16 Kasım 2022 Çarşamba

BELLEK - 16 KASIM -

 


 OLAYLAR: 

  • 636 - Kadisiye Muharebesi başladı.
  • 1532 - Francisco Pizarro ve adamları, İnka İmparatoru Atahualpa'yı esir aldılar.
  • 1698 - Karlofça Antlaşması görüşmelerine başlandı.
  • 1808- Tarihe Alemdar Vak’ası olarak geçen olayda Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa hayatını kaybetti. Yeniçeriler, ocaklarını kapatma düşüncesinde olan Paşa’nın bulunduğu binayı kuşattılar. Kurtuluş imkanının kalmadığını anlayan Paşa, binadaki barut deposunu ateşe verdi. Kendisiyle birlikte koruma görevlileri ve 200’den fazla Yeniçeri askeri öldü.  
  • 1849 - Rusya'da bir mahkeme Fyodor Dostoyevski'yi, Hükûmet karşıtı eylemlerinden dolayı ölüm cezasına çarptırdı, bu ceza daha sonra kürek cezasına çevrildi.
  • 1869- Akdeniz’i Hint Okyanusu’na bağlayan Süveyş Kanalı açıldı.
  • 1893 - Sparta Praha Kulübü kuruldu.
  • 1907 - Kızılderili Toprakları ve Oklahoma Toprakları olarak anılan bölgeler birleştirilerek, Oklahoma adı altında 46. eyalet olarak ABD'ye katıldı.
  • 1918 - Msallata şehrinde, Trablusgarp Cumhuriyeti ilan edildi.
  • Trablusgarp Cumhuriyeti, (Arapça: El-Cumhuriyyetu't Trablusiyye, İtalyanca: Repubblica di Tripolitania) bugünkü Libya topraklarının batısında 1918-1922 yılları arası var olmuş kısa ömürlü devlettir. İslam dünyasındaki ilk cumhuriyetçi hükümettir.
  • 1919 - Romanya Ordusu'nun izni ile Miklós Horthy'nin Ordusu Budapeşte'ye girdi.
  • 1926 - Hint şair Tagore İstanbul'a geldi. Tagore, "Yaptığınız inkılaplar yalnız Türkiye için değil, bütün Doğu için de parlak bir gelecek hazırlamaktadır." dedi.
  • 1935 - Birleşik Krallık'ta Muhafazakâr Parti, seçimleri 432 sandalye alarak kazandı.
  • 1937 - İran ve Irak sınırlarına ulaşacak olan Diyarbakır - Cizre demiryolunun temeli atıldı.
  • 1938 - Atatürk'ün naaşı, Dolmabahçe Sarayı'nda katafalka kondu.
  • 1938 - Başbakan Celal Bayar'ın kurduğu yeni Hükûmet, oylamaya katılan 348 üyenin oy birliğiyle güvenoyu aldı.
  • 1938 - LSD, ilk kez olarak İsviçre'nin Basel şehrinde bulunan Sandoz Laboratuvarlarında, İsviçreli kimyager Dr. Albert Hofmann tarafından sentezlendi.
  • 1940 - Tasvir-i Efkâr gazetesi, Ziyad Ebüzziya tarafından tekrar yayımlanmaya başladı.
  • 1942 - Kokoda Patikası Seferi sona erdi.
  • 1945- Nazi sırlarını taşıyan 88 Alman bilim adamı ABD’ye ulaştı.(Paperclip Operasyonu)
  • 1945 - Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) kuruldu.
  • 1948- ”Sihirli halı” operasyonu başladı ve Yahudileri İsrail’e taşıyan ilk uçak, Yemen’e indi.
  • https://tr.wikipedia.org/wiki/Sihirli_Hal%C4%B1_Operasyonu
  • 1949 - İsmet İnönü ve Celâl Bayar'a suikast ihbarı yapıldı. Osman Bölükbaşı ve Fuat Arna suikast düzenleyicisi olma iddiasıyla tutuklandılar. İddianın geçersizliği anlaşılınca her ikisi de 21 Kasım günü serbest bırakıldılar.
  • 1950 - TCG Çanakkale (S-333) denizaltı gemisi, ABD Donanması'ndan Türk Deniz Kuvvetleri'ne katıldı.
  • 1967 - Merkezi ABD'de bulunan Uluslararası Şiir Forumu, Fazıl Hüsnü Dağlarca'yı yaşayan en büyük Türk şairi seçti.
  • 1968- Başbakan Demirel: ”Bizi Atatürk’e layık olmayan yollarda görmek ve göstermek isteyenler bilmelidirler ki, herkesten çok Atatürkçüyüz.” 
  • 1970- 3 günlük işgalin kırıldığı Adana/ Bossa’da DİSK’e geçen 140 işçi bu sabah işten çıkarıldı.
  • 1972- CHP’den ve milletvekilliğinden istifa eden İsmet İnönü, anayasanın eski cumhurbaşkanlarına tanıdığı haktan yararlanarak, Cumhuriyet Senatosunda yemin etti ve ”İlk Tabii Senatör” olarak görevine başladı.
  • 1974- Tez Büro-İş Sendikası Sümerbank Genel Müdürlüğü’ne bağlı 250 satış mağazası ve diğer işyerlerindeki 1250 üyesi için grev kararı aldı.
  • 1975 - Eylül depreminde evsiz kalan Liceliler, Resmî Daireleri işgal etti
  • 1976 - İki Filistinli gerilla Muhammed Reşit ve Mehdi Muhammed, ömür boyu hapse mahkûm edildi. Reşit ve Muhammed 11 Ağustos 1976'da Yeşilköy havaalanında  yolculara ateş açmıştı. Eylem sonrası yakalanan gerillalar, eylemi İsrail'in  Uganda baskınının intikamı için yaptıklarını söylemişlerdi.
  • 1979 - Başbakan Süleyman Demirel, "Devraldığımız şey kuyruktur, yokluktur, kan denizidir." dedi.
  • 1979- Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER) İstanbul şubesi eski başkanı Talip Öztürk öldürüldü.   
  • 1981- 12 Eylül darbesi öncesi çıkan “Sosyalist İktidar” dergisinin sahibi Metin Çulhaoğlu ile Yazı İşleri Müdürü İlhan Akalın “komünizm propagandası”ndan 7 yıl 6’şar ay hapis cezasına çarptırıldı; Akalın’ın cezası para cezasına çevrildi.
  • 1981 - Kadınlar Voleybol Dünya Kupası'nda Çin kadın millî voleybol takımı, 14 puanla ilk şampiyonluğunu kazandı.
  • 1982- TKP MK üyesi ve İstanbul İl Sekreteri Mustafa Hayrullahoğlu’nun işkencede öldürüldüğü açıklandı.
  • 1982- Halkın Kurtuluşu Gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Nevzat Acan, 27 Haziran 1977 tarihli gazetede yayınlanan çeşitli yazılardan dolayı 15 yıl 2 ay hapis cezasına çarptırıldı.
  • 1982-  Barış Derneği Davası’nda ressam Orhan Taylan’ın savunmasından: “İddianame empresyonist yöntemle kaleme alınmış.”
  • 1982-  MHP davasında, Genel Merkez’de ele geçirilen “Sınava girmeden diploma alınabilecek ilk ve orta dereceli okullar” listeleri okundu.
  • 1983 - Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ) kuruldu.
  • 1986 - Mimar Sedat Hakkı Eldem, Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü aldı. Eldem'in İstanbul  Zeyrek'teki Sosyal Sigortalar Kurumu Binası bu Ödüle değer görüldü.
  • 1987- Sürgünden Türkiye’ye gelen Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Sekreteri Nihat Sargın ile Türkiye Komünist Partisi (TKP) Genel Sekreteri Nabi Yağcı (Haydar Kutlu) uçaktan iner inmez gözaltına alındılar. Sargın ve Kutlu Türkiye Birleşik Komünist Partisi’ni (TBKP) kurmak amacıyla Türkiye’ye gelmişlerdi. İkili, aynı uçakla gelen yabancı parlamenterler ve avukatlarıyla görüştürülmeden gözleri bağlı olarak götürülüp sorguya alındı. Cumhurbaşkanı Kenan Evren: “Komünist Partisi’nin kurulması bugün mümkün olamaz, olmaması da memleket hayrınadır.”
  • 1988 - Yükseköğrenim kurumlarında başörtüsünü serbest bırakan düzenleme   Meclis'te yasalaştı.

