‘İsimsizler’ ya da evet, evet, evet, evet! - TAYFUN ATAY

“İsimsizler”i Kanal D ekranında seyre sunulmuş olarak karşımda bulduğumda referanduma gerek bile olmadığı kanısına kapıldım bir an!..
Türkiye, mevcut dinbaz-totaliter statükoya kalbinin sağ-sol tüm kulakçık ve karıncıklarıyla “Evet” deme noktasına varmış diye düşünür oldum. 

***

10 Kasım 2016’da odasına yerleştirilen bombayla korkunç bir terör saldırısına kurban gitmiş Mardin-Derik kaymakamı Muhammed Fatih Safitürk’ü yâd ederek başlayan dizi, Güneydoğu’da hayatını kaybeden devlet görevlilerine bir kutsama gibi görünse de özde savaşa, şiddete, ölüme, ölmeye, öldürmeye bir çağrı ve yüceltme...
Karanlıkta bir mum ışığı misali ufkumuzda parlamış “çözüm süreci”ne 7 Haziran 2015 sonrasında kişisel beka uğruna püf denilerek önü açılan “düğüm süreci”nin ve o düğümü kılıçla kesme stratejisinin propaganda edildiği bir yapıt bu...
Terörle mücadele timlerini, özel harekâtı, özel kuvvetleri, emniyet istihbaratı Türkiye’nin “yeni normal”i (yahut “Yeni Türkiye”nin normali) yapma yolunda “hardcore” bir ideolojik girişim...
Ve nihayet, “din-i İslâm”ın da dehşet bir araçsallaşmaya uğratılmasıyla şekillenmiş militarist bir metin: “Kur’an’da hükmü var! İnandın mı, sen atmazsın artık... Sen tetiğe basarsın... Hedefi Allah vurur!..”

***

Bu, bizim alışık olmadığımız bir “janr” değil. Kürt sorunu bu memlekette on yıllar boyunca böyle nice dizinin seyrimizden gelip geçmesine sebep oldu. Onları saymakla bitiremeyiz.
Alışıldık olmayan, böyle bir çalışmayı Doğan Yayın Holding’in televizüel “amiral gemisi”nde karşımızda bulmak.
Yanlış değerlendirilmesin! Evet, bu alışıldık değil, ama elbette anlaşılmaz da değil. Hanidir değindiğimiz üzere gayet anlaşılır sebepleri var bu durumun ama burada yeni bir “Doğan ve Fetih” yazısı kaleme almak niyetinde değiliz. Hayli epridi bu konu artık.
Sadece referandum sürecinde Evet’çi kampanyaya latif bir jest olarak zamanlandığını düşündüğümüzü kaydedip geçelim. 

***

Bu tür yapımlara geçmişten, üstelik çok da uzak olmayan bir geçmişten alışığız dedik. Medyanın topyekûn AKP’ye çalar hale gelmesi öncesinde (bir dereceye kadar aynı kategoride değerlendirilebilecek “Kurtlar Vadisi” hariç) böylesi dizilere ekran açan esasen iki yer vardı. Biri TRT idi.
Diğeri ise STV! Yani Samanyolu TV... Yani Gülenci yapılanmanın ideolojik aygıtı...
Bugün AKP’li yürekleri coşturan “İsimsizler”e “tohum” aranacak olsa, en başta geleceklerden biri STV ekranlarından hafızalarda hâlâ tazeliğini koruyan “Şefkat Tepe”dir denilebilir.
Ve de elbette TRT ekranlarında kültleşmiş “Sakarya Fırat”.
 

***

Bu noktada ilginç bir ayrıntıyı kendi televizyon eleştirmenliği tarihimden alıp dikkatinize sunmadan edemeyeceğim!..
Dört yıl kadar önce bu iktidarın derdi neydi dersiniz?.. Hemen hatırlatayım: “İsimsizler” tarzı devletçi, “kontr-terör”, militer dizileri dolaşımdan kaldırmak!..
2013 yılının Mayıs ayında devlet televizyonu TRT’yi sürekli reytingin zirvesinde tutan Süleyman Çobanoğlu yaratısı “Sakarya Fırat”ın yayından kaldırılacağı haberleri önümüze düşmüştü. Gerekçe olarak da kestirmeden “Çözüm süreci, diziyi bitirdi” denilmekteydi.
E, kolay değildi tabii! Birkaç ay öncesinde Newroz’da Abdullah Öcalan’ın Diyarbakır’da meydandan okunan konuşmasının zaten hanidir politik gündemde olan “barış kartı”nı iyice açtığı bir coşku ve heyecan hâkimdi havaya o dönemde!..
Böyle bir süreçte devlet televizyonu TRT, iktidara bugün Kanal D’nin yukarıda belirttiğimiz şekilde yaptığının tam tersi istikamette bir “jest”te bulunarak Kürt sorununa “savaşkan” yaklaşan dizisi “Sakarya Fırat”ı yayından kaldırdı. 

***

Yani bugün Türkiye’yi adeta şehvetlice bir savaş cinnetine sokmuş aynı siyasi anlayış, dört yıl öncesinde savaşa çözüm ve barış arayışları içindeyken şimdi önünü açtığı kurmaca içeriklere ekranları kapatma noktasındaydı.
Dolayısıyla o günlerde “zoraki final” bölümü çekmek durumunda kalan “Sakarya Fırat”ın yapımcı ve yaratıcıları bugün “İsimsizler”i izlediklerinde kim bilir belki “Kendimiz arşivde, fikrimiz iktidarda” diyor dahi olabilirler!
Belli ki ileride AKP tarihini yazacak olanlar, bir iktidar zehirlenmesinin nerelerden nerelere siyasal savrulma, çelişki ve gelgitlere yol açtığını, bunun da topluma ne kadar ağır faturalarının çıktığını tespit ederken televizyon dizilerinin seyrinden de bol veri çıkaracaklar. Buna hiç kuşku yok!..

Tayfun Atay / CUMHURİYET

Milli birlik - ÖZGÜR MUMCU

Sıkıcı olma pahasına altını çizelim ve tekrar edelim. Referandumda bir sistem değişikliği değil bir rejim değişikliği oylanacak. Sandıkta sunulan Cumhuriyet’i bir reklam arası olarak görenlerin, bir parantez diye değerlendirenlerin projesi. Getirilmeye çalışılan başkanlık sistemi değildir. Başkanlık sisteminin çarpıtılmış ve kötüye kullanılmak için özel olarak tasarlanmış bir modelidir. Adına da her yerde başkancı sistem derler. Bu sistemi tercih edip de gün yüzü görmüş bir devlet bile yoktur.
Kamuoyu bunu fark etti. Yoksa Cumhuriyet başta olmak üzere bir iki yer haricinde bütün medya AKP’nin doğal uzantısı konumundayken, devlet bütün araç ve yöntemleriyle “evet” kampanyasının arkasındayken “hayır” diyenler her türlü baskı ile sindirilmeye çalışılırken anketlerin hâlâ AKP’nin yüzünü güldürmemesi bu sebeple.
Böylesine adaletsiz, tek taraflı ve baskıcı bir seçim dönemi herhalde yakın tarihte en son 12 Eylül Anayasa referandumunda yaşanmıştı. Amaç yalanlarla milli iradeyi bulandırmak, hayır oyu verecekleri korkutmak. Bu uğurda “milli çıkarlar” göz ardı edilmekte ve Avrupa’yla dümenden bir kavga çıkartılmakta, toplumsal barışı dinamitleyecek bir sorumsuzlukla hayır tercihinde bulunacak vatandaşlar “terörist” ilan edilerek “terörizm” dahi sıradanlaştırılmakta. 
 
Anayasa teklifinde cumhurbaşkanına açıkça “fesih” yetkisi verilmesine, bunun Meclis görüşmelerinde bizzat AKP milletvekilleri tarafından dile getirilmesine ve AKP seçim broşürlerinde yazılmasına karşın Sayın Erdoğan, cumhurbaşkanına fesih yetkisi tanınmadığını söylemekte. Hatta bu ispat edilirse istifa edeceğini de ileri sürmekte.
İspata ne hacet. Açın anayasayı okuyun, Meclis tutanaklarına bakın, AKP seçim broşürünü önünüze koyun. Her şey açık. Ama nasıl ispat edeceksiniz? Erdoğan’ın karşısında el pençe divan, koltuğa oturmayı daha dün öğrenmiş saray hizmetlisi kılıklı “gazeteci” taslakları soracak değil ya.
Erdoğan ya da Yıldırım bir muhalif liderin karşısına geçip tezlerini savunacak cesarete de sahip değil. 
 
O vakit işte böyle gerçekliğe aykırı iddialarda bulunursun ve sonra havuzdan beslenen yüzlerce yazar ve televizyon kellesiyle iddialarını gerçekmiş gibi ardı ardına tekrar ettirirsin. Bir kısmının zaten okuma yazması kıttır, ne denirse tekrar eder. Diğerleri kendi yazdıklarına inanır. Gerisi de iktidara Klingonlar gelse ertesi gün Klingon övecek tıynettedir.
Ama bütün bunlara rağmen, devlet bir parti devleti olmuş seçmen üzerine tam saha pres uygularken, yalan her gün ve her saat nesnel maddi gerçekliği tartaklarken, medya iktidarın iç cebine sığışmış çaresizce ve çoğunlukla onursuzca boyun eğmişken ufukta “hayır” hâlâ parıldıyor.
Parıldıyor zira bir halkın üzerine bu kadar gelinmez. Bir halkın sırtına bu kadar binilmez. Bir halkın aklıyla böyle dalga geçilmez. 

 
Bu sonsuz, denetlenemez hırsa bir yerde demokratik olarak haddi bildirilmelidir. Etnik, dini, sınıfsal kimliklerin üzerinde hayır etrafında bir millet kendisini gerip bölmeye çalışanlara inat birleşiyor. 

Hissediyor musunuz?

Özgür Mumcu / CUMHURİYET

Kütüphane haftasında Atatürk'ün yanıbaşında - Ceylan Adanalı

Ulu Önder Atatürk'ü siz de benim kadar özlüyor musunuz?

O'nun anılarına ilk ağızdan tanıklık etmek, hiç bilmediğiniz yönlerini, müziksever yönünü, kitapsever yönünü, insan yönünü tanımak ister misiniz?

Ya birçoğumuzun belki varlığını bile duymadığı “Harf Marşı”nı O’nun el yazısından okumak?

Ya da insanlar dinini iyi anlasın, sevsin ve inançlı olsun diye Kuran'ı Kerim'i Türkçe'ye çevirtip bir Kadir Gecesi Ayasofya Camii'nde nasıl okuttuğuna satırlarda tanıklık etmek?

Peki Boğazda bir balık lokantasında halkın içinde korumasız balık yiyip “ Halkım Şerefinize!” diye kadeh kaldırdığına şahitlik etmek?

ATATÜRK’ÜN YANIBAŞINDA.
Türkiye Futbol Federasyonu Eski Başkanı, değerli büyüğümüz Kemal Ulusu’nun; Çankaya Köşkü Kütüphanecisi ve Atatürk’ün en sevdiği yardımcısı olan babası Nuri Ulusu’nun günlüklerinden ve kendine anlattığı anılarından derlediği tarihi eseri.
12 yıl boyunca Atatürk'ün bilfiil her anında yanı başında, hastalığında ölümünde başucunda olan, tüm Türkiye gezilerinde kendisine refakat eden rahmetli Nuri Ulusu’nun anılarıyla dolu kitabı okurken gerçekten de Yüce Ata’mızın yanı başında gibi hissetmemek, heyecanlanmamak, duygulanmamak elde değil.
Her sayfasında Ata’mıza daha da hayran olmamak elde değil.

