OLAYLAR:
- 1461 - Güller Savaşları: Mortimer Haçı Savaşı İngiltere, Herefordshire'da yapıldı.
- Güller Savaşı ya da Çift Gül Savaşı (İngilizce: Wars of the Roses), İngiliz tarihinde 1455-1485 yılları arasında gerçekleşen iç savaştır. Savaşa bu adın verilmesinin nedeni, savaşa neden olan York Hanedanı'nın armasının beyaz gül, Lancaster Hanedanı'nın armasının ise kırmızı gül olmasıdır.
- 1536 - İspanyol Pedro de Mendoza, günümüzde Arjantin'in başkenti olan Buenos Aires'i kurdu.
- 1653 - Yeni Amsterdam (daha sonra New York olarak değiştirildi) kuruldu.
- 1709 - Alexander Selkirk, 4 sene 4 ay Şili sahiline 400 mil uzaklıktaki bir adada tek başına yaşadıktan sonra kurtarıldı. Daniel Defoe'nun Robinson Crusoe adlı kitabına model olmuştur.
- 1848 - Kaliforniya'da altına hücum başladı. Servet arayan Çinli göçmenlerle dolu ilk gemi San Francisco'ya vardı.
- 1909 - Paris Film Kongresi açılıyor. Avrupalı üreticilerin Birleşik Devletler'deki MPCC karteline bir eşdeğer oluşturma girişimi.
- 1914 - İstanbul'da Elektrikli Tramvay İşletmesi açıldı.
- 1918- ABD, Birinci Dünya Savaşı’na girdi.
- 1919- İttihad ve Terakki Fırkası kapatılarak mallarına el konuldu.
- 1922 - James Joyce'un en önemli eseri olan Ulysses yayımlandı. Kitabın yayımlandığı bu gün, aynı zamanda İrlandalı yazarın doğum günüdür.
- 1924 - Sovyetler Birliği'nde Vladimir İlyiç Lenin'in ölümüyle boşalan Komiserler Konseyi Başkanlığı'na, Aleksey İvanoviç Rikov getirildi.
- 1927- 1925’ten beri yürürlükte olan Takrir-i Sükûn Kanunu’nun yürürlük süresi iki yıl daha uzatıldı.
- 1928 - Ankara Çimento Fabrikası açıldı.
- 1935 - Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu kuruldu.
- 1935 - İlk yalan makinesi, Leonarde Keeler tarafından denendi.
- 1938 - Bursa Merinos Fabrikası, Atatürk tarafından törenle açıldı.
- 1943 - Stalingrad Muharebesi'nin ardından son Alman 6. Ordu birlikleri de Sovyet birliklerine teslim oldu.
- 1958 - Ünlü soprano Maria Callas, Roma'da Vincenzo Bellini'nin Norma operasının galasında hastalığını ileri sürerek konser bitmeden sahneyi terk etti.
- 1959 - Hindistan'da Kongre Partisi liderliğine İndira Gandhi seçildi. İndira Gandhi Hindistan'da parlamenter sistemin kurucusu Cavaharlal Nehru'nun kızı.
- 1967 - American Basketball Association (ABA) kuruldu. ABA, 1976 yılında NBA ligine dahil olarak faaliyetine son vermiştir.
- 1967 - Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına, Başbakanlık Özel Teknik Müşaviri Turgut Özal getirildi.
- 1969- Torbalı/ Atalan köyünden sonra Göllüce’de de köylüler Adnan Menderes’in halasının Hazine’ye ait 15 bin dönümlük toprağına el koydu.
- 1971- Anayasa Mahkemesi siyasi partilere bütçeden mali yardım yapılmasını Anayasaya aykırı buldu ve bu konuda geçen yıl son defa çıkarılan 1219 sayılı kanunun tüm maddelerini iptal etti.
- 1971 - İdi Amin, Uganda'da bir darbe ile iktidarı ele geçirdi.