    • 1989- İspanya Komünist Partisi’nin 45 yıllık lideri Dolores Ibarruri’nin Madrid’de yapılan cenaze törenine 78 ülkeden komünistler katıldı.
  • 1990- Genelkurmay Başkanlığı “Gladyo” ile eş tutulan  “Özel Harp Dairesi”nin görevinin işgal kuvvetlerine karşı koymakla sınırlı olduğunu, “anarşi ve terör olaylarının hiç birinde yer almadığı”nı bildirdi.
  • 1990- Eski Başbakan B. Ecevit ifşa olan “Süper NATO” örgütüne ilişkin Genelkurmay’a bağlı Özel Harp Dairesi’nin geçmişte bazı olaylarda kullanıldığına dair kuşkuları bulunduğunu, zamanında CB F. Korutürk ve G. Kurmay Başkanları S. Sancar ile Kenan Evren’e aktardığını açıkladı. Ecevit’i kuşkulandıran olaylar: 1 Mayıs 1977 katliamı,  29 Mayıs 1977’de Çiğli Havalimanı’nda bir polisin ateşlediği özel silah, 2 Haziran 1977’deki Taksim mitingi sırasında Ecevit’e suikast yapılacağına dair Başbakan Demirel’in mektubu ve 19/23 Aralık 1978 Kahramanmaraş Katliamı… Ecevit, 1979’da Başbakan iken Özel Harp Dairesi’nin faaliyetlerine ilişkin zamanın Genelkurmay Başkanı Kenan Evren’e gerekli talimatı verdiğini, güvence aldığını, ancak kuşkulandığı gizli yapının bir türlü ortaya çıkarılamadığını söyledi.
  • 1991 - Bilge Karasu, "Gece" romanıyla, Pegasus Edebiyat Ödülü'nü aldı.
  • 1991 - Doğru Yol Partisi Genel Başkan Yardımcısı Hüsamettin Cindoruk, 286 oyla TBMM Başkanı seçildi..   
  • 1993- Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Lenin Müzesi’ni kapattı.
  • 1994- İstanbul Belediye Başkanı Erdoğan’ın başkanı olduğu “Önce İnsan Vakfı”nca Mayıs-Eylül’de Belediye memur ve sözleşmeli personeline ”Eğitim-öğretim yardımı” adıyla yapılan ödemelerin, Belediye iktisadi teşekküllerinden alınan 45 milyar TL borçla finanse edildiği ortaya çıktı.
  • 1995- Ankara Devlet Güvenlik Mahkemeleri eski Başsavcısı Nusret Demiral Milliyetçi Hareket Partisi’ne girdi.
  • 1996- ÖDP’liler, Susurluk’ta ortaya saçılan devlet-çete ilişkilerine karşı düzenlenen miting için 7 ilden araç konvoylarıyla Ankara’ya hareket etti. DİSK ve KESK eylemi desteklediklerini açıkladı.
  • 1996- Susurluk kazasında ortaya çıkmaya başlayan ilişkiler için RefahYol koalisyon hükümetinin DYP’li yeni İçişleri Bakanı Meral Akşener ve RP Meclis Grup Başkanvekili Temel Karamollaoğlu:”Münferit bir olay üzerinden hükümet ve emniyet güçleri yıpratılmak isteniyor.”
  • 1999 - Kadınlar Voleybol Dünya Kupası'nda Küba kadın millî voleybol takımı, 22 puanla 4. şampiyonluğunu kazandı.
  • 2000- Amerikalı feminist yazar Susan Sontag, “In America” adlı romanıyla Ulusal Kitap Ödülü’nü (National Book Award) kazandı.
  • 2001- ABD özel birlikleri Afganistan’da sıcak çatışmalara başladı. Kaidenin üç numaralı ismi Muhammed Atıf Kabil yakınında bombardımanda öldürüldü. Atıf, Bin Ladin’in başdanışmanı ve dünürüydü.
  • ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 2002- AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, başbakan adayı listesinde ilk tercih olarak Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’e adını sunduğu Abdullah Gül, 58.  hükümeti kurmakla görevlendirildi.
  • 2005- Fransa’da parlamento, göçmen isyanına karşı olağanüstü hal ilan etme süresini üç aya çıkaran yasa onayladı. İçişleri Bakanı Nicolas Sarkozy, şiddet olaylarından mahkum olmuş 10 göçmenin sınırdışı edilme sürecinin başlatıldığını söyledi. Olayların başladığı 27 Ekim’den beri yakılan araç sayısı 8 bin 973.
  • 2005- Şair ve yazar Özdemir İnce, merkezi Lüksemburg’da bulunan Avrupa Şiir Akademisi sürekli üyeliğine seçildi
  • 2006 - Dünya Kadınlar Voleybol Şampiyonası final maçında Brezilya kadın millî voleybol takımını 3-2 mağlup eden Rusya, 4. şampiyonluğunu kazandı.
  • 2007-Milli Piyango İdaresi Genel Müdürü İhya Balak, makamında silahla vurularak öldürüldü.
  • 2007 - Kadınlar Voleybol Dünya Kupası'nda İtalya kadın millî voleybol takımı, 22 puanla ilk şampiyonluğunu kazandı.
  • 2007 - Donald Tusk, Polonya Başbakanı olarak görevine başladı.
  • 2009 - TRT Müzik yayına başladı
  • 2011- “Ahmet ve Nedim’in Gazeteci Arkadaşları” (ANGA), Odatv Davası kapsamında tutuklu Ahmet Şık’ın yayınlanmadan toplatılan ”İmamın Ordusu”nu 125 gazeteci ve yazarın ortak imzasıyla ”000Kitap-Dokunan Yanar” ismiyle yayınladı. Kitap, TÜYAP’ta basın toplantısı ile duyuruldu.
  • 2013- 153 gündür yoğun bakımda olan Berkin Elvan’ı vuranlar için suç duyurusunda bulunmak isteyen grup tazyikli su ve gazla dağıtıldı. Gezi Direnişi’ne destek verdikleri gerekçesiyle Kültür Bakanlığı’ndan yardım kesilen özel tiyatrolara Alternatif Tiyatro topluluklarından destek geldi.
  • 2017- ABD’de tutuklu yargılanan Reza Zarrab’dan haber alınamaması üzerine Dışişleri Bakanlığı Washington yönetimine 2 yazılı nota verdi. 


