BELLEK - 3 OCAK -

 

OLAYLAR: 

• 1431 - Jeanne d'Arc, Piskopos Pierre Cauchon'a teslim edildi.
• 1496 - Leonardo da Vinci bir uçma makinesini test etti, fakat başarısız oldu.
• 1521 - Martin Luther, Roma Katolik Kilisesi tarafından aforoz edildi.
• 1777 - Amerikalı General George Washington, İngiliz General Charles Cornwallis'i Princeton Muharebesi'nde yenilgiye uğrattı.
• 1888 - Kaliforniya'daki "Lick Gözlemevi"nde hizmete giren 91 cm çapındaki yeni teleskop, Dünyanın o güne kadarki en büyük teleskobu olma unvanını aldı.
• 1889 - Nietzsche, akli dengesini yitirdi.
• 1914 - Enver Paşa, Mirliva rütbesiyle Harbiye Nazırlığı'na atandı
• 1924 - Mısır'da Luksor şehrindeki bir tapınakta Tutankamon'un taş lahdi bulundu.
• 1930 - Mustafa Kemal Paşa, Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti'ne ilk üye olarak kaydedildi
• 1950- Hastalık ve Analık Sigortası Kanunu kabul edildi.
• 1952 - Erzurum ve Hasankale'de deprem: 69 kişi öldü, 299 kişi yaralandı.
• 1953 - Samuel Beckett'in oyunu Godot'yu Beklerken, Paris'te sahnelenmeye başlandı.
• 1961 - Amerika Birleşik Devletleri, Küba ile ilişkilerini kesti.
• 1962 - Papa XXIII. Ioannes, Fidel Castro'yu aforoz etti
• 1969- İzmir ve Adana’da 1968 yılı yaz aylarında gençlere “komando eğitimi” veren CKMP (Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi) Genel İdare Kurulu üyesi emekli asker Dündar Taşer’in ifadesi alındı.
• 1975- Vita ve Sana fabrikalarında grev kararı alındı.
• 1976-  Sabah sınava giden ODTÜ öğrencilerini taşıyan 3 servis otobüsünü silah zoruyla durduran ülkücüler, 2’si ağır 4 öğrenciyi kurşunlayarak yaraladı. Ağır yaralanan Mimarlık Fakültesi öğrencisi Semih Erbek (20) 11 Şubat’ta tedavi edildiği hastanede hayatını kaybetti.
• 1976- İstanbul’da MTTB’li dinciler, imam-hatip okulları ile meslek liseleri mezunlarının diğer lise öğrencileriyle eşit şartlarda üniversiteye girmelerine imkan sağlayan Milliyetçi Cephe hükümeti yasa tasarısının Cumhurbaşkanı Korutürk tarafından veto edilmesini protesto etti.
• 1986- İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda (İMKB) hisse senetleri alım satımı başladı.
• 1989- Uluslararası Af Örgütü’nün yayınladığı “Türkiye: İnsan Haklarının Şiddetle ve Sistemli Olarak İhlali” başlıklı 73 sayfalık raporda ”12 Eylül 1980 darbesinden bu yana 229 kişinin gözaltında ya da tutuklu iken öldüğü, Türk makamlarının 144 ölümü izah edemediği” belirtildi.
• 1990 - İbrahim Balaban'ın "Göç" adlı tablosu 45 milyon TL'ye satıldı; bu yaşayan bir Türk ressamın eserine ödenen en yüksek fiyat oldu.
• 1991- 1991- Türk-İş ve Hak-İş, tüm yurtta bir günlük iş bırakma eylemi yaptı. SHP’li belediyelerin büyük destek verdiği eyleme katılım Şevket Yılmaz’a göre yüzde 92, Hak-İş Başkanı Necati Çelik’e göre yüzde 75, TİSK Başkanı Refik Baydur’a göre yüzde 50 ve Çalışma Bakanı İmren Aykut’a göre ise yüzde 25 oranında gerçekleşti. Eylem özellikle büyük kentlerde etkili oldu. Belediye hizmetleri, ulaşım ve iç hat uçak seferleri aksadı. Batman TPAO’da üretim tamamen, Mersin ve İzmir’de kısmen durdu. Türk-İş eylemine destek için İstanbul’da çeşitli sol grupların korsan gösteri, pankart asma vb. eylemlerinde 340 kişi gözaltına alındı. DGM Başsavcısı Demiral, Türk-İş Başkanlar Kurulu üyeleri ile sendika temsilcilerine soruşturma başlatıldığı bilgisini yalanlamadı.
• 1991- Ankara’ya gitmeye hazırlanan Zonguldaklı kömür işçileri, grevlerinin 35. gününde 50 bini aşkın kişinin katılımıyla yürüyüş ve miting gerçekleştirdi. Ankara yürüyüşü için SHP İstanbul İl Örgütü’nce Zonguldak’a gönderilen otobüslerin polislerce İzmit’te alıkonulup bekletilmesi üzerine gece toplanan Genel Maden-İş Sendikası Yönetim Kurulu, “Gerekirse Ankara’ya yaya olarak gidilmesi” kararı aldı.
• 1998- İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin CHP’li üyelerinden Tekin Ağırman, R.Tayyip Erdoğan’ın otopark, konut alanı ve yeşil alan olarak ayrılan yerlere, 1/5000 ölçekli imar planlarında yasalara aykırı değişiklikler yaparak benzin istasyonu açma izni verdiğini söyledi.
• 2008- Diyarbakır’da akşam saatlerinde patlayıcı yüklü araç, Askeri personel taşıyan sivil bir servis otobüsü geçerken infilak etti. Patlamada 5 kişi yaşamını yitirdi, 30’u asker 67 kişi yaralandı. Yaralılardan 5’inin durumunun ağır olduğu bildirildi.
• 2014- İzmir Bornova’da Suphi Koyuncuoğlu Anadolu Lisesi yemekhanesinin, Bornova İmam Hatip Lisesi’nin mescidine dönüştürülmesi protesto edildi.
• 2018- ABD’de devam eden Halkbank Eski Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla’nın davasında karar verildi. Jüri üyeleri, Hakan Atilla’ya yöneltilen 6 suçtan 5’inde Atilla’yı suçlu buldu.
• 2020- ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), ABD Başkanı Donald Trump’ın talimatı ile düzenlenen operasyonda İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) bağlı Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani’nin Bağdat’da öldürüldüğünü açıkladı.

DOĞUMLAR: 

• MÖ 106 - Cicero, Romalı devlet adamı ve filozof (ö. MÖ 43)
• 1698 - Pietro Metastasio, İtalyan şair ve libretto yazarı (ö. 1782)
• 1829 - Konrad Duden, Alman filolog ve sözlükçü (ö. 1911)
• 
  
  
  
  
• 1862 - Heinrich August Meissner, Alman mühendis (ö. 1940)
• Heinrich August Meissner ya da Meissner Paşa (Almanca: Heinrich August Meißner) (d. 3 Ocak 1862 – ö. 14 Ocak 1940)
• Osmanlı İmparatorluğu'ndaki demiryolu ağından büyük ölçüde sorumlu olan Alman mühendis. Daha sonra Türkiye'deki demiryolu ağının yönetimine de yardım etti. İmparatorluğa olan hizmetleri dolayısıyla Paşa unvanını elde etti. Heinrich August Meissner, 3 Ocak 1862 tarihinde Leipzig'de doğdu. Dresden Teknoloji Üniversitesi'nde okudu. Türkiye'de planlanan kamu işleriyle ilgilendi, Türk Dili eğitimi aldı ve 24 yaşındayken Osmanlı İmparatorluğu'na göç etti. Meissner, 14 Ocak 1940 tarihinde İstanbul'da öldü.Meissner Paşa, 1886 yılından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'ndaki bir dizi sivil mühendislik ile ilgili önemli projeye danışmanlık görevi yaptı. Güney Bulgaristan, Makedonya, Antalya ve Trakya'daki demiryollarında çalıştı. Meissner, İmparatorluktaki en büyük bayındırlık işlerinden biri olan Hicaz Demiryolu inşaatını yönetmek için davet edildi. 1900'den 1908'e kadar olan sekiz yıl içinde, Şam'dan Medine'ye kadarki ana hattı, Yezreel Vadisi demiryolu da dahil olmak üzere, inşa etmeyi başardı. Meissner, demiryolunun Şam'dan Ma'an'a kadar olan kısmını tam zamanında bitirdi, ve 1904 yılında demiryolundaki başarılı çalışmaları sebebiyle Sultan tarafından Meissner'e Paşa unvanı verildi. 1908'deki Jön Türk Devrimi'nden sonra, Hicaz Demiryolu projesinden vazgeçildi ve Meissner, Alman İmparatorluğu tarafından finanse edilen Bağdat Demiryolu projesinde görevlendirildi. 1910 yılında Meissner, Bağdat Demiryolu projesinin Halep kısmını yönetmek için görevlendirildi, daha sonra projenin Bağdat kısmını yönetmek üzere Mezopotamya'ya (modern Irak) gönderildi.I. Dünya Savaşı sırasında Meissner, Mezopotamya'da görevli olduğu zamanlardan yakın arkadaşı olan Cemal Paşa komutasında hizmet verdi. Sina ve Filistin Cephesi'nde Osmanlı askeri demiryolu sisteminin inşa edilmesine yardımcı oldu. Meissner, savaştan sonra Almanya'ya geri döndü. 1924 yılında Meissner,  Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından demiryolu çalışmalarına devam etmesi için  Türkiye'ye tekrar davet edilmiştir. Meissner, Türkiye'de birçok demiryolu hattının inşasına ve bakıma nezaret etti ve daha sonra İstanbul Teknik Üniversitesi'nde Öğretim Üyeliği yaptı. Meissner, 14 Ocak 1940 tarihinde İstanbul'da öldü.
• 1873 - İvan Vasilyeviç Babuşkin, Rus devrimci ve Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Bolşevikler) kurucularından (ö. 1906)
• 
  
  
  
  
• 1875 - Luigi Gatti, İtalyan iş insanı ve restoran işletmecisi (ö. 1912)
• Gaspare Antonio Pietro "Luigi" Gatti (3 Ocak 1875 - 15 Nisan 1912, RMS Titanic, Atlantik Okyanusu) İtalyan iş insanı ve restoran işletmecisi. 1912 yılında batan RMS Titanic gemisindeki birinci sınıf müşterilere hizmet vermiş olan À la Carte restoranının sahibi olarak bilinmektedir. 15 Nisan 1912 tarihinin erken saatlerinde geminin batmasıyla ölmüştür. Gatti, 3 Ocak 1875'de İtalya'da bulunan  Montalto Pavese'de doğdu. Yerel meclis üyesi ve hakim Paolo Gatti ile Maria Nascimbene'nin on bir çocuğundan biriydi.Gatti, White Star Line şirketine ait  RMS Olympic'de À la Carte adlı restoran işletmekte idi. Bu başarılarından dolayı şirketin yeni gemisi RMS Titanic'de de aynı adda bir restoran kurmayı başardı. Çoğu İtalyan ve Fransız olmak üzere yaklaşık 60 kişilik bir personele sahipti. Gatti, restoranın işleyişini bizzat yürütmekteydi.  Titanic'in ilk seferinde yeni restoranının başarısını sağlamak üzere yolculuğa katıldı. Sadece birinci sınıf yolcular restorana girebiliyordu; önceden masa rezervasyonu ve birinci sınıf yemek odasında tam pansiyon dahil olmak üzere birinci sınıf yolcular ek bir ödeme yapmaktaydı. Gatti, 15 Nisan 1912'de RMS Titanic'in batması ile ölmüştür. Cesedi, 26 Nisan veya 6 Mayıs 1912 yılında CS Minia gemisi tarafından bulundu. Kanada'da Fairview Mezarlığı'na gömüldü.
• 1876 - Wilhelm Pieck, Alman siyaset adamı, Almanya Komünist Partisi ve Komintern yöneticilerinden, Doğu Almanya'nın ilk Devlet Başkanı (ö. 1960)
• 
  
  
  
  
• 1887 - August Macke, Alman ressam (ö. 1914)
• 1892 - J. R. R. Tolkien, İngiliz romancı ve bilim insanı (1954-55 arasında yayımladığı Yüzüklerin Efendisi üçlemesiyle ünlenen) (ö. 1973)
• 1907 - Ray Milland, İngiliz oyuncu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 1986)
• 1929 - Sergio Leone, İtalyan yönetmen (ö. 1989)
• 1930 - Robert Loggia, İtalyan Yahudisi asıllı Amerikalı oyuncu (ö. 2015)
• 1937 - Oytun Şanal, Türk tiyatro ve seslendirme sanatçısı (ö. 2018)
• 1943 - Selda Alkor, Türk sinema sanatçısı
• 1944 - Eva Bender, İsveçli aktris
• 1944 - Mehmet Türker, Türk gazeteci ve yazar (ö. 2017)
• 1946 - Melih Gülgen, Türk sinema yönetmeni, senarist ve yapımcı (ö. 2017)
• 1950 - Victoria Principal, Amerikalı oyuncudur
• 
  
