Türkiye kışı böyle karşılıyor: Doğalgaz hayal, kömür ve odun çok pahalı; tezek, kabuk ve çöp yakacağız - ÖZKAN ÖZTAŞ / SOL-Özel

 Doğalgaz krizi nedeniyle Avrupalı emekçileri zorlu bir kış bekliyor. Konu AKP iktidarı ve ülke medyasında da sıklıkla ele alınırken, gözden kaçan büyük bir nokta var: Türkiye...

Ukrayna-Rusya savaşı sonrasında yaşanan enerji krizi nedeniyle Avrupalı emekçileri bu yıl diğer yıllara göre çok daha zor bir kış bekliyor. Bazı Avrupa ülkeleri enerji tasarrufu için derece kotaları, düzenli elektrik kesintileri gibi başlıkları ele almış durumda. Döviz kuru farkından dolayı Avrupa'da yaşayan emekliler Türkiye'de doğalgaz fiyatına tatil yapmaya teşvik edilmeye dahi çalışılıyor.

Avrupalı emekçilerin bu kışı nasıl geçireceği Türkiye'de medyada da sıklıkla gündem edilirken, AKP iktidarı ve özel olarak Erdoğan da sürekli bu başlığı dile getiriyor ve Türkiye'nin bu yıl "doğalgaz krizi" yaşamayacağı ifade ediliyor.

Yani herkes gözünü Avrupa'ya çevirmiş durumdayken, Türkiye'deki tablo yeterince konuşulmuyor. Oysa Doğu Anadolu'nun kimi bölgelerine yılın ilk kar taneleri düştüğü sırada, erken soğuyan havalar emekçileri şimdiden kara kara düşündürmeye başlamış durumda.

'Her şey çok pahalı, Kömür yerine tezek ya da talaş alacağız'

Türkiye'nin azımsanmayacak bir bölümünde hala doğalgaz alt yapısı yok ya da yeterli değil. Emekçiler rutin olarak kış aylarını soba kurup kömür yakarak geçiyor. Böyle örneklerde ise yurttaşların katı yakıt ürünlerine ulaşması her geçen gün zorlaşıyor. Bir ton kömürün fiyatı, kalitesine göre yedi bin 500 ila on bin lira arasında değişiklik gösteriyor. Bir yurttaşın bir ton kömür ile kışı geçirmesi ise neredeyse imkansız. Yer yer tüketimin 3-4 tona ulaştığı soğuk yerlerde ise kömür almak bir hayal oldu. 

Konuyla ilgili soL Haber'e konuşan Kars'ın Digor ilçesinden Özgür Yardımcıel bu kış birçok Karslının kış hazırlıklarını tamamlayamadan kış aylarına girdiğini beliriyor. Yardımcıel "Birçok insan artık eskisi gibi tedarikleri sağlamak konusunda zorluklar çekiyor. Eskisi gibi kışa girerken bir çuval un, bir teneke yağ, şeker ve çay almak lüks oldu. Kömür falan almak artık hayal. Normalde en az 2 ton kömür alması gereken biri artık 1 ton kömür alıp geri kalanını da marangozlardan talaş alarak ya da hayvan gübresi yakarak kışı geçirmeyi planlıyor" diyor. 

Özgür Yardımcıel, insanların koyun gübrelerini biriktirerek kışlık yakacak olarak ayırdıklarını belirtiyor

Doğalgaz zamlarından sonra soba fiyatlarında artış var

Birçok yurttaş ise yaz aylarından beri sobalarında yakmak için yakacak eşyaları biriktirdiğini ifade ediyor. Tadilatı olan evlerden çıkan kapı, çerçeve ve zemin döşemeleri ile çeşitli katı atıklar kışlık yakacak olarak biriktilmiş durumda. Ormanlık köylerde yaşanan yağışlarda taşan derelerin taşıdığı dallar ve ağaçlar ise yurttaşların kışlık odun sağladığı yerlerden biri haline gelmiş durumda. 