 DOĞUMLAR: 



 ÖLÜMLER: 





      (düzenleyen: mstfkrc)
Posted by at Hiç yorum yok:

Sosyalistlere karşı Demir ve Çavdar’ın ittifakı - M.Sinan Birdal / Evrensel

 

      Kaynak: 'Bismarck. Des eisernen Kanzlers Leben in annähernd 200 seltenen Bildern'

Bismarck’ın 1878’de sosyalistlere karşı başlattığı baskı kampanyası, 1879’da benimsediği korumacı ekonomi politika ve 1883’ten itibaren uyguladığı sosyal politikalar ciddi bir dönüşüme işaret eder. Bismarck, kontrollü olarak kültür kavgasında ittifak yaptığı liberalleri terk edip, sağcı Katolik Merkez’le beraber yeni bir iktidar koalisyonu kurmakta ve sosyalistleri hedefe koymaktaydı. Bu manevrada da milli güvenlik, ekonomik büyüme ve sosyal güvenlik politikalarını eşgüdümleyerek yasama organına hesap vermeyen, başına buyruk bir yürütme gücü yaratmaktaydı. Bismarck’ın strateji ve taktikleri bugün olduğu kadar o gün de birçok yorumcuyu şaşırtmış ve yanıltmıştı. Bunların başında da serbest ticarete ve sosyal politikaya dair dogmatik görüşleri savunanlar gelmekteydi. Bunlar, dönemin yönetici sınıfları olan burjuvazi ve aristokrasinin belirli bir siyasi pozisyonu, bir politikayı tutarlı bir şekilde savunacağına inanıyor; değişen ekonomik politik konjonktürle beraber pozisyonların da değişebileceğini hesaba katmıyordu.

Ben Gurion Üniversitesi’nden iktisat tarihçisi Adam Klug’a göre Bismarck’ın “demir ve çavdar” ittifakı, ağır sanayi ve özellikle Elbe’nin doğusundaki büyük toprak sahibi Junkerlerin arasında korumacı gümrük politikası hedefiyle kuruldu. 1873 borsa çöküşü ve 1870’lerde tahıl ithalatının artması kömür ve çelik sektörü çıkarlarını büyük toprak sahiplerinin çıkarlarıyla ortaklaştırmıştı. Ünlü iktisat tarihçisi Alexander Gerschenkron’ın (siyaset biliminde klasikleşen) yorumuna göre korumacılık sanayi burjuvazisinin toprak sahibi feodal elite baş eğmesi anlamına gelir. Modernleşme teorisine dayanan tarihyazımı ise buna korumacılığın nasıl 1877 ve 1878 seçimlerinde otoriter baskı ve popülist milliyetçi ajitasyonun bir birleşimi vasıtasıyla seçim zaferi kazandığını ekler. Bu yaklaşımda Bismarck’ın 1879’da benimsediği korumacılık, imparatorluğun başlangıçtaki liberal-milliyetçi ideoloji yerine, muhafazakar-milliyetçi temelde ikinci defa kurulduğu bir an olarak yorumlanır. Modernleşmecileri eleştiren yeni tarihyazımı ise Britanya’ya nazaran Alman İmparatorluğu’nun halk tepkisine ve işçi taleplerine çok daha açık olduğunu vurgular. Klug, Almanya tarihyazımının özgül yol (Sonderweg) tartışmasının merkezinde oturan korumacı politikanın iktisat tarihçileri tarafından pek ele alınmadığından bahsederek bu boşluğu doldurmaya çalışır. Bu tartışmalar günümüzdeki sermaye fraksiyonlarının ittifak davranışlarını yorumlamak ve modernleşme kuramının ekonomi politik açsından eleştirebilmek için önemli ipuçları veriyor. 

Klug, “Alman korumacılığının biricikliği” tezine karşı Britanya’da da ciddi bir korumacı lobi olduğunu vurguluyor. Yükselen Alman ve Amerikan rekabeti karşısında Britanya’da da sanayi ve tarım ürünleri için korumacı gümrük talep eden “adil ticaret” (fair trade) hareketi boy göstermişti. Britanya siyasal sistemi korumacı gümrük talep eden Muhafazakar Parti’yle serbest ticareti savunan 1877, 1878 Almanya İmparatorluk Meclisi seçimleri ve 1906 Britanya genel seçimlerinde korumacılık temel seçim gündemiydi ve her ikisinde seçim net bir şekilde müdahaleci muhafazakarlıkla, serbest ticaretçi liberal sol arasındaydı. Yani, seçmen daha sonra Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) ve İngiliz İşçi Partisi’nin (Labour) yükselmesiyle olacağı gibi bir tarafta sosyalist diğer tarafta sermaye çıkarlarının temsil edildiği bir seçenek menüsü yerine korumacılıkla serbest ticaret arasında bir seçim yapmaya zorlanmıştı.

1834’te kurulan Gümrük Birliği’nden (Zollverein) 1871’de İmparatorluk kurulana dek Almanya ilerici gümrük indirimi politikası uygulamaktaydı. 1871 ve 1874 seçimlerinden sonra oluşan İmparatorluk Meclisleri serbest ticareti savunan üç liberal parti tarafından yönetilmekteydi. Haziran 1873’te demir gümrüklerini 1877’de sıfırlayan parlamento kararı, sanayileşmiş Almanya’nın ilk ekonomik krizi olan 1873 Kurucu Krizi’yle (Gründerkrise) çakıştı. Ocak 1876’da demir çelik holdingleri korumacılık kampanyasını yürütmek için Alman Sanayicilerinin Merkez Birliği CVB’yi (Centralverband deutscher Industrieller) kurdu. Pamuklu, keten ve yünlü üreticileri bunlara katıldı. Korumacılar Roscher, Knies, Schmoller gibi tarihselci iktisatçılarda entelektüel sözcülerini buldular. Ancak ulusal liberallerin serbest ticaretçiliği, toprak sahiplerinin muhalefeti ve Bismarck’ın tavrı nedeniyle başarıya ulaşamadılar. Ağır sanayiyle yakın ilişkileri olmasına rağmen Ulusal Liberaller’in sağ kanadının lideri olan ünlü tarihçi Treitschke korumacı kampanyayı daha yüksek kâr uğruna girişilen bir kapışma olarak tanımlıyordu. Prusya’nın doğu eyaletlerinin Junkerleri dahil olmak üzere toprak sahipleri başlangıçta sanayicilerin korumacılık kampanyasına karşı, serbest ticaretten yanaydı. Ancak 1875’ten itibaren yükselen ithal tahıl rekabeti ve tahıl fiyatlarında başlayan düşüş bunları korkuttu ve Kasım ayında kendi korumacı lobi örgütlerini, Vergi ve Ekonomi Reformcuları Birliği’ni (Vereinigung der Steuer und Wirtschaftsreformer) kurmaya itti. Sanayici CVB’nin toprak sahipleri lobisiyle iş birliğini arttırması sonucunda iki örgüt Ekim 1877’de ortak toplanarak, meşhur “demir ve çavdarın nikahını” kıydılar.

Klug’a göre Bismarck serbest ticareti inandığı için değil, alışılmış olduğu için takip ediyor; korumacılığı da İmparatorluk Meclisinden bağımsız bir şekilde hükümet gelirini arttıracak ve nefret ettiği eski müttefiki Ulusal Liberaller’den bağımsız, yeni bir parlamento çoğunluğu oluşturacak bir araç olarak görüyordu. Bismarck Şubat 1877’den itibaren korumacıların vekilleriyle gümrük yasası taslağı üzerinde çalıştı ve 1878’in ilk yarısında önerdiği tahıl, demir ve tekstil ürünlerini koruyan gümrük yasası Reichstag’da yenilgiye uğradı. Reichstag’daki liberal direnç ancak Ocak 1877 ve Temmuz 1878 seçimleriyle kırılacaktı. Bismarck’ın korumacılık yasası sosyalistleri imparatorluk düşmanı (Reichsfeind), yani iç düşman ilan eden yasayla aynı torbadaydı: “Mali Sistem Reformu ve Anti-Sosyalist Yasası”. Bugün kimi sol çevrelerde tartışmasız sol ekonomi politikaları olarak kabul edilen korumacılık ve sosyal politikanın esas hedefi sosyalistlerin baskıyla ezildiği, liberallerin etkisizleştirdiği, ekonomik olarak tamamen finans, sanayi ve toprak lobilerinin çıkarlarını izleyen despotik bir rejim kurmaktı. 

