‘Gençler, ümitsizliğe ve yeise kapılmayın’ - ÇİĞDEM TOKER

50 yıl, genel tarih için değilse de ülkemiz için uzun bir süre.

 
Söz konusu olan, laikliği temel alan eğitim amaçlı bir vakıfsa, Cumhuriyet’in saldırı altında olduğu bu dönem 50 yılı daha da önemli kılıyor. 
 
Başarılı ancak ekonomik olanakları kısıtlı gençlere destek olan Türk Eğitim Vakfı’ndan (TEV) söz ediyorum. TEV yarım yüzyılı geride bıraktı. Başlıktaki ifadeyi de 50. yıl için düzenlenen programda TEV Mütevelli Heyeti Başkanı Ömer Koç’un konuşmasından aktardım. 
 
Vakıf yönetimi, Anıtkabir’deki “Ata’ya Umut Ziyareti”nin ardından, Ankara’da bağışçıları, gönüllüleri, çalışanları, bursiyerleri ve medya temsilcileriyle bir araya geldi.
TEV bursiyeri üniversite öğrencilerinin, konukları kapıda karşıladığı programda, onlar kadar masalarına kadar eşlik ettikleri bağışçılar da enikonu heyecanlıydı. Müzik koroları ve vals gösterileri, yumuşak bir atmosfer yarattı. 
 
Ömer Koç, TEV’in etkinliklerine dair bilgi verdiği kısacık konuşmasında, salondaki bursiyerlere “Bilhassa sizlerin ümitsizliğe, karamsarlığa, yeise kapılmamasını rica ediyorum. Büyük Atatürk’ün dediği gibi, hayat mücadeleden ibarettir” diye seslendi.
Partili Cumhurbaşkanlığı adı verilen “tek adam” sistemine kapı açan 16 Nisan referandumunun üzerinden kısa bir süre geçmişken, Türkiye’nin ilk ve en büyük holdinglerinden biri olan Koç’un başındaki ismin “Laik demokratik cumhuriyete bütün güçlüklerin üstesinden gelerek sahip çıkılmasını istemesi” dikkat çekici. Zaten Ömer Koç’un Cumhuriyet kazanımları ile Atatürk’e atıfta bulunduğu bölümlerin uzun alkış alması bunun göstergesi olmalı. 

Yeni bir bağış enstrümanı
TEV’in Ankara Şube Başkanı Ömer Turna meslektaş dostlarla bir arada olduğumuz masaya “hoş geldiniz” için uğradığında, küçük bir sohbet yaptık. TEV, bugüne kadar 1700’ü yurtdışında olmak üzere toplam 233 bine yakın öğrenciye eğitim bursu sağlamış. Kız öğrenciler için üç yurt yaptırılmış. Yine bağışçıların katkısıyla, üstün yetenekli öğrencileri için de Gebze’de bir okul kurulduğu bilgisini verdi.
TEV’in kaynaklarında ilk sırayı gayrimenkuller alıyor. Bunu sırasıyla, nakit bağış, gayrimenkul kiraları, cenaze ve mutlu gün çiçekleri izliyor. Turna şimdi yeni bir bağış kaynağı oluşturdukları, doğum günü ve anneler günü gibi özel günler için de bağış sertifikaları hazırlattıklarını paylaştı. 

‘Ben de Barış’
TEV’in 50. yıl etkinlikleri kapsamında bir de “umut” temalı tanıtım filmi gösterildi. Genel Müdür Yıldız Günay, yönetmenliğini Ömer Faruk Sorak, seslendirmesini de Cem Yılmaz’ın “bedelsiz” üstlendikleri bu filmin sosyal medyada yaygınlaştırılması çağrısında bulunuyor. Tanıtım filmi kısacık ama gerçekten etkileyici. TEV burslarıyla eğitimlerini sürdüren bursiyerler isimlerini söyleyerek kendilerini tanıtıyor: Çağdaş, Aydın, İstiklal, Vicdan, Özgür, Adalet diye gidiyor ve sonuncu bursiyer “Ben de Barış” diyor. 
 
Ankara Şube Başkanı Ömer Turna’ya, şaka yollu “Çiçekçiler size biraz içerliyor” diye takıldığımızda “Yok” diyor büyük bir ciddiyetle. Cenaze ve mutlu günlerde TEV için yapılan bağışların, çiçekçilerin payını sadece yüzde 10 oranında etkilediğini ve yanı sıra artık çiçekçi esnafının başarılı çocukları varsa, onlara da burs verdiklerini aktarıyor. 

***

Laik eğitimin iktidar eliyle sistematik tahribi, Ensar yöneticisinin yargıç olarak atanmasına kadar vardı. TEV’in 50. yaşı ile çağdaş eğitim için verilen uğraşlar, bu nedenle bugün her zamankinden büyük bir kıymet taşıyor.

Çiğdem Toker / CUMHURİYET

Heybeliada’nın belleği - CELAL ÜSTER

Anımsamakla unutmak. İkisi arasında gidip geliriz çoğu zaman. Eskilerden bir düşünür, unutkanlığı alaya mı almış, ciddiye mi, bilmiyorum: “Tanrı, unutma yetisine sahip olalım diye bir beyin verdi bize.” Oysa Borges, “Geçmişin müridiyim” der. “Elimizde olan tek şey geçmiştir. Her şeyi unutursanız artık var olamazsınız.”
Yazarlarınızı unutursanız da var olamazsınız. Dilinizi var eden de, düşgücünüzü varsıllaştıran da yazarlar değil midir? Onları, onların yazdıklarını belleksizliğin gömütlerine gömerseniz, dilinizden de olursunuz, düşgücünüzden de. 

 
Çiçekli Dağ Sokağı’nda
Son zamanlarda öykücülüğümüzün ustalarından Zeyyat Selimoğlu da unutuldu, anımsayan da yok, kitaplarını yayımlayan da diyordum ki, Heybeliada Halk Kütüphanesini Koruma Derneği’nden bir haber geldi. Dernek, “yolu Heybeliada’dan geçen sanatçıları Ada belleğinde kalıcı kılmayı hedefleyen” etkinliklere 17 yıl önce yitirdiğimiz Selimoğlu ile başlıyor.
Yarın 13.30’da Heybeliada Vapur İskelesi’nde buluşulduktan sonra Türkiye Yazarlar Sendikası’nın da katılımıyla yazarın evinin önüne bir plaket yerleştirilecek. Sonra da, adadaki Çiçekli Dağ Sokağı’nın merdivenlerinde anılarla, Selimoğlu’ndan öykülerle sürecek anımsayış: 

‘Ey Papatyalar’
“Kır çiçekleri şairlerin çiçeği değil midir, ey papatyalar? Şair, şöyle bir duralar, düşünür, kendini tutamayıp yanındaki arkadaşının koluna sarılır, coşkuyla bağırır: — Çiçekli Dağ Sokağı! İşte bu sokak ve bu sokağın adı, dünyaya böyle adım atmıştır.”
“Heybeliada Hatırlıyor!” etkinliğinin yüreğimi şenlendiren bir yanı da, Selimoğlu’nun kitaplarını yeniden basan Eksik Parça Yayınları’nın küçük bir stant açacak olması. Etkinliğe katılan çocuklara da, Selimoğlu’nun, dernek üyelerinin “sahaflardan toplayabildiği” çocuk kitapları armağan edilecek. 

Ada’yı ada yapan
Ada’yı ada yapan yazarlardan biridir Zeyyat Selimoğlu. Heybeliada’dan babamın gençlik arkadaşıydı. Yıllar sonra dostluğunu benden de esirgemedi.
Yanılmıyorsam, 1990’ların hemen başında, Heybeliada’da bir yangın çıkmış, Halki Palas Oteli yanıp kül olmuştu. Cumhuriyet’teydim. Sabah toplantısında, arka sayfanın bu olaya ayrılması kararlaştırıldı. Ada’lı, Heybeliada’lı yazarlardan da görüşler alınacaktı.
Eh, en Heybeliada’lı yazar, Zeyyat Selimoğlu idi. Ben de işe onu aramakla başladım. Zeyyat abi, kuşkusuz, yangından haberliydi. Telefonda sesimi duyar duymaz, “Anlaşılan, geçenlerde çıkan kitabımı daha okumamışsın!” dedi. “Aramızdaydı O Gün’ü bırakmıştım sana. 51. sayfayı aç, ‘Bir Ada Soyunuyor’ adlı öyküyü bir oku bakalım! Ben yazmıştım bu yangını!”
Hemen açtım okudum:

Edebiyatın düşgücü
“... Yangın korkuları içinde geçiyor günlerim, tüm tahtalarım çıradır artık, gevrek ve kurumuş tahtalarım, tahta kaplamalarım, tahta balkonlarım, tahta çatım. Bütün bu saydıklarım küçük bir kibrit alevinin işaretine bakıyor, küçük bir alev beni yok edebilir. Geceleri beni uyku tutmaması, bundandır... İçime oturmuş bir yangın korkusu, geri kalmış ömrümün ince sancısıdır dostum; hani yanarak ölen yaşlılar vardır, yangın alevinden kaçamamış düşkünler...”
Öyküyü bitirdiğimde dehşete kapılmıştım. Gazetenin arka sayfasını nerdeyse tümüyle bu öyküye ayırmıştık.
Edebiyatın düşgücü, her zaman olduğu gibi, gerçekliğe nal toplatmıştı...

Celal Üster / CUMHURİYET

Başakcity - BİLGİN GÖKBERK

Başakşehir.. Eski İbbspor..

 

*

 

'Hayatım futbol' diyen Başkanı'nın twitter hesabında 13 twee't var.

Cumhurbaşkanı'nın 12, Başbakanlığın 1 tweetini paylaşmış.

Hiç tweet atmamış, Başakşehir'in B'si futbolun F'si yok.

 

*

 

Twitteri bile 100 de100 siyasi. 

 

*

 

İbbspor'un sponsorları İSPARK, İSFALT, İGDAŞ, İSTON, İETT, İSKİ, İHE, İSTAÇ filandı.

 

*

 

İstanbullunun yediği ekmekten kullandığı içtiği sudan kullandığı gazdan parkdan asfalttan vs.den aldıkları parayla futbol oynayıp  İstanbul takımlarını yenince zevkten 4 köşe olmalarının mantıklı bi izahı var mı?

 

*

 

İbb kendini şehrine ait hissetse, şehrin 100 yıllık takımlarını yenip milyonlarca İstanbulluyu mutsuz eder mi?

 

Dünyada bi örneği var mı?

 

*

 

Münichli bir belediyeci Bayern Münich'i yenmek için Münich Büyükşehir Belediyespor'u kuralım dese ya psikologa götürürler, ya tımarhaneye kapatırlar.

 

*

 

Madrid Büyükşehir -kafayı yemediyse- Real Madrid'i yenmek için basket takımı kurar mı?

 

*

 

Benim senin oyunla seçilen İstanbul gibi bir dünya şehrinin belediyesi bana sana, kendi şehrinin insanına rakip olur mu?

 

*

 

Allah’ın dağına İspark koyacaksın ben arabamı park edince, benden para alıp, Adebayor'u alacaksın, benim paramla bana gol atacaksın. Sonra pankart astırıp 'koyduk' diyeceksin.

 

Bi de benden cilve bekleyeceksin. Seni sevmemi isteyeceksin.

 

*

 

Olur; görürsem söylerim.

 

*

 

Hocanın, oyuncuların emeğine, başarısına saygılıyız, bi köşeye ayıralım.

 

Konu takım değil, kulüp.

 

*

 

Kuruluşu, varoluşu ofsayt, kendisi Jüpiter'den bile bakınca net ofsayt.

 

Bizim gezegenin top medyası hâlâ attığı gol 43 cm. ofsayt mı değil mi onu tartışıyor.

 

*

 

En baştan alırsak; Burundi'de bile kulübünü sahte evraktan UEFA'lık edip ceza aldıran ve batıranı başkanı federasyon başkanı  yapmazlar.

 

*

 

Nijer'de bile; Devletin toto'sunun ligini hükümetin Katarlı kankası, devletin bankası'nın kupasını

damadın ağabeyinin medyası yayınlamaz.

 

*

 

Futbolun mucidinin aklına gelmeyen bizim gelmiş.

 

Allah’ın İngilizinin aklına Arsenal'in hocasını İngiliz milli takımına hoca yapmak için İngiltere Kraliçesini araya sokmak gelir mi, kraliçe Londra Büyükşehir Belediye Başkan vekilini devreye sokar mı?

 

*

 

Başakcity'nin sponsoru Manchester City'den fazla olur mu?

 

100 yıllık kulüpler para bulamazken ülkenin iş adamları taraftarı camiası olmayan kulübe para 'ak'ıtmak için sıraya girer mi?

 

*

 

Niye kimse yazmaz?

 

Gazetecilik sadece zırt pırt mortgeyçe girip mort olana kadar yaz-a-mamak mıdır?

Tv'cilik, koltukta biraz daha oturmak için bu arkadaşları her eleştirildiğinde zırt pırt çağırıp yağlamak 'ak'lamak mıdır?

 

Arkadaşları meslekdaşları zırt pırt kovulurken tutuklanırken susup oturup para istiflemek midir? 

 

*

 

Yüzde 75'inin sefalet içinde yaşadığı Malawi dahil dünyanın her hangi bir ülkesinde bu kadar sefil bir medya var mı?

 

*

 

Muktedir kardeşimiz iktidar sever Rıdvan Dilmen,"Kulüp Başakşehir, gazete Turkuaz Grubu'ndan olunca herkes tırsıyor nedense" diyor. Cin gibi olan kardeşimiz her şeyi biliyor, bunun nedenini mi bilmiyor ?

 

*

 

Herkes sırtını külliye'ye Ferit bey'e dayayıp iş yapmıyor? Herkes elinde 'evet' videosu tur'lamıyor?

1 tweetten gazeteci tutuklanıyor bu ülkede, tırsacaklar tabi.

 

*

 

Dilmen'in deyimiyle, o bu şu sebepten insanlar tırsıp ona buna biat edebilir, hoş olmaz şık etik değildir belki ama olabilir yine de.

 

Ama Papua Yeni Gine'de bile havuzu yandaşı merkez medyası dahil ülkenin tüm spor sayfaları ve ekranları bir belediyeciye biat eder mi?

 

*

 

Sadece futbol mu?

 

Katar'lıların tv'lerinde Rıdvan'ın Ntv'sinde Akp'nin Trt'sinde gece gündüz basket ligleri yayınlanıyor.

Bir Allah’ın kulu da  çıkıp "doping yapan adamdan federasyon başkanı olmaz" demez mi? Bunu diyemediği için hiç yüzü kızarmaz mı?

 

*

 

Eşi dostu, "Koca adamsın ayıp ya dopingciden başkan olur mu, 1-2 çift laf etsene elaleme rezil oluyoruz" demez mi?

 

*

 

Hazret şimdi de tutturdu video hakem istiyor; ülkeyi iyi tanıyor; haklı.

 

*

 

Daha dün YSK 1000'lerce hile hurda çalma çırpma videosuna rağmen iktidar temsilcisi istedi diye mühürsüz oyları geçerli saydı seçimde şaibe filan yok dedi. Bir grup futbolcu gazeteci dövdü, 10'larca video vardı, grubun yarısı ceza aldı yarısı almadı.

 

Başakşehir başkanı ne uygun gördüyse Federasyon başkanı o cezayı verdi.

 

*

 

Biliyor ki; YSK'nın, TFF'nin bile 'hazır ol'da durduğu düzende videonun başına oturttuğu hakeme istediği düdüğü çaldırtmak  sahadaki hakeme çaldırtmaktan daha kolay. Hatta çocuk oyuncağı.

 

*

 

Son 1 şey..

 

Gümüşdağ da iktidar ağzıyla konuşmaya başladı.

 

Başakşehir düşmanları filan diyor.

 

*

 

Bak Göksel bey, daha dün 1 bugün 2. Ne düşmanı?

 

Çoluk çocuğa düşman olunur mu?

 

*

 

Tane tane anlatalım

 

O dediğine antipati denir.

 

O da takıma değil kulübe..

 

Siyaseti futbola dibine kadar sokmana..

 

Futbolu akpbol haline getirmene..

 

Tarzına, üslubuna..

 

*

 

Ülkenin kaderinin oylandığı referandum öncesi hem de uluslararası konuklar önünde Katarlı kankaların canlı yayınlarken çok net  'evet' propagandası yapacaksın, Başkanlığını yaptığın kulüpleri, kendi kulübünü bu işlere alet edeceksin, sonra 'hayır' diyenlerden   sempati bekleyeceksin. 

 

*

 

Senin kafayı taktığın o 3 büyükler 100 yıldır var, 3 gündür değil.

 

*

 

Geçmişlerinde sevinç üzüntü gözyaşı, kahkaha, aşk, ıstırap, kupa, mupa vs. ne ararsan var.

 

*

 

Boru değil bu, 100 yıl.

 

*

 

Düşmanın da yaşı başı, bi geçmişi ağırlığı olmalı.

 

Dünkü çocuğa kim niye düşman olur kim niye kıskanır, kızmazsın bile.

 

Bi sevip okşarsın, makas alırsın, yürür gidersin.

 

*

 

Düşmanlık değil onun adı, unutma; antipati.

 

O da takıma değil, kulübe..

 

*

Nokta. 

 

 

Bilgin Gökberk / CUMHURİYET

Mezhepçi olan Aleviler değil, siyasettir - TURAN ESER

Alevilerin siyasette görünür olması; sağcısını, ulusalcısını, milliyetçisini, muhafazakârını, kimi sosyal demokrat geçinen çevreleri de rahatsız ediyor.

“Alevi’den Genel Başkan olur mu?”, “Alevi’den Vali, Emniyet Müdürü, Müsteşar olur mu?” diye sorulur. Hatta miting alanlarında “Biliyorsunuz kendisi Alevi” diye yuhalatılırsınız.

Bunlar milyonlarca Alevi’yi rahatsız eden mevzulardır.

Alevilere ‘siyasetten çekilin’ önerisini yapan kişi, TGRT’den Aydınlık gazetesine gelen Türk İslam Sentezci Sabahattin Önkibar’dır. Bu şahıs köşesinden “Alevi kökenli Kılıçdaroğlu’nun gidip bütün Türkiye’yi kucaklayacak bir ismin lider olması gerekir” diyerek, Kılıçdaroğlu’nun CHP Genel Başkanlığını bırakmasını istemiş ve oraya Sünni bir genel başkan davet etmiş.

Bu sadece siyasi bir davet değil; aynı zamanda mezhepçilik, ayrımcılık ve ırkçılık içeren bir davettir. Çünkü bu zihniyete göre 72 millete aynı nazarla bakan Aleviler ve Hacı Bektaşi Veli hoşgörüsü Türkiye’yi kucaklayamazmış.

Soyadı Önkibar ama yazısı Önyargılıdır ve Kibar değildir. Mezhepçilik, ırkçılık ve siyasi hak düşmanlığı kokuyor.

Alevilerin yüzde 97’sinin tek adamlığa ve rejim değişikliğine HAYIR diyen tek toplumsal kesim olmasını hazmedememiş! Alevilerin laiklik ve demokratik cumhuriyet talebini en diri savunan toplumsal kesim olması da rahatsız etmiş.

Tabii ki, tek suçlu Sabahattin Önkibar değil. O, devletin resmi ve mezhepçi müfredatından mezun olmuş, birçok Türk İslam Sentezci yorumculardan biri.

CHP ve Kılıçdaroğlu eleştirilebilir
CHP Genel Başkanı ve CHP politikaları eleştirilmez değil. Ama siyasetçiye ya da siyasi partiye yönelik eleştiriler ancak düşünsel, siyasal ve ideolojik zeminlerde olmalıdır. Eleştiriye kültürel, dinsel ve dilsel kimlik giydirmek kaba bir ilkellik ve ırkçılıktır.
Mezhepçi, ırkçı ve ayrımcı eleştiriler, düşünce ve eleştiri özgürlüğü değil, suç ve hakaret alanına girer.
Alevilerin büyük bir kesimi CHP’ye oy veriyor diye, CHP’nin ‘Alevi partisi’ olduğunu iddia etmek yanlıştır. Ya da CHP içinde ve seçmenleri arasında Alevilerin oranının yüksek olması da, CHP’nin bir Alevi partisi olduğunu göstermez.

CHP öyle değil böyle eleştirilir
CHP’ye yönelik en sert ve haklı eleştiriler yine Alevilerden geliyor. Aleviler CHP’nin laiklik mücadelesindeki ikircikliğini ve ipe un seren tavrını eleştiriyor.

CHP’nin ‘Diyanet İşleri Başkanlığının kaldırılması’, ‘zorunlu din eğitimi ve okulların İmam hatipleştirilmesi’ karşısındaki sessizliğini, AKP’nin laiklik karşıtı girişimlerine karşı politikasızlığını eleştirenler yine Aleviler.

CHP’nin, yurttaşlık üzerinden siyaseti doğrudur ama Kürt sorunu, Alevi sorunu üzerine neden siyasal ve demokratik çözüm vizyonuna sahip olmadığını soran, kültürel kimlik haklarına dair neden politika oluşturmuyor diye eleştirenler de Alevilerdir.

Önkibar gibi “Alevi olduğu için partinin başından gitmeli” demek, gayri ahlaki, mezhepçi ve insan hakları hukukunu çiğnemektir.

Bu söylemin devamında Alevilerden ‘Genel Başkan’ olmaz, “Aleviler ülkenin Kunta Kinte’leri olun” ya da olmayan laikliğe ‘sigorta’ ve olmayan demokratik cumhuriyete ‘bekçilik’ çağrısı gelir. Alevilere bekçiliğin ve kapıcılığın, yanı sıra siyasette sadece ‘seçme hakkını’ uygun görür.
Alevilerin siyaset yapma hakkına itirazın tarihi, Emevi zihniyetine dayalı Muaviye dönemine denk düşer. Önkibar gibiler de bunu sürdürmekteler.

Önkibar, Kılıçdaroğlu’nu haksız yere eleştiriyor. Kılıçdaroğlu, bugüne kadar Aleviliğini ifade etmekten uzak duran, Alevilerin sorunlarına ilişkin tek bir çalışma ortaya koymamış Genel Başkan’dır.

CHP Danışmanları, “Aleviliğin siyasette Kılıçdaroğlu’na yük ve engel olacağı” ve “Alevi kimliği CHP’yi marjinalleştirir” gibi mesnetsiz ve hane içi mezhepçilikle, Kılıçdaroğlu’na kendi Aleviliğini gizletmişlerdir. ‘Oy artırma’ analizleri yapan bu danışmanlar, CHP’nin ihtiyacı olan laik ve demokratik siyaset dili yerine, Kılıçdaroğlu’nun ve CHP’nin söylemini uhrevileştirdiler. Eğer CHP’de bir “mezhepçilik” aranacaksa bunları görecek göz, duyacak kulak isterim.

Utanılması gereken Alevilik değildir!
Alevilik utanılacak bir kimlik değildir. Aleviler kimseye ‘Alevi kimliği’ ile siyaset yapın çağrısı yapmıyor. Ama Kılıçdaroğlu da dahil, hiçbir siyasetçinin, siyasal İslamcı mahallenin mezhepçi baskılarına boyun eğip, inancından ve dilinden utanıp çekinmesi de gerekmiyor.

Aksine gerektiği zaman göğüslerini gererek kimliğini ifade etmelidir.

Alevilik; kimliğini ifade etmekten utanacak, sıkılacak bir durum ya da siyasal kayıp ya da kazanç hesaplarının istismar konusu haline gelmişse, o ülkede adalet, vicdan, insanlık, demokrasi, çoğulculuk, Hacı Bektaş Veli hoşgörüsü ve Pir Sultan Abdal cesareti firar etmiş demektir.

Alevilik utanılacak bir şey değil, Alevilerin kalplerinde taşıdığı kimliktir. Alevilere “kimliğinizi gizleyin” diye fetva veren siyasal ulemalar ve köşe yazarları utansın!