Aynı süreçte odun fiyatlarında artış gözlemlenirken emekçiler "Doğalgaza çözüm yok ama en azından sobaya atacak bir şey buluruz diye düşündük" diyor. Geçtiğimiz seneye kıyasla yüzde 200 artan kömür fiyatlarından ötürü aynı artış kömür satışlarında gözlemlenmezken sobalar emekçilerin son çaresi oldu. Ancak soba fiyatları da eskisi gibi değil. En ucuz soba 1500 liradan başlıyor. Böyle olunca da yurttaşlar teneke sobalara yöneldi.

'Kömür çok pahalı onun yerine fındık ve ceviz kabukları aldık. Bunu bulamayanlar da çöpleri yakacak'

Ağrı'da yaşan Mehmet Tekdemir "Sobalar da eskisi gibi ucuz değil artık. Hepimizin bildiği sobaların fiyatların 1500-2000 liraya kadar ulaştı. Millet artık teneke sobalar temin ediyor. Normalde teneke soba çok işe yaramaz. Kömür yakınca erir bu sobalar ama insanlar zaten kömür de alamıyor. Kovanın için üç beş kömür atıp geri kalanını ceviz kabuğu ya da fındık kabuğuyla falan idare edeceğiz. Bunu da bulamayanlar çöp yakacak. Biz mesela bu kış yeterli miktarda kömür alamadık. Onun yerine yaz aylarından ceviz kabuğu falan temin ettik. Bazı gıda firmaları fındık ve ceviz kabuklarını kışlık yakacak olarak satıyor. Birçok sobacı da ceviz sobası dediğimiz bu sobaları üretiyor" diyerek anlatıyor yaşadığı sıkıntıları 

Pelit sobası olarak da bilinen, fındık-ceviz gibi kabuklu ürünlerin yanmasın sağlayan fındık-ceviz sobası

'Kapı ve pencerelere çuval sererek soğuk havayı önlemeye çalışıyoruz'

Kışın zor geçtiği şehirlerde birçok emekçi soğuğu kırmak için alternatif yollar arıyor. Ağrı'da çalışan inşaat işçisi Nadir, "Kömür çok pahalı. Kimse dilediği gibi ne alabiliyor ne de yakabiliyor Çoluk çocuk olunca da yakmak zorundayız tabii. Ama dış kapının önüne falan böyle çuvallar ile rüzgarı kesecek şeyler yaptık. Evi yeterince ısıtamıyoruz bari soğuğu azaltalım diye düşündük. Ama çok mümkün değil. Ağrı'da kışın zaman zaman hava sıfırın altında 30 dereceye kadar düşüyor. Kömürcüler yılbaşında yeni bir zam daha gelir diyorlar kömür için. Bakalım ne yapacağız" diyor. 

'Kömür fiyatları hayvan gübresini de etkiledi'

Geçtiğimiz sene kış aylarında emekçilerin rotası tezek olarak bilinen hayvan gübresine dönmüştü. Bir traktör römorku dolusu tezeğin geçen sene fiyatı 600-700 lira iken bu sene bunun en az 1500 liraya çıkacağı düşünülüyor. Birçok çiftçi hayvan gübrelerini kışlık yakacak olarak kullanmak için biriktiriyor. Bu sene artan kömür fiyatları ve doğalgaza gelen zamlardan sonra yıllardır kimsenin yüzüne bakmadığı tezeğe de zam gelecek gibi görünüyor. 

Iğdır'da öğrencilerle gerçekleştirdiği dayanışma örnekleri ile tanınan ve çalıştığı yeri bir kütüphaneye çeviren Doktor Mehmet Kum ise yoksul ailelerin tezek ihtiyacını karşıladıkları örnekleri anlatırken "Telefonlarım susmuyor. Herkes bize de tezek yollama imkanın var mı hocam diyor. Bırakın tezeği bir çoğunun sobası dahi yok. Bu haliyle kış zor geçer" diyor. 

Yaşanan hayat pahalılığı ve artan zamlardan sonra emekçileri zorlu bir kış bekliyor. Üstelik ülkenin bir kısmında kar yağışı başladı bile. 

ÖZKAN ÖZTAŞ / SOL-Özel