M.Sinan Birdal / Evrensel

Klug, A. 2001. “Why Chamberlain failed and Bismarck succeeded: The political economy of tariffs in British and German elections,” European Review of Economic History 5: 219-250.



Posted by at Hiç yorum yok:

TCMB’de yeni evre - Öztin Akgüç / Cumhuriyet

 

İlk örneklerini XVII. yüzyıl sonlarında İngiltere’de Bank of England (BoE), 

İsveç’te Stockholm Banco’nun (günümüzde Sveriges Riksbank) oluşturduğu 

merkez bankaları, günümüze gelinceye değin çeşitli evrelerden geçmiştir.  

Ülkemizde Osmanlı döneminde ulusal merkez bankası kurulamamış, bu 

görev ve yetki kısmen İngiliz-Fransız ortak sermayeli Osmanlı Bankası’na 

(Ottoman Bank) verilmiştir. Hazine’nin altınları karşılık olarak Alman ve 

Avusturya bankalarına yatırılmış, savaş sonrası İtilaf Devletleri, savaş 

tazminatı olarak altınlara el koyduğundan Osmanlı’dan Türkiye 

Cumhuriyeti’ne karşılıksız 161.018.633 liralık evrak-ı nakdiye, kâğıt para 

devredilmiştir.

1923 İzmir İktisat Kongresi’nde ulusal bir devlet bankası kurulması ilke benimsenmiştir. İç ve dış engeller, koşulların elverişli olmaması nedeniyle TCMB’nin kuruluşu ancak 1715 sayılı kanunla 1930 yılında gerçekleştirilebilmiştir. Merkez bankacılığımızın gelişiminde 1923-1930 dönemi hazırlık dönemi olarak nitelendirilmelidir.

TCMB, 1715 sayılı kanunun yürürlükte olduğu 1930-70 döneminde ağırlıklı olarak kamu kesimini finanse etmiştir. Dünyada da ilk kurulan merkez bankalarının ana işlevi devleti finanse etmek olmuştur. BoE de İngiltere’de devleti finanse etmek üzere oluşturulmuştur.

Türkiye, planlı kalkınma dönemine girdiğinde TCMB’nin görev ve işlevlerini yeniden düzenlemek gereği duyulmuş, 26.01.1970 tarihinde yürürlüğe giren 1211 sayılı yasa ile banka yeniden yapılandırılmış, kalkınmanın finansmanına katkı, temel görevleri arasında yer almıştır. Orta vadeli reeskont kredisi, reeskont faiz oranlarını sektörlere göre farklılaştırma, proje finansmanı dönemin yenilikleri olmuştur.

24 Ocak 1980 kararı ile TCMB, kalkınmayı finansman görevinden uzaklaştırılmış, DVK, selektif kredi uygulamasına son verilmiş, liberalleşme TCMB’ye yansımıştır.

TCMB, 2001 yılında 4651 sayılı kanunla yeni bir evreye neoliberal merkez bankacılığı dönemine girmiştir. Değişim, AB normlarına uyum; bankanın para politikasını belirlemesi; bağımsızlığı, şeffaflığı, hesap verebilirliğini sağlama, para politikası araçlarını seçme kullanma yetkinliğini artırma gerekçesine dayanmıştır.

Banka 2018 yılında 703 sayılı KHK ile yeni evreye Cumhurbaşkanlığı’na bağlı kurum evresine girmiştir. Son evredeki gelişmeler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

TCMB Cumhurbaşkanlığı’na bağlanma evresinde TL’nin değer kaybı (kur yükselmesi, reel efektif döviz kurunun gerilemesi), enflasyon hızlanmış; 2017 sonunda TCMB’nin bilançosuna göre net rezervi NYPP (net yabancı para pozisyonu) 48.5 milyar USD iken 2018 sonrası eksi 50 milyar USD açığa dönüşmüştür.

Bankanın işlevi, fiyat istikrarını sağlamaktan istikrarı bozma; TL’nin iç ve dış değerini korumadan değerini düşürme olarak değişmiş, bağımsızlık ilkesinin yerini itaat, bağımsızlık söz dinleme olmuştur.

Öztin Akgüç / Cumhuriyet

Posted by at Hiç yorum yok:

15 Kasım 2022 Salı

BELLEK - 15 KASIM -

 


 OLAYLAR: 