Turan Eser / BİRGÜN

Daha pis oyunun kokusu dağılmadı, başkanlık yarışına dahil oldular - İLKER BELEK

Derler ya kurbanın kanı kurumadı henüz. O misal ve Baykal Gül’ü başkan olarak önerebiliyor.
Normaldir. 2002 yılında Erdoğan’ın önünü açmıştı. Sonra cumhurbaşkanı adayı olarak Ekmeleddin’i keşfettiler. Şimdi de Gül’lü formül.
Hesap aynı: Sağ seçmeni cezbederek sağı frenlemek. Olmaz. Bu hesapla atılan her adım CHP’nin AKP’ye benzemesine ve CHP tabanının daha da umutsuzlaşmasına yol açıyor.
Ama zaten istenen de budur. Biriken muhalif enerjinin düzen dışına yönelmesini engellemek. Baykal’ın önerisini CHP’nin benimseyip benimsemeyeceğinin; CHP’nin Gül’ü değil de bir başkasını aday olarak önerip önermeyeceğinin, Gül’ün ne diyeceğinin hiçbir önemi yok. Aslolan zihinlerin düzen içine hapsedilmesidir.

*****

Nitekim hemen sonrasında, Baykal’ın Kılıçdaroğlu’nu başkan, yanına da Akşener ile Ahmet Türk’ü yardımcı olarak önerdiği haberi geldi. Fark etmez. Gül formülüyle uyumludur. 7 Haziran seçim sürecinde de aynı taktik ortalıktaydı. AKP durdurulacak, içinde diğerlerinin de yer alacağı bir koalisyona zorlanacak ya da diğerleri bir koalisyon kuracaktı.
O zaman matematiksel olarak bile imkansız olduğunu çok söylemiştik. Şimdi de durum aynı. Buralardan AKP karşısına dikilecek herhangi bir kuvvet oluşturulamaz.

******

Nedeni AKP dışında kalanların değişik kriterler üzerinden tamamen AKP’ye benzemiş ya da muhtaç halde olmalarıdır.
Akşener’in ideolojik ve siyasi olarak ne farkı var ? CHP buna benzer işlerle AKP’nin yanında olduğunu kanıtlamadı mı ? HDP federasyon işini yalnızca Erdoğan’ın halledebileceğine inanmıyor mu ?
Maksat laf olsun. Muhalifler, huzursuzlar, “hayır” diyenler oyalansın.

*****

Muhalefetin bu tutumu Türkiye kapitalizminin çaresizliğinin göstergesidir. Türkiye’nin sorunları bu düzende çözülemez nitelikte olduğu için düzen muhalefeti AKP’den farklı düşünememekte, AKP’nin düzenin tepesinde kalmasına yardımcı olmaktadır.
AKP’nin en büyük avantajı, karşısında ne istediğini bilmeyen bir “cephe”nin yer alması. Bu cephe AKP’nin kendi tabanını konsolide etmesine yardımcı oluyor.
Hegemonya krizi yaşayan emperyalist aktörlerin, tüm rahatsızlıklarına karşın Erdoğan’la iş yapmak durumunda kalmaları da buna bağlı.

*****

Bütün bu nedenlerle referandum sürecinde “hayır” demenin yetmeyeceğini, “hayır”ın düzen dışı bir perspektife çekilmesinin yaşamsal önemde olduğunu söylemiştik.
Çünkü “hayır"la yetinmek, referandum sonrasında, sonuç ne yönde tecelli etmiş olursa olsun, düzen kuvvetlerinin “hayır”ı istedikleri yönde istismar etmelerine zemin sunmuş olacaktı yalnızca.
Çok zaman geçmeyecek, Akşener’in kuracağı partinin AKP’yi durdurmak için ne kadar işe yarar olabileceği konusundaki yorumlar da CHP içinde taraftar bulacak.
Önümüzdeki iki yıl boyunca referandumdaki şaibeyi akıllarına bile getirmeden, başkanın kim olması gerektiği konusuyla meşgul etmeye çalışacaklar AKP’nin boyun eğdiremediği kitleleri. Sanki Erdoğan dışındakiler dinin siyasetteki ve toplumsal yaşamdaki tahakkümünü azaltmak için bir şeyler yapacaklarmış gibi. Sanki Ortadoğu’yu kan gölüne çeviren ve Türkiye üzerinde de planları aşikar emperyalizm karşısında onurlu bir duruş sergileyebileceklermiş gibi. Sanki AKP düzeninin bir dönemki temsilcisi Gül değilmiş gibi.

*****

Türkiye’nin hiçbir sorunu kapitalist düzende çözülemez.
Seçim olayının asgari demokrasi standardını sağlamak bakımından işlevsizleşmiş olduğu apaçık ortada.
AKP’nin sandıkta, seçimde geriletilemeyeceği de 16 Nisan akşamı gün gibi anlaşılmış oldu.
Toplumun bu üç gerçeği dikkate alarak hazırlık yapması gerekiyor.
Nasıl bir toplumsallık istiyoruz ? Tez elden karar verilmesi gereken konu bu. Erdoğan’a diğerlerine destek sunarak karşı olmak yalnızca Erdoğan’ı güçlendiriyor. Toplumsal olaylar tek bir adam üzerinden tartışılabilir mi ?
Eşitlik diyorsak düzen dışına çıkacağız. Başkanlık tartışmalarından bir an önce kopacağız. Farklı bir kulvar belirleyeceğiz. “Hayır” dediysek, bunun gereği olarak farklı bir düzeni talep edeceğiz. Başkanlık için kullandığımız “hayır”ın, başkanlığı meşrulaştırmak için kullanılmasına izin vermemenin tek yolu bu.
Eğer başkanlık imam hatipleştirilen okulumuz, işyerlerine sokulan yandaş sendika, öğretim üyelerinin üniversitelerden atılması, gazetelerin kapatılması, tutuklamalar, Suriye’nin işgali, cihatçıların desteklenmesi, bombalı katliamlar, dışarıdan girecek dövizsiz dönmeyen ekonomi çarkları, bağımlılık, tarım kotaları, vb ise o zaman referandumdaki “hayır”ımızı, bütün bunlara karşı bir perspektifle hem pratik hem de siyasi olarak örgütlemek zorundayız.
Gerçekçiliğin anlamı çözüm için savaşmaktır. Erdoğan’ı durdurma planının gerçekçilikle hiçbir ilişkisi bulunmuyor.
Zorunluluk, düzen aktörlerinden acil kopuş, bağımsız sosyalist hattın güçlendirilmesi.

İlker Belek / SOL

Bir başka Kartallı Kazım - ALİ SİRMEN

Toplumların tarihlerinin en karanlık sayfaları zulüm dönemlerinde yazılır, en şanlı direniş destanları da.

12 Eylül döneminde, Kenan Evren ve benzerleri, tarihimizin karanlık ve utanç verici sayfalarını yazarlarken 1 Mayıs günü aramızdan ayrılan Ahmet İsvan da tıpkı daha önce yitirdiğimiz yiğit eşi Cumhuriyet Reha İsvan gibi, toplumun göğsünü kabartan, direniş destanını dokuyordu.
Bu güzel insanlar, Rahşan ve Bülent Ecevit ile birlikte okudukları Robert College’de tanışmışlar, birbirlerini anlayan, tamamlayan toplum için de yararlı kıldıkları yaşamlarını, ölüm onları ayırana kadar birlikte uyum içinde sürdürmüşlerdi.
Robert College’den sonra ABD’de tarım okuyan Ahmet İsvan siyasete haksızlık olarak gördüğü CHP’nin mallarına el konmasına tepki olarak atıldı. Ondan önce, kavgadan önce Kartal’da bahçıvan olan Kartallı Kazım misali Yalova’da meyve üretirdi.
1973’te CHP’nin çiçeği burnunda genel başkanı sınıf arkadaşı Bülent Ecevit’in ısrarı üzerine yıllardır üyesi olduğu CHP’den İstanbul Belediye Başkanı oldu ve bu görevi 1977’ye kadar sürdürdü. 

***

İşbitirici popülist belediyecilik anlayışının parti ayrımı yapmaksızın, Türkiye’ye egemen olmasının topluma kent etiği estetiği, kültürü, kazanımları, tarihi değerleri açısından neler kaybettirdiğini bilenler, Ahmet İsvan’ın merkezi iktidarın bütün görev süresi boyunca gırtlağını sıktığı, ne öldürüp ne yaşattığı, Türkiye’nin bu dünya ölçeğindeki metropolünü her türlü gelirden yoksun bıraktığı dönemdeki yine de örnek belediyecilik anlayışını hep dikkatle izlediler, her an takdirle andılar.
Gelir kaynakları cılız olan milyonluk metropolün belediyesini partizanlık nedeniyle soluksuz bırakmaya ahdetmiş olan Süleyman Demirel, İstanbul Belediyesi’ne merkezi bütçeden verilmesi gereken kaynakları vermiyor. Ama kamuoyunun daha fazla tepkisini çekmemek amacıyla da, yalnızca personel maaşlarını ödemeye yetecek kadar kaynak aktarmayı da ihmal etmiyordu.
Ahmet İsvan’ın bu durum karşısında şöyle yakındığını kulaklarımla duydum:
- Bari personel giderlerini karşılayacak kaynağı da aktarmasalar da, her şey gün yüzüne çıksa.
Böyle bir ortamda, Ahmet İsvan’ın görev döneminde kentine birbiri ardından kazandırdığı eserlerle anılan bir belediye başkanı olması beklenemezdi.
Ne yazık ki, içinde bulunduğu koşulları ve belediyecilik anlayışını kavramakta bizzat partisi yetersiz kaldı. Daha sonra demokrasi mücadelesinde SHP’de Erdal İnönü’nün yanında görecek olduğumuz, Ahmet İsvan bir daha belediye başkanlığına aday olmadı.

***

12 Eylül ile birlikte, Reha ve Ahmet İsvan’ın direniş destalarını oluşturdukları dönem başlar.
Ahmet Bey, DİSK, Reha Hanım Barış davalarından içeri alındılar, işkence görmeseler bile zulme tabi tutuldular.
Oradaki direnişleriyle hem mahpusluk arkadaşlarının, hem de baskı altında inletilen milyonların sonsuz saygı ve sevgisini kazandılar.
3 Mayıs tarihli Cumhuriyet’in birinci sayfasında, Ahmet İsvan’ı DİSK davasından tutuklu bulunduğu hapisten çıktıktan sonra, Barış Derneği davasından hapiste bulunduğu eşi Reha İsvanı ziyaret ederken gösteren resim, aynı zamanda bu toplumun namuslu aydınlarının bir zulüm dönemini nasıl bir direniş destanına dönüştürdüklerinin belgesidir.
Son olarak, eşi dava arkadaşım Reha İsvan’ın cenazesinde gördüğüm Ahmet İsvan’ı o olaydan iki yıl önce, abim Atila Alpöge’nin sayesinde Yalova’daki evinde Mine Sirmen ile birlikte ziyaret etmiştim.
Siyasi kavga dönemini kapatmış olan Ahmet Bey Yalova’ya çekilmişti. Tıpkı Nâzım’ın Kurtuluş Savaşı Destanı’nın kahramanlarından Kartallı Kazım gibi, “kavgadan önce Yalova’da bahçıvandı, kavgadan sonra Yalova’da bahçıvan.”
Güle güle direnen yiğit adam!

Ali Sirmen / CUMHURİYET

Enseyi karartma zamanı - Nilgün Cerrahoğlu

İki hafta süresince Türkiye’de “bilinmeyen nedenlerden ötürü” gözaltında tutulan İtalyan gazeteci ve yönetmen Gabriele Del Grande, geçen hafta ülkesine döndü. 

Vatanına ayak basarken bir dizi açıklamada bulunan gazeteci; “İki hafta süresince özgürlüğümden niye alıkonduğumu hâlâ bilmiyorum” diyerek ekledi: “Bu sürede evet kişisel şiddet görmedim. Saçımın kılına dahi dokunulmadı. Ama gördüğüm kurumsal şiddetti!”
İnsanların hukuki gerekçe gösterilmeden böyle keyfi biçimde özgürlüklerinden mahrum bırakılmasını ‘kurumsal şiddet’ olarak betimleyen Del Grande’nin bu ifadelerini Çizme basını “ağır sözler” diye tanımladı.
Neden? Çünkü Del Grande soyut biçimde dile getirdiği “kurumsal şiddet” sözleriyle “arkasına hukukun gücünü almayan bir devlet şiddeti”ni ima etmekteydi. “Şiddet görmek için illa doğrudan fiziki şiddet görmek şart değil. Kurumsal şiddet, zaten şiddetin en büyüğü değil mi?” demeye getirmekteydi.
 
