OLAYLAR:
- 1905- Moskova’da Sovyet’in çağrısıyla 150 bin işçinin genel grevi başladı ve kısa sürede Çarlık rejimine karşı ayaklanmaya dönüştü. 9 Aralık’ta Moskova’ya giren ve 16 Aralık’ta “vur emri”alan Çar’ın ordusu 17 Aralık’ta isyanı kanla bastırdı: 1.059 isyancı ve 35 asker öldü.
- 1920- Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası kuruldu. Ocak 1921’de diğer komünist oluşumlarla birlikte yasaklandı, üyeler tutuklandı. Çıkarılan afla Mart 1922’de tekrar kuruldu ve Ağustos’ta 1.kongresini (gizli) yaptı. Eylül’de kapatıldı ve 200’ün üzerinde üyesi tutuklandı.
- 1922 - Siyasal mizah dergisi, Akbaba yayın hayatına başladı.
- 1923 - Birleşik Krallık 'ta yapılan seçimlerde; Muhafazakâr Parti 257, İşçi Partisi 191, Liberal Parti 158 milletvekilliği aldı.
- 1930- İlk Dünya Futbol Şampiyonası Uruguay’da başladı. Uruguay şampiyon oldu
- 1932 - Muhsin Ertuğrul'un "Bir Millet Uyanıyor" filmi gösterime girdi.
- 1934 - Türk Kadınlar Birliği, İstanbul'da bir mitingle kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkını kutladı.
- 1941 - Pearl Harbor Saldırısı: Japon uçakları Amerikan deniz üssü Pearl Harbor'u bombaladı. 5 savaş gemisi, 14 gemi, 200 uçak yok edildi, 2400 kişi öldü.
- 1944 - Reşat Ekrem Koçu tarafından yayımlanan, İstanbul Ansiklopedisi'nin ilk fasikülü çıktı.
- 1949- Katoliklerin ruhani lideri Papa Pius komünizme savaş açtı, Komünist Parti’ye üye olanların aforoz edileceğini söyledi.
- 1950- Cevat Fehmi Başkut’un, “Sana Rey Veriyorum” oyunu yasaklandı.
- 1953- Ressam Şükriye Dilmen’in resim sergisi Paris’te açıldı.
- 1955- İstanbul Ekspres gazetesi kapatıldı. Bir yıl sonra, Ulus gazetesi toplatıldı.
- 1958- Ana muhalefet CHP’nin Genel Başkanı İsmet İnönü’nün Gaziantep’e gelişinde iktidardaki Demokrat Parti’nin valisi ana caddeyi halka kapattı. Karşılamak isteyenler polis ve jandarma ile çatıştı.
- 1958 - İstanbul sokaklarında "hulahup" çevirmek yasaklandı.
- 1959- Trabzon’da bir Amerikan üssü kuruldu.
- 1960- Said-i Nursi’nin mezarı açıldı, kemikleri İsparta civarında bilinmeyen bir yere gömüldü.
- 1961- Türkiye’nin Ortak Pazar’a üyelik başvurusu reddedildi.
- 1961 - MGK, Başbakan İsmet İnönü'nün Başkanlığında ilk toplantısını yaptı.
- 1962- Güneydoğu sınırındaki köylerin 25 km içeri çekilmesine karar verildi. Karara kaçakçılığın artması ve Irak’taki isyan neden gösterildi.
- 1964- İstanbul/ Eyüp Berec Pil ve Akümülatör Fabrikası’nda Petrol-İş üyesi yaklaşık 1.000 işçi greve başladı.
- 1965- Siyasi Partiler Kanunu kabul edildi.
- 1966- Türkiye İşçi Partisi İstanbul Milletvekili Çetin Altan’ın Türkiye-Amerika Birleşik Devletleri ilişkileriyle ilgili gensoru önergesi reddedildi.
- 1971- Profesör Mümtaz Soysal ile yazar Sevgi Soysal Mamak Askeri Cezaevi’nde evlendi.
- 1973 - İslam Konferansı Örgütü'ne üye 7 ülke tarafından geri kalmış İslam ülkelerini kalkındırmak amacı ile İslam Kalkınma Bankası kuruldu.
- 1976- Adana’nın Yumurtalık ilçesi yargıcını öldürme iddiasıyla yargılanan Yılmaz Güney 19 yıla mahkum edildi.
- 1977- Ülkücülerce kaçırılan Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nin Kıbrıslı 2 öğrencisi 20 saatlik işkenceli sorgu sonrası kurşuna dizildi, 1’i öldü diğeri ağır yaralı.
- 1979- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Sosyoloji Enstitüsü Başkanı öğretim üyesi Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil, sabah otobüs beklerken, çaprazlama 15 kurşun sıkılarak öldürüldü. Olay yerine “Anti Terör Birliği” imzalı bir bildiri bırakıldı. Prof.Dr.Cavit Orhan Tütengil “gelişme sosyolojisi” alanında yayınları olan, demokrat bir bilim insanıydı. Tütengil cinayetiyle ilgili olarak gözaltına alınıp mahkemeye çıkarılan ÜGD (Ülkücü Gençlik Derneği) İstanbul Şube Başkanı Recep Öztürk serbest bırakıldı. Tekrar ifadesine başvurulması için 1980’de arama kaydı çıkarıldı, yakalan(a)madı, Haziran 1981’de Almanya’ya kaçtı, iş kurdu.