  • 1315 - Morgarten Muharebesi'nde İsviçre Konfederasyonu, Habsburg Hanedanının kontrolündeki Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na karşı zafer kazandılar.
  • 1638 - Osmanlı Ordusu Bağdat'ı kuşatmaya başladı.
  • 1687 - II. Süleyman'ın dağıttığı ulufeyi az bulan yeniçeri ve sipahiler ayaklandı.
  • 1808 - Alemdar Vakası olarak adlandırılan yeniçeri ayaklanması başladı.
  • 1889 - Brezilya'da monarşi devrildi ve cumhuriyet kuruldu.
  • 1908 - Belçika, Kongo Bağımsız Devleti'ni ilhak etti.
  • 1918- Osmanlı birlikleri Bakü ve Musul’dan çekildi. Musul İngilizlere bırakıldı.
  • 1924- İstanbul’da yüksek öğrenim gençliği İstanbul Tramvay Şirketi’ni protesto etti. Şirket öğrencilere indirimli tarife uygulamıyordu.  
  • 1937 - Dersim Harekâtı'nın ilk adımı tamamlandı. İsyanın lideri Seyit Rıza ve 6 arkadaşı Elazığ'da idam edildi.
  • 1938- İspanya İç Savaşı’nda dayanışma amacıyla Cumhuriyetçiler safında çarpışan, bütün ülkelerden gelen gönüllülerin oluşturduğu Uluslararası Tugaylar İspanya’yı terk etmeye başladı. 
  • 1941- İç hat uçak seferleri durduruldu.
  • 1942 - İki fiyatlı ekmek satışına başlandı. Memurlar 14, halk 27 kuruştan ekmek  alacak.
  • 1945- Yaklaşık 90 yıldan beri İstanbul Boğazı’nda vapurla yolcu taşımacılığı yapan “Şirketi Hayriye” adındaki kuruluş devlet tarafından satın alındı. 17 Ocak 1851 günü Osmanlı Devleti’nde yerli sermayeye dayalı olarak kurulan ilk anonim şirket olan Şirketi Hayriye ilk hattını Üsküdar’a açmış, bunu daha sonra Boğaz’ın çeşitli semtlerine yapılan seferler izlemişti.
  • 1956 - Orta Doğu Teknik Üniversitesi kuruldu.
  • 1959- Moskova 2 numaralı Ortaokul’da Nazım Hikmet şiirleri gecesi yapıldı.
  • 1960- Nükleer silah taşıyan ilk denizaltı USS George Washington, Güney Carolina Charleston’da suya indirildi.
  • 1962- İstanbul’da Levent/Akatlar Mahallesi’nde yaşayanlar “su ve elektrik verilmesi, okul yapılması” için “Taksim Gezisi”nde gösteri yaptı.
  • 1965- Emekli Sandığı’nın başkentte 1959 yılından beri yaptırmakta olduğu 22 katlı gökdelen Ankara Oteli’nin Nisan ayında işletmeye açılacağı açıklandı. 80 milyon liraya malolan oteli bir İsviçre firması işletecek.
  • 1967 - Kıbrıs'ta üç Türk köyüne saldırarak işgal eden Rum tedhişçiler, 28 Türk'ü öldürdü, 200'ün üzerinde Türk kayboldu. Olağanüstü toplanan Bakanlar Kurulu, Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları ile durumu değerlendirdi.
  • 1968- İstanbul Valiliği: “Cadde, meydan ve duvarlara yazı yazan, tespit edilmiş yerler dışında afiş yapıştıranlara para ve hapis cezası için dava açılacak.”
  • 1968-  Komünizmle Mücadele Derneği İstanbul Şubesi üyesi bir grup, “solcu TRT”yi protesto için Harbiye Radyoevi önünde 3 radyoyu yaktı.
  • 1968- Almanya ile Türk parası karşılığı 400 bin ton buğday ithali için anlaşmaya varıldı. Amerika “Yarısı döviz, yarısı Türk Lirası”, Kanada “Tümü dövizle ödenmek şartıyla” buğday verebileceğini bildirdi.
  • 1968-  İtalya’da çalışanlar genel greve gitti.
  • 1969- 18 Ekim’de 30 gün süreyle ertelenen İstanbul Şehir Hatları’ndaki grev Bakanlar Kurulu’nca 60 gün daha ertelendi.
  • 1969 - Washington, DC'de çeyrek milyon kişi Vietnam Savaşı'na karşı gösteri yaptı.
  • 1971 - Intel şirketi, Dünyanın ilk ticari tek çipli mikroişlemcisi olan 4004'ü satışa sundu.
  • 1973- Atina’da 3 bin öğrenci Politeknik Okulu’nu işgal etti. Öğrenciler yaptıkları radyo vericisi ile halkı faşist Cunta rejimine karşı dayanışmaya ve işçi sendikalarını genel greve çağırdı, çağrı ses getirdi.
  • 1974- İstanbul Ömür Lokantası’nda Oleyis Sendikası’nın 12 Temmuz’da başlattığı grev sürüyor
  • 1974- İstanbul Gislaved Fabrikası’nda DİSK/Lastik-İş’in 7 Ekim’de 870 işçiyle başlattığı grev sürüyor.
  • 1977 - Türk atleti Veli Ballı, Pakistan'da yapılan Uluslararası Atletizm Yarışmaları'nda "Maraton" dalında birinci oldu.
  • 1977- Bir süreden beri Ankara’da bulunan IMF heyeti anlaşma sağlanamadan Türkiye’den ayrıldı.
  • 1979- Türk Tabipler Birliği Merkez Konseyi Başkanı Dr.Erdal Atabek, hekimlere yönetilen saldırılar sürerse tüm yurtta sağlık hizmetlerini durduracaklarını açıkladı. En son Gaziantep’te bir hekim silahlı saldırıda hayatını kaybetmişti.
  • 1979 - Yunan şilebi Evrenia ile Haydarpaşa mendireği açıklarında çarpışan Rumen tankeri İndependenta'nın infilak etmesi sonucu 51 Rumen denizci öldü.
  • 1981- Danışma Meclisi Başkanı Prof. Sadi Irmak “Bizim demokrasimiz kendimize mahsus olacak” dedi.  
  • 1982- Yayıncı-yazar Muzaffer Erdost, kardeşi İlhan Erdost’un Kasım 1980’de dövülerek öldürülmesine dair Hollanda TV’de 18 Ocak 1981’de yaptığı konuşma sebebiyle “devletin hariçteki itibarını zedelediği” iddiasıyla 5 yıldan az olmamak üzere hapis talebiyle yargılanmaya başlandı.
  • 1983 - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edildi.
  • 1988 - Başbakan Turgut Özal, Türkiye'nin Filistin Devleti'ni tanıdığını açıkladı.
  • 1989- Bir hafta içindeki 2 saldırıda 1 muhabiri öldürülüp 2’si yaralanan “Gazete” gazetesi için 3 büyük ilde gazeteciler yürüdü. Ankara’da Başbakanlık ve İçişleri Bakanlığı’na yürüyen gazeteciler bina girişlerinde polislerce tartaklandı.
  • 1989- 1950’den bu yana 608 sinema filmi yasaklandı. Emniyet Genel Müdürlüğü’nün “Film Denetleme Kurullarınca Red Edilen Filmler Listesi”ne göre 1950 yılından bu yana yasaklanan 608, 1980’den sonraki 9 yılda yasaklanan 189 yapımdan 114’ünde Yılmaz Güney’in emeği var.
  • 1989- TRT televizyonunda gösterilen Orhan Oğuz’un “Herşeye Rağmen” filminin kilise sahneleri dahil bazı sahneleri kesildi.
  • 1990- Kazlıçeşme’de taşınmayan deri fabrikalarına İstanbul Anakent Belediyesi tarafından kapatma tebligatlarının gönderilmesine karşı Deri-İş üyesi işçiler gösteri yaptı. İşçiler, fabrikalara gönderilen tebligatların toplu sözleşmelerde aleyhlerine kullanılacağını söylüyor.
  • 1991- Refah Partisi (RP), Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) ve Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) arasında ülke-bölge barajlarını aşıp RP listesinden Meclis’e girmek için seçim öncesi kurulan ittifak dağıldı; MÇP eski lideri A.Türkeş ve 18 MÇP kökenli milletvekili RP’den ayrıldı.
  • 1994- Yılmaz Güney Kültür ve Sanat Vakfı, Güney’in 10.ölüm yıldönümü dolayısıyla Küçük Sahne’de toplu gösterim sergiledi.
  • 1995 - Türkiye millî futbol takımı, İsveç'le berabere kaldı. Böylece, ilk kez Avrupa Şampiyonası'na katılma hakkı kazanıldı.
  • 1996- Derviş Zaim’in “Tabutta Rövaşata” filmi gösterime girdi.
  • 1997- İstanbul Büyükşehir Belediyesi bütçesinde “Şehir Tiyatroları‘nın reklam harcamaları” faslından Milli Gazete, Yeni Şafak ve Akit gazetelerine verilen reklamların toplam içindeki payı 1996’da % 20 iken 1997’de % 49’a ulaştı.
  • 1998- Ankara Birlik Tiyatrosu’nun Yılmaz Güney’in yaşam öyküsünü anlatan “Bir Güzel Çirkin Kral” adlı oyunu bu kez Manisa ve Sarıgöl’de yasaklandı.
  • 1999- ABD Başkanı Clinton’ın ziyaretini protesto için Kızılay’a yürüyen İHD, KESK, Halkevleri, ÖDP, EMEP ve SİP’lilerden yaklaşık 100 kişi dövülerek gözaltına alındı.
  • 2000 - Manisa'da 16 gence işkence iddiasıyla üçüncü kez yargılanan polislere 5 ila 10 yıl arasında ceza verildi. Polisler, ilk iki yargılamada beraat etmişlerdi.
  • 2000- Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) kuruluşundan bu yana örgütlenemediği tek il olan Tunceli’de tabela astı.
  • 2001- TBMM Adalet Komisyonu’nda ‘Türk Ceza Kanunu ile Hapishane ve Tevkifhanelerin İdaresi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’ kabul edildi. Tasarı, ölüm oruçlarına müdahaleyi ve ölüm orucuna teşvik edenleri engellemeyi öngörüyor. Cezaevine giren avukatlar da aranabilecek.
  • 2001- Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli 3 Kasım’da MHP’ye geçen Kocaeli bağımsız milletvekili Meral Akşener’i “başdanışmanlığına” getirdi. Akşener 4 Temmuz 2001’de DYP’den istifa ederek FP’den kopan Erdoğan-Gül’ün oluşumuna katılmış, ancak AKP kurulmadan önce ayrılmıştı.
  • ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 2002- Çin Komünist Partisinin 16. Kongresi sonunda belirlenen Merkez Komite, yeni politbüro üyelerini seçti. 76 yaşındaki Jiang Zemin’in yerine 59 yaşındaki Hu Jintao genel sekreterliğe getirildi.  
  • 2003- İstanbul Galata’daki Neve Şalom Sinagogu ile Şişli’deki Beth İsrael Sinagogu’na sabah 09.30’da intihar saldırısı düzenlendi: 23 yurttaş yaşamını kaybetti. 300 kadar yaralı var. İntihar saldırısında kullanılan bombalar 300-400 kilogram ağırlığında.  
  • 2005- Şemdinli’de Umut Kitabevi’nin bombalanması ve iki kişinin ölümünü Yüksekova’da protesto etmek isteyen 3 bin kişi yürüyüşe geçince güvenlik güçleri biber gazı ve ateşli silahla müdahale etti; üç kişi öldü, yedisi polis 16 kişi yaralandı.   
  • 2006- Arap dünyasına seslenen El Cezire Televizyonu’nun 10. yılında İngilizce kanalı “Al-Jazeera English” 800 çalışanla yayına başladı.
  • 2012- TBMM Genel Kurulu, ”muharrem iftarı” dolayısıyla ilk kez birleşime ara verdi. Meclis lokantalarında muharrem orucu tutanlar için etsiz ve soğansız yemekler menüye dahil edildi.
  • 2013- Hollanda hükümeti, Suriye’den gelebilecek saldırılara karşı bu yılın başında NATO’nun isteği doğrultusunda Türkiye’ye gönderdiği Patriot füzelerinin görev süresinin uzatılmasına onay verdi.