İlk çağların anlayışı
 
“Aldatıldık” diye geçiştirilen Ergenekon sürecinde ve bugün Silivri’de tutsak bulunan arkadaşlarımızın yaşadıkları “kâbus”u, “kurumsal şiddet”ten daha iyi anlatan bir ifade bulunamaz...
Geçmiş haksızlıkların hesabı asla sorulmuyor, “asla bir daha böyle hukuksuzluklar olmayacak” denmiyor... Bu cehennemin içine sürüklenişteki her yeni aşama, arkadan yeni hukuksuzluklar yaratıyor. Bu durum, süreçte toplum tarafından içselleştirilerek kanıksanıyor.
“Kurumsal şiddet” bu kadar kanıksanmış ve yerleşmiş olmasa, Silivri’de altı aydır bulunan Kadri Gürsel’in 10 yaşındaki oğlunu şimdiye dek -misal!- sade iki kez görmüş olmasına, kamuoyundan güçlü bir itiraz dalgası yükselmez miydi?
Güray Öz’ün torununun, dedesi için çizdiği bir “kelebek” resmine dahi ambargo konarak yok edilmesi, kamuoyunca bunca rahat kabullenilebilir miydi?
“Kurumsal şiddet” nasıl bu kerte yaygın olabiliyor?
Ülkemizde nasıl büyük tedirginlikler, rahatsızlıklar, altüst oluş duyguları yaratmadan sistemli biçimde hayata geçirilebiliyor?
Kafamda tam yanıtlayamadığım bu sorular dönerken Erdoğan’ın AKP’ye geri dönüş konuşmasında söylediği sözlerle yüz yüze geldim...
“Önünüze gelip gözyaşı dökenler de olabilir!” diyordu RTE; “Ben şuna inanıyorum. Acırsak, acınacak hale gelebiliriz!”
“Mors tua vita mea/Senin ölümün benim yaşamımdır!” diyen eski Roma sözünün başka bir ifadesi.
Basitleştirirsek karşılığı “Ya sen, ya ben!”/“Ya biz, ya onlar!” anlayışı oluyor.
Bu sözleri aslına bakarsanız Erdoğan ilk kez de söylememiş. Daha önce de farklı vesilelerle dile getirmiş. Ancak büyük kitlesel tasfiyelerin yapıldığı ve ülke hapishanelerine “hiç gözünün yaşına bakmadan” önüne gelenin girip çıktığı bir dönemde, her tür empati duygusundan yoksun bu ifadelerin insanın beyninde ve yüreğindeki yansımaları tabii ki çok derin katmanlı oluyor.
 
Korku rejimlerinin komutu
 
Araştırıp baktığımda bu “özdeyişin” yalnız Erdoğan söylemleriyle de sınırlı olmadığını, gerçekte bunun bir yaşam duruşuna karşılık geldiğini fark ettim. Çevremde hiç tanık olmasam da sosyal medyada bu ifadenin basbayağı bir toplumsal karşılığı olduğunu keşfettim.
Bundan kısa süre önce BBC ve CNN gibi küresel kanallardan birinde, Kamboçya’daki Pol Pot rejiminin eski işkencecilerinden biriyle yapılan bir söyleşi izlemiştim. İşkenceci kendisine dikta rejimi tarafından verilen ilk talimatın; “kimseye acımamak!” olduğunu anlatmıştı. En zor şeyin bu “acımamayı öğrenmek” olduğunu ifade etmişti.
Bizde hasseten böyle bir talimata da uzun boylu gerek yok galiba. İnsanlar nasılsa kendiliklerinden başlarını öte yana çeviriyorlar. Bunca haksızlık ve hukuksuzlukların bu kerte göz önünde yaşandığı bir yerde, ülkenin yarısı aksi durumda mevcut iktidara hâlâ oy vermeye başka nasıl devam edebilir?
Bütün bunlar nedeniyle kolaylıkla “enseyi karartmayın” diyemiyorum. Diyemediğim gibi diyenlere şaşıyorum.
Ense karartmak için bu ülkede bunca çok neden hiç bir araya gelmedi.
Enseyi bugün karartmayacaksak, ne zaman karartacağız?

Nilgün Cerrahoğlu / CUMHURİYET

Türkiye – Mısır istedi HAMAS döndü - MUSTAFA K. ERDEMOL

Kimileri değişen koşullara ayak uydurmak diyebilir ama Hamas’ın yeni siyaset belgesi İslamcılığın “Filistin davası”nda da iflas ettiğini gösteriyor. Yeni belge, Filistin’in özgürlük mücadelesinde asla savunulamayacak olan Yahudi karşıtlığı gibi büyük bir insanlık suçunu reddetmesi açısından olumludur kuşkusuz ama bunda da ne kadar samimi olduğunu bekleyip görmek gerekir Hamas’ın.
Sosyalist, devrimci Filistin hareketinin İslamcılık karşısında gerilemesinin/geriletilmesinin sonucu budur işte. İşgalci İsrail’e karşı gasp edilmiş toprakları kurtarma mücadelesi İslamcılar eliyle bitirildi, lamı cimi yok. Hamas’ın bu geri adımı meşruiyetini kabul ettirme amaçlıdır, bu belli. Tüm derdi buymuş demek ki. Oysa Filistin’in sosyalist, devrimci kurtuluş hareketlerinin meşruiyet dertleri yoktu. Onlar meşruiyetlerini davalarının haklılığından alıyorlardı. Filistin davasını dünyaya kabul ettirmekle hem “mücadelenin” hem de kendilerinin meşruiyetlerini antiemperyalist, antiSiyonist dünyaya kabul ettirmişlerdi.

Şimdi her türden “İslamcı” bakalım bu geri dönüşü nasıl anlatacaklar bize. Bazıları ötmeye başladı bile. Hamas’ın yeni siyaset belgesinde “1967 sınırlarını kabul ediyoruz” açıklaması (ki İsrail işgalinin kabulü demektir bu) İsrail’i zor durumda bırakacakmış bu çevrelere göre. Her yeni duruma, her geri adıma kılıf bulmada üstüne yok bunların.

İsrail’in bundan asla rahatsız olmayacağını bilelim. İsrail hep istemiş olduğu kendi denetiminde bir Filistin’i Hamas eliyle dünyaya kabul ettirme yolunda hız kazanmış durumda olan budur. Hamas, İsrail’e karşı savaşan El Fetih’in kamplarını hem de defalarca vurmuş bir harekettir. 14 Nisan 2007 katliamını anımsayalım, çok sayıda El Fetih lideri Hamas tarafından öldürülmüştür. Hamas’ı elbette Yaser Arafat’ın ciddi hataları, hareket en güçlü dönemindeyken İsrail’e verdiği tavizler büyüttü. Ama, İsrail’le hakların alınmasıyla sağlanacak barış girişimlerine de Hamas hep engel oldu. Bugün Filistin’in içinde bulunduğu çıkmazdan bu örgüt sorumludur.

Bir anımsatma daha; Receptayyipgillerin ısrarla “mezhepçi” diye suçladığı Beşar Esad, Hamas’a, Sünni olup olmadığına bakmadan, İsrail’e karşı savaştığını düşünerek ülkesinde büro açma izni verdi. Esad’ın önde gelen Hamas liderlerine pasaport verdiği de biliniyor. Suriye emperyalistlerin saldırısına uğradığında ona ilk ihanet eden bu Hamas oldu. Şam’dan ayrılan örgüt, Suriye’ye karşı saldırının en büyük destekçilerinden Katar’a taşıdı merkezini.

Hamas’ın açıkladığı yeni siyaset belgesinde olumlu olan tek madde, Yahudi halkı ile Siyonist savaş/işgal mekanizması arasındaki farkı görmesidir. Aslında bir Hıristiyan günahı olan Yahudi düşmanlığı ayıbından kurtulmuş olur, eğer pratikte de bunu gerçekleştirirse.

Şimdi, asıl mesele şu; Hamas bağımsız bir örgüt değil. Pragmatist olayım derken belli merkezlerin oyuncağı nasıl olunurmuş Hamas’a bakıp anlaşılabilir. Hamas’ın bu yeni siyaset belgesinin, Türkiye ile Mısır’ın İsrail’le ilişkilerini düzelttiği bir döneme denk gelmesi rastlantı mıdır? Ya da şöyle sorayım; Hamas Türkiye’den habersiz böyle bir adım atabilir miydi? Ya da Filistin meşru yönetimine karşı İsrail’in güvenliği adına Refahiye kapısını sık sık kapatan Mısır onaylamasa böyle bir belgeyi açıklayabilir miydi? Müslüman Kardeşler’le ilişkisini keseceğini açıklamasından, Müslüman Kardeşleri neredeyse silip süpüren Mısır’ın memnun olmadığını kim söyleyebilir?

Türkiye, Mısır, Katar el birliğiyle Hamas’ı İsrail’in istediği çizgiye getirmiş oldular. Hamas’ın da buna direndiği yok, başından beri buna teşne bir örgüt zaten. Peki El Fetih ruhundan iyice uzaklaşmış mevcut Filistin yönetiminin günahı neydi? Zaman zaman İsrail’i diplomatik alanda, tüm olanaksızlıklara rağmen zor durumda bırakan Filistin yönetimi, artık kendisine alternatif olarak çıkartılacak olan Hamas sayesinde daha da zayıf duruma düşecek. Başta Filistin Halk Kurtuluş Cephesi olmak üzere bu talihsiz halkın özgürlük mücadelesini onurla, kararlılıkla yürüten Filistin devrimci sosyalist hareketi Arafat’ın yanlış önderliğiyle etkisiz hale getirilmeseydi, durum bu noktaya gelmezdi.

Hamas’a bir bakın. Suriye’ye karşı emperyalistlerin yanında, emperyalizmin cinayetlerinin finansçısı Katar’ın kucağında, İsrail’in dostları Türkiye ile Mısır’ın kollarının altında. Filistin davasını iğdiş etmiştir Hamas.

İslamcılık budur.

MUSTAFA K. ERDEMOL / BİRGÜN

AKP, OHAL bağımlısıdır - KADİR SEV

Türkiye, bir başka uzama evrildi. Yeni yerinde, aydınlanma; yurtseverlik; adalet; hukuk; demokrasi; şeffaflık; hesap verilebilirlik gibi kavramlar yer almıyor, ya da tam tersi anlamlar içeriyor.
Sözgelişi, milliyetçi sayılmanız için güçlü bir Osmanlı İmparatorluğu düşleri görmeniz ve onun özlemiyle yanıp tutuşmanız gerekiyor. Diktatörlüğe; demokrasi, zifiri karanlığa; şeffaflık, gizliliğe; hesap verilebilirlik, deniliyor.

Aydınlanma kavramına ise rastlanmıyor.

Bu uzamda OHAL, olağan yönetim biçimi olarak kullanılıyor. Ancak bu OHAL, Anayasa ve Yasada anlatılanlara hiç benzemiyor. Birileri, yasalardan aldığı yetkiyle değil; zorbalıktan aldığı güçle yasama, yürütme organı gibi davranıp, olmaz işler yapıyor.

Şu Dünyadan, Anayasada ve 2935 sayılı Olağanüstü Hal Yasasında yazılı kuralların eksiksiz uygulandığı bir OHAL ile yönetilmeye hasret gideceğiz.

KHK’lerle yüz binden çok akademisyen, yargıç, kamu görevlisi, işinden edildi; on binlercesi gözaltına alındı, tutuklandı. Kimi kamu kurumları kapatıldı; kimilerinin görev, yetki, sorumlulukları ve bağlı oldukları bakanlıklar değiştirildi. Bir yandan da banka, vakıf üniversiteleri, çeşitli düzeylerde okullar, çok sayıda ticari şirket, vakıf, dernek, radyo/televizyon kanalı kapatıldı. El konulan özel kuruluşlar ya tasfiye edildi ya kayyım eliyle yönetiliyor ya da TMSF’ne devredildi.

