TARİHTE BUGÜN (24 MAYIS)

 

     OLAYLAR:

• 1040 - Selçuklu Devleti'nin kuruluşu.
• 1218 - Beşinci Haçlı seferi'nde Haçlılar, Akka şehrini Eyyubiler'e bıraktılar.
• 1686 - Gabriel Fahrenheit, doğdu. Alman fizikçi ve cıvalı termometrenin mucidi (ö. 1736)
• 1844 - Amerikalı mucit Samuel Morse, ABD Senatosu üyelerinin de hazır bulunduğu bir deneyle, ABD Kongre binasından Baltimore'da bir tren istasyonuna kendi icadı olan Mors alfabesiyle ilk mesajı gönderdi.
• 1883 - Yapımı 14 yıl süren New York'taki Brooklyn Köprüsü trafiğe açıldı.
• 1921 - Hint asıllı İngiliz casusu Mustafa Sagir Ankara'da idam edildi.
• 1921 - ABD'de, Sacco ve Vanzetti'nin yargılanmalarına başlandı.
• 1924 - Yabancı şirketlerce işletilen Osmanlı Anadolu Demiryolları (CFOA) Şirketi'nin millileştirilmesi için Anadolu-Bağdat Demiryolları Müdiriye-i Umumiyesi kuruldu.
• 1940 - Igor Sikorsky, ilk başarılı tek motorlu helikopter uçuşunu gerçekleştirdi.
• 1941 - Bob Dylan, doğdu. Amerikalı müzisyen, yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi
• 1941 - Danimarka Kanalı Savaşı'nda, İngiliz zırhlısı HMS Hood, DKM Bismarck tarafından batırıldı.
• 1943 - Polonya'daki Auschwitz toplama kampında "ölüm meleği" adıyla anılan doktor Josef Mengele göreve başladı. Mengele, tutuklular üzerinde yaptığı korkunç deneylerle biliniyordu..
• 1946 - Tansu Çiller, doğdu.Türk ekonomist, akademisyen ve siyasetçi (Türkiye'nin ilk kadın Başbakanı)
• 1953 - Alfred Molina, doğdu. İngiliz tiyatro ve sinema oyuncusu
• 1956 - İlk Eurovision Şarkı Yarışması, İsviçre'nin Lugano kentinde düzenlendi. 7 ülkenin katıldığı şarkı yarışmasını, ev sahibi İsviçre adına yarışan Lys Assia'nın seslendirdiği, Refrain isimli şarkı kazandı.
• 1960 - Kristin Scott Thomas, doğdu. İngiliz-Fransız oyuncu
• 1961 - İmralı Adası'ndaki 2 bin mahkûmun barındığı cezaevinde çıkan isyan bastırıldı.
• 1964 - Ray Stevenson, doğdu. İrlanda asıllı İngiliz oyuncu.
• 1964 - Peru'da bir futbol maçında kargaşa çıktı: 135 kişi öldü.
• 1965 - John C. Reilly, doğdu. Amerikalı oyuncu
• 1966 - Eric Cantona, doğdu. Fransız futbolcu
• 
  
  
  