  • 2013-  Erdoğan’ın “Kızlı-erkekli aynı evde kalınması aile yapımıza, değerlerimize ters, denetleyeceğiz” çıkışına karşı Anadolu Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencileri ”kızlı-erkekli” sabahladı. Öğrenci Kolektifleri de Mimar Sinan Üniversitesi ’nde müzik gruplarıyla etkinlikler düzenledi
  • 2013- “Gavat”çı vali Coş’un Şubat’tan bu yana kendisini “Şuayip”e benzeten 89 kişiye dava açtığı ortaya çıktı.
  • 2015- Türkiye’nin dönem başkanı olduğu G20’nin Liderler Zirvesi Antalya’da başladı.
  • 2017- Leonardo da Vinci’nin Hazreti İsa’yı resmettiği “Salvator Mundi” tablosu, tarihin en yüksek fiyatı olan 450 milyon dolara satıldı.
  • 2018- Prof. Dr. Doğan Kantarcı: ”Kanal İstanbul’dan çıkacak yaklaşık 3 milyar m3 hafriyatın bir kısmı da Karadeniz’e dökülecek. Bu toprak -3.Havaalanı’nın dökülen hafriyatında olduğu gibi- o iç denizin akıntısı ile Boğaz’a taşınacak, Boğaz bir lağım alanı olacak.”