ATAMIZIN KİTAP TUTKUSU VE OKUMA AŞKI
BU HAFTA KÜTÜPHANE HAFTASI. Ve biz bu tarihi eserde okudukça daha da iyi anlıyoruz ki Ata’mız gerçek bir okuma sevdalısı. Öyle bir sevdalı ki O’nun çalışma ve okuma yeri yalnız kütüphanesi ve çalışma odası değil. Yemekte, ziyafet sofrasında, trende, arabada, deniz kenarında, odasında istirahatte devamlı okuduğundan Ata’mız Nuri Ulusu’yu hiçbir yerde hiçbir şehirde yanından eksik etmiyor. Bu yüzdendir ki bu eserde gerçek bir okuma aşığı olan Ata’mıza dair çok hikaye var.
Ata’mızın kitap tutkusu çocukluk yıllarına dayanıyor. Yalnız ekonomi, tarih, askeri, sosyoloji, bilim ve hukuk kitapları değil, gençliğinden beri roman okumaya da çok meraklı Ata’mız. Ama en çok tarih kitaplarına meraklı.
Türk ve İslam tarihi üzerinde çok duran ve bu konuda çok detaylı çalışmalar yapan Ulu Önder’in bir diğer merakı Fransızca kitaplar. Gençlik yıllarında başlayan Fransız dili merakından ve de o kültürle de büyümüş olduğundan ötürü çokça Fransızca kitap okuyor Ata’mız. Fransa’ya çoğu yine tarih kitabı olmak üzere sık sık özel kitap listeleri gönderiyor, bu listelerdeki kitaplar özel olarak kütüphaneye getiriliyor.

OKURKEN ÖNEMLİ GÖRDÜĞÜ YERLERİN ALTINI KIRMIZI KALEMLE ÇİZERDİ
Ulu Önder kitap okurken masasında hep aynı özeni bekliyor Nuri Ulusu’dan. Lugatlari, renkli ve kurşun kalemleri, masa saati, sigarası ve kül tablası. Not almayı çok seviyor ve önemsiyor Atatürk. Önemli gördüğü yerlerin altını kırmızı kalemle, daha az önemi olan yerleri ise mavi ya da kurşun kalemle çiziyor.
Müthiş bir hızlı okuma tekniğine sahip olan Ata’mız herhangi birinin iki günde bitireceği bir kitabı bir gecede bitiriveriyor. Hele Onu meraklandıran bir kitapsa bitirmeden sabaha kadar uyumuyor.
Günlerce gecelerce sabahlara dek her yerde öyle çok kitap okuyor ki artık çok kitap okuduğu zaman gözleri kızarıp yaşarıyor. Böyle durumlara hazırlıklı olan Nuri Ulusu tertemiz bezler içerisinde sakladığı ince ince nemli tülbent parçalarını tek tek ayırıp gözleri yaşarınca Ata’mıza veriyor. O da tülbentle gözlerini siliyor, kurutuyor ve rahatlıyor.

BAZEN İKİ GÜN HİÇ UYUMADAN KİTAP OKUR, GÖZLERİNE TÜLBENT KOYARDI
Ulu Önder’in bazen iki gün odasından çıkmadan kitap okumasıyla ve çevresinin bundan ötürü endişelenmesini yadırgamasıyla ilgili bir anıyı kitaptan değiştirmeden paylaşmak istiyorum:
“Hiç unutmam bir sabah Genel Sekreter Hasan Rıza Bey bir seyahatten Ankara’ya dönmüşler ve sabah sabah doğru köşke gelmişlerdi. İlk önce bana rastlamıştı. İlk işi Atatürk’ü sormak olmuştu. “ Nuri, Atatürk nerede,nasıllar? ’’ Ben de ‘’İki gün iki gecedir devamlı okuyor, hemen hemen pek de bir şey yemedi, yalnız bir banyo yaptı ve de koltuğunda birkaç dakika kestirdi o kadar’’ dedim. “ Git bir bak, müsaitse odasına girmek istiyorum’’ deyince hemen odasına çıktım. Kapısını vurdum. “Gir’’ komutuyla yanına girdim. Üzerinde beyaz keten gecelik elbisesiyle bağdaş kurmuş vaziyette kitabını okuyordu. ’’Ne oldu Nuri?’’ ‘’Hasan Rıza Bey yanınıza girmek istiyorlar, sizi merak etmişler’’ dedim ‘’Allah Allah” dedi. “ Ne varmış merak edecek? Kitap okumak da mı yok? ’’

EN KZIDIĞI ŞEY KİTAP SAYFASININ KIVRILMASIYDI
Ata’mızın ilk kütüphanesinin Çankaya’da eski Köşk’ün içinde köşede oldukça büyük ve görkemli bir oda olduğunu okuyoruz eserde. Bir kısmı camlı, bir kısmı da kapalı dolaplarla kaplı olan, olağanüstü bir oda. Ata’mız öyle çok kitap ısmarlar ve o kadar çok hediye kitaplar gelir ki Çankaya Köşkü Kütüphanesi’nde artık yer kalmaz ve Ata’mız bitişik kule odasına ilave bir kütüphane yapılması için Nuri Ulusu’ ya talimat verir. Mimarlar özel talimatlarla yeni kütüphaneyi projelendirir, açık meşe mobilyalarla her detay özenle hazırlanır ve tavana kadar rafları dolapları olan, kalın kadife perdeyle ayrılmış özel ayrı bir çalışma bölümü olan ikinci kütüphane yapılır. Eski kitaplar Çankaya Köşkü’nde kalır, yeni kitaplar Pembe Köşk’e bu kütüphaneye taşınır.
Ulu Önder, Nuri Ulusu’dan her daim kitapların bakımına çok özen göstermesini bekler. Nuri bey zaten bunu fazlasıyla yerine getiren titizlikte biridir. Bu yüzden 12 yıl gibi uzun bir süre Atatürk’le çalışmıştır. Atatürk’ün en kızdığı şey kitabın sayfasının kıvrılmasıdır. Öyle kızar ki; Nuri Ulusu’ dan, kütüphanedeki kitapları arkadaşları veya başkası da okurken sayfalarını kıvırmamaları için bizzat ikaz etmesini ister.
Onun okuyup yarım bırakıp ertesi gün okuyacağı kitabın yarım kalan sayfasını bıraktığı yerden işaretleme görevi de Nuri Ulusu’nundur. Birkaç gün sonra bile olsa Atatürk o kitaba devam etmek istediği anda Nuri Ulusu anında kitabı çıkarır, kaldığı sayfayı açar ve Ata’mızın önüne koyuverir.

CEPHANE TAŞINAN ESKİ SANDIKLARLA SEYAHATE KİTAPLARINI TAŞIRDI
Ulu Önderimiz seyahatlere bile giderken yanına kitaplarını aldırırmış. Özellikle İstanbul seyahatlerinde çok daha fazla sayıda kitaplar götürülmesini istermiş. Bununla ilgili öyle özel bir anda Ata’mızın söylediği öyle derin bir sözler var ki, biliyorum ki kendi yorumumla paylaşırsam anlamı olmayacak. Bu yüzden bu anıyı kitaptan alıntıyla paylaşmak istiyorum.
Nuri Ulusu’nun ağzından : İlk İstanbul seyahatine giderken istediği kitaplar o kadar fazlaydı ki, karton kutular buldurup kütüphaneye getirtmiştim. Tam içine kitapları doldurmak üzereyken Atatürk kütüphaneye geldi ve ne yaptığımı sordu. “ İstediğiniz kitaplara karton kutular aldırdım, onların içine koyup özel trene naklettireceğim’’deyince “Dur biraz bekle’’dedi. Kitap adedine şöyle bir baktıktan sonra kütüphaneden çıktı, odasına gitti. Biraz sonra, bir baktım iki tane cephane sandığını Muhafız Alayı erleri getirip kütüphaneye koyuverdiler ve gittiler. Ne olduğunu anlamadan bakıp dururken Atatürk içeri geldi, benim şaşkın şaşkın baktığımı görünce ’’Ne o Nuri oğlum ,şaşırdın değil mi? Şaşırma ,şaşırma savaşta bunlarla cephane taşırdık, sen o zamanlar çocuktun, bilemezsin, bu sandıklar benim için çok önemlidir. Şimdi o savaş bitti, yeni savaşımız başlıyor. O da kültür ve sanat savaşıdır ve savaş okumakla, kitapla olur. İşte şimdi cephane taşıdığımız o sandıklara kitaplarımı koy, bu sandıklarla taşınsın, cephanenin yerini artık kitaplar alsın!’’ dedi. Muhafız Alayı’ndan erler çağırttık ve sandıkları doğru Ankara Garı’na trenimize koymak üzere yolladık.

NUR İÇİNDE YAT GERÇEK BİR OKUMA AŞIĞI ATA’M. SABAHLARA DEK OKUDUĞUN O KİTAPLARIN SENİN DEĞERLİ BİRİKİMİNE DAHA DA KATTIKLARIYLA AÇTIĞIN YOLDA BUGÜN; KURDUĞUN ÜLKÜDE, GÖSTERDİĞİN AMAÇTA HİÇ DURMADAN YÜRÜMEYE ÇALIŞIYORUZ.
MEKANIN CENNET, KÜTÜPHANELER HAFTAN KUTLU OLSUN.

Ceylan Adanalı / CUMHURİYET

‘Düşman’ ve ‘altın vuruş’ - ALİ SİRMEN

Referandum kampanyası bütün hızıyla ve beklendiği gibi sürüyor. Eşit koşullar altında ve özgür ortamda geçmeyen bir yarışma olacağı zaten tahmin ediliyordu. Öyle de oluyor!
Şimdilik işin tek sevinilecek yanı, içeride toplumsal gerginliğin vahim boyutlara tırmanmamış olması. Eğri oturup doğru konuşalım, bu sonucu da, ana muhalefetin tutumuna borçluyuz.
AKP’nin ötekileştirici, dışlayıcı, her yerde düşman yaratıcı kışkırtmalarına karşılık, muhalefet sağduyulu bir davranışla tahriklere kapılmıyor, düşman yaratma çabalarını sürekli boşa çıkarıyor.
AKP’nin düşman yaratma uğraşlarıyla güçlendirmeye çalıştığı asık suratlı nobran “evet”ini, CHP düşman oluşturmayı reddeden güler yüzlü bir “hayır”la yanıtlıyor.
Stratejisini zorunlu “düşman” üzerine oturtmuş olan ve devletin dizginlerini elinde tutan AKP’nin tırmanışı sağlamak amacıyla kışkırtmalara başvurması tehlikesine karşı uyanık ve her türlü provokasyon karşısında sağduyulu olmak zorunlu.
İçeride, düşman hedefler yaratmakta istediği başarıyı sağlayamayanlar, dışarıda düşman üstüne düşman yaratmakta güçlük çekmiyorlar.

***

Şu anda bütün komşularımız ve müttefiklerimiz ile ciddi karşıtlıklarımız var, Suriye’de savaşıyoruz.
Bölgede Cumhuriyet tarihimizin hiçbir döneminde duçar olmadığımız bir duruma düşmüş bulunuyoruz. Birbirine zıt güçlerin hemen hepsinin, üstünde tartışmasız birleştikleri tek nokta Ankara’yı bölgede etkisiz ve hareketsiz kılmak.
Amerika’sı Rusya’sı, Esad’ı, Barzani’si, PYD’si, hep birlikte Türkiye’nin kırmızı çizgileri üzerinde horon tepiyorlar. Doğusu ile batısı ile müttefiki ile rakibi ile kim olursa olsun herkes ile ihtilaf halindeyiz. Bir zamanların altın diyarı Avrupa artık düşmandır.
Bu düşman bolluğu Ankara’da işbaşında olan iktidarın bilerek, isteyerek, kışkırtarak yarattığı bir durumdur.
Emre Kongar bir solukta okuduğum, hepimizi demokrasi için direnmeye çağıran manifestosunda (Kırmızıkedi Yayınları) şunları söylüyor:
“Her uluslaşma sürecinde ve her ulusal eylemde ‘ortak düşman’ kavramı olmazsa olmaz bir sosyal psikolojik ve siyasal koşuldur. Eylemin gücü ile düşman kavramının gücü ve dolaysıyla ‘düşmana karşı alınacak önlemlerin şiddeti’ doğru orantılıdır.
Nazi Almanya’sında Yahudiler bu hedefe oturtulmuşlardır.”
Sanrım ki etnik ve dinsel tabanlı bir diktayı amaçlayan tüm siyasetler için de aynı gözlemin geçerliliğini vurgulamak, Emre Hoca’nın çok önemli teşhisine ters düşmez.
Aynı Nazilerde olduğu gibi, insanları sürü psikolojisiyle peşine takmayı öngören bütün hareketlerde “düşman” zorunlu öğedir.