- 1971- Manisa’nın Gördes ilçesi Çiçekli köyünde Süleymancılık tarikatının inşa ettirdiği 3 yıldır faaliyette olan Kur’an Kursu’nun hocasının evine baskın yapan kaymakam ve jandarma komutanına taşlarla saldırdıkları için gözaltına alınan köylülerden 19’u tutuklandı.
- 1973- Kontenjan Senatörü Bahriye Üçok Cumhuriyet Senatosu’nda Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bütçesi üzerine yaptığı konuşmada, bazı camilerde verilen laiklik ilkesine aykırı kışkırtıcı vaazlardan örnekler verdi.
- 1974 - F-16 Savaşan Şahinler ABD'de ilk uçuşunu yaptı.
- 1977- “Atatürk döneminin ekonomik ve toplumsal tarihiyle ilgili sorunlar” konulu sempozyumda tebliğ sunan SBF’den Doç.Dr. Korkut Boratav: ”1933-1939 döneminde uygulanan iktisat politikası, dışa bağımlılığın azaltılarak ekonomik gelişmenin mümkün olabileceğini göstermiştir.”
- 1977- 12 gün önce Yazı İşleri Müdürü olduğu ”Teknik Güç” dergisinin Şişli bürosundan çıktıktan sonra haber alınamayan İTÜ İnşaat Fakültesi öğrencisi, İnşaat Mühendisleri Odası ve “Kurtuluş” hareketi üyesi Zeki Erginbay işkence edilip kurşunlanarak öldürülmüş halde bulundu.
- 1980- Doğu Perinçek’in başkanı olduğu Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP) liselerde okutulan Milli Güvenlik derslerine ilişkin yeni yönetmeliği “sevinçle karşıladığını” açıkladı.
- 1980 - Raporlar, FBI'ın Abscam operasyonunda yozlaşmış olduğu iddia edilen Kongre Üyelerini hedef aldığını ortaya çıkarır.
- 1980- Alibeyköy Güzeltepe İlkokulu’nun TÖB-DER üyesi öğretmeni Ahmet Kılıç (44) Eyüp’teki evine girerken ülkücülerin silahlı saldırısında hayatını kaybetti.
- 1981 - Millî Güvenlik Konseyi, eski sosyal güvenlik bakanlarından Hilmi İşgüzar'ı, hakkındaki iddiaların incelenmesi için Yüce Divan'a sevk etmeyi kararlaştırdı.
- 1982 - Suriye'nin büyük şehirlerinden Hama'da, Müslüman Kardeşler örgütüne yönelik büyük bir operasyon yapıldı. Operasyonda binlerce kişi yaşamını yitirdi. Bu olay tarihe Hama Katliamı olarak geçti.
- 1984 - Vergi iadesine ilişkin yasa yürürlüğe girdi. Böylece 1 Ocak 1984 tarihinden itibaren ücretlilerin, memurların, emeklilerin, bunların eş ve çocuklarının ve bakmakla yükümlü olduğu yakınlarının kira giderleri hariç, ev eşyaları, yiyecek ve giyecek için yaptıkları harcamalar ile eğitim ve sağlık harcamaları vergi iadesine tabi olacak.
- 1987- İlhan Selçuk ve Cumhuriyet Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Okay Gönensin hakkında, Selçuk’un “Hülle Partisi” başlıklı köşe yazısında 12 Eylül’ü ve Milli Güvenlik Konseyi üyelerini kötülediği iddiasıyla 6 aydan 2 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı.
- 1988- Gaziantep’te 3 gündür gösterimde olan Ali Özgentürk’ün “Su da Yanar”adlı filmi, “Türk polisini küçük düşürücü ve ülke bütünlüğünü bozmaya yönelik sahneler bulunduğu” gerekçesiyle valilikçe yasaklandı.
- 1989 - Son SSCB askeri birliği de Kabil'i terk etti. Böylece Afganistan'daki dokuz yıllık Rus işgali sona ermiş oldu.
