİİRT'te DTP Diyarbakır milletvekilleri Aysel Tuğluk, Akın Birdal ile Siirt Milletvekili Osman Özçelik, nevruz kutlamalarını yapmakta kararlı olduklarını ilettikleri Siirt Emniyet Müdürü Cuma Ali Aydın ile tartıştı. Yasal olmayan kutlamaya izin vermeyeceklerini belirten Aydın, Birdal'ın uzattığı elini sıkmazken "Ben terör örgütünü terörist ilan etmeyen bir milletvekiline el uzatmam" dedi.
  • 2016 - Brüksel'de havalimanında gerçekleşen 2 patlamanın ardından, metro duraklarında da ikiz patlama meydana geldi. Saldırılarda en az 34 kişi hayatını kaybetti ve 136 kişi de ağır bir şekilde yaralandı.
  • 2020 - Koronavirüs ile ilgili önlemler artırılıyor. 65 yaş ve üzeri ile bağışıklık sistemi düşük, ve kronik akciğer hastalığı, astım, KOAH, kalp/damar hastalığı, böbrek, hipertansiyon ve karaciğer hastalığı olanlar ile bağışıklık sistemini bozan ilaçları kullanan vatandaşlar 21 Mart saat 24.00'den sonra ikametlerinden dışarı çıkmaları, açık alanlarda, parklarda dolaşmaları ve toplu ulaşım araçları ile seyahat etmeleri sınırlandırılarak sokağa çıkmalarını yasaklandı.
  • 2021 - Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal'ın görevden alınıp yerine Şahap Kavcıoğlu'nun atanmasının ardından Dolar/Euro/Altın - TL'de sert yükselişler yaşandı. Dolar Kuru bir gecede %17 artarak 7.20'den 8.40 seviyesinde işlem gördü. TRT dahil birçok TV kanalı kur bilgilendirmesini, uzun bir süre, ekranlarından kaldırdı. Sabah saatlerinde dolar 7.80 seviyesine indi.
  • 2021 - Gece yaşanan kur şokunun ardından Borsa İstanbul BİST 100 endeksi güne %6,65 eksi başladı. Açılış işlemi durduruldu. İşlemlerin saat 10.30'da başlanacağı duyuruldu. Düşüşün yüzde 7'yi aşması sonrasında işlemler ikinci kez durduruldu ve bir süre sonra tekrar başladı. İlk kez endeks bazlı devre kesici sistem uygulamaya alındı. Son 8 yılın en sert düşüşü yaşandı ve BIST 100 endeksi günü yüzde 9,79 düşüşle 1,379 puandan tamamladı. Birçok şirket taban yaptı.

      

ÖLÜMLER:




Kaynaklar:https://www.tarihtebugun.org/, https://tr.wikipedia.org/, 


zaman: Hiç yorum yok:
Kaydol: Kayıtlar (Atom)

Öne Çıkan Yayın

soL "Köşebaşı + Gündem" -26 Haziran 2025-

  Kıbrıs'ta 'İsrail işgali': Siyonist gettolar oluşturuluyor. Adanın güneyinde ve kuzeyinde İsraillilerin yoğun bir biçimde topr...

  • T-24 "KÖŞEBAŞI" + "GÜNDEM" -8 Kasım 2024-
    “Bankacılığın En Uzun Yılı”: Erdem ve liyakat dolu “eski Türkiye”-Yalçın Doğan- “Altınok, Hazine Genel Sekreteri olarak bir genelge hazırlıy...
  • T-24 "Köşebaşı + Gündem" -5 Mayıs 2025-
    Suriye ‘asıl depreme’ doğru adım adım -Akdoğan Özer- Geçen aralık ayında “öncü deprem” ile sarsılan Suriye’de geçen hafta yaşananlar sonucu ...
  • GÜNDEM -11 Kasım 2024-
      Fatih Altaylı’dan Murat Bardakçı’ya: Sen git onu kendilerini Araplaştırdıkları yetmiyormuş gibi memleketi de Araplaştırmaya çalışan dostla...