***

Düşmansız bir Mussolini, Hitler, Franco düşünülebilir mi?
Kenanizmin önderi Kenan Bey’in konuşmalarında, eylemlerinde, politikalarında düşman kavramının yaşamsal rolünü görmemek mümkün mü?
Düşman kitleleri peşine takıp irrasyonel hedeflere sevk etmek için zorunlu bir uyuşturucu.
Varılmak istenen hedefin gücü ve şiddetiyle doğru orantılıdır, düşman uyuşturucusunun da dozu.
Zaman ile iç düşmanlar temizlendikçe yenisi çıkarılmakta, sonunda hiçbiri kesmeyince, Mussolini ve Hitler örneklerinde de görüldüğü gibi, dış düşmanlar oluşturulup onlara saldırılmaktadır.
Düşman politikasında da uyuşturucu iptilası gibi tırmanma sürekli artarken. Parcelsus’un, “dosis facit venenum” (doz zehri oluşturur) derken belirttiği gibi, bu artan doz öldürücü zehri oluşturmaktadır.
İşte dozun artarak zehri oluşturduğu noktaya da “altın vuruş” deniyor.
Uyuşturucu bağımlılığında olduğu gibi, “düşman” politikasında da altın vuruş kaçınılmazdır.
Burada sonu hazırlayan hedef olarak gösterilen şu ya da bu düşman değil, bizzat “düşman” kavramının kendisidir.
Bana altın vuruş yakın gibi görünüyor.
Ne dersiniz?

Ali Sirmen / CUMHURİYET

Kavga Avrupa’yla mı? Demokrasiyle mi? - EROL MANİSALI

AKP’nin (ve Erdoğan’ın) 16 Nisan öncesinde keskinleştirerek Avrupa’yla sürdürdüğü kavga “Avrupa’nın değerleri” ile mi? Yoksa yönetimlerle mi?
Bu iki boyut birbirinden tamamen ayrı şeylerdir. Avrupa devletlerinin yönetimleri kötü: Avrupa’nın bugüne kadar yüzyıllar boyu geliştirdiği demokrasi ve uygarlık değerleri de kötü derseniz büyük yanlış yaparsınız. Ampulü bulan adam kötü adam, o halde ampul de kötü, ben ampul kullanmam derseniz karanlıkta kalırsınız, aydınlığa hiçbir zaman ulaşamazsınız. 

 
- Avrupa hükümetleri hata yapmışsa, “hükümetin politikasını eleştirirsiniz”; uluslararası ilişkilerde kavga yoktur, “kendi ulusal çıkarlarınızı korumak için mücadele vardır.”
- Uygar ve demokratik ülkeler tabii ki kendi uluslarının siyasi, iktisadi, kültürel ve güvenlik çıkarlarını esas alarak politika yürütürler. Birbirlerinin kuyruğuna fazla basmadan, karşılıklı çıkarlarını koruyarak ve dengeleyerek: işi tribünler için meydan kavgasına dönüştürmeden, iç siyaset malzemesi yapmadan. Vefa Lisesi’nden hocam Reşat Ekrem Koçu’nun bir sözü hep aklımdadır. “Çocuklar bakın, İngiltere hem Kuzey Kore ile savaş halinde hem de ona silah satıyor, uluslararası ilişkiler böyledir işte”…
Dış politika “Rus ruleti ve dama gibi oynanmaz, o satranca benzer, başını gözünü yara yara oynarsanız ülkeniz kaybeder”. Aynen bugün yüz yüze geldiğimiz facia gibi. 

Yoksa arkasında ‘rejim dayatması mı var’?
Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkeleri ile işi meydan kavgasına dönüştüren boyutlara taşımanın gerisinde, “bir taşla birkaç kuş vurma” hesapları mı var?
- Demokratik değerler ve uygulamalar ile mesafeli, hatta kavgalıysanız,
- Yeni bir “tek adam rejimi” oluşturmak, parlamentoyu göstermelik hale getirmek istiyorsanız,
- Cumhuriyet’in değerlerinin ve Atatürk devrimlerinin Türkiye Cumhuriyeti yerine, “Ortadoğululaştırılmış, Avrupa değerlerinin ve demokrasinin uzağında bir ülke istiyorsanız o zaman iş başka olur.
Avrupa devletleri ve Avrupa Konseyi ile kapışıp onları düşman göstermek işinize gelebilir; Türkiye’nin ulusal çıkarlarını hukuk, siyaset, iktisat ve güvenlik boyutlarıyla korumak için onlarla her türlü mücadeleyi yapalım: ama içerde hukukun üstünlüğüne dayalı bir yönetim olarak, Avrupa ile karşılıklı çıkarlarımızı dengeleyelim”. 
 
1930’larda Avrupa’dan kaçan bilim adamları Atatürk Türkiye’sine sığınıyorlardı. Bugün ise bizim bilim insanlarımız, aydınlarımız oraya gitmek zorunda bırakılıyorlar, kaçırılıyorlar.
16 Nisan Sevr ile Lozan arasında geçen bir mesele haline dönüşmeye başladı. O yıllarda borçlandıran İngiltere ve Fransa’nın yerini, yine ipleri bunların elinde olan Körfez ülkeleri almaya başladı. Cumhuriyet’in varlıklarını ve gelecekteki vergi gelirlerini, bunlara ipotek etme noktasına geldik.
Avrupa ile çıkarılan kavga, “bir rejim değişikliğinin kaldıracı yapılıyor”. Türkiye’nin varlıkları ve ileriki vergi gelirleri “dışarıya bağlanırken” ülke demokrasiden ve parlamenter sistemden tek adama ya da “1.5 adama” götürülmek isteniyor. 
 
“Herkes bize düşman” yanlıştır: doğrusu, “Avrupa devletleri ulusal çıkarlarını koruyorlar” olur. Sen de ulusal çıkarlarını korumak için, siyasal partilerinle, sendikalarınla, sivil toplum örgütlerinle TBMM’de politikalarını tartış, görüş belirle, bunu uygulayarak Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal çıkarları için yürüt. 
 
“Tek adam, tek parti, tek görüş, tek uygulama”nın adı bellidir: İngilizce, Fransızca ya da Türkçe olması her şeyi değiştirir diyenler aslında suçlarını itiraf etmiş olmuyorlar mı? İşin özündeki felaketi saklayıp ucuz biçimsellik pazarlaması yapıyorlar. 
 
AKP iktidarından sonra 2005’te, ünlü Türkolog Dr. Andrew Mango ile sohbette sordum: “Andrew, Avrupa’da hava ne? AKP’ye hangi gözle bakıyorlar?” Verdiği yanıt ilginçti. “Erol, ehvenişer olarak görüyorlar” demişti. Acaba bugün ben de Avrupa’yı “ehvenişer” olarak görmeye başladım diye düşünmekten kendimi alamıyorum, yaşamakta olduğumuz onca felaketi gördükten sonra.
Nedenlerle sonuçların iç içeliğinin karmaşasıdır bu. Atatürk en doğru yanıtı, Avrupa’yı kendilerinin silahı ile yenerek vermiş, hem barışmış hem de çağdaşlaşmanın kapılarını açmış. Şimdi 16 Nisan’da evetçiler, bu kapıları kapatmak istiyorlar.

Erol Manisalı / CUMHURİYET

Hiç değilse bankacılığı gözetin - ÇİĞDEM TOKER

Bankacılık hassas sektör. Dedikodu, spekülasyon kaldırmaz. 

 
Eskilerin deyimiyle “şüyuu vukuundan beter” (söylentisi gerçekleşmesinden daha kötü) ortamın ne demek olduğunu, özellikle 2001 krizine tanıklık edenler iyi bilir.
Böylesi bir ortama yol açılmaması için ilgili bütün tarafların azami ilgi ve dikkati göstermesi gerektiğini yine sektörün tarafları bilir. “Patron”un Hazine olduğu kamu bankacılığında bu özen, bankaların “ilgili” olduğu bakanlardan beklenir. 
 
CHP Genel Başkan Yardımcısı Selin Sayek Böke’nin yazılı açıklamasıyla haberdar olduk. Halkbank ile Vakıfbank’ın genel kurulları 4 Mayıs 2016’ya ertelenmiş. (Vakıfbank kamu bankası olarak anılmasına karşın, özel yasası olan bir banka. Ancak yönetimlerinde her dönem iktidar etkisi oldu.) Ziraat Bankası’nda ise alınmış bir erteleme kararı olmamakla birlikte, mart ayı bitmeden genel kurul yapılacağına ilişkin bir açıklama ya da çağrı da yapılmamış.
Bankacılık ve ticaret hukuku mevzuatı gereği, genel kurulların mart sonuna kadar toplanması gerekiyor. Halkbank ile Vakıfbank, ertelemeleri Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) bildirmiş.
Yani gizli-saklı bir durum yok gibi gözüküyor.
Ama önümüzde 16 Nisan gibi bir halkoylaması gerçeği varken, hiçbir gerekçe anlatmayıp sadece erteleme kararını duyuran bildirimler yeterli değil.
Banka genel kurullarında, bir yıl boyunca gerçekleştirilen bankacılık işlemlerinin mevzuata uygunluğu oylanır. Denetim raporları görüşülür. Yönetimler ibraya (aklamaya) sunulur. Atamalar yapılır. 

Belirsizlik yanlış
Diğer yandan Halkbank ile Ziraat Bankası, OHAL KHK’leri marifetiyle Türkiye Varlık Fonu’na (TVF) devredilmişti. Kamu bankalarının Hazine ile sermayedarlık bağı sürerken TVF’ye devredilmesi karşısında, nasıl bir gelir-gider ilişkisi olacağı konusu halihazırda belirsizliğini koruyordu. Üstüne bir de genel kurulların referandum sonrası ertelenmesi pek çok soru ve belirsizliği beraberinde getiriyor. 
 
Genel kurul erteleme talimatının Hazine’den gittiği anlaşılıyor. Bu talimatın içeriği, neden gereksinim duyulduğu, bunun yanı sıra, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) bu ertelemeyle ilgili konumu, kamu bankalarının, 2016 bilançoları üzerinden vergi yükümlülüklerinin bu ertelemeden nasıl etkileneceği, hep soru işareti. 
 
Kamu sermayeli bankalar, adı üzerinde kamu kaynaklarının kullanıldığı kuruluşlar. Dolayısıyla ülkede yaşayan bütün yurttaşları yakından ilgilendiriyor. Yöneticilerin topluma açıklama yapmaması “keyfilik” kuşkusunu beraberinde getiriyor. 
 
Bankacılık hassas sektör. Özel bir bankadaki sistemsel arıza bile tedirginliğe yol açtı dün.
Hal böyleyken kamu bankalarındaki yasal zorunlulukların dışına çıkılmasının topluma izahı zorunludur. Genel kurulun ertelenmesini gerektiren sebepler neyse, ya banka yönetimlerinin ya da ilgili bakanlardan bu açıklama beklenir. 
 
İktidarın hukukun dışına çıktığı uygulamaları konusunda upuzun bir liste yapabiliriz.
Bu listeye bir de kamu bankacılığı eklenmese çok iyi olur doğrusu.

Çiğdem Toker / CUMHURİYET

Yeni Osmanlıcılığın Balkan seferi de hüsran! - İBRAHİM VARLI

Yeni Osmanlıcılığın Balkan seferi de hüsranla sonuçlandı. Siyasi iktidarın tarih soslu etnik/dinsel/mezhepsel argümanlarla bezediği yeni Osmanlıcı rüya Bulgaristan’da da karşılık bulmadı. Tıpkı Suriye ve Ortadoğu’da olduğu gibi.
AKP’nin bir yıl önce çeşitli dalaverelerle kurduğu milliyetçi-şoven DOST partisi Bulgaristan seçimlerinde büyük hezimet yaşayarak parlamentoya giremedi. “Soydaş”lar siyasal İslamcıların tüm “gayret”lerine rağmen yeni Osmanlıcığa pirim vermedi. Oysaki AKP, Bulgaristan ile Türkiye arasında siyasi kriz çıkarma pahasına DOST üzerinden sadece Bulgaristan seçimlerine değil, ülkenin iç işlerine de ısrarla müdahale etti. Ancak istenilen elde edilemedi.