Dehşet ülkesinde yaşıyoruz. Herkes birbirinden korkuyor. Saçma sapan gerekçelerle insanlar işlerinden ediliyor, çoluk çocuklarıyla birlikte açlığa mahkûm ediliyorlar.

Zor günlerden geçiyoruz ama karamsarlığa kapılıp da direnme gücümüzü yitirmeyelim. Dayanışma ile her zorluğu aşarız. Sonuçta bu devlet, hem işimizi geri vermek, hem de zararımızı tazmin etmek zorunda kalacak. Kimsenin kuşkusu olmasın.

OHAL gerekçesiyle çıkarılan Kararnameler Anayasaya aykırı düzenlemelerle dolu. Ancak yeni Anayasa Mahkemesi, Anayasa’nın 148. Maddesindeki; Olağanüstü hal Kararnameleri hakkında Anayasaya aykırılık iddiasıyla dava açılamayacağı kuralını öne sürerek, başvuruları incelemeyi reddediyor. Oysa önceki yıllardaki kararlarında; üzerinde OHAL Kararnamesi yazmasıyla yetinilemez, gerçekten de o özellikte olup olmadığına bakılması gerekir deniliyordu. Olur olmaz her şeyin OHAL Kararnamesine tıkıştırılmasını önlemek açısından doğru olanı da bu yorumdu. Ancak, yeni Anayasa Mahkemesi; içeriğini değerlendirebilmem için incelemem gerekir, incelersem de yetkimi aşmış olurum gibi bir gerekçe üretip, başından savdı.

Yukarıda sözü edilen 12.10.2016 günlü, 2016/160 sayılı Kararın gerekçesindeki şu sözlere bakılırsa, TBMM’nde görüşülüp yasalaştırıldıktan sonra da bakmaya niyeti yok;
“Anayasa, olağanüstü hal süresince olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda olağanüstü hal KHK’sı çıkarma yetkisini, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kuruluna, bunları denetleme yetkisini ise yasama organına vermektedir. (…) Anayasa koyucunun olağanüstü dönem KHK’lerinin denetiminin yasama organı tarafından yapılmasını istediği açıktır.”

Anayasa Mahkemesine birileri başvurursa, gerekçesi şimdiden hazır: “OHAL Kararnamelerinin anayasaya uygunluk denetimini yapma yetkisi Meclise tanımıştır. Meclisin yetkisini kullanamam” demesi yeterli.

Anayasa Mahkemesinin bu günlere hazırlanması epeyce zamanlarını almıştı, şimdi meyvelerini topluyorlar.

AKP artık olağanüstü hal bağımlısına dönüşmüştür. Bundan vazgeçmesi beklenemez. Üstelik her şeyi yüzlerine gözlerine öylesine bulaştırdılar ki isteseler bile olağan bir döneme geçemezler.
Bu yüzden, Anayasayı değiştirip olağanüstü halin sürekliliğini sağlayacak düzenlemelerine kılıf uydurdular. Evet çıkması için hiçbir şeyi esirgemediler. Öyle ki; YSK bile kısmen de olsa itiraf etmek zorunda kaldı.

Referandum süreci tarihe geçecek sahtecilik örnekleriyle dolu. Sunulan metinle ise diktatörlük amaçlanıyor. Oysa muhalefet bu kolaylıklardan yararlanıp, AKP’ne geri adım attıracak mecali kendinde bulamıyor.

CHP, meşru saymayacağız gibi sözler ediyor. Ancak, sözlerinin arkasında duramayacakları çok belli oluyor. Uyum yasaları çıkarken elimizden geleni yapacağız deseler de, ellerinden bir şey gelmediğini çoktandır biliyoruz. Sonuçta şöyle bir çözüm önerisi getirecekleri anlaşılıyor; “hayır diyen %49’un bütün bileşenlerinin uzlaşabileceği bir aday bulalım, siz de omuz verin, 2019 yılında başkan yapmayı başarırsak, Mecliste de gücümüz olur, böylelikle Anayasayı ve yasaları eski haline getiririz.”CHP’ne gönül verenlerin ömrü bu yolda geçtiği için hiç şaşırmaz, sabırla beklerler.

HDP’nin ne yapacağını kestirmek zor. Çünkü siyasetini hep “çözüm süreci” üzerine kuruyor.
Emperyalist odaklardaki homurtulu sesler duruldu; “seçim sonuçlarına saygı göstereceğiz” anlamına gelen sözler işitmeye başladık.

İnsanların kendi çıkarları peşinden koşmalarında yadırganacak bir yan yok. Doğal olanı da bu zaten.
Keşke herkes sınıfının çıkarına uygun davranabilse. 

Kadir Sev /SOL

2019’un adayı - ÇİĞDEM TOKER

16 Nisan’ın üzerinden iki hafta geçmemişken “2019’a yönelik cumhurbaşkanı adayı kim olsun” sorusu “hayır” için özveriyle çalışmış, baskı altında büyük güçlükler yaşamış milyonlarca CHP seçmeni açısından en acil gündem mi? 
 
Bu konuda yoğun bir merak gözlemlemiyoruz. OHAL kararnameleriyle TBMM’nin fonksiyonu yerle bir edilir, onlarca kanunda yüzlerce yaşamsal değişiklik yapılır, siyaset, hukuk, eğitim, savunma, iç güvenlik KHK’lerde yeniden dizayn edilir, gazeteci meslektaşlarımız, binlerce hâkim ve savcı henüz yargılama başlamadan aylardır cezaevinde tutulurken; üstüne üstlük CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun “tanımıyoruz” açıklaması henüz belleklerde tazeyken bu yöndeki tartışmanın fazla erken olduğunu düşünen tek kişi ben olamam.

***

16 Nisan referandum sonuçlarının resmi ilanı, şeklen kanuni görünümü onu meşru kılmaya yetmiyor.
Referandum sonuçlarını veri kabul ederek yapılan bütün işlemler, YSK’nin, tam da sandıklar kapanırken kendi kanununu yok sayıp mühürsüz oyları geçerli sayması kadar geçerli ve meşrudur. Bu referandum, hayır oyu kullandığı ilan edilen 23 milyon 779 bin 141 kişinin gözünde, gönlünde ve aklında dürüst ve adil gerçekleşmemiştir. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sevdiği deyimle, gönlünde taht kurulması başarılamayan vatandaş sayısı en az bu kadardır: 23 milyon 779 bin 141. Bu nedenle hiç kimse, ne bu sayıyı ne de referandumun hileli olduğu yönündeki yaygın ve derin kanaati hafife alabilir.

***

Partili Cumhurbaşkanlığı resmen başladı. Bu, anayasadaki Cumhurbaşkanı seçilenin partisiyle ilişiği kesilir maddesinin, referandumda kabul edilen metinden çıkarılmasıyla mümkün oldu. Ama daha önemlisi, bu maddenin hemen yürürlüğe girmesiyle. Eğer Türkiye’nin en acil ihtiyacı, Bakanlar Kurulu’nun ortadan kalkmasıyla sonuçlanacak Cumhurbaşkanlığı sistemi olsaydı, ilgili maddelerin hemen yürürlüğe girmesinin önünde ne engel vardı?
 
Yine referandumun ardından hemen yürürlüğe giren maddelerden biri olan Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun yeniden yapılanması takvimi de başladı. 
 
OHAL KHK’leri ile fonksiyonu büsbütün tüketilmiş TBMM ile Partili Cumhurbaşkanı’nın seçeceği adaylar ile içinde “yüksek” kelimesi artık yer almayan Hâkimler Savcılar Kurulu “yenilenecek”.
Referandumdan iki ay önce büromuzun parlamento şefi Emine Kaplan imzalı haber referandumun en önemli diğer niyetini ortaya koymuştu. Kaplan’ın “Büyük Sıfırlama” başlıklı haberi, “Evet çıkarsa 15 yıllık AKP iktidarında görev yapan bakanlar soruşturulamayacak” diyor ve bakanların cezai sorumluluğu konusundaki yeni usulü anlatıyordu. 
 
Anayasa değişikliğine göre artık bakanlar hakkında, görevleriyle ilgili suç işledikleri iddiasıyla soruşturma açılabilmesi için TBMM üye tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla karar alınması gerekiyor. Bakanların Yüce Divan’a sevki içinse üçte iki oy gerekiyor. Bu madde, hemen değil bir sonraki seçimde yürürlüğe girecek. Ancak bu oranların yüksekliği ve yakalamanın neredeyse imkânsızlığı hatırda tutulmalı. Daha önemli olan ise, yapılan değişikliğin, yalnızca mevcut bakanlar için değil, bugüne dek görev yapmış bütün bakan ve başbakanları kapsaması. 
 
Bugünün temel sorusu şu olmalı. Diyelim ki, 2019’da Erdoğan’ın karşısına kimin aday çıkarılacağı sorusu aniden netleşti. Ve bir isim bulundu. O isim şimdi bulunmuş olsa OHAL düzeni mi bitecek, Meclis’in OHAL KHK’leri ile işlevsiz hali mi sona erecek? Aylardır yargılanmadan cezaevinde tutulan gazeteci meslektaşlarımız, binlerce hâkim ve savcı tahliye mi edilecek, yoksa bütün yurttaşlar hukuk güvencesine mi kavuşacak? 
 
Hangisi?

Çiğdem Toker / CUMHURİYET

Cilalı Hamas devri - CEYDA KARAN

Müslüman Kardeşler’in Filistin kolu Hamas bekleneni yaptı. Suriye’de Vahhabi/Selefi Körfez hattında hizalanan, Yermuk’ta radikal cihatçılarla aynı safta savaşıp deneyimlerini aktaran Hamas, 1988 tarihli kurucu tüzüğünü revize etti. Hamas’ı “ulusal direniş örgütü” olarak görebilenler ilk bakışta meseleyi ‘İsrail’e taviz’ ve ‘ılımlılaşmak’ üzerinden okuyabilir. Geçmiş yanılgılarım eşliğinde bugün düşündüğümde gördüğüm resim, bu gelişmenin ‘eşyanın tabiatı icabı’ olduğu...
Hamas’ın yeni tutumu son dönem siyasetinin kâğıda dökülmesinden ibaret. Katar ve Türkiye’deki İhvan hattının sponsorluğunda, Filistin meselesine Batı’dan da destek bulacak ‘ılımlı İslam’ enjeksiyonu. Gerisi gelecektir. Hedefi kaçınılmaz olarak Batı Şeria’daki seküler FKÖ ve El Fetih damarı tümden kırmaya çalışmak olacak. Ve İsrail’in taktik icabı Körfez monarşileriyle giderek yan yana durduğu resmi tamamlayıcı işlevi görecek. 

***

42 maddelik metnin öne çıkan üç unsuru var:
• Hamas artık 1967 sınırlarına dayalı başkenti Kudüs olan bir Filistin devletine razı olacak. Ürdün Nehri’nden Akdeniz’e uzanan toprakların ‘Siyonistlerden kurtarılması’ sosuna bulanmış pek çok cümle var. BM’nin 1948 toprak paylaştırması, Oslo anlaşmalarının reddi pek mana taşımıyor. 1967 sınırlarını kabullenmek zaten İsrail’in ortadan kaldırılmasından vazgeçildiğinin teslimi. Türkçesiyle ‘bükemediği bileği öpmek’.
• Hamas, 1988’den beri var olan düşman tanımından ‘Yahudileri’ çıkarıp yerine ‘Siyonizm’ vurgusunu koydu. Siyonizm İsrail’in kurucu ve asli ilkesiyken, Yahudileri bağlamamasının imkânı ihtimali yokken, bu cilanın kendini ‘ılımlı göstermenin’ ötesinde somut değeri yok.
• Hamas, Müslüman Kardeşler’in ana gövdesiyle mesafe koyuyor. Meşal durumu ‘fikri açıdan İhvan ekolünün parçası oldukları, salt kurumsal bağın koparılması’ olarak formüle etti. Böylece Mısır gibi Hamas’ı ‘terör örgütü’ görenlere mesaj verildi. Lakin ideolojik hattın değişmemiş olması bunun da bir başka ‘cila’ olduğunu gösteriyor.