  
• 1968 - Fransa Cumhurbaşkanı General de Gaulle referandum çağrısında bulundu. Süre giden ayaklanmalarda bir gecede 795 kişi tutuklandı ve 456 kişi yaralandı. Borsa kundaklandı. Lyon'da bir polis komiseri öldürüldü. Cumhuriyeti koruma komiteleri kurulmaya başladı.
• 1971 - Türkiye İşçi Partisi, Sıkıyönetim Kanunu'nun iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
• 1976 - Londra'dan Washington'a ilk Concorde seferi başladı.
• 1979 - Yüzde 85'i yerli malzeme ile üretilen ilk Türk uçağı 'Mavi Işık 79-XA', Kayseri İkmal Merkezi'nde başarılı bir deneme uçuşu gerçekleştirdi.
• 1981 - Türk Hava Yolları'nın "Haliç" uçağı 4 kişi tarafından Bulgaristan'a kaçırıldı. Uçağı kaçıranlar 112 yolcudan kadın ve çocukları serbest bıraktı. Bir gün sonra uçağı kaçıranlar yolcular ve Bulgar yetkililer tarafından etkisiz hale getirildi, rehineler kurtarıldı.
• 1983 - Bulvar gazetesinin düzenlediği yarışmada Türkiye Güzeli seçilen Hülya Avşar'ın evli olduğu ortaya çıkınca, ikinci güzel Dilara Haraççı Kraliçe ilan edildi.
• 1989 - Bulgaristan'dan Türkiye'ye zorunlu göç başladı.
• 1991 - İsrail, Süleyman Operasyonu adını verdiği bir askerî operasyonla Etiyopyalı Yahudileri İsrail'e getirmeye başladı.
• 1993 - PKK pususu: Bingöl-Elazığ karayolunda pusu kuran PKKlılar, 33 silahsız askeri öldürdü.
• 1993 - Eritre, Etiyopya'dan bağımsızlığını kazandı.
• 1995 - Daha önce yayımlanarak hüküm giymiş yazılardan oluşan "Düşünceye Özgürlük" kitabını yayımcı olarak imzalayarak kendini ihbar eden 1080 kişiden 99'u hakkında dava açıldı.
• 2000 - İsrail, Güney Lübnan'da 22 yıldır sürdürdüğü işgale son verdi.
• 2003 - Letonya'nın başkenti Riga'da gerçekleştirilen 48. Eurovision Şarkı Yarışması'nı Türkiye adına yarışan Sertab Erener, Everyway That I Can adlı şarkı ile kazandı.
• 2004 - Kuzey Kore'de cep telefonları yasaklandı.
• 2006 - Hava Kuvvetleri Komutanlığı Genel Sekreterliği'nden yapılan yazılı açıklamada, Ege Denizi'nde çarpışarak düşen Türk ve Yunan F-16'larının it dalaşı yapmadıkları belirtilerek, herhangi bir manevra yapmadan rutin görevine devam eden Türk F-16'sına, hızla yaklaşan bir Yunan F-16'sının arkadan ve alttan çarptığı kaydedildi.
• 
  
  
  
  
• 2007 - ABD Başkanı George W. Bush, Beyaz Saray'daki basın toplantısında, 'Irak hükümetinin davetiyle buradayız. Irak bağımsız bir ülkedir. Bize (gidin) derlerse, gideriz' dedi.
• 2008 - Dima Bilan, Believe adlı şarkı ile Eurovision'da Rusya'ya ilk birinciliği getirdi.
• 2013 - Alkol ile ilgili düzenlemeleri de içeren Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Gece saat 22.00'den sonra perakendede alkol satışı yasaklandı.
• 
  
• 
  
  
  
• 2014 - Nuri Bilge Ceylan Kış Uykusu filmi ile 67. Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye ödülünü kazandı.
• 2014 - Ege Denizi'nde Semadirek adası açıklarında 6.5 şiddetinde bir deprem oluştu.
• 2020 - Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından, koronavirüs salgını nedeniyle camilerde bayram namazı kılınamayacağı bildirilmişti. Sokağa çıkma yasağı uygulaması ve camilerin kapalı olması nedeniyle halk bayram namazı ibadetini yerine getiremedi. Bayram sabahı Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, Ankara'da Ahmet Hamdi Akseki Camii'nde kısıtlı sayıda cemaatin katılımıyla hutbe okuyup, bayram namazı kıldırdı.
• 2021 - İzmir Barosu Siyaset ve Mafya Arasındaki Kirli İlişkilerin Aydınlatılması için suç duyurusunda bulundu.Yaklaşık 3 haftadır belirli aralıklarla yayınlanan Sedat Peker'in video açıklamaları karşısında birçok kurum ve kuruluş sessiz kalırken; Bugün İzmir Barosu Sedat Peker'in 7 ayrı videoda dile getirdiği iddialarla ilgili: Sedat Peker, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, İçişleri Eski Bakanı Mehmet Ağar ve oğlu AKP Elazığ Milletvekili Tolga Ağar ile eski Başbakan Binali Yıldırım'ın oğlu Erkam Yıldırım hakkında suç duyurusunda bulundu. Suç duyurusunda; videolarda iddia edilen uyuşturucu ticareti, cinayet, tecavüz, yağma ve diğer benzeri iddiaların soruşturulması, yürütme ve yasamanın temsilcileri ile bunların yakınlarının organize suç örgütü liderleriyle geliştirdikleri hukuk dışı ilişkiler ağının açığa çıkması istendi.