Bulgaristan tekil bir örnek değil. Sabık başbakanlardan Ahmet Davutoğlu’nun kurguladığı mevcut iktidarın devam ettirdiği yeni Osmanlı tahayyülü üzerinden kurgulanan “ümmet kardeşliği” stratejisi Balkanlar genelinde bizzat hedeflenen gruplar arasında da büyük itirazlara yol açıyor.
Güncel kaygılar bir tarafa bu yayılmacı politikanın itibar görmemesinin tarihi arka planı da var. Siyasi İslamcılar “ecdat” güzellemesiyle Osmanlı’ya övgüler düzerken, bölge halkları bunu “Osmanlı hayaleti”nin Balkanlara geri dönüşü olarak okuyor. Sofya ile Ankara arasında elçilerin bakanlıklara çağrılmasına varan krizde de bir kez daha bu durum net bir şekilde görüldü.
IMRO Başkan Yardımcısı ve Avrupa Parlamentosu Milletvekili Angel Dzhambaski BirGün’deki söyleşisinde, “Erdoğan’ın yeni Osmanlıcı söylemleri bizi rahatsız ediyor. Son derece kaygılıyız, zira Türkiye’nin bu tavrının ‘yeni Osmanlıcı’ anlayışının bir parçası olduğuna inanıyoruz” sözleriyle bu kaygılara dikkat çekmişti.

•••

Yeni Osmanlıcılar mucidini “kızağa çekse” de “Stratejik Derinlik”li dış politikayı aynen sürdürmeye devam ediyorlar. Bu “derinlik”, Türkiye’nin eski Osmanlı coğrafyasında yeniden nüfuz sahibi olması gerektiğini savunan, bunu bir borç ve sorumluluk olarak gören bir hayaldi.
Osmanlı bakiyesi topraklarda etki alanı kurmayı öneren ve Hitler’in Nazi Almanyası’ndan aparılarak alınan Türkiye’nin “hayat sahası”ndan -Lebensraum- bahseden Davutoğlu’nun ‘Stratejik Derinliği’ Ortadoğu, Balkanlar ve Kafkasya’da kendisine yakın etnik ve dinsel azınlıkların etkin kullanılmasını savunuyordu. Bu toplulukların bugüne kadar “etkin” kullanılmamasını da Cumhuriyet Türkiye’sinin bir yanlışı olarak görüyordu!
Erdoğan’ın da Davutoğlu’nun da her seçim sonrasındaki balkon konuşmalarında galibiyetlerini Ortadoğu’dan Balkanlara “bütün Müslümanların zaferi” olarak nitelendirmeleri bu hevesin bir tahayyülüydü. Erdoğan’ın Haziran 2011’deki “Gözlerini Türkiye’ye çevirmiş, gelen haberleri büyük bir heyecanla takip eden, Şam, Kahire, Tunus, Saraybosna, Lefkoşe’yi dost ve kardeş ülkeleri muhabbetle selamlıyorum… İzmir kadar, Şam kazanmıştır, Diyarbakır kadar Ramallah, Nablus, Cenin, Kudüs, Gazze kazanmıştır” bu balkon sözleri çizilen sınırların da göstergesiydi.
Neden, AKP’nin seçimi kazanmasıyla Şam, Ramallah, Nablus, Cenin, Küdüs, Saray Bosna, Gazze kazansındı! İşin sırrı işte o yeni Osmanlıcı hayallerde saklıydı.
Kendilerini Saraybosna’dan Gazze’ye uzanan İslam coğrafyasına hükmeden yeni Osmanlı’nın temsilcileri olarak gören aktörlerin Adriyatik Denizi’nden Orta Asya’ya uzanan jeopolitik alanda at koşturma hevesi uzun süre zihinleri de gündemi de, balkonları da işgal etti.

•••

Yeni Osmanlıcı hayallerle Ortadoğu’dan Balkanlara oyun kurma hevesine kapılan siyasal İslamcılar kaybetmeye başladı. Bir zamanlar kendisini “Türk Kissinger’ı” olarak görecek kadar ayakları yerden kesilen Davutoğlu’nun hayalperest dış politikası ülkeyi her tarafta krize sürüklerken, bütün hayaller de tuzla buz oldu.
Sadece Balkanlarda değil Ortadoğu’da da. Suriye’de, Yemen’de, Mısır’da yenilgi üstüne yenilgi alıyorlar. Suriye’de rejimi deviremedikleri gibi yanlış politikaları “ezeli ve ebedi” düşmanları Kürtlerin burunlarının dibinde statü sahibi olmasına vesile oldular. Kürtlerle kapışayım derken bu sefer de kantonlar ABD’den sonra Rusya’nın himayesine itildi!
Gerekli dersler çıkarıldı mı peki? Tabi ki hayır! Bütün bu yenilgilere ve ağır faturalara rağmen yeni Osmanlıcı heveslerden vazgeçilmiş değil. Bölgede oyun kurma, ritmik diplomasi, pro aktif dış politika söylemlere devam ediyorlar. Bölgesel güç olma hayali bir dış politika stratejisi olarak yerli yerinde duruyor.
Bugün geldiğimiz noktada yeni bir şey üretemeyip hamasi nutuklarla iş götürmeye çalışan yeni Osmanlıcılığın ne Arap ne de Balkan ne de Orta Asya dünyasında herhangi bir karşılığı yok. Sandıkta da savaş cephesinde de alınan yenilgiler işte bu karşılıksızlığın bir neticesi. Yeni Osmanlıcılık el attığı her coğrafyada, müdahil olduğu her sorunda büyük kayıplar yaşatıyor ülkeye. Oyun kurucu olma hevesi Türkiye’yi bataklığına sürükledi. Bu çöküşün bedeli sanılandan da ağır olacak!

İbrahim Varlı / BİRGÜN

‘Evet’ bir güvenlik riskidir - ERGİN YILDIZOĞLU

Dünyada, özellikle bölgemizde, birçok kriz eğiliminin kesiştiği bir dönemde ülke yönetimini, güvenliğinizi, realiteyle bağları çoktan kopmuş, yalnızca kendi bekasını düşünen bir kadroya teslim etmek istemiyorsanız “Hayır” diyeceksiniz. 


Büyük resim
 
Birleşmiş Milletler uyardı: Dünya 1945’ten bu yana en büyük insanlık kriziyle karşı karşıya. Yemen, Güney Sudan, Somali, Nijerya’da 20 milyondan fazla insan kuraklık ve açlıkla yüz yüze. Bu krizin arkasında küresel ısınma, istikrarsız ve despotik rejimler, İslamcı terör ve İslam içi mezhep savaşları var. Demokratik rejimlerin yerlerini başarısız, despotik rejimlere bıraktığı ülkelerde, bu tür krizlerin olasılığı artıyor. Kuraklık ve açlık krizleri de kaynak savaşlarını kışkırtıyor, göçleri hızlandırıyor. Dünyada toplam göçmen sayısı 250 milyon kişiye ulaşmış durumda... 
 
Yukardaki dört ülkeye bakıp orası “Afrika, bize ne” demeyin. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Ortadoğu’da ulaşılabilir tatlı su kaynaklarının, geçen 40 yıl içinde yüzde 75 azaldığına işaret ediyor. Yeni bulgular, Ortadoğu’nun önümüzdeki 30 - 40 yıl içinde yaşanamaz bir duruma gelebileceğini gösteriyor (InterPres 14/03/2017). Hızla ağırlaşan su kıtlığı sorunu bölgenin hızla artmaya devam eden nüfusun, içme suyu, tarım, besin kaynaklarını tehdit ediyor. FAO, bu su kaynaklarının da 2050’ye kadar yüzde eli daha azalmasını bekliyor. Bu bölgedeki ülkelerin çoğunun su kaynaklarının sınır ötesinden geliyor olması da su, gıda kıtlığı sorununa jeopolitik riskleri ekliyor. Jeopolitik riskler de savaşları, göçleri gündeme getiriyor. Suriye’de iç savaşın arkasında, dış müdahalelerin yanı sıra, ondan daha önce, kuraklık, tarımsal üretim krizleri vardı. Savaş büyük bir göç dalgası yarattı.

Yeni risk algısı
 
Mali piyasaların siyasi risklere ilgi göstermeye başladığını daha önce vurgulamıştım. Geçen haflarda CitiGroup’un, geçen hafta da fon yöneticisi Bridgewater’ın yayımladığı iki rapor, mali piyasaların artık ekonomik risklerden daha çok, siyasi risklere odaklanmaya başladığını gösteriyor. Ana ilgi konusu da toplumsa muhalefette “popülizm” olarak tanımlanan yükseliş. Yakın zamana kadar popülizm azgelişmiş, bağımlı ülkelerin sorunu olarak görülürken artık ABD ve Avrupa’da nüksetmesi küresel riskleri artırıyor. Bridgewater’un raporu 1930’ların faşizmlerini irdeledikten, bugünkü popülizm dalgasıyla benzerliklerini vurguladıktan sonra şu sonuca varıyor: Toplumsal yapı bu popülist dalgayı asimile edecek kadar esnekse pek bir sorun yok. Eğer toplum, bu dalganın basıncı karşısında esneyemez, kırılırsa, faşizm ve ardından savaşlar... 
 
AKP ülkeyi yukardaki tüm riskleri içeren, siyasi riskleri artıran bir noktaya getirdi, bu referandumla, daha da öteye götürmeye çalışıyor. Örneğin ülke, daha şimdiden kişi başına düzen 1.52 metreküp kullanılabilir su miktarı ile su yoksulu kategorisindeyken, bu miktarın 2030’a kadar 1.12 metreküpe düşmesi beklenirken, İslamcı rejim vatandaşlarından daha fazla çocuk yapmalarını istiyor, iktidara geldiğinden bu yana ülkede bir ağaç kırımı yaşanıyor. HES projeleri ekosistemi allak bullak ediyor, kentsel dönüşüm, kentlerin su gereksinimini artırıyor. 
 
AKP rejimi, son yıllardaki dış politika maceralarıyla Ortadoğu pazarını kaybetti şimdi de Avrupa pazarını kaybetmek üzere. Ülke ekonomisi de tüketime ve dış krediye, inşaata bağımlı, sürdürülemez bir yavaş büyüme hattına oturmuş durumda. Suriye macerası ülkeyi IŞİD’in serbestçe örgütlendiği bir yol geçen hanına çevirmişti. Şimdi Batı’da kimi analistler, bu durumun yakın zamanda yaratabileceği riskleri, İncirlik’teki nükleer bombalar bağlamında tartışmaya başladılar. 
 
Siz, bu durumda, devleti, dolayısıyla güvenliğinizi, geleceğinizi “akıtılacak çok kanımız var” diyen bir şahsın eline teslim edecek bir anayasaya “evet” der misiniz?

Ergin Yıldızoğlu / CUMHURİYET

Bireysel istikrar, ülkesel teslimiyet - İZZETTİN ÖNDER

Siyasal iktidarın hemen her seçimde güvenerek savunduğu ve maalesef başarı sağladığı strateji istikrar vadi olmuştur. Ekonomide gerçek anlamda istikrar sağlanamadığı halde gelecekten yiyen politikalarla durum idare edilmiştir. Gelecekten yeme bahasına ekonomide istikrar olduğu görüşü altında, halkımızın bir bölümünün de inandığı politika aslında gerçekçi olmayıp, uzun dönemde kriz ya da çöküşün temellerinden başka bir şey değildir. Bu yazıda, istikrar söylemi, tek otorite yönetimi ve ekonominin küresel güçlere teslimini tartışalım.

Kapitalist sistemin enerjisi açıklar ve borçlardan gelir. Açık ve borçluluk, sermayenin piyasa ihtiyacını karşıladığı gibi, aynı zamanda da insanların sisteme karşı sadık olmasını, başka bir ifade ile insanın köleleşmesini sağlar. Şöyle ki, ekonomik kapasitesinin üzerinde bir yaşam sürmek isteyen insana sistem borç kapılarını açarak, aslında üretimde yapılan hırsızlığı borç olarak vererek bireyi hem sahte mutluluğa atar, hem de sistemin sadık koruyucusu haline sokar. Bir ülke ekonomisinde borçlanma süreci devam ettirilirken gelir dağılımı bozulur, fakat ne gariptir ki, insanlar sahte mutluluğun gerçek yapısını ve işleyişini algılayamadıkları için huzur içinde karanlık deliğe sürüklenir.