***

• Hamas, Filistin’i ‘kutsanmış Arap-İslam toprağı’ diye niteliyor. Filistin nüfusunun yüzde 20’yi oluşturan ancak 15 sene içinde tümden silinip gidecekleri raporlarla ortaya konulan Hıristiyan Filistinlilere ‘İsa’nın doğum yeri’ ifadesiyle ‘göz kırpıyor’. Metinde yine süslü ‘sivil toplum’ ve ‘kadının rolü’ lafları eksik değil.
• ‘Adalet, orta yolculuk’, ‘İslam’ın her türlü dinsel, ırksal, cinsiyet baskılarını ve yobazlığı reddeden barış ve hoşgörü dini’ olduğu gibi ifadeler eşliğinde ‘insanların kendi inançlarını hayata geçirebilecekleri güvenli ortamı yaratmaktan’ söz ediyor. Doğrusu Suriye’de oynadıkları mezhepçi roller düşünüldüğünde pek tuhaf.
• ‘Çoğulculuk, demokrasi, ulusal ortaklık ve diyalog’ yoluyla ‘ulusal hedeflere ulaşmaktan’ söz ederken, FKÖ’ye atfen ‘adil ve demokratik seçimlerle demokratik temelde yeniden inşaya’ vurgu yapılıyor. FKÖ bir kez tümden tasfiye edilirse hangi demokrasi olacağını varın siz tahayyül edin.
• Yabancı güçlerin ulusal karar mekanizmalarına müdahalesine izin verilmemesi vurgusu ise Katar monarşisiyle göbek bağının yanında komik kaçıyor. Yine ‘başka ülkelerin çatışmalarına sürüklenmenin reddedilmesi’ Suriye’yi akla getirip daha gülünç bir tablo ortaya çıkartıyor. 

***

Filistin meselesini ‘ulusal dava’ değil ‘İslam davasına’ indirgeyen Hamas’ın yeni vizyonu ‘şark kurnazlığını’ ortaya seriyor. Peki, arzuladığı diplomatik esnekliği sağlayabilecek mi? Göreceğiz. İsrail’in ilk açıklaması ‘Hamas’ın dünyayı aptal yerine’ koyduğu oldu. Eh haklılar. Sorun şu ki, İsrail bölgede bağımsızlıkçı seküler hareketleri ne kadar arzu ediyor? Onlar ne kadar kullanışlı? Suriye’nin ‘Balkanlaştırılması’ sürecinde El Kaide militanlarını hastanelerinde tedavi eden, bizzat Savunma Bakanı Moşe Yaalon’un ağzından durumu “IŞİD İsrail’e bir kez ateş açtı fakat hemen arkasından özür diledi” sözleriyle dile getiren İsrailliler, bu Hamas’la barışık yaşayamaz mı ki? Peki, bölgemizde siyasal İslam’a onyıllardır yatırım yapmış Batılılar? Bence gül gibi geçinirler.

Ceyda Karan / CUMHURİYET

Küresel pastada emekçinin payı geriliyor - HAYRİ KOZANOĞLU

2017’nin 1 Mayısı’nda da bize düşen demokrasi, hukuk, Aydınlanma ve laiklik mücadelesini, ‘sınıf mücadelesiyle’ birleştirebilmektir. Ancak o zaman, ‘zorbalar kalmaz gider’

IMF raporlarından dünya ekonomisinin encamını, küresel sermaye açısından olası riskleri ve öngörüleri iki yetkin iktisatçının, Korkut Boratav’la (BirGün 28 Nisan 2017), Mustafa Sönmez’in (Al Monitor 27 Nisan 2017) kaleminden okumanız tavsiye edilir. Ayrıca bu yazılarda IMF’nin Türkiye ekonomisine ilişkin, düşük büyüme yanında enflasyon, cari açık, işsizlik açısından da pek parlak sayılamayacak tahminleri de mercek altına alınıyor hatırlatalım. Biz ise, işçi sınıfının, “birlik, dayanışma ve mücadele günü”, 1 Mayıs’ın hemen ertesinde bulunduğumuzu da göz önüne alarak, IMF’nin Dünya Ekonomik Görünüş raporunun “emek gelirlerindeki aşağı yönlü trendi anlamak” başlıklı üçüncü bölümü üzerinde yoğunlaşmak istiyoruz.
Öncelikle, “hangi dağda kurt öldü?”, “emek gelirlerindeki gerilemeyi IMF niye kendine dert ediniyor?” diye sorulabilir. Bir neden, son tahlilde üretilen mal ve hizmetlere geniş kitlelerin talebi olmaksızın, ekonomik büyümenin hız kazanamayacağına kanaat getirmesi olabilir. Marksist terminolojiyle, kadim “gerçekleşme sorunu” nedeniyle, emekçilerin satın alma gücündeki gerilemenin kriz potansiyelini artırdığını, IMF’nin bile fark etmesi şeklinde de cevap  verilebilir. 2007- 2008 küresel kriz finansallaşma mekanizmalarıyla, diğer bir ifadeyle emekçilerin borçlanarak gelirlerinin üzerinde harcama yapmaları yoluyla nihai talebin artırılması tasarımının da artık sonuna gelindiğini göstermişti. IMF’nin bu hassasiyetinin ikinci nedeni ise, neoliberal kurguya, kapitalist küreselleşmeye karşı emek cephesinden tepkilerin yükselmesinin, korumacılık eğilimlerinin artmasının getirdiği kaygılardır muhtemelen.
Dönemin mağduru orta vasıflı emekçiler
IMF araştırmasına göre, 1995-2009 arasında düşük ve orta becerili emeğin küresel gelirdeki payı 7 puan düşüyor. Yüksek vasıflı emeğin küresel pastadan aldığı pay ise 5 puan artıyor. Toplamda 2 puanlık bu gerileme, bir yılda küresel emekçi gelirlerinin yaklaşık 1.6 trilyon dolar aşınması anlamına geliyor.
Analiz gelişmiş ülkelerdeki emek gelirlerindeki düşüşün yüzde 50’sinin teknolojik gelişmelerden kaynaklandığı sonucuna varıyor. Otomasyonun yanı sıra üretimin deniz aşırı coğrafyalara kaydırılması ve ithalata dayalı rekabet orta vasıflı işlerde istihdam kaybına neden oluyor.
Öncelikle enformasyon ve iletişim teknolojisindeki hızlı ilerleme yatırım mallarının fiyatını aşağı çekiyor. Böylelikle bir çok sektörde emek gücünü sermaye mallarıyla ikame ederek maliyetleri düşürmek mümkün oluyor. Son 25 yılda uluslararası ticaretteki ve sermaye hareketlerindeki liberalleşme eğilimi, ulaşım ve iletişim maliyetlerindeki gerilemenin de yardımıyla düşük becerili, emek yoğun üretim faaliyetlerinin yükselen ve gelişen ekonomilerde konuşlanmasını beraberinde getirdi.
Geleneksel dış ticaret teorilerine bakılırsa, ticari entegrasyonun sermayenin bol bulunduğu gelişmiş ülkelerde emeğin pastadaki payını düşürürken, ucuz emeğin bol bulunduğu ülkelerde emek gelirlerinin payını artırması beklenir. Ne var ki, pratik bu öngörüyü doğrulamıyor. Çünkü, sermaye mallarının ucuzlaması sonucu, sermayenin emekle ikame edilebildiği sektörler gelişmiş ülkelerde kalıyor. Sermayenin görece pahalı olduğu, emekle ikame edilemediği sektörlerde üretim, yükselen ülkelere aktarılınca emeğin payı geriliyor.
Bu arada sendikaların zayıflatılmasının emeğin pazarlık gücünü zayıflattığını ihmal etmeyelim. Ayrıca emek piyasalarının esnekleşmesinin, yani işçi alıp çıkarmanın kolaylaştırılmasının da emek gelirlerindeki göreceli gerilemede azımsanamayacak bir payı bulunduğunu da es geçmeyelim.
Türkiye’de emek küresel tedarik zincirlerinin kurbanı
1991-2014 arasında, incelenen 35 gelişmiş ülkenin, toplam GSMH’nin yüzde 78’ini oluşturan 19’unda emek gelirlerinin payında düşüş gözleniyor. 54 yükselen ülkenin ise toplam GSHM’nin 70’ini üreten 32’sinde emek gelirlerinin payı geriliyor. Bu ülkeler arasında Türkiye de bulunuyor. Ülkemiz, üretimde emeğin payındaki düşüşün neredeyse tamamen küresel tedarik zincirlerine katılımla açıklandığı, teknolojik gelişmenin çok sınırlı bir rol oynadığı bir örnek olarak veriliyor. Özetle, yurtdışından gelen girdilere ucuz emek katıyor, üretimin sınırlı bölümünü gerçekleştirdikten sonra ihraç ediyoruz.
Küresel tedarik zincirlerinin yapılandırmasına bakıldığında, başlangıçta yüksek katma değerli finans, tasarım ve Ar-Ge faaliyetleri Kuzey’den başlatılırken, düşük katma değerli üretim aşaması Güney’de gerçekleştiriliyor. Sonra pazarlama, marka, reklam ve satış gibi yine yüksek katma değerli işler yine Kuzey’de kalıyor. Marksist terminolojiyle, bir metanın üretimi için toplumsal olarak gerekli doğrudan ve dolaylı emeğin toplamı değeri oluşturur, bu da en yüksek noktaya üretim aşamasında ulaşır. (Torkil Lauesen ve Zak Cope “Imperialism and the Transformation of Values into Prices”, Monthly Review, Temmuz-Ağustos 2015).
Küresel anlamda emek gelirlerindeki gerileme, Trump ve benzerlerini, “Çin, Meksika vb. bizim işlerimizi çalıyor” yaygarasının geçersizliğini gösteriyor. Aslında asıl suçlunun tüm coğrafyalarda sermaye lehine sonuç veren “kapitalist küreselleşme” olduğunu ortaya koyuyor.Dünyanın tüm emekçilerinin yaşam ve geçim standartları bu süreçten ortak biçimde olumsuz etkileniyor. Öte yandan vergi indirimlerinin sermayenin maliyetini düşürerek, sermaye mallarının emeğin yerine ikamesini teşvik edeceğinin IMF raporunda bile ortaya konulması, Trump’a oy veren imalat sanayii işçilerinin “yanlış bilincini” teşhir ediyor.
Küresel gelir dağılımı
Emeğin gelirlerindeki gerilemenin haliyle küresel gelir ve servet dağılımına yansımaları da oluyor. Duayen sosyolog Göran Therborn, ‘New Left Review’ dergisinin Ocak/Şubat 2017 sayısında, Branko Milanovic’in ‘Küresel Eşitsizlik’ kitabının verilerinden hareketle, küresel adaletsizlikleri mercek altına alıyor. Küresel gelir dağılımını yüzdelerle ifade edince gezegenimizdeki adaletsizlikler netleşiyor.
1988-2008 arası dönemde süreçten galip çıkan iki grup dikkat çekiyor. Birincisi tahmin edileceği gibi dünyanın en zengin yüzde 1’i; ikincisi ise, yüzde 50 ve yüzde 60’lık dilim arasında kalan Çin, Hindistan, Tayland, Vietnam ve Endonezya’nın “yükselen orta sınıfları”. Her ne kadar buradaki orta sınıf tabiri gelir ve eğitim standartları açısından Batılı kapitalist ülkelerdeki orta sınıflara tekabül etmiyorlarsa da, tüketim toplumuna bir şekilde dahil olan, AVM’leri ziyaret lüksü bulunan kesimleri kapsıyor. Kapitalist küreselleşmeden en zararlı çıkanlar ise, hâlâ geliri Asya’nın orta sınıflarından yüksek görünen, ama konumlarını kaybeden işçi sınıfına ve alt orta sınıfa dahil Amerikalılar, Avrupalılar ve Japonlar.
Bu olgular IMF raporundaki, otomasyon ve robotlaşma sonucu, rutin nitelikli işlerini yitiren, dolayısıyla gelirleri de düşen orta vasıflı emeğe yönelik tespitleri doğruluyor. Milanovic’e göre, küresel gelir dağılımında iki temel eğilim gözleniyor. Birincisi, başta Çin ve Hindistan’ın hızlı büyümesi sonucu “coğrafi bazlı” yakınsamadır. Ama gidişatın Asya ile sınırlı olduğu, başta Afrika diğer coğrafyaları kapsamadığı akıldan çıkarılmamalıdır. İkincisi ise, ulusal ekonomilerde “sınıfsal temelli” gelir dağılımı adaletsizliklerinin tırmanmasıdır. İşte küreselleşmeye ve neo-liberalizme karşı öfkesi kabaran, ne yazık ki şu ana kadar öznesini daha çok sağda, milliyetçi akımlarda arayan kesimler, küresel adaletsizliklerden en çok nasibini alan bu emekçilerdir.
Yalnız Therborn’un gönlü sadece gelir dağılımına yönelik ekonomik adaletsizliklere yoğunlaşmaktan yana değil. Çünkü zenginlik sadece bir ekonomik adaletsizlik hissi uyandırmaz; aynı zamanda öfke ve büyülenme, haset ve hayranlık gibi zıt duygular yaratır. Zenginler lüks, ihtişam ve başarı idolleri olarak merakla izlenir. Bu nedenlerle eşitsizlik sadece soyut bir rakam değil, ekonomik kaynaklar yanında, beden sağlığı (yaşamsal eşitlik) ve kişisel özerkliği (etnik-ırksal, aile-toplumsal cinsiyete ilişkin varlıksal eşitlik) içeren yerleşik bir deneyim olarak algılanmalıdır.
Therborn eşitsizliğin bu üç boyutunun karşılıklı etkileşim içerisinde olduğunun, birbirlerine tam olarak indirgenemeyeceğinin, her birinin kendi dinamikleri bulunduğunun, her zaman bir arada bulunamayabileceklerinin altını çiziyor.
Therborn’a göre, eşitsizliklerin toplumsal yeniden üretimde dört ayrı mekanizma ayırt edebiliriz: uzaklaşma, doğrudan sömürü, kurumsal hiyerarşileşme ve dışlanma. O zaman eşitlik için mücadele ederken ; uzaklaşmaya karşı, pozitif ayrımcılığı ve telafi mekanizmalarını; sömürüye karşı, yeniden bölüşüm, ulusallaştırma ve kamulaştırmayı; hiyerarşileşmeye karşı, demokratikleşmeyi; dışlanmaya karşı içermeyi, ayrımcılığa karşı yasaları ve göçmenlerin serbest dolaşımını savunabiliriz.
1 Mayıs’ta kıssadan hisse
Aslında tüm tartışmalardan çıkarılacak kıssadan hisse, Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek’in, “hukukun iyi işlediği ülkelerde kâr marjının diğer ülkeler kadar yüksek olmadığı” sözlerinde gizli. Meali, emeğin haklarını alabilmesi ancak demokratik ülkelerde, hukukun iyi işlediği yerlerde, mümkündür. Öyleyse 2017 1 Mayısı’n da bize düşen demokrasi, hukuk, Aydınlanma ve laiklik mücadelesini, “sınıf mücadelesiyle” birleştirebilmektir. Ancak o zaman, “zorbalar kalmaz gider” sözünün hakkını verebiliriz…

Hayri Kozanoğlu / BİRGÜN

Erdoğan’ın Avrupa’yla, Avrupa’nın Erdoğan’la ‘hesabı’ - EROL MANİSALI

16 Nisan öncesinde ve sonrasında “dayatılan rejim değişikliği”, Ankara açısından Avrupa’dan uzaklaşmayı zorunlu kılıyor. Bu sadece siyasal kurumlar açısından değil, “tümüyle yaşam felsefesi ve tarzı olarak” Avrupa’yı oluşturan sivil toplum kurumları bakımından da söz konusu:
- Hukukun üstünlüğünü ve demokrasiyi rafa kaldırdığınız için sürekli kavgalı olmak (ve görünmek) durumundasınız.
- Yaşam tarzı olarak laikliğe karşı iseniz “Avrupa tarzını aşağılamak ve hakaret etmek” zorundasınız. “Kananlar”, bak Avrupa da meğerse ne kadar berbatmış şeklinde düşünsünler diye. Güzelim İzmir’e bile “gâvur” derseniz Avrupa’ya haydi haydi söylersiniz.
- Eğitiminizi “İslam odaklı bir zemine yerleştirmek istiyorsanız” Avrupa’nın akılcı ve pozitif bilime dayalı düzeni yerine şeytanların cinsiyetini tartıştırmak ve Avrupa’dan uzaklaşmak zorundasınız.
Ancak iktisadi koşullar ve ülkemizin bir asıra yakın geçirdiği sürecin yarattığı ortam ile çelişmek durumunda kalırsınız. Hele hele imzaladığınız “birçok tek yanlı angajmanlar” Türkiye’yi dar boğaza götürüyor ise. Bu yükümlülükleri ortadan kaldırmadan amaca ulaşmak, “Somali’nin NATO’ya sokulması kadar trajikomik bir durum doğurur”.
- AKP’nin yönetimi, Avrupa’yla kavgasını “başbakanlarla ve bakanlarla yapıyormuş gibi pazarlıyor”. Ama esas kavga ettikleri, “Avrupa uygarlığının bugüne kadar özümseyerek geliştirdiği” değerler sistemi ile; hukukun üstünlüğünden kadın-erkek eşitliğine, sendikal haklardan laikliğe kadar bütün değerler sistemi ile. 


Ve Avrupa cephesinden Erdoğan
 
Avrupa, Türkiye ile köprüleri kesinlikle atmaz, atamaz: iktidarda “evet”çiler de olsa “hayır”cılar da olsa Türkiye’yi “elinden kaçırmak” istemez; iktisadi, siyasi, askeri ve kültürel açıdan yakın olmak zorundadır.
Hele 3 Ekim 2005’te yürürlüğe giren müzakere koşulları, AB’ye tek yanlı olarak Türkiye’yi yönlendirme, hiç içine almadan bekleme odasında sömürme olanağı veriyorsa.
Bu nedenle “aman Ankara ile kestirip atmayalım” diyen ilk ülke Yunanistan oldu. Şimdi birileri “kapılar niye açık tutuluyor” diye ahkâm kesiyorlar. Önce zahmet edip Dr. Engin Selçuk’un bir çalışmasını okusunlar.(*)
Erdoğan’lı veya Erdoğan’sız Avrupa (ve AB) Ankara’yı elinden kaçırmayacaktır. Erdoğan’a ve AKP’ye gelince: AB’nin bu pozisyonunu bildikleri için şöyle düşünebilirler: “Biz AB ve Avrupa Konseyi normlarının dışına çıksak bile bize katlanmak zorunda kalacaklardır; çıkarları bunu gerektiriyor.”
Yeni rejim ile demokrasiden uzaklaşmış bir yönetim olarak tamamen dışlayamazlar, bizi bu halimizle de kabullenmek zorunda kalacaklardır. Şikâyet edecekler, protesto edecekler ama köprüleri atmayacaklardır.
Avrupa, Ortadoğu’daki stratejik çıkarlarını Türkiye’ye rağmen yürütemez. Tek istisna, Avrupa ve ABD’nin Kürdistan projeleridir. Irak ve Suriye’de halen, tıkır tıkır yürütüyorlar.
Çok ilginçtir: ABD, Avrupa ve Rusya’nın Türkiye üzerindeki projeleri Birinci Dünya Savaşı’ndan beri ilk defa bu kadar yakınlaştı. Bu süreç AKP iktidarı döneminde oluştu. İç dinamiklerin siyasal İslam odaklı işlemeye başlaması, ülkeyi yeniden Sevr riski ile karşı karşıya getirdi.
Ergenekon ve Balyoz operasyonlarında ABD, Avrupa ve NATO’nun sessiz kalmalarının gerisinde yatan neden budur. Aynı çevreler bu nedenle “rejim değişikliğini” bu amaçları doğrultusunda kullanmaya çalışacaklardır. Esas sorun, rejimi değiştirenlerin nasıl bir tepki vereceklerinde yatıyor. “İktidar için her şey mubahtır” diyecekler mi? Zurnanın zırt dediği yer işte burası... 

Erol Manisalı / CUMHURİYET
 
(*) Dr. Engin Selçuk, “Türkiye’nin AB’ye Katılımı: İmkânsızı Tanımlamak”, “Avrupa Birliği Çıkmaz Sokak” kitabı içinde, Bilgi Yay, 2006, syf. 117-132

‘BOP eşbaşkanı’na bu yapılır mı? - ALİ SİRMEN

AKP “ılımlı İslam” modelinin en parlak ve öncü örneğini oluşturmak üzere, Amerikan - Türk ortak yapımı olarak, Washington’da dizayn edildi. Modelin özünü doğru anlamak için, “ılımlı İslam” yazılıp, aslında uyumlu İslam olarak okunduğunu bilmek gerekir.
Yıldızı AKP ile parlarken, kendisi de AKP’nin yıldızını parlatanların başında gelen Tayyip Erdoğan, olayın başlangıcında işin bu yönünü gayet iyi kavramıştı. Fiyaskoyla sonuçlanan 1 Mart tezkere harekâtından sonra, her türlü tereddüt ve yanlış anlamayı gidermek için başta Washington olmak üzere bütün dünyaya haykırıyordu:
- BOP’un eşbaşkanıyım!
O günden bu yana, Tayyip Bey’in bir zamanlar Ortadoğu’da bir barış planı olarak ilan ettiği BOP bölgede uygulandı ve sonucunda Ankara’nın bölgeyle ilgili bütün kırmızı çizgileri çiğnendi.
Aradan geçen zamanda BOP’un olsa olsa bir Pax Americana (Amerikan Barışı) Projesi olduğu iyice açığa çıktı.
Ortadoğu Pax Americana Projesi’nin temel dayanaklarından birinin de, bölgede yeni bir Kürt oluşumu olduğunu bilmek için allameyi cihan olmaya gerek yoktu. Washington yüzyılı aşkın süredir bu kartı açık açık oynamaktaydı.
ABD Başkanı Obama, PYD’yi destekleyerek, Suriye’de de herkese ve bu arada da özellikle Türkiye’ye karşı Kürt kartını oynayacağını ilan etmişti.
Bu konuda belki yeni bir politika izler diye umut bağlanan Trump da aynı yolu tutacağını hemen belli etti.
Şimdi PYD’yi, Ankara’ya karşı korumak için, bayrak açarak sınırımızda dolaşan ABD tankları bu politikanın bütün dünyaya ve bilhassa da Tayyip Bey’e ilanıdır.

***

“Ilımlı İslam”ın bir ittifak değil, biat projesi olduğunu bir türlü görememiş olanlar, şimdi acı acı yakınıyorlar:
- BOP’un eşbaşkanı, ılımlı İslamın yıldızına ittifak anlayışına aykırı bu davranış reva mı?
ABD’nin yanıtı ise kısa ve kesin:
- Why not!
Gerçekten de neden olmasın, ABD yüzyıldır Kürt kartına verdiği önceliği saklamıyor ki? Şimdi nobran Trump Türkiye’nin kafasına vura vura, bölgede bu projeyi tanklarıyla herkese karşı savunacağını ilan etmekte.
Mesele bundan ibaret!
Peki, Türkiye bu durum karşısında ne yapıyor?
Türkiye eski bir şarkıyı mırıldanıyor:
- Bir gece ansızın gelebilirim!..
Ne demektir “bir gece ansızın gelebilirim”?
Bir gece ansızın gelebilirim, kavgada artık darbe indirmek olanağını kaybetmiş olanın boş tehdit olduğunu herkesin daha baştan anladığı “ben sana gösteririm!” vozurdanmasıdır, bir kıymeti harbiyesi yoktur ve Türkiye’nin de haber vermeden bir “gece ansızın” gidemeyeceğini, yapabileceğinin en fazlasının önce Washington’u haberdar edip sonradan sınırlı hava harekâtı ile yetinmek olduğunu herkes bilmektedir. 