       ÖLÜMLER:

• 1136 - Hugo de Payens, Tapınak Şövalyeleri'nin ilk büyük üstadı (d. 1070)
• 1524 - Şah İsmail, Türk Safevî İmparatorluğu'nun kurucusu (d. 1487)
• 1543 - Mikolaj Kopernik, Polonyalı astronom ve Güneş Sistemi'nin kaşifi (d. 1473)
• 1879 - William Lloyd Garrison, Amerikalı sosyal reformcu (d. 1805)
• 1903 - Marcel Renault, Renault Otomotiv Sanayi'nin üç kurucusundan birisidir (d. 1872)
• 1907 - Zacharie Astruc, Fransız heykeltıraş, ressam, şair ve sanat eleştirmeni (d. 1833)
• 1948 - Jacques Feyder, Belçikalı film yönetmeni ve senarist (d. 1885)
• 1957 - İbnülemin Mahmut Kemal İnal, Türk yazar, tarihçi, edebiyat tarihçisi, müzeci ve mutasavvıf (d. 1870) Osmanlı Devleti’ne 33 yıl boyunca çeşitli görevlerde hizmet eden İbnülemin, II. Abdülhamit devrinde Yıldız Sarayı arşivinde görev yapmış ve cumhuriyet devrinde ise arşivin tasnif edilerek Başbakanlığa devredilmesine başkanlık etmişti. 1913 yılında Süleymaniye Camii külliyesinde “Evkaf-ı İslâmiye Müzesi” adıyla kurulan Türk ve İslâm Eserleri Müzesi’nin kurucusudur. Benzer bir kurumu Kahire’de de kurmuştur. Toplumsal hayatta çok hızlı ve büyük değişimlerin yaşandığı bir dönemde yaşaması ve pek çok tanınmış kimse ile şahsen bir arada bulunması onu biyografi alanında pek çok eser vermeye yöneltti. Son dönem Osmanlı şairleri, müzisyenleri, sadrazamları, hattatları hakkındaki eserleri ile bu kişilerin unutulmalarını önlemeye çalıştı. Şiir, roman, hikâye gibi alanlarda da eser verdi. Yaşamı boyunca konağındaki düzenli toplantılarda ilim ve sanat dünyasından kimseleri ağırlayarak kültür hayatına hizmet etti.
• 
  
  
  
  
• 1959 - Amerikanın Soğuk Savaş politikasının mimarlarından eski Dışişleri Bakanı John Foster Dulles öldü.
• 1965 - Aşot Madat, Türk tiyatro sanatçısı
• 1973 - Selahattin Batu, Türk veteriner hekim, akademisyen, siyasetçi, edebiyatçı (d. 1905)
• 1974 - Duke Ellington, Amerikalı caz müzisyeni (d. 1899)
• 1979 - André Luguet, Fransız film oyuncusu (d. 1892)
• 1995 - Harold Wilson, İngiliz siyasetçi ve Başbakan (d. 1916)
• 2015 - Tanith Lee, İngiliz çizgi roman, bilimkurgu ve hikâye yazarı (d. 1947)Tanith Lee, 19 Eylül 1947'de profesyonel dansçı olan Bernard ve Hylda Lee'nin çocukları olarak Londra'da dünyaya geldi. Lee'nin ailesi iş için taşınmak zorunda kaldıklarından, Lee birçok farklı okulda eğitim almak zorunda kaldı. İlk yazarlık deneyimini 1968 yılında yaptı. Ancak kitapları yayın evleri tarafından yayınlanmadı ve yaklaşık 10 yıl boyunca çeşitli işlerde çalıştı. 90'dan fazla roman ve 300 hikâye kaleme alan yazarın özellikle çocuk kitabı Animal Castle beğeni kazandı. BBC yapımı bilimkurgu dizisi olan Blake's 7 adlı dizinin 2 bölümünü kaleme alan yazar, Death's Master kitabı ile Britanya Fantazi Ödülü'nün en iyi roman ödülünü kazanan ilk kadın oldu. 1992 yılında John Kaiine ile evlenen Tanith Lee, Doğu Sussex'teki evinde meme kanseri nedeniyle 24 Mayıs 2015'te öldü
• 2017 - Jared Martin, Amerikalı sinema ve dizi oyuncusu (d. 1941)
• 2017 - Pierre Seron, Belçikalı çizgi roman sanatçısı ve çizer (d. 1942)
• 2018 - Gudrun Burwitz, Nazi Partisi (NSDAP)'nin önde gelen üyesi olan Reichsführer-SS Heinrich Himmler'in kızı ve Nihai Çözüm'ün baş mimarı (d. 1929)
• 2018 - Jerry Maren, Amerikalı oyuncu (d. 1920)
• 2019 - Murray Gell-Mann, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1929)
• 2020 - Lily Lian, Fransız şarkıcı (d. 1917)
• 2020 - Lucia Mee, Kuzey İrlandalı aktivist (d. 1999)
• 2021 - John Davis, Amerikalı şarkıcı (d. 1954)
• 2021 - Samuel E. Wright, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (d. 1946)