  
  
  
• 1956 - Mel Gibson, Avustralyalı aktör ve film yönetmeni
• 1969 - Michael Schumacher, Alman Formula 1 pilotu
• 1983 - Enis Arıkan, Türk oyuncu

ÖLÜMLER: 

• 1501 - Ali Şir Nevai, Türk şair (d. 1441)
• 
  
  
  
  
• 1692 - Roelant Roghman, Hollandalı Hollanda Altın Çağı ressamı, çizimcisi ve oymacısı (d. 1627)
• 1785 - Baldassare Galuppi, Venedikli İtalyan besteci (d. 1706)
• 1799 - Şeyh Galip, Türk divan edebiyatı şairi ve mutasavvıf (d. 1757)
• 
  
  
  
  
• 1922 - Wilhelm Voigt, Alman sahtekar ve ayakkabı ustası (d. 1849)
• Friedrich Wilhelm Voigt (13 Şubat 1849;Tilsit, Königsberg, Prusya (günümüzde Sovetsk,  Kaliningrad Oblastı) – 3 Ocak 1922; Lüksemburg), 
• 1906 yılında Prusya yüzbaşı kostümü giyerek peşine taktığı Alman askerleriyle Köpenick Belediye Başkanı'nı tutuklayan Alman sahtekar ve ayakkabı ustası. 13 Şubat 1849 tarihinde Prusya'nın  Königsberg şehrindeki Tilsit kasabasında doğan Voigt, babası gibi ayakkabı tamirciliğiyle uğraşıyordu. Henüz daha 14 yaşındayken bir vezneyi soymaya çalışmasından dolayı 14 gün boyunca hapse mahkûm edilen Voigt, işlediği suçlar neticesinde polisten oturma iznini alamaz. Berlin'de kaçak kalan Voigt, eskicilerden bulduğu yüzbaşı üniforması ile sokağa çıkar ve bir manga askeri de yanına alarak Köpenick Belediyesi binasına gelir. Bir grup askeri kapıda nöbetçi olarak bıraktıktan sonra içeriye girer ve Belediye Başkanı'nı tutuklama emrini verir. Belediye hesabındaki yaklaşık 4 bin Mark değerindeki paranın getirilmesini emreder. Parayı aldıktan sonra bir süre daha asayişi sağlama emrini vererek binadan ayrılır. Olaydan 10 gün sonra bir ihbar üzerine yakalanan Voith, 4 yıl daha hapis cezasına çarptırılır. Almanlar arasında Yüzbaşı Köpenick olarak nam salan bu olayı duyan Kral II.Wilhelm  yaşanan durumu gülünç bularak Voigt'un cezasını affeder. Voigt, 3 Ocak 1922'de Lüksemburg'da öldü ve Cimetière Notre-Dame'e defnedildi.
• 1923 - Jaroslav Hašek, Çek yazar (d. 1883)
• 1958 - Cafer Tayyar Eğilmez, Türk asker ve siyaset adamı (d. 1878)
• 
  
  
  
  
• 1965 - Milton Avery, Amerikalı ressam (d. 1885)
• 1967 - Jack Ruby, Amerikalı gece kulübü işletmecisi (Lee Harvey Oswald'ı öldüren kişi) (d. 1911)
• 1979 - Conrad Hilton, Amerikalı iş insanı ve Hilton Otelleri'nin kurucusu (d. 1887)
• 2002 - Freddy Heineken, Hollandalı bira üreticisi (d. 1923)
• 2005 - Faruk Sükan, Türk siyasetçi (d. 1921)
• 2012 - Hamit Haskabal, Türk oyuncu (d. 1947)
• 2014 - Faruk Geç, Türk gazeteci, ressam, çizgi-romancı ve illustratör (d. 1931)
• 2016 - Halis Toprak, Türk iş insanı (d. 1938)
• 2021 - Barbara Shelley, İngiliz aktris (d. 1932)
• 2022 - Mario Lanfranchi, İtalyan yapımcı, yönetmen, senarist, aktör ve koleksiyoncu (d. 1927)

       (derleyen:mstfkrc)