Referanduma giden yolda yine bir istikrar söylemi ve bu söylemi sürdürebilecek Körfez ülkeler muhabbeti sürdürülmektedir. Öyle görülüyor ki, Batı’nın düzlüğe çıkaramadığı ekonomi bu kez de Körfez desteği ile yapay solunuma bağlanmaya çalışılmaktadır. AKP batılılaşma ile batıdan destek alınamadığını vurgulamaya başlamadan, yüklenme dozunu arttırabilmek için, tasarruf açığını, yani iç borçluluğunu Körfez’deki dost muhabbeti ile yamalamaya çalışmaktadır. Dövizin son yükselişine ve enflâsyonun neredeyse iki haneli oranlara dayanmasına rağmen, dövizin rampada geriye doğru kaymasının, döviz piyasasında oluşan arz ve talep göstergeleri ile yapay açıklaması dışında hiçbir ekonomik izahı söz konusu olamaz. Cari açık ve enflasyon yüksek seyrederken döviz piyasasında nasıl böyle bir dengenin(?) oluştuğunu iktisatçılar anlar, fakat halk oluşuma bakmadan, tam bir miyop içinde ucuz dövizden yararlanma sarhoşluğuna girer. Ülkede ciddi kan kaybı ve kemik erimesi yaşanırken, oluşan yapay piyasaların sarhoşluğunda var olan siyasi erki savunan halkımız, aslında iktidarı sırtında taşıdığının ve yükün önemli bölümünü de canından çok sevdiği çocukları ya da torunlarının üzerine yıktığını idrak edememektedir.

Ülkenin ve halkımızın köleleşmesi pahasına yaşanan döviz bolluğu eğer bir merkezden sağlanıyor ise, bu işin bir bedeli olduğu düşünülmelidir. Kaynakların kıtlaştığı dünyamızda böylesine kaynak varlığını sağlayanlar sağladığından daha büyük kaynağı geri alıyor demektir. Bir dönemde oluşan geçici refahı sağlayan kaynak bir süre sonra daha büyük miktarla ekonomiyi terk ediyor olduğu durumda, ülkede bir şekilde refah gerilemesi değil de refah artışı görüntüsü oluşuyorsa, bu demektir ki, ülkeyi terk eden refah kaynağı yerini daha büyük bir refah kaynağına bırakmaktadır. Ülkenin artan refah görüntüsü karşısında artan dış borcunun sebebi bu süreçtir. İşte halkımızın istikrar algısı ile desteklediği siyasi kadronun ülkeyi ve halkımızı sürüklediği macera budur.

Günümüzün sömürü odakları, geçmişteki maddi görüntüden fersah fersah uzaklaşmış, ticaret ya da özellikle de finans işlemleri görüntüsüne bürünerek, fevkalade sinsi bir sis perdesi arkasına geçmiştir. Geçmişteki sömürgeciliğin yerine geçmiş olan günümüzün finansal emperyalizmi kesinlikle hakların algılama ve anlama alanının dışındadır. Bu konuda halkımızı suçlamanın anlamı yoktur. Ancak, akademik çevreler ve özellikle de bürokrasiye hâkim siyasi kadronun ekonomi politikalarında kendi siyasi yaşamının ötesinde halkın kaynaklarının etkin kullanılmasını ve geleceği düşünerek yürümesi gerekir. AKP iktidarının günahı kadar sevmediği ve her fırsatta halka şikâyet ettiği Cumhuriyet’in ilk dönem yönetimi dışında, 1950 Menderes yönetiminden itibaren her dönem iktidarları, emperyalistlerin dönemsel baskı ve sömürü aletleri doğrultusunda politika üretmiş ve ülkeyi bugünlere taşımışlardır.

AKP de, bu mirası şanına yakışır şekilde sürdürerek, Osmanlı’nın son dönem borçluluğuna benzer şekilde ve har vurup harman savurma misali ülkeyi karanlıklara çekmektedir. Menderes dönemi ticari emperyalizmi, planlama dönemi montaj emperyalizmi, Özal dönemi finansal emperyalizm ve nihayet AKP dönemi neoliberal açılma ve savrulma emperyalizmi ülkeyi bugünlere taşımıştır. Bugünün siyasi iktidarı istikrar adına iktidarda tutuluyorsa, bunun anlamı şudur ki, bu istikrara yapaydır, ekonomi kendi ayakları üzerinde duramamaktadır. Bu da şu demektir ki, AKP’nin toz kondurmadığı Menderes dönemi ve ondan sonraki her dönemde uygulanan politikalar halkın yararına değil, bugünkü istikrarsızlığı hazırlayan emperyalistlerin yararına sürdürülmüştür. AKP’nin son 15 yıllık iktidarı da dünyalar kadar bol dış kaynağı, Anadolu’nun çeşitli yerlerine sanayi kuruluşu yaparak refahı topluma yaymak yerine, seçim vitrinine koyduğu işlerle aşırı şekilde toprağa gömerek, halkları kendisine bağlama amacıyla, ülkeyi emperyalizme teslim etme yoluna gitmiştir. İşte, istikrar budur ve bedeli de bu kadar ağırdır. Bu bedelden kurtulmak mümkündür, tabii ki bir fiyat karşılığında, ancak, var olan siyasi iktidar ve zihniyetin mevcudiyeti ve devamı ödenecek fiyatı yükseltmektedir.

İzzettin Önder / SOL

Referandumun AKP'cesi...- Fikret Başkaya

16 Nisan toplumun tarihinde önemli bir kırılma noktası olacak. Bu herhangi bir referandum değil. Bu Anayasa değişikliği Anayasa değişikliğinden öte bir şey. Bundan önceki Anayasa değişikliklerinden farklı... Dolayısıyla, 16 Nisan, toplumun geleceğini angaje eden kritik bir kavşak... 

Referandum, yürütme organı (iktidar) tarafından teklif edilen bir kanun veya düzenlemenin yurttaşların tamamının oyuna sunulmasıdır. Referandumun en çok başvurulduğu ülke İsviçre’dir. Orada belirli sayıda yurttaşın talebi üzerine de referandumlar yapılıyor. Fakat herhangi bir örgüt, bir sendika, bir şirket, vb. de üyelerine bir sorunu oylatma yoluna gidebilir. Oylama evet-hayır veya onaylama-reddetme şeklinde tezahür ediyor. Yüzde elliden bir fazla oy alan taraf kazanıyor ve diğer taraf sonucu kabulleniyor...

Fakat, AKP’nin son referandum hamlesinde durum farklı. Hayır yasak... Dolayısıyla yapılan şey referanduma benzemiyor... Lâkin çelişik bir durum var: sandık kurulacağına göre 'Hayır'ı engellemek mümkün değil. O zaman hayır oylarını olabildiğince küçültmek için sorunun tartışılmasını, anlaşılmasını engellemeyi bir çare olarak görüyorlar... Ayıbın üstünü örterek durumu kurtarmak istiyorlar, zira “ayıbı açığa vurmak daha büyük ayıptır” denmiştir... Aslında AKP’nin işi zor, zira referandum konusu problemli. Sorulan soru şu: “Bir dikta rejimi, bir tek adam rejimi istiyor musunuz?”. Böyle bir soruya insanların evet demesi pek mümkün olmadığına göre, geriye neyin oylandığını gizlemek, görünmez kılmak kalıyor. Boşuna, “iktidar gizlemesini bilenindir” denmemiştir... İşte, 'Hayır' cephesine yönelik baskıların, yasakların, yalanların, hakaretlerin, telaşın nedeni bu... Eğer tek adam rejimi [dikta rejimi] kurulursa, bunun istikrar ve güçlü devlet demek olacağı, refahın artacağı, terörün önleneceği, Türkiye’nin uçacağı söyleniyor. Tabii insanlar da haklı olarak, “iyi de 15 yıldır neden uçurmadın?” diyeceklerdir... Buna AKP’nin cevabı şöyle: “Uçmak için tek adam rejimi şart, biz bunu 15 yıl sonra anladık!”... Aslında dinci iktidarın asıl amacı başka: TC’yi bir İslam devletine dönüştürmek istiyorlar, bunu da mümkünse 2023’ten önce kotarmak istiyorlar. 1923-2023 aralığını bir sapma olarak görüyorlar ve güya “parantezi” kapatmak istiyorlar. Gönüllerinde hilafeti ihya etmek yatıyor. Hilafeti/saltanatı ihya edip, ilelebet iktidar olmayı amaçlıyorlar... Elbette aç tavuğun kendini darı ambarında görmesine bir mani yoktur...
AKP, merkez-sağ partilerin iflası üzerine iktidar oldu. Bağnaz neoliberal ama aynı zamanda politik İslamcı bir parti. Başlarda İslamcı yüzünü gizledi, diğerleri gibi bir merkez-sağ parti olduğu izlenimi yaratmayı başardı. Gücünü artırdıkça, iktidarını sağlamlaştırdıkça, devlet aygına daha çok hakim oldukça, rejimi bir “parti- devlet” rejimine dönüştürdükçe, gerçek niyetini gizlemeye artık gerek duymadı. Başlardaki sloganı güya, yoksullukla, yolsuzlukla,  yasaklarla mücadeleydi. Cumhuriyet tarihinin hiç bir dönemimde yolsuzluk, yoksulluk, işsizlik ve yasaklar AKP dönemindeki boyutlara çıkmadı. Hukuk hiç bu kadar ayaklar altına alınmadı, zaten her zaman sınırlı olan özgürlükler de bu kadar budanmadı, etik değerler böylesine aşınmadı... 

Bu referandumun bir meşruiyeti yok
Bu ülke, içeride ve dışarıda acil çözüm bekleyen onca sorunla cebelleşirken, AKP neden referandumda ısrarcı? Bu sorunun iki cevabı olabilir: Birincisi artık yönetemiyorlar; ikincisi, yolsuzluğa, kanunsuzluğa, kuralsızlığa, ahlaksızlığa öylesine bulaşmış durumdalar ki, iktidardan düştükleri anda mutlaka yargılanacaklarını biliyorlar. O zaman ne yapıp edip iktidarda kalmaktan başka çareleri yok! İşte 18 maddelik (aslında nerdeyse anayasanın tamamını angaje eden) Anayasa değişikliğini dayatmalarının asıl nedenlerinden biri bu ama çok önemli bir neden daha var: Geride kalan 15 yılda yağma ve talanın tadına öylesine vardılar, bütçeyi ve hazineyi öylesine yağmaladılar ki ballı börekten ellerini çekmek istemiyorlar. Nitekim, geride kalan 15 yılda yağmalanmamış, talan edilmemiş bir şey bırakmadılar. Bu referandum meşru değil. Birincisi, açık-serbest tartışma gerektiren Anayasa değişikliğinin olağanüstü hal koşullarında yapılması uygun değildir; ikincisi, Anayasa değişikliği ilgili tüm tarafların sürece aktif ve yaygın katılımını ve tartışmayı varsayar. Bu ülkenin üçüncü büyük partisinin eş-başkanları, milletvekilleri, belediye başkanları, il ve içe yöneticileri, üyeleri, sempatizanları... hapisteyken, gerçek anlamdaki gazeteciler hapisteyken, gazeteler, dergiler, dernekler, vakıflar kapatılmışken, medya, medya olmaktan çıkmış AKP’nin borazanı haline gelmişken, 'Hayır' diyenlere saldırılar aralıksız sürerken yapılan bir referandum gerçekten referandum adını hak eder mi?

Bu aşamada haklı olarak şöyle bir soru akla geliyor: Bunca olumsuzluğa rağmen, ekonomiden, dış politikaya tüm alanlarda tam bir iflas tablosu ortaya çıkmışken, bütün gösterge ışıkları kırmızıda veya kırmızıya dönmekteyken, neden hâlâ AKP’nin izini süren oldukça geniş bir kitle var? AKP, kelimenin pejoratif anlamında popülist bir parti. Kimlik siyasetini bir iktidar yöntemi olarak kullandı ve kullanmaya devam ediyor. Toplumu kutuplaştırmayı, toplumun bir yarısını diğer yarısına düşman etmeyi marifet sayıyor ve bir iktidar tarzı olarak benimsemiş durumda. Başlarda “Beyaz Türkler- Zenciler” karşıtlığını kullandılar. Şimdilerde de “Yerli-Milli ve Gayri Milli” ikiliğini dillerine doladılar. Aslında bu tür ayrımlar İslam devletlerindeki Dar-ül İslam - Dar-ül Harp ikiliğini çağrıştırıyor... Bir toplumun bir yarısını diğer yarısına düşman eden bir hükümet, bir devlet yönetimi olabilir mi? Bunun dünyada başka bir örneği var mıdır? Bu sürdürülebilir bir durum mudur?