- 1990 - Güney Afrika Devlet Başkanı De Klerk, Afrika Ulusal Kongresi'ne konulan 30 yıllık yasağı kaldırdı. Aralarında Nelson Mandela'nın da bulunduğu siyasi mahkûmların en kısa sürede serbest bırakılacağını söyledi.
- 1991 - Silopi ve Cizre'ye gazetecilerin girmesi yasaklandı.
- 1995 - İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi, Düşünce Özgürlüğü ve Türkiye adlı kitabı toplatma kararı aldı.
- 1995 - Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Et ve Balık Kurumu'nu 2 yıl hiç ödemesiz 1,5 trilyona Hak-İş'e bağlı Öz Tütün, Müskirat, Gıda Sanayii ve Yardımcı İşçileri Sendikası'na sattı. EBK’nun 1.5 trilyona devredildiği ve kurumun 9.5 trilyon olan borcunun da devlet tarafından üstlenileceği bildirildi. Satışla, alıcılara 60 milyar liralık et stoku verilirken, kombinaların yüzde 20’sini sendikanın satmasına izin verildi.
- 1996- İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan Darülaceze’nin 100.kuruluş yıldönümü etkinliklerini, Darülaceze’yi kuran 2.Abdülhamit’in türbesini ziyaret ederek başladı. Erdoğan: ”Abdülhamit’in istibdatçı olduğuna kesinlikle inanmıyorum. Ulu hakan olduğuna inanıyorum.”
- 1997 - Ankara Sincan'da Refah Partili belediyenin düzenlediği "Kudüs Gecesi" tepkiye yol açtı. Türkiye, Sincan'daki konuşması nedeniyle İran'ın Ankara Büyükelçisi Muhammed Rıza Bagheri'yi resmen protesto etti.
- 2002 – Arjantin’de Anayasa Mahkemesi bankalardan para çekme işlemine getirilen 800 dolarlık sınırı iptal edince hükümet bankaları tatil etti. Halk karara isyan etti. Hükümet karşıtı gösterilerin simgesi haline gelen tencere ve tava çalma eylemi eşliğinde sokaklara döküldü; “Kendi paramızı istiyoruz”,”bütün politikacılara ölüm” sloganları atıldı.
- 2004 - Konya'nın Selçuklu ilçesinde 11 katlı Zümrüt Apartmanı, yapım hatası nedeniyle çöktü: 92 kişi öldü.
- 2008- Cumhuriyet mitinglerinin örgütleyicisi kadın dernekleri, bu kez de türban düzenlemesini protesto etmek için Anıtkabir’de. “2. ayın 2’sinde saat 2’de Anıtkabir’de” sloganıyla duyurulan eylem, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği ve Cumhuriyet Kadınları Derneği öncülüğünde düzenlendi. Eyleme 50’nin üzerinde sivil toplum örgütü de destek verdi.
- 2010- Direnişin 50.gününde Tek Gıda-İş Sendikası Genel Başkanı Mustafa Türkel ile 200 kadar TEKEL işçisi açlık grevine başladı. DİSK, KESK, Türk-İş, Kamu-Sen, TMMOB ve Oda temsilcileri TEKEL direnişçilerine destek için Taksim’den Galatasaray’a yürüdü.
- 2010- AİHM, nüfus cüzdanında “din” ibaresinin yer almasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğuna hükmetti. Mahkeme, kimliklerdeki “Din” hanesinin 2006’dan beri isteğe bağlı olarak boş bırakıldığı yönündeki savunmayı haklı bulmadı.
- 2011- ABD’nin gizli belgelerini yayınlayarak dünyada büyük gürültü koparan Wikileaks internet sitesi Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi.
- 2011- İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin, Hrant Dink Cinayeti soruşturması kapsamında tartışılan isim Ramazan Akyürek’i, Emniyet Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Başkanlığına atadı.
- 2012 - MV Rabaul Queen feribotu, Papua Yeni Gine kıyılarında, Finschhafen bölgesi yakınlarında battı ve tahmini olarak 146-165 kişi öldü.