    •  DOĞUMLAR: 



 ÖLÜMLER: 


      (düzenleyen: mstfkrc)
Posted by at Hiç yorum yok:

Damat yine köşeyi döndü - İsmail ARI / BİRGÜN

 

Merkez Ankara projesinin arazisi geçmişte ABB tarafından EGO garajı olarak kullanılıyordu. (Fotoğraf: Emlak Konut)

İş cinayetiyle gündeme gelen ve kent suçu olarak nitelendirilen Başkent’teki Merkez Ankara projesini inşa eden yandaş şirketin projeden kazanacağı paranın artırıldığı ortaya çıktı.

AKP’li Melih Gökçek döneminde Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne (ABB) aitken TOKİ’ye satılan ve ardından da Emlak Konut’a geçen 125 dönüm büyüklüğündeki arazi için 2015 yılında ihale düzenlendi. İhaleyi, AKP Ankara Milletvekili Asuman Erdoğan’ın eşi Fatih Erdoğan’ın sahibi olduğu Pasifik İnşaat aldı. Pasifik İnşaat ise arazi üzerine Merkez Ankara isimli bir proje inşa edileceğini duyurdu ve inşaata başlandı.

KÂRI 1,4 MİLYAR TL ARTTI

Pasifik İnşaat, 10 Kasım’da Kamuoyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptığı bildirimde, “Şirketimiz projelerinden Merkez Ankara projesinde Emlak Konut GYO ile yapılan sözleşmeye ek protokol ile arsa satışı karşılığı şirket yüklenici payı toplam geliri 3 milyar 776 milyon 699 bin TL’den, 5 milyar 136 milyon 308 bin TL’ye artmıştır” denildi. Yani böylece şirketin kârı yaklaşık 1,4 milyar TL arttırılmış oldu.


                                                               Fatih ve Asuman Erdoğan

AKP’Lİ GÖKÇEK İHYA ETTİ

Rize Güneysu doğumlu Fatih Erdoğan, eski ABB Başkanı AKP’li Melih Gökçek döneminde de belediyeden milyonlarca liralık ihaleler aldı. Erdoğan’ın Orpaş Gıda Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi, 2011 ile 2014 yılları arasında tam belediyeden tam 142 milyon TL’lik dört ayrı ihale aldı.

Pasifik İnşaat, Ankara’da TOKİ’nin Ufuk Üniversitesi’nden aldığı arazi üzerine Next Level Alışveriş ve İş Merkezi’ni de kamu bankası olan Ziraat Bankası’ndan aldığı krediyle inşa etmişti. Next Level’ın alışveriş bölümüne, Pasifik İnşaat borçları ödeyemediği için Ziraat Bankası’nca el konulmuştu.

Fatih Erdoğan’ın şirketi, İstanbul Kemerburgaz’da AKP’li Eyüpsultan Belediyesi’ne ait 78 bin dönümlük arazinin ihalesini almasıyla da gündeme gelmişti. Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı’nın, İstanbul Etiler girişindeki eski Levent Jandarma Lojmanları’nın yer aldığı arsa için düzenlediği ve “Ortaköy İhalesi” olarak bilinen ihaleyi de yine Pasifik İnşaat kazanmıştı. Öte yandan geçen ağustosta sağanak yağış ve fırtınaya ilişkin günler öncesinden uyarı yapmasına rağmen Merkez Ankara Projesi Şantiyesi’nde çalışan işçiler, sahaya çıkarılmıştı. Kolon kalıbının devrilmesi sonucu stajyer Hacettepe Üniversitesi öğrencisi Taha Öztürk yaşamını yitirdi. ODTÜ mimarlık öğrencisi Ege Kıratlı ve inşaat mühendisliği öğrencisi Emre Çetin ise ağır yaralandı.

İsmail ARI / BİRGÜN


Posted by at Hiç yorum yok:
Kaydol: Kayıtlar (Atom)