AKP, 15 yıllık iktidarında bir tek parti iktidarı gibi görünse de, aslında şimdilerde Fetocu terör örgütü deyip lânetledikleriyle bir koalisyon söz konusuydu. Ve üstelik koalisyonun “belirleyici” ortağı da Fetocu kanattı. AKP 2001'de kuruldu ama Fetocu dediklerinin epey zamandır iktidara hazırlandığı anlaşılıyor... Neyi nasıl yapacağını ortağından daha iyi biliyordu... Koalisyon 17-25 Aralık yolsuzluk skandalıyla çatırdadı ve 15 Temmuz darbe teşebbüsüyle de sona erdi. Şimdilerde ondan boşalan yer başka cemaatler tarafından dolduruluyor. Devlet aygıtında çürüme kaldığı yerden devam ediyor. Oysa, liyakatin sıfırlandığı, hukukun by-pass edildiği bir devlet mümkün değildir. Bu iktidar gününü doldurdu. Hiçbir inandırıcılığı kalmadı. Hiçbir sorun çözme yeteneği yok. AKP rejiminin umut yaratma yeteneği veya aynı anlama gelmek üzere kitleleri aldatma-oyalama yeteneği aşındı. Bir rejim değişikliği demek olan Anayasa değişikliğini dayatmak istemelerinin nedeni çaresizlik, yönetememe krizi... Ancak baskı, şiddet ve terör ortamında yönetebileceklerini, iktidarlarını sürdürebileceklerini düşünüyorlar. Fakat bu, kadarı iktidarı sürdürmek için yeterli olmaz. Her iktidar doğası gereği şiddeti varsayar ama sadece şiddete dayanarak da yönetmek mümkün değildir. İnsanlara başka şeyler de önermesi bir ideolojik hegemonya veya aynı anlama gelmek üzere, kitleler katında bir gönüllü kabullenme üretebilmesi de gerekir...

16 Nisan, toplumun tarihinde önemli bir kırılma noktası olacak. Bu herhangi bir referandum değil. Bu Anayasa değişikliği Anayasa değişikliğinden öte bir şey. Bundan önceki Anayasa değişikliklerinden farklı... Dolayısıyla, 16 Nisan, toplumun geleceğini angaje eden kritik bir kavşak... Fakat kesin olan bir şey var: Bu toplumun yaklaşık iki yüz yıllık birikimi bu sefil oyunu bozacak potansiyele sahiptir. Ve o potansiyelin heba olmaması için insanların sorumlu yurttaşlar olarak davranmaları, ikirciksiz bir şekilde sandığa gitmeleri ve 'Hayır' demeleri gerekiyor. Zira orada söz konusu olan senin kaderin, senin geleceğindir denecektir... Unutmamak gerekir ki, sahip olduğunu koruyamayanların, bulundukları mevzilerin gerisine püskürtülenlerin yeni şeyler kazanmaları zorlaşır... Son bir şey: 16 Nisan sadece saldırıyı püskürtmekle sınırlı kalmayacak, toplumun; özgürlük, sosyal eşitlik, demokrasi yolunda ilerlemesinin yolunu da açacak...

Fikret Başkaya - Özgür Üniversite Kurucusu  / BİRGÜN PAZAR

İzdivaç programları ve muhafazakâr ikiyüzlülük - TAYFUN ATAY

Ekranlardaki evlilik (izdivaç) programları topun ağzında; devlet de, hükümet de, RTÜK de bastırdıkça bastırıyor yayından kaldırılmaları için... 
 
İlk “müjde”yi Numan Kurtulmuş verdi önceki hafta ve gayet fiyakalı bir muhafazakârlık retoriğiyle hallaç pamuğu gibi attı bu programları:
“Bu bizim örfümüze, geleneğimize, inançlarımıza, Türk aile yapısına, Anadolu topraklarının kültürüne uygun olmayan şeylerdir. Neymiş efendim reytingi çok yüksek ve dolayısıyla reklam gelirleri de çok yüksek. Olmaz olsun böyle reklam gelirleri! Aile müessesesini ortadan kaldıracak, ulviyetini, kutsiyetini ortadan kaldıracak son derece acayip programlar var.”
Bu komik sözlerin değerlendirmesine birazdan geleceğiz, ama Kurtulmuş aynı konuşmasında KHK kartını masaya sürerek, “İnşallah önümüzdeki süreçte bunu bir Kanun Hükmünde Kararname düzenlemesi ile gündeme getirebiliriz” de dedi. 
 
Tabii böyle olunca ilgili yayıncı kuruluşlar telaşlandı. RTÜK Başkanı İlhan Yerlikaya ile görüşme talebinde bulundular ve hafta içinde bu talepleri karşılandı.
Başkan Yerlikaya, bu programlarla ilgili binlerce şikâyet geldiğini söylemiş onlara. Aynı doğrultuda hem Cumhurbaşkanlığı, hem de Başbakanlık İletişim Merkezleri’ne 136 binin üzerinde bildirim geldiğini de ekleyerek RTÜK olarak kendilerine kanunların tanıdığı yaptırımları uygulayacaklarını kaydetmiş. Kanal yöneticilerine de kamuoyundaki bu şikâyetleri dikkate almalarını önermiş.
Tabii o da Numan Bey gibi aynı minval üzere, evlilik kurumunun zedelenmesinin gelecek açısından toplumsal travmalar meydana getireceğini genel çerçevede dillendiriyor.
Bir de yayın yönetmenleri cephesinden tarafımıza iletilen bazı notları paylaşalım!
Onlara RTÜK tarafından, özü itibarıyla “Biz kaldırmayalım, KHK ile de kalkmasın, kendiniz kaldırın, en iyisi bu” telkini yapılmış. Yani bir bakıma “Bizi yasakçı konuma düşürmeyin” ricasında bulunuluyor!.. 
 
Kanal yöneticileri, evet, işin zıvanadan çıktığını, neredeyse “tiyatro”ya döndüğünü, bunu rekabetin koşulladığını kabul etmişler, ancak programları kaldırmak yerine bu durumu düzeltme, kaliteyi artırma önerisinde bulunmuşlar. Çünkü her şey ortada, “Anadolu”nun (hani şu Kurtulmuş’un örfünü, inancını, geleneğini, kültürünü, toprağını anlata anlata bitiremediği Anadolu’nun) yüzde 80’i bu yapımları izliyor!.. 
 
Tabii RTÜK programların düzelebileceği inancında pek olmadığı için yayıncıların izlenimi, “Kaldıracaklar, kaldırana kadar da yıldırıcı cezalar verecekler” noktasında netleşiyor. En tehlikeli ihtimal, hâlihazırda uygulanan ve söz konusu programın aylık brüt gelirinin yüzde 1’i olan ceza miktarının yüzde 2’ye çıkarılması. Bunun yapımcı açısından baş edilmesi imkânsız bir ceza olacağı söyleniyor.
2000’lerin başında yayına girmiş “Ben Evleniyorum”dan itibaren (ki onun da o zaman RTÜK’e başvurulup yayından kaldırılması istenmişti!) yaklaşık 15 yıldır televizyonlardaki evlilik realite-şov-yarışma programları üzerine yazıyorum. Çok sert ve ağır eleştirilerde bulundum. Şimdi karşımızdaki programlara baktığımda da pek çok sorunlu yan elbette görüyorum.
Ancak bir nokta var ki katılmam mümkün değil. O da işte hem Numan Kurtulmuş’un hem de RTÜK başkanının hareket noktası... Yani bu programların “aile müessesesi”nin ulviyetini, kutsiyetini ortadan kaldıracağı; evlilik kurumunun zedelenmesine, böylece gelecek açısından travmalara yol açacağı şeklindeki kanaatler. Kısacası bu programların toplumu bozduğu, bozacağı düşüncesi.
Beyler, durum tam tersi!
Beyler, bu programlar ayna, ayna!..
Beyler, evlilik kurumunun ipliği tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de, üstelik dindarmuhafazakâr kesimi de içerecek şekilde pazara çıktığı için...
“Bir yastıkta kocamak” neredeyse tarih olup bir hayata birkaç evlilik sığdırmak âdetten hale geldiği için...
Ve evliliklere artık “boşanma sözleşmeleri” eşliğinde bismillah dendiği için...
İşte böyle bize özgü alaturka fantezilerle süslü şekilde ayağa, pardon ekrana düşmüş durumda evlilik!..
Evlilik “gerçek hayat”ta can çekiştiği içindir ki ancak bir “gerçeklik gösterisi” (realite-şov) olarak böyle muazzam “alıcı” (seyirci) buluyor.
Siz bırakın bu programların Türk aile yapısına, evliliğin kutsiyetine halel getirmesini de büyük şehirlerin muhafazakâr muhitlerinde gizli imam-nikâhlı ikinci, üçüncü, bilmem kaçıncı eşlerine evler (hâşâ, “garsoniyer” demiyoruz!) açan zengin mümin kardeşlerimizden söz edin! Gelin bunları konuşalım!.. 
 
Her şeyi bir yana bırakın, fark etmiyor musunuz kendi sözlerinizdeki iç çelişkiyi: Örfünden, geleneğinden, inancından, kültüründen, örnek (“Türk”) aile yapısından dem vurduğunuz “Anadolu toprağı”, her gün yüzde 80’iyle geçiyor ekran başına ve kaykıla kaykıla seyrediyor bu programları...
Sizin siyaseten böyle “muhafazakâr” göz-boyamalarınız, bu şirin toplumsalmuhafazakâr ikiyüzlülüğü bastırmaya yetmez. 

 
“Sosyoloji” imkân vermez buna!..

Tayfun Atay / CUMHURİYET

Mağdur biziz, gaddar siz! - Mine G. Kırıkkanat

Bu ülkede, demokrasinin beşiği sayılan ülkelerde yoksulların hayal bile edemeyeceği bir fırsat eşitliği vardır.
Yırtık ayakkabılı, paltosuz, yarı aç çocuklar kilometrelerce yürüyerek okula gider ve başarırlarsa; en iyi üniversiteleri kazanabilir, mühendis olur, doktor olur, işadamı, hatta politikacı olur, Meclis’e girer, başbakan seçilir, Cumhurbaşkanlığı koltuğuna bile oturabilir ve kimse, kimse, onlara “Sen kimsin ki bu mevkilere yükselebildin” demez, aşağılamaz, küçük görmez, aksine başarısını takdir eder, saygı gösterir.
Askeri okullardan zengin çocukları değil yoksul çocukları subay çıkar, kurmay olurlar, general olurlar ve Genelkurmay başkanlığına da yükselebilirler.
Oysa demokrasinin beşiği sayılan ülkelerde, ancak karnı tok, sırtı pek ailelerin çocukları parlamentoya girmeyi hayal edebilir ve yalnız varsıl çocukları, o da öyle rasgele değil, aile geleneği olarak general, orgeneral ve Genelkurmay başkanlığını hedefleyebilir… 

***

Bu ülkede, o ülkelerde hayal bile edilemeyecek bir sınıf eşitliği vardır. Daha doğrusu sınıf yoktur; hatta çoğu kez haksızlığa yol açacak bir ayrımsızlıkla, hiç olmamıştır!
Sırtına dengini vuran kente gelir, kamu arazisine gecekondusunu kurar, çoğalır, seçim vakti gelince zorbaya salt yoksul diye hiç hak etmediği bedava devlet tapusu verilir, suyu, elektriği çekilir, yolu yapılır. Tapuyu müteahhide satınca yasalara uyan yurttaşlardan çoook daha zengin olur, üstüne bir de müteahhit olur ya da politikaya atılır; kendisi talandan geldiği için ormanları, suları, madenleri, dağları taşları yağmalar, kentleri betona boğup yaşanmaz hale getirir ve çoğu kez toplumdaki iyi kötü yerini, yaşam kalitesini hak ederek kazanmış dürüst yurttaşlardan daha fazla saygı görür. 

***

Bu ülkede 15 yıldır, ezici çoğunluğu işte bu övülesi fırsat eşitliğinden ve yerilesi, çünkü hakkaniyetsizliğin ta kendisi sınıfsızlıktan yararlanan AKP’liler iktidar.
15 yıldır her seçimde “mağduruz da mağduruz” edebiyatıyla ağlaya zırlaya merhamet topladılar; yediler, içtiler, semirdiler, geldikleri yeri unutmak isteyecek kadar ego şişkinliğine eriştiler.
Sözümona mağduriyetleri, cami yokluğu, imam yokluğu, İHL eksikliği ve din özgürlüğü değildi, olamazdı, çünkü kendileri mebzul miktarda var olan bu kurumlarda yapılanmışlardı. Dolayısıyla sadece ve sadece kadına bizzat biçtikleri bacağını kır, evinde otur, çocuk yap, kocandır döver, ama sana itaat düşer rolü için elzem olan başörtüsü yasağından ibaretti.
Önceleri, “Benim başörtülü bacımı okutmadılar” diye ağladılar. Ama iktidar olunca kaldırdıkları başörtüsü yasağı, üniversitelerde kız öğrenci oranının artmasını sağlamadı. Aksine, başörtüsü anaokullara kadar indi ve sapık adamlara peşkeş çekilen çocuk gelinler skandal boyutlara ulaşırken, kadın cinayetleri yüzde 1400’e katlandı.

***

Sonraları, “Benim başörtülü bacıma saldırdılar” diye zırladılar. Belinde zincirler şakırdayan deri pantolonlu adamların bacının üstüne işediğini anlattılar ballandıra ballandıra. Fantezi müthişti. Yalan çıktı.
Ama iktidarları, ihale ulufesi dağıttıkları yamuk yumuk cüdamların dört “karı”yla fantezi yaşamalarına yaradı…
Mağduruz diye sızlanarak yüklerini ve birbirlerini tuttular, memleketi yağmaladılar, doymadılar. Yegâne mağduriyetleri, topladıkları ganimeti nereye istifleyeceklerini artık bilemiyor olmaları.
Çünkü dünya onlar için güvenli bir yer değil, artık. Çünkü elbette Suudi Arabistan ya da Pakistan’da değil, ABD’de okuttukları çocuklarıyla, torunlar için en azından İtalya’yı falan şavulluyorlar, ama o dünya artık onlara kapalı. Çünkü mazlumuz diye ağlaya zırlaya, zalime dönüştüler. Üstelik orada burada alay konusu olacak kadar, kuşkusuz zevkleri kadar sığ, rüküş, gülünç ve bir o kadar kaba zalimlere… 

***

Ama asıl vahimi, fırsat eşitliğini yok etmeleri ve ayrımcılık yaratmaları oldu.
Bu ülkede artık onlar ve biz varız.
Onlar zalim ve zengin, biz her dem mazlum ve mağduruz.
İhalelerden men edilenler, bizim işadamlarımız. İşinden atılanlar, bizleriz. Sokaklarda dövülenler, öldürülenler bizden.
Hapse atılanlar bizim eşlerimiz, babalarımız, dostlarımız.
Ama her baskı rejiminin ezdiği bizler, mazlumuz diye ağlamayacak, mağduruz diye merhamet dilenmeyecek kadar mağrur; gaddarın zulmünden korkmayacak kadar cesuruz!
HAYIR diyoruz, kazanacağız.

Mine G. Kırıkkanat / CUMHURİYET

Sözümüz bitmeyecek - ZEYNEP ORAL

Referanduma dek gözler daha çok kararacak; sesler daha çok yükselecek, gerilim daha çok artacak, kavga, hoyratlık, düşmanlık daha çok yoğunlaşacak... Gidişat öyle gösteriyor...
“Evet” için devletin tüm olanakları, maddi ve manevi tüm gücü seferber edilirken... “Hayır” diyenlere baskılar, tehditler, yasaklar ve yıldırmalar tırmandırılıyor...
Bu ortamda sakın sakın şimdi tiyatronun sırası mı, sanatın sırası mı demeyin! İşte asıl şimdi sırası... Hakikati, gerçekleri öğrenmek ve kavramak için, düşünmek için, yalanı geri püskürtmek için, direnmek için, umut etmek için tam sırası...
Yarın 27 Mart Dünya Tiyatro Günü. Türkiye Tiyatro Eleştirmenleri Birliği (TEB) Yönetim Kurulu muhteşem bir bildiri hazırladı. Sadece ben değil, Uluslararası Eleştirmenler Birliği (AICT) de bildirinin duyarlılığından, çarpıcılığından etkilendi ve Federasyonun resmi dilleri olan İngilizceye, Fransızcaya çevirerek tüm ülkelere dağıttı.
Bugün bu köşeyi TEB’in bildirisine ayırıyorum:
Dünya Tiyatro Günü Ulusal Bildirisi
“Alacakaranlığın eşiğinde duruyoruz. Oysa tiyatro, bizi o eşikten geçip aydınlık günlere ulaştırmak için gerekli en önemli araç.
Akademisyenlerin toplumsal barış için girişimlerinden dolayı üniversiteden uzaklaştırıldığı, bu nedenle ülkedeki en köklü tiyatro bölümlerinden birinin neredeyse kapanma noktasına geldiği, yine yüzlerce genci tiyatroya kazandırmış özel parasız eğitim veren bir kurumun kundaklandığı, özel tiyatroların ayakta kalmalarını sağlayacak destekten yoksun bırakıldığı, çevrenin korunması amacıyla haklı protestolara katılan sanatçıların ait oldukları sanat kurumlarından ihraç edildiği bir ortamda bırakınız Tiyatro Günü kutlamayı, tiyatro sanatının nasıl icra edilebildiği bile şaşırtıcı ama umut verici.
Biz tiyatro emekçileri, tiyatronun insanı değiştirici, dönüştürücü gücünden kuşku duymayız. Tiyatro olmazsa olmazımızdır.
Önündeki bütün engellere rağmen tiyatro sanatı, tam da üstlendiği misyonu yerine getirmek üzere toplumu uyarmaya, eleştirel düşünmeye sevk etmeye, özgür düşünceyi ve temel insan haklarını savunmaya, hakikati kavramaya ve kavratmaya devam edecek. Sözümüz bitmeyecek, perdemiz kapanmayacak, sahne ışığımız sönmeyecek, bu kubbedeki ‘hoş sadamız’ karanlığa teslim olmayacak. Tiyatro Eleştirmenleri Birliği”
 
İtalya PEN başkanından mektup
KÜLTÜRLERARASI Şiir ve Çeviri Akademisi hafta içinde Doğan Hızlan’a Onur Ödülü; İtalya PEN Başkanı, şair Sebastiano Grasso’ya “Barış ve Dostluk Ödülü” verdi. Şeyda Üzer ve Muhammed Abdullah Şiir Ödülü’nü, Baki Yiğit Şiir Çeviri Ödülü’nü, Erol Gökşen de Şiir İnceleme Ödülü’nü kazandılar.
İtalya’nın sevilen şair, yazar ve eleştirmeni Sebastiano Grasso geçirdiği bir kaza nedeniyle ödülünü almaya İstanbul’a gelemedi. Ancak duygularını bir mektupla bildirdi...
Özetliyorum:
“İtalyan bir şair için, İstanbul tarih ve fantezi hayallerin birleştiği tek bir yerdir. Gençken okuduğum Fransız şair Alfonso de Lamartine 1835’te basılan Viaggio in Oriente kitabında söyle diyordu: ‘Bir insana dünyada tek bir yer görme imkânı verilseydi, görmesi gereken yer İstanbul olurdu.’ Şahsen, İstanbul’dan sonraya Venedik’i eklemek isterim.
İstanbul’a ilk seyahatim 1973... Bir kongreyi izlemek için Corriere della Sera tarafından gönderilmiştim. Kaldığım otelde tam bir curcuna hâkimdi. Yirmi beş yaşındaydım ve çok meraklıydım. Hayatımda hiç böylesi bir şamata görmemiştim.
İstanbul’a tekrar dönüşüm 1986’da. İstanbul ve Ankara Operasının kurucusu Aydın Gün’ün oğlu genç ressam Gün’ün sergisini yazmak içindi. Bu genç ressamı bana Leyla Gencer tanıtmıştı. Dünyaca ünlü Türk soprano... Büyük bir karizmaya sahip 1800’lere ait ama tesadüfen 1900’lerde yaşadı.. Ona en çok yakışan rol İngiltere kraliçesi Elizabeth’dir. Bu Rossini karakterinde rol yapması gerekmiyordu, sadece kendi olması yetmişti. Çünkü Leyla gerçek anlamda bir kraliçeydi. (Mektubun bundan sonrası bana ve Leyla Gencer kitabıma övgülerle devam ediyor... Onları atlıyorum... Ve İstanbul’a duyduğu tutkuyla sona eriyor:
İstanbul şehrine olan ortak tutkumuz... Nâzım Hikmet’in İstanbul Amore (Seviyorum Seni) şiirinden aklıma bazı dizeler geliyor: “Seviyorum seni / Ekmeği tuza banıp yer gibi / Geceleyin ateşler içinde uyanarak / Ağzımı dayayıp musluğa su içer gibi.”

Zeynep Oral / CUMHURİYET

Biz poşetlenirken Suudi kadın özgürleşiyor - Nilgün Cerrahoğlu

Bunca gürültü patırtı, uluslararası kavga, savrulma arasında kaynamasın...
“Vogue”, devrim sayılacak bir hamleyle Suudi Arabistan’da “ilk” sayısını çıkardı...
Derginin kapağında, “Victoria’s Secret”ın iç çamaşırı tanıtımlarıyla ün kazanan Filistin kökenli manken Gigi Hadid’in yüzü var. Genel yayın müdürü pozisyonunda da.. “Ortadoğu’nun -ABD moda gurusu- Anna Wintour’u” olarak tanımlanan Suudi Arap bir kadın, Dina Aljuhani Abdülaziz bulunuyor. 

Suudi Arabistan gibi gene şeriatla yönetilen Katar, Bahreyn, Kuveyt, Umman ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde dağıtılacak olan dergi aylardır büyük ilgiyle bekleniyor ve konuşuluyordu.
Böyle bir derginin başta Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkelerinde yayımlanmasının devrim niteliği arz etmesinin nedeni, “Vogue”un salt bir moda yayını olmaması...
Dergiyi bu bölgede ilk kez on yıl önce çıkarmayı düşünmüşler. Ancak o dönem, dergi grubunun başında olan kişi; “Bizim bu yayınımız, ifade özgürlükleri ve cinselliğin açık ifadesi, kadın-erkek eşitliği gibi Ortadoğu’da köktenci unsurların karşı çıktığı Batı değerlerine bağlıdır. O nedenle bu iş burada olmaz” demiş ve “riskli” bulduğu yatırımdan vazgeçmiş.
On yıl arayla şimdi bir Suudi Arap kadın genel yayın yönetmeni, hemcinslerini öne çıkaran ve vitrine koymaktan çekinmeyen, edilgen harem kültürü yerine proaktif kadın bireyselliğini vurgulayan derginin başına geçmekten çekinmiyor. İlk değerlendirmeler Suudi Arabistan Vogue’unun, güçlü bir başarı grafiği yakalayacağını gösteriyor. 

Neden “Suudi Vogue”unu bu şekilde uzun uzadıya hikâye ettiğime gelince; en koyu şeriat ülkesinde dahi kadına tanınan alan böylesine açılıp saçılırken.. bizde mütemadiyen kapanıyor ve daralıyor. 