DOĞUMLAR:
- 1522 - Lodovico Ferrari, İtalyan matematikçi (ö. 1565)
- 1754 - Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord, Fransız siyaset adamı (ö. 1838)
- 1838 - Vasili Vasilyevski, Rus tarihçi (ö. 1899)
- 1866 - Enrique Simonet, İspanyol ressam (ö. 1927)
- 1871 - Joe Roberts, Amerikan sessiz sinema oyuncusu (ö. 1923)
- 1882 - Marigo Posio, Arnavut Ulusal Uyanış ve Bağımsızlık Hareketi'nin aktivisti (ö. 1932)
- 1885 - Mikhail Frunze, Sovyet askerlik teorisyeni ve Kızıl Ordu'nun kurucularından (ö. 1925)
- 1893 - Damdin Sühbatur, Moğol Halk Partisi kurucusu ve komünist lider (ö. 1923)
- 1894 - Safiye Ali, Türk tıp doktoru (ö. 1952)
- 1894 - Evelyn Ellis, Amerikalı oyuncu (ö. 1958)
- 1902 - Alvarez Bravo, Meksikalı fotoğrafçı (ö. 2002)
- 1932 - Şekip Ayhan Özışık, Türk besteci (ö. 1981)
- 1936 - Metin Oktay, Türk futbolcu (ö. 1991)
- 1938 - Ayla Gürses, Türk ses sanatçısı (Yıldırım Gürses'in eşi) (ö. 2015)
- 1943 - Özden Örnek, Türk asker ve Türk Deniz Kuvvetleri'nin 20. Komutanı (ö. 2018)
- 1945 - Kerem Yılmazer, Türk tiyatrocu (ö. 2003)
- 1946 - Salih Kalyon, Türk oyuncu
- 1947 - Farrah Fawcett, Amerikalı oyuncu (ö. 2009)
- 1970 - Jennifer Westfeldt, Amerikalı oyuncu ve senarist
- 1977 - Shakira, Kolombiyalı şarkıcı
- 1986 - Gemma Arterton, İngiliz aktris, aktivist ve film yapımcısı
- 1987 - Gerard Piqué, İspanyol futbolcu
ÖLÜMLER:
- 1704 - Guillaume de l'Hôpital, Fransız matematikçi (d. 1661)
- 1805 - Thomas Banks, İngiliz heykeltıraş (d. 1735)
- 1907 - Dmitri Mendeleev, Rus kimyacı (d. 1834)
- 1940 - Vsevolod Meyerhold, Rus tiyatro oyuncusu, yapımcı ve yönetmen (d. 1874)
- 1966 - Hacı Ömer Sabancı, Türk iş insanı ve Sabancı Holding'in kurucularından (d. 1906)
- 1969 - Boris Karloff, İngiliz oyuncu (d. 1887)
- 1970- İngiliz filozof Bertrand Russell öldü.
- 1987 - Alistair MacLean, İskoçyalı romancı (d. 1922)
- 1988 - Marcel Bozzuffi, Fransız sinema oyuncusu (d. 1928)
- 1995 - Donald Pleasence, İngiliz oyuncu (d. 1919)
- 1996 - Gene Kelly, Amerikalı oyuncu (d. 1912)
- 1996 - Müfide İlhan, Türk öğretmen ve siyasetçi (d. 1911)
- 1998 - Haroun Tazieff, Fransız yanardağ bilimcisi ve yerbilimci (d. 1914)
- 2005 - Max Schmeling, Alman boksör ve Dünya ağır sıklet şampiyonu (d. 1905)
- 2011 - Defne Joy Foster, Türk dizi oyuncusu, sunucu ve DJ (d. 1975)
- 2013 - John Kerr, Amerikalı oyuncudur (d. 1931)
- 2017 - José Antonio Alonso, İspanyol sosyalist siyasetçi, eski bakan (d. 1960)
- 2021 - Cecilia Guimarães, Portekizli aktris (d. 1927)
- 2022 - Monica Vitti, İtalyan sinema ve dizi oyuncusu (d. 1931)