- 1979- Filistinli 4 gerilla Ankara’da Mısır Büyükelçiliği’ni bastı. Gerillalar 2 gün sonra teslim oldu.
- 1980- 12 Eylül’de gözaltına alınan 67 DİSK yöneticisi tutuklandı.
- 1982- Yılmaz Güney, kendisinin çıkardığı, 12 Eylül öncesinde sıkıyönetimce kapatılan “Güney” dergisinde 1978’de yayınlanan bir yazısında “komünizm propagandası yaptığı” gerekçesiyle gıyabında 7.5 yıl hapse mahkum edildi
- 1983 - İber Hava Yollarına ait bir Boeing 727 ile bir DC-9 yoğun siste Madrid Havaalanının pistinde çarpıştı: 93 kişi öldü.
- 1987 - Kaliforniya'nın Paso Robles şehrinde, bir yolcu uçağı düştü: 43 kişi öldü.
- 1988 - Ermenistan'da 6,9 şiddetinde bir deprem meydana geldi: 25.000’in üzerinde ölü, 15.000'den fazla yaralı, 400.000 kişi evsiz kaldı.
- 1989- Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu, sıkıyönetim komutanlıklarınca görevlerine son verilmiş olup sıkıyönetim kalktığı halde “sakıncalılıkları” henüz kaldırılmayan 1402’lik kamu personelinin görevlerine dönmesi gerektiğine karar verdi.
- 1991- DİSK Genel Kurulu 12 Eylül darbesinden 11 yıl sonra yeniden İstanbul/ Merter’deki genel merkez binasında toplandı.
- 1992- Profesör İhsan Doğramacı kısa adıyla YÖK diye anılan Yüksek Öğretim Kurulu başkanlığından istifa etti. YÖK başkanlığına 19 Mayıs Üniversitesi rektörü Mehmet Sağlam atandı.
- 1996 - TBMM'de harçları protesto etmek için pankart açan öğrencilerin yargılanması sona erdi; gençler toplam 96 yıla mahkûm oldular.
- 1998- İsviçre/Cenevre sorgu yargıcı C.Junod, Arjantin’de 1976-1981 arası askeri cuntanın üyesi-ve Arjantin’de tutuklu- general Videla için tutuklama emri çıkardı. Emir, kaybolan ve Şili tabiyeti de taşıyan bir İsviçre vatandaşıyla ilgili soruşturma kapsamında çıkarıldı.
- 2000- 60 bin küreselleşme karşıtı, AB’nin Nice zirvesini protesto etti. “Avrupa satılık değildir”, “Kapitalist Avrupa’ya hayır, sosyal Avrupa’ya evet”, “Polis her yerde, adalet hiçbir yerde” sloganları atıldı. Bir grup küreselleşme karşıtı Paris Ulusal Bankası’nı yaktı. Zirvede hukuksal bağlayıcılığı olmamakla birlikte AB anayasasının çekirdeği sayılan “Temel Haklar Şartı” kabul edildi.
- --------------------------------------------------------------------------------------
- 2002 - Bangladeş'te dört tiyatroya yapılan bombalı saldırılarda 18 kişi öldü, 200 kişi yaralandı.
- 2002- Londra’da yapılan, 92 ülkenin katıldığı Dünya Güzellik Yarışması’nda Azra Akın Dünya Güzeli seçildi. Nijerya’da yapılması gereken yarışma çıkan olaylar nedeniyle Londra’ya alınmıştı. Akın, Türkiye’den, 1932’de Keriman Halis’in ardından Dünya Güzeli seçilen ikinci kadın.
- 2003- Rusya’da, Sovyetler Birliği’nin yıkılmasından sonra dördüncü kez parlamento (Duma) seçimi yapıldı. Başkan Vladimir Putin’i destekleyen Birleşik Rusya Partisi yüzde 37.1, 1999’da yüzde 24.29 oy alan Komünist Parti yüzde 12.7 oranında oy aldı. Liberal partiler ilk kez yüzde 5 olan barajı aşamadı. Yuri Lujkov yüzde 75 oy oranıyla üçüncü kez Moskova Belediye Başkanı oldu.
- 2004 - Hamid Karzai, Afganistan Devlet Başkanlığı görevine başladı.
- 2005- Ankara’da üniversite öğrencileri harçlara yapılacak 10 YTL’lik zammı Milli Eğitim Bakanlığı önünde protesto etti. İstanbul’da ulaşım ücretlerinin düşürülmesini isteyen öğrenciler Beyazıt’tan İBB önüne yürüdü.
- 2005- ABD’de Temsilciler Meclisi işkence mağdurlarına destek öngören yasa tasarısını kabul etti. Beyaz Saray ise CIA ve ABD ordusunun işkence yapmasını yasaklayan madde eklenirse tasarıyı veto edeceğini duyurdu.