‘Muzır etki’
Bu çok çarpıcı tezatın son örneği, Türkiye’de “Elle” dergisi için alınan “muzır neşriyat” kararı oldu.
24 Mart tarihli Resmi Gazete’de, “(Elle’de) yer alan bazı fotoğrafların ve yazıların muzır etki yapabileceği” belirtilmiş...
Derginin kapağına ayrıca “küçüklere zararlıdır” damgası basılacakmış. Elle ayrıca “açık satılamayacak” ve satışı için, alkollü içki gibi “reklamı yapılamayacak”mış!
Gazetelerin hafta sonu eki tadındaki “Elle” gibi bir dergiyi poşetlemek de nedir?
AKP iktidarı böylelikle sadece bir dergiyi değil, kadını poşete soktuğunu ilan etmiş oluyor.
Bu; “Kadın sokakta kahkaha atmayacak. Mahrem, namahrem bilecek. Hareketlerinde cazibedar olmayacak!” görüşünün birebir tercümesi ve karşılığı.
Sonra yazar çizer arkadaşlarımız BM’nin yıllık “insani gelişme” raporlarında yer alan “cinsiyet gelişme endeksi”nde baş aşağı çakılmamıza şaşıyorlar. Dün Sedat Ergin yazmıştı.
Genel “insani gelişme endeksi”nde Türkiye’nin altındaki çok sayıda ülke, sıra “cinsiyet gelişme endeksi”ne gelince.. hoop Türkiye’nin üstüne çıkıyormuş...
Sedat bunu “rahatsız edici” buluyor ve anlaşılıyor ki şaşıyor: Türkiye Ortadoğu ülkeleriyle (tüh tüh, nasıl da) “aynı kümeye” düşüyormuş...
Ya başka ne olacaktı? Bunca yıldır uygulanan malum politikaların sonucu başka nereye varacaktı?
Cumhuriyetin bütün kazanımlarını birer birer “yeni Türkiye”de yitirmek artık işten değil ne yazık ki...
Alman Cumhurbaşkanı yeni söyledi; “Türkiye’de yıllarca, on yıllarca elde edilmiş kazanımların, kısa zamanda kaybedileceği endişesini taşıyoruz. Bu yüzden bugünkü Türkiye’ye gururla bakamıyoruz!” dedi.
Düşününce kafam almıyor.
94 yıllık Cumhuriyetin mirası sahi bu kadar kırılgan olabilir mi?
Çağdaşlıkla en kavgalı ülkeler dahi, küreselleşme itişiyle açılımlar ve ilerlemeler kaydederken, biz koca bir yüzyılın edinimlerini bu kadar kolay heba edebilir miyiz? Bu kadar yok ve yaşanmamış varsayabilir miyiz?
16 Nisan’ın sonucu, bu sorunun yanıtı olacak.

Nilgün Cerrahoğlu / CUMHURİYET

‘Bizimle alay mı ediyorsun?’ - ALİ SİRMEN

AKP tarafından verilmiş olan ilan gazetenin en arka sayfasının bütününü kaplıyor.
Koca koca şimşir puntolarla ve büyük harflerle “BAĞIMSIZ VE TARAFSIZ YARGI” yazılmış. Altında da şunlar yer alıyor:
“Yargının bağımsız olması yetmez, tarafsız da olması gerekir diyoruz, tarafsızlığı anayasal hüküm haline getiriyoruz.
Tarafsızlık yargının kararlarında ve denetiminde bir anayasa kriteri oluyor, yargıya güven artıyor, vesayet son buluyor. Kuvvetler ayrılığı güçleniyor.
Daha iyi işleyen, vesayetten kurtulan,
gruplaşmaların değil, uyumun hâkim olduğu
bağımsız ve tarafsız bir yargı için EVET.
Güçlü demokrasi, büyüyen ekonomi
güven ve istikrar için EVET”
Bunun altına da anayasanın yürürlükte olan 9 . maddesi yazılmış:
“Yargı yetkisi Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır.”
Sonra bir de halkın oyuna sunulan eklenen şekliyle yeni 9. madde konmuş:
“Yargı yetkisi Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.”

***

İşte ilan bu.
İlanı okuyan, kuvvetler ayrılığından, bağımsız yargıdan yana olan herkes tabii ki, bu öneriye “evet” diyecek ve de ekleyecektir.
- Adamlar “bağımsız”a, bir de “tarafsız” eklemişler. Hani körün istediği bir göz Allah vermiş iki göz.

Son iki günde bana ulaşmış iki kitap var: Av. Ece Güner Toprak’ın “Çare Başkanlık mı?” adlı yapıtı ve dostum Av. Enis Coşkun’un “Anayasa Değişikliğinin İçeriği ve Anlamı, 2017 Referandumu.”
İlanın içeriğinin ne derecede doğru olduğunu bir kez daha görmek için ikisinin de yargı ile ilgili bölümlerini açıyorum ve yargıçlar ile savcıları atayacak, tayin ve terfilerine gerektiğinde meslekten çıkarılmalarına karar verecek olan Hâkimler ve Savcılar Kurulu’na bakıyorum. Eğer AK Parti’nin öne sürdüğü değişiklik kabul edilirse, bu kurul 13 üyeli daireden oluşacak. Cumhurbaşkanı’nın seçtiği Adalet Bakanı kurulun başkanı, Adalet Bakanlığı Müsteşarı da tabii üyesi olacak. Kalıyor geriye seçimle gelecek 11 üye. Bunların dördünü Cumhurbaşkanı doğrudan seçecek. Bu altı üyenin, sistemin egemeni Cumhurbaşkanı karşısında bağımsız olmaları söz konusu değil.
Geri kalan yedi üye, çoğunluk partisinin üyesi, lideri ve büyük olasılıkla resmi genel başkanı olan Cumhurbaşkanı’nın sıkı denetimi altında olan TBMM tarafından seçilecek.
Eğer bu yedi üyenin seçimi için muhalefet partilerinin de mutabakatını zorunlu kılan nitelikli çoğunluk aransaydı, Cumhurbaşkanı karşısında bağımsızlıkları söz konusu olabilirdi. Gerçi AKP’nin teklifinde gerek karma komisyonda, gerek genel kurulda yapılacak oylamalarda ilk turda üçte iki, ikinci turda beşte üç çoğunluk aranıyorsa da bu iki turda gerekli çoğunluk sağlanamadığında yapılacak üçüncü turda artık salt çoğunluğun yeterli olması ve iktidar partisi kendi çoğunluğunun oylarıyla, bu yedi üyeyi seçebilmeleri öngörülüyor. 

***

Görülüyor ki hâkim ve savcıların tayin terfileri ve gerekli hallerde meslekten çıkarılmaları konusunda karar verecek olan yargı bağımsızlığının kilit kurumu HSK’nin on üç üyesinin altısını, Cumhurbaşkanı doğrudan seçmekte, kalan 7 üyeyi de, parlamentoya aday gösterilmeleri konusunda, son karar yetkisinin kendisinde olduğu TBMM’deki çoğunluk partisi üyeleri aracılarıyla istediği doğrultuda seçtirebilmektedir.
Bu durumda, kuvvetler ayrılığından da bağımsız yargıdan da söz etme imkânı yoktur.
Yeni 9. madde ile getirildiği iddia edilen “bağımsız ve tarafsız yargı”, 159. maddedeki Hâkimler ve Savcılar Kurulu ile fiilen ortadan kaldırılmakta, 9. madde hükmü, hoş ve boş bir aldatmaca olmaktan öteye geçememektedir.
Bu durumda, ilanı veren AKP’ye dönüp sormak gerek:
- Arkadaş sen bizimle alay mı ediyorsun?
Galiba bir okul arkadaşımın, geçen gün sözünü ettiğim şu saptaması doğru çıkıyor:
- 16 Nisan’da bize soracaklar “Aptal mısın” diye, biz de sandıkta cevap vereceğiz.
Bu soruya evet diyecek, bir çoğunluk olabilir mi?

Ali Sirmen / CUMHURİYET

Neden Emekçilerin 'Hayır'ı? - ERHAN NALÇACI

Yaklaşan referandumda emekçi sınıfların “Hayır”ı olağanüstü önem kazanıyor ve diğer “Hayır”lardan farkı ortaya konulmak zorunda.
Türkiye, sermaye sınıfının egemenliği altında olduğu sürece, doğası gereği emperyalist ülkelerin çıkarları doğrultusunda şekilleniyor.
Emekçi sınıfların “Hayır”ı neden farklı olmalıya gelmeden önce emperyalizmin Türkiye’ye müdahalesinin yakın tarihine hızlıca göz atalım.
Emperyalist merkezler gelişmelere bağlı olarak yeni stratejiler benimserler ve bazen bunlar aynı doğrultudayken bazen birbiriyle çatışır.
Yeni stratejiye göre hegemonya altındaki Türkiye gibi ülkelerde siyasetin yeniden yapılandırılması gerekir ve bunu makas değişimi olarak tanımlayalım. Terzi makasını değil, trenlerin hat değiştirmesi için kullanılan makasları benzetme için kullanıyoruz!

Birinci Makas

1990 sonrası Sovyetler Birliği’nin bir karşı devrim ile çözülmesinden sonra “soğuk savaş” döneminin kapitalist ülkelerdeki emekçilere biraz olsun nefes aldıran denge politikaları hızla değişti. ABD emperyalizminin mutlak öncülüğünde ve AB emperyalizminin mutlak işbirlikçiliğiyle ülkelerin çoğunda siyaset yeniden yapılandırıldı.
Makas değişiminden sonra yeni hat, sermayenin önündeki bütün engellerin temizlenmesini ve emekçi sınıfların elde ettiği kazanımların geri alınmasını öngörüyordu.
Türkiye’de 24 Ocak Kararları ve Derviş’in “15 Günde 15 Yasa”sı ile netleşen emekçi düşmanı ve akıl dışı programı uygulayacak bir siyasete ihtiyaç vardı. Mili Görüş, Gülen Cemaati ve liberallerin oluşturduğu koalisyon ABD, AB emperyalizmi ve Türkiye sermayesinin ortak kurgusuydu.
Toplumsal olanın sermayeye devri o kadar büyük bir yağmaydı ki bu ancak gerici ve otoriter bir rejimde başarılabilirdi, bu nedenle Türkiye’nin piyasa ile barışık gericilerini tercih ettiler.
Ve AKP bu programın yürütücüsü olarak sınıfına müthiş bir hizmet sundu.

İkinci Makas

İşler tam rayına girmişken Çin ve Rusya’daki sermaye birikimi, bu ülkelerin ABD hegemonyası dışında davranması ve rekabet etmeye başlaması emperyalist hegemonya krizini doğurdu. Türkiye gibi orta büyüklükteki kapitalist ülkelerin sermaye sınıflarında bu krizi bir fırsata çevirme uyanıklığı kendini gösterdi. Türkiye sermayesi bir alt emperyalist olma –Yeni Osmanlıcılık- şansını kendince denedi.
ABD ve AB emperyalizmi küçük nüanslarla ama ortaklaşa bu uyanıklığa son verme ve Türkiye’yi ait olduğu yere, Batı emperyalizmine sıkıca bağlamak için siyaseti yeniden yapılandırmak üzere harekete geçti.
Gülen tarikatı ve liberaller AKP’de cisimleşen koalisyonu 2011 sonrası terk etmeye başladı. Yeniden yapılandırmada CHP, MHP ve HDP kendine düşen rolü oynadı.
Olanlar çok yeni, ayrıntıya gerek yok. Yaşanan yolsuzluklarla ilgili ses kayıtlarının basına verilmesi, Ekmeleddin’in muhalefetin ortak adayı olarak saptanması, HDP’nin kendi adıyla seçimlere girmeye karar vermesi, vekalet almış ekiplerin patlattıkları bombalar ve en nihayet 15 Temmuz darbe girişimi bu makas değişimi olasılığının ürünüydü.

Üçüncü Makas

İngiltere’nin halk oyuyla AB’den çıkmaya karar vermesi ve Trump’ın seçilmesiyle, batı emperyalizmine yön veren tekellerin çıkarları ve stratejileri ayrıştı.
Trump ve Avrupa’da yükselen sağ popülizm; Rusya’yı tarafsızlaştırmayı veya ittifaka almayı ve Çin’e topyekun bir sefer başlatmayı amaçlıyor.
Buna karşılık merkezinde Almanya’nın durduğu AB’nin merkez siyaseti, Rusya ile bir gerilim yaşayarak bölgesel genişlemeyi amaçlıyor ama Çin seferine katılmak istemiyor.
Türkiye treninin hangi hattı izleyeceği uluslararası bir gerilim haline geldi.
Trump önceki dönemde siyasi yeniden yapılandıranın araçlarından olan savcı Bharara’yı görevden aldı, buna karşılık Almanya açıkça Gülen tarikatına ve liberallere sahip çıktı.
Almanya Türkiye’nin battığını söylüyor, ABD ise sessiz kalıyor, hatta daha önce kıyamet koparacak Rus S-400’lerinin satın alınmasına bile ses etmiyor.
Bütün milliyetçi söylemine rağmen emperyalizmin doğrudan araçlarından olan MHP iki emperyalist merkez arasında bölündü.
Buyurun hangi beladan istersiniz?
Bu yüzden emekçi sınıflar emperyalizmin tren(ler)ini devirip, kendi hatlarını inşa etmek zorundalar.

İllaki emekçi sınıfların örgütlü “Hayır”ı!

Erhan Nalçacı / SOL