***

“Bir gece ansızın gelebilirim” tehdidinin? ABD’ye mi, PYD’ye mi yönelik olduğu sorusunun bir anlamı yoktur. Çünkü bir kıymeti harbiyesi olmayan, bu çıkış ne ABD’ne ne de PYD’ye, yalnızca Türk kamuoyuna yöneliktir ve bunun gibi iç kamuoyuna yönelik efelenmelerin, hiçbir caydırıcılığı olmadığını herkes bilmektedir.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Trump ile ikili görüşmesinin arifesinde, Ilımlı İslam Projesi de, BOP’un eşbaşkanlığı hevesleri de iflas etmiş durumdadır.
Ilımlı İslam Projesi, Ankara’daki iktidarın yeterince uyumlu olmaması her değişiklikte duruma uyacak esnekliğe ve manevra kabiliyetine sahip bulunmaması, durumu doğru okumayı becerememesi yüzünden iflas etmiştir, yoksa yeterince ılımlı olmaması demokrasinin ölçütlerine uygun davranmaması yüzünden değil. Kısacası Tayyip Bey’in yıldızı olduğu model, yeterince ılımlı olmadığından değil, yeterince uyumlu olmadığından işlememiştir.
Bütün bunlara koşut olarak da, İktidarın Kürt politikası hem ulusal bazda, hem de bölgesel bazda iflas etmiştir.
Son olarak yaşananlar göstermiştir ki, Türkiye’de hangi iktidar olursa olsun, ulusal ve bölgesel bazda yeni bir Kürt politikası oluşturmak zorundadır.

Ali Sirmen / CUMHURİYET

30 kanun değiştiren bir KHK - ÇİĞDEM TOKER

Türkiye dokuz ayı aşan bir süredir OHAL rejimi altında. Dokuz ayı aşkın bir süredir, -15 Temmuz kanlı darbe girişiminin ardından ilan edilen- OHAL’e dayandırılan KHK’ler ile yönetiliyoruz.
İlki 23 Temmuz 2016 tarihini taşıyan OHAL KHK’sinin numarası 667’ydi.
Son iki kararnameyle (689, 690) birlikte, dokuz ayda çıkarılan KHK sayısı 23’e ulaştı. (İstisnalar olsa da Bakanlar Kurulu, OHAL KHK’lerinin genellikle çifter çifter yayımlamayı tercih ediyor.)
OHAL KHK’lerinin, TBMM’yi devre dışı bıraktığı çok söylendi. Tekrarda zarar değil yarar var: TBMM’nin, temel var oluş nedeni olan yasama faaliyeti açısından hükmü kalmamıştır. O kadar ki bundan sonra bir düzenlemenin kanun tasarısı biçiminde TBMM’ye getirilmesine sadece hayret etmeliyiz.
16 Nisan referandumundan epeyi önce fiilen başlatılan bu tablo, referandum sonucunun “kesinleşmesi”nin ardından hızlandı. OHAL KHK’leri bir yandan, devlet aygıtı içinde istenmeyen herkes ve her kesimin tasfiyesi için araçsallaştırılıyor. Diğer yandan da Saray’ın manevra alanını rahatlatma hedefine uygun olarak her türlü kanunda istenilen her türlü değişikliği yapma aracı olarak kulanılıyor. Her iki durum da ağır hukuka aykırılık sonuçları doğuruyor. Olağanüstü halin konusuyla hiçbir ilgisi bulunmayan yönetim alanları, fırsat bu fırsattır mantığıyla yeniden dizayn ediliyor. Tarihi, milletvekilleri, personeli, kurumları, sistemiyle koca TBMM’yi işlevsiz kalan KHK’lerdeki “fırsatçılığı” metinlere hiç girmeden sadece madde sayısı ve değiştirdiği yasalardan bile görebilmek mümkün.

***

Son yayımlanan iki OHAL KHK’si de böyle. 689 numaralı olanı, 3 bin 974 kamu görevlisini ihraç ederken, 690 numaralı KHK de TBMM’nin görev ve yetki alanına giren onlarca konu ve yasada önemli değişiklikler yaptı. 77 maddeden oluşan 690 sayılı KHK, 30 ayrı kanun ve üç KHK de değişiklik yapıyor.
Bankacılık Kanunu, YÖK Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu, SGK Kanunu, Köy Kanunu, Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu, HSYK Kanunu, Yargıtay Kanunu değiştirilen yasalardan sadece birkaçı. OHAL KHK’leri geriye yürütülen hükümleriyle de temel insan haklarına aykırı nitelik taşıyor.
Toplam 33 kanun ve KHK’yi değiştiren, madde ekleyen, çıkaran bir KHK marifetiyle, 15 Temmuz darbecileriyle mücadele edildiğine bizden inanmamız bekleniyor.
OHAL KHK’si olma hasebiyle, FETÖ ile mücadele edildiğine inanmamız istenen konulardan birine örnek verelim. Misal, PTT artık BDDK’den izin almadan faaliyette bulunabilecek, elektronik para ihraç edebilecek. Oysa bankacılık sistemi dışındaki kurumların, para transferi meselesi eskiden çok özen gösterilen bir konuydu. PTT’ye durup dururken, piyasada otorite hüviyetine sahip düzenleyici kurumdan izin almadan faaliyet yapmasının, darbeleri bertaraf etme hamlesinden başka sebepleri olsa gerek. Bu noktada PTT’nin, bir başka OHAL KHK’siyle Türkiye Varlık Fonu kapsamına alındığını hatırlayabiliriz. Gerçek niyetin ne olduğunu şu an bilmemekle birlikte, en azından BDDK denetim ve izni dışına çıkarılmış bir bankacılık faaliyetinin karartılmış bir alan olduğunu söyleyebiliriz.
OHAL KHK’si, kendisi için açılacak davalarda, husumetin hangi kurumlara yönetilmesi gerektiğini bile tarif ederken, “Uyum yasaları Meclis’e geldiğinde muhalefet nasıl bir yol izleyecek” sorusu zerre kadar etkileyici ve merak uyandırıcı değil. Bilakis anayasa değişikliği kapsamında çıkması gereken uyum yasaları için şu sorunun cevabının verilmesi daha mantıklı olmalı:
“Ey AKP rejimi, ey Bakanlar Kurulu, elinizde OHAL KHK’si gibi müthiş bir imkân var. İstediğiniz gibi kullanıyorsunuz. Uyum yasalarında OHAL KHK’si yoluyla hızlı sonuç almak mümkünken neden TBMM’yi çalıştırmak istiyorsunuz?”

Çiğdem Toker -CUMHURİYET

Hint seferi ve karanlıkta yolculuk... - Nilgün Cerrahoğlu

Merkezi Washington’da bulunan “Freedom House”un 2017 uluslararası basın özgürlükleri standartlarını belirleyen raporu çıktı. Türkiye’yi dünyada basın özgürlüklerinin en gerilediği ülke ilan eden rapora göre artık “yarı özgür ülkeler” kategorisinden de çıkıp dosdoğru “özgür olmayan ülkeler” arasına katılıyoruz. 

199 ülke arasındaki incelemede 163. sıraya gerilemişiz. Çukurun en dibinde Kuzey Kore var. “Acımasızlığıyla” ün salmış Kim Jong Un’un vatanıyla rekabet etmemize sade 36 ülke kalmış. Bu 36 ülkelik engeli de selametle aşarsak en dibe vuracağız. 

Birkaç gün önce de “Sınır Tanımayan Gazeteciler”in bir raporu yayımlanmıştı. Orada da keza gene “son 12 yılda 56 basamaklık düşüş kaydettiğimiz” duyurulmuştu. 

Bir kez bu serbest düşüş başlamayagörsün.. 56 basamak gerileyen bir ülkeyi kim tutar? 36 basamak daha gerilemeye ne engel olabilir? Bir süre önce Türkiye’ye gelen ünlü tarihçi-yazar Timothy Garton Ash’in sözleri var aklımda. “Artık Türkiye’ye gitmek karanlığa doğru yolculuk etmek gibi!” demişti Garton Ash ve eklemişti: “En çok tutuklu gazeteci sayısına sahip ülkenin üzerinde tüyler ürpertici bir sis bulutu dolaşıyor!”
 
‘İtibarını onarmaya mı geldi?’
Dünyadaki imajı artık bu şekilde olan bir ülkeyi dışarda temsil etmek cüret ister. Cumhurbaşkanı Erdoğan şimdi böyle çok cesur bir şey yapıyor ve Rusya, Çin, ABD ve Brüksel’de sürdüreceği dünya turuna Hindistan’dan başlıyor. 

Reis’e eşlik eden yandaşlara bakarsanız, Ankara’nın diplomasi atağının ilk ayağı olan Hindistan çıkarmasında “tüm ezberler bozulmuş”. Delhi’de Hintli gazeteciler yandaşlara “tek adam rejimi” filan gibi gerçeklerle ilgisi olmayan şeyler sormuş, ama bizim “dünya liderimize” eşlik eden medyamız sayesinde “Batı’nın bu menfur algı operasyonları” büyük ölçüde bertaraf edilmiş.
Aynı zamanda CB danışmanı olan İlnur Çevik örneğin; “Sabah yazarları olarak buraya gelip bazı yanlış algılamaları düzeltmek için bir atak yaptık ve yol aldık” diyor. Bununla yetinmeden ekliyor: “Türkiye nin dünya mazlumlarına kol kanat germesi, Mahatma Gandhi’nin fikirlerini yaşatması burada takdir görüyor!”
 
Ayağında çarık, çulsuz dolaşan ve bir lokma bir hırka felsefesiyle yaşayan Mahatma Gandhi ile “1150 odalı” Saray’dan yönetilen “yeni Türkiye” arasındaki bu hayali müthiş geniş benzetmeler eminim Hintlileri afallatmıştır. 

Hint medyasına zaten süratli bir göz atış, bu iddialı “imaj çalışmalarının” tercümede buhar olup uçtuğunu gösteriyor. “Freepress”te örneğin Sunanda K. Datta imzasıyla yayımlanan bir yazı, “Erdoğan’ın Hindistan ziyareti, kaybedilmiş uluslararası itibarı tamir amaçlı mı” sorusunu soruyor. Türkiye’nin son bir yıldaki “karanlığa yolcuğunu” özetleyen yazı, Ankara’nın artık Arap dünyasındaki eski prestijine sahip olmadığını, eskisi gibi NATO’nun da demirbaşı olmadığını ekliyor. 

James Bond koruması
RTE’nin uluslararası itibarının keza gene ağır darbe aldığını belirten iş dünyasının gazetesi “The Mint”te çıkan bir başka yazı ise istibdat uygulamalarının 15 Temmuz’dan çok önce başladığına ve “iki yıldır sistemli olarak sürdürüldüğüne” dikkat çekiyor. 

Referandum sonuçlarının Erdoğan için “utanç vesilesi” olduğunu belirten gazete, RTE’nin Ortadoğu’da artık bir “dev gibi görülmediğini” ve “AB ülkeleriyle isterik bir kavgaya tutuştuğunu” not ediyor. 

Bu minvalde uzayıp giden yazıların tümü “ileri demokrasimizin” encamını ortaya koyuyor, referandumun sonuçlarını değerlendiriyor, Delhi ile geliştirilecek bağların Hindistan için sağlayacağı yararları sorguluyor.

Hint medyasını tararken karşıma çıkan en ilginç yazılardan biri, Erdoğan için alınan süper güvenlik tedbirlerini sıralayan bir haber oldu. Hint istihbaratı Erdoğan’ın uçağını Delhi’de bulunduğu 24 saat boyunca en üst düzey korumaya alacakmış. Reis’in özel korumalarına ilaveten en ileri teknoloji ile donatılmış süper sofistike silahlar ve iletişim teçhizatları verilecekmiş... Bir, halk arasında elini kolunu sallaya sallaya “Hint fakiri” modunda gezen Gandhi gözümün önüne geldi... Bir de “Bond” tipi güvenlik önlemleriyle Hint medyasına bile parmak ısırttıran post-modern “mazlumların abisi” Erdoğan... 

İki resim arasındaki benzerliği ben bulamadım. Siz bulabildiniz mi?

Nilgün Cerrahoğlu / CUMHURİYET