- 2009 - Reşadiye saldırısı: Tokat'ın Reşadiye ilçesi, Sazak köyünde 7 Jandarmanın şehit edildiği pusu gerçekleşti.
- 2009- Bolivya’da devlet başkanlığı seçimlerini solcu lider Evo Morales 2.kez kazandı.
- 2012- İstanbul’da Gazi İlk ve Ortaokulu velileri, öğrenciler ve Eğitim-Sen 1 no’lu şube üyeleri okulun imam hatibe dönüştürülmesini protesto etti.
- 2017- Gök bilimciler en uzak süper kütleli kara delik keşfetti. 13 milyar ışık yılı uzaktaki kara deliğin kütlesi Güneş’inkinin yaklaşık 800 milyon katı büyüklükte.
DOĞUMLAR:
- 1598 - Gian Lorenzo Bernini, İtalyan heykeltıraş (ö. 1680)
- 1863 - Pietro Mascagni, İtalyan besteci (ö. 1945)
- 1875 - Hüseyin Cahit Yalçın, Türk gazeteci ve yazar (ö. 1957)
- 1905 - Gerard Kuiper, Hollandalı astronom, gezegen bilimci ve yazar (ö. 1973)
- 1909 – Bulgar şair Nikola Vaptsarov doğdu
- 1915 - Leigh Brackett, Amerikalı yazar (ö. 1978)
- 1915 - Eli Wallach, Amerikalı oyuncu ve Emmy ödülü sahibi (ö. 2014)
- 1916 - Yekaterina Budanova, Sovyet pilot (ö. 1943)
- 1919 - Ceyhun Atuf Kansu, Türk yazar, şair ve doktor (ö. 1978)
- 1924 - Mário Soares, Portekizli siyasetçi ve Portekiz Cumhurbaşkanı (ö. 2017)
- 1928 - Noam Chomsky, Amerikalı dil bilimci, siyaset bilimci ve yazar
- 1932 - Ellen Burstyn, Amerikalı oyuncu ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi
- 1932 - Oktay Ekşi, Türk gazeteci
- 1938 - Oben Güney, Türk tiyatro sanatçısı (ö. 1993)
- 1942 - Yavuz Özışık, Türk piyanist ve müzisyen (ö. 2017)
- 1945 - Güzin Özyağcılar, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
- 1956 - Larry Bird, Amerikalı basketbolcu
- 1962 - Kürşat Alnıaçık, Türk tiyatrocu ve oyuncu
- 1968 - Esra Dermancıoğlu, Türk dizi ve sinema oyuncusu
- 1973 - İbrahim Kutluay, Türk basketbolcu
- 1980 - John George Terry, İngiliz futbolcu
- 1981 - Tuba Ünsal, Türk oyuncu ve manken1988 - Emily Browning, Avustralyalı sinema oyuncusu, şarkıcı ve model.
ÖLÜMLER:
- MÖ 43 - Cicero, Romalı politikacı ve yazar (d. MÖ 106)
- 1886 - Johann Philipp Becker, Alman devrimci (d. 1809)
- 1894 - Ferdinand de Lesseps, Fransız diplomat ve girişimci (Süveyş Kanalı’nı hayata geçiren) (d. 1805)
- 1936 - Ziya Nuri Birgi, Türk akademisyen, siyasetçi ve doktor (d. 1872)
- 1955 - Fatin Gökmen, Türk astronom (d. 1877)
- 1956 - Reşat Nuri Güntekin, Türk romancı, öykücü ve oyun yazarı (d. 1889)
- 1974 - Mehmed Muhiddin Sevilen (Hayali Küçük Ali), Türk Karagöz oynatıcısı (d.1886)
- 1975 - Thornton Wilder, Amerikalı oyun yazarı ve Pulitzer Ödülü sahibi (d. 1897)
- 1992 - Şahin Kaygun, Türk fotoğraf ve grafik sanatçısı (d. 1951)
- 1993 - Abidin Dino, Türk ressam (d. 1913)
- 2004- Sahnede kaza sonucu komaya giren tiyatro sanatçısı Eren Uluergüven’e beyin ölümü tanısı konuldu. Uluergüven’in organları hastalara nakledildi.
- 2006 - Suat Sayın, Türk bestekâr, güftekâr ve ses sanatçısı (d. 1932)
- 2007 - Erhan Bener, Türk yazar (d. 1929)
- 2013 - Édouard Molinaro, Fransız film yönetmeni ve senarist (d. 1928)
- 2016 - İsmet Sezgin, Türk siyasetçi (d. 1928)
- 2017 - Süleyman Dilbirliği, Türk asker (d. 1926)
- 2017 - Steve Reevis, Amerikalı sinema ve dizi oyuncusu (d. 1962)
- 2020 - İrfan Gürpınar, Türk siyasetçi (d. 1943)
- 2020 - Katarzyna Łaniewska, Polonyalı aktris, siyasetçi ve aktivist (d. 1933)
- 2020 - Lidia Menapace, İtalyan direnişçi ve siyasetçi (d. 1924)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder