4 Ocak 2023 Çarşamba

BELLEK - 5 OCAK -

 


OLAYLAR: 

  • 1781 - Amerikan İç Savaşı: Richmond, Benedict Arnold komutasındaki Kraliyet Donanması tarafından yakıldı.
  • 1809 - 1807-1809 Osmanlı-İngiliz Savaşı'nı sona erdiren Kale-i Sultaniye Antlaşması imzalandı.

  • Kale-i Sultaniye Antlaşması veya Çanakkale Antlaşması, Osmanlı-İngiliz Savaşı'nın sonucu olarak 5 Ocak 1809 tarihinde, Osmanlı İmparatorluğu ile Birleşik Krallık arasında imzalanmış bir barış antlaşmasıdır. Antlaşmaya Osmanlı tarafını temsilen nişancı Mehmet Emin Vahat Efendi, Birleşik Krallık tarafını temsilen Robert Adair imza koymuştur. On iki maddeden oluşan bu antlaşmaya göre Birleşik Krallık'ın işgal etmiş olduğu Osmanlı toprakları Osmanlı İmparatorluğu'na geri verilecekti. Osmanlı topraklarında bulunan Britanyalı tüccarların savaş sırasında Osmanlı İmparatorluğu tarafından el konulmuş olan malları sahiplerine iade edilecekti. Antlaşmanın 4. maddesi, Eylül 1675'te Birleşik Krallık ile Osmanlı arasında imzalanmış olan ve daha önceki Britanya imtiyaz ve kapitülasyonlarının bir özeti niteliğinde olan antlaşmanın geçerli olduğunu bildiriyordu. Buna ek olarak, 5. maddede, Birleşik Krallık'ın da kendi sınırları içinde ticaret yapacak olan Osmanlı gemilerine ve tüccarlarına elverişli koşullar sağlayacağı belirtiliyordu. Altıncı maddede, Osmanlı İmparatorluğu'nun belirlemiş olduğu gümrük haddinin, Britanyalı tüccarlarca kabul edileceği bildiriliyordu. Yedinci, sekizinci ve dokuzuncu maddeler, diplomatik temsil konusunda düzenlemeler getiriyordu. Elçilere karşılıklı olarak saygı gösterilecek, Osmanlı Devleti kendi tebasının haklarını korumak için Malta dahil olmak üzere Birleşik Krallık yönetimindeki topraklarda şehbender (konsolos) görevlendirebilecekti. Büyük Britanya'nın Osmanlı topraklarındaki diplomatik temsilciliklerinde tercüman görevlendirilmesi, Osmanlı İmparatorluğu tarafından verilecek berâtlarla mümkün olacaktı. Tüccar ve zanaatkârlara tercüman beratı verilmeyecekti. Osmanlı İmparatorluğu tebâsından kişiler Birleşik Krallık konsolosu olarak görevlendirilemeyecekti. Onuncu maddede, Osmanlı tebâsından kişilerin Birleşik Krallık himayesine alınamayacağı belirtiliyordu. Antlaşmanın en önemli maddesi olan on birinci maddeyle, savaş gemilerinin Çanakkale ve İstanbul boğazlarından geçmelerinin önceki dönemlerde her zaman yasak olmuş olduğu hatırlatılıyor, bu eski kurala tüm devletlerin barış döneminde de uyması isteniyordu. Birleşik Krallık tarafı, bu kurala uyacağını belirtiyordu. Son maddede antlaşmanın yürürlüğe giriş süreci düzenlendi. Ayrıca bu antlaşmanın bazı gizli maddelerinde, Osmanlı İmparatorluğu'nun Fransa'ya karşı savaşması halinde, Birleşik Krallık'ın Osmanlı'ya destek vereceği hükümleri bulunmaktaydı.

  • 1843- Osmanlı Devleti’nde Sultan Abdülmecit döneminde ilk Osmanlı Lirası basıldı. Bu liralar altındandı. 2 Haziran 1854’te 25 kuruş değerinde çeyrek liralar, 1855’te ise 2,5 lira değerinde paralar çıkarıldı.
  • 1854 - San Francisco adlı buharlı gemi battı: 300 kişi öldü.
  • 1895 - Dreyfus davası: Casusluk suçlamasıyla Fransa'da yargılandığı davada, Yüzbaşı Alfred Dreyfus ömür boyu hapse mahkûm oldu.
  • 1919- Milliyetçi/ anti-marksist “Alman İşçi Partisi” (DAP) 6 üye ile kuruldu. 1 yıl sonra Adolf Hitler üye oldu. 24 Şubat 1920’de adı “Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) olarak değiştirildi. 29 Temmuz 1921’de Hitler parti başkanlığını devraldı.
  • 1921 - Çerkez Ethem ve kardeşleri, Yunan İşgal Kuvvetleri'ne sığındılar.
  • 1929 - Anadolu-Bağdat ve Mersin-Tarsus Demiryolları ile Haydarpaşa Garı devletleştirildi.
  • 1930 - Sovyetler Birliği'nde tarımın kolektivizasyonu başladı.
  • Kolektivizasyon, çiftçilerin paylarını birleştirerek büyük bir çiftlik oluşturması ve burada bir arada çalışarak meydana gelen kârdan pay alması üzerine kurulu tarım politikasına verilen tanımlama. Özel kolektif çiftliklerde veya bazı devlet çiftliklerinde toprak ile emeğin verimini artırmak amacıyla uygulanır.
  • 1951 – Türkiye’de 1,1 milyon işsiz olduğu açıklandı.
  • 1961 - Yassıada duruşmaları devam ediyor. 6-7 Eylül Olayları davası sonuçlandı. Sanıklardan Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve eski İzmir valisi Kemal Hadımlı mahkûm oldular. Aynı gün Fuad Köprülü ve Fahrettin Kerim Gökay Yassıada'dan tahliye edildi.
  • 1968 – Çekoslovakya Komünist Partisi liderliğine Alexander Dubçek getirildi. Dubçek, reformcu kişiliğiyle tanınıyordu.
  • 1972- Bağımsız Milletvekili Celal Kargılı’nın öncülüğünde Deniz- Yusuf-Hüseyin’in de yargılandığı “politik suçlarda idam cezasının kaldırılması” kampanyasında-aralarında Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz’ün de bulunduğu 1.790 kişinin imzaladığı metin Cumhurbaşkanlığı, Meclis ve Senato’ya sunuldu.
  • 1978- DİSK’e bağlı “Sinema Emekçileri Sendikası” (SİNE-SEN) kuruldu. Kurucuları arasında oyuncular Fahrettin Cüreklibatur (Cüneyt Arkın) ve Semra Özdamar da bulunuyor.
  • 1978- Manisa’da 3 gün önce evine giderken ülkücülerce kaçırılıp işkence edildikten sonra el ve ayakları otomobille çiğnenen Manisa Lisesi Öğrenci Birliği Başkanı Nejat Gökpınar, ayakları ameliyatla kesilmesine rağmen kurtarılamayarak hayatını kaybetti.
  • 1979 – DİSK, Kahramanmaraş’ta katliamını kınamak amacıyla tüm ülkede saat 11.00’de beş dakikalık saygı duruşu yaptı. 500 bin üyeli DİSK’in “5 Ocak Faşizmi Lanetleme Eylemi”ne Türk-İş’ten bazı sendikalar ile demokratik kitle örgütleri de destek verdi. Yüzbinlerce emekçinin yaptığı eylem geniş yankı uyandırdı.
  • 1979- Samsun Vezirköprü’de, Halkevi yöneticisi ve Devrimci Yol taraftarı Ali Kesen (1956- Samsun/ Vezirköprü), Ülkü Ocakları Başkanı İsmail Aslan tarafından tabancayla vurularak öldürüldü. Cinayetin ardından başlayan olaylarda Ülkü Ocakları, MHP binası ve ülkücülere ait işyerleri tahrip edilirken, cinayeti işleyen İsmail Aslan’a kavgada yardım eden Adalet Partisi bir ilçe yöneticisi de öldürüldü.

  • 1981 - Türkiye'de Atatürk Yılı
  • 1983- YÖK, öğretim üyeleri ve öğrenciler için yeni bir “kılık-kıyafet genelgesi” yayınladı. Genelgede “kız öğrenciler”in gösterişli giyinmemeleri biçiminde düzenlemelerle birlikte, ilahiyat fakültelerinde Kur’an dersleri dışında, başı açık okula girebilecekleri getirildi.
  • 1984- Kürtaj uygulaması İstanbul’da başladı.

  • 1987- Süleyman Demirel: “Türkiye daha kaç sene 50-60 sene evvel yapılmış inkılapları kanunla korumak mecburiyetinde kalacak? 50-60 sene oturmayan inkılap mı olur canım. Tutuculuk derseniz, esas tutuculuk burada.” (Cumhuriyet söyleşisi)
  • 1987- 1986 Mayıs ve haziran çay sürgünlerinde radyasyon bulundu; 56 bin ton çay imha edildi.
  • 1989 - ABD jetleri, Libya'ya ait iki MiG-23 uçağını düşürdü.
  • 1990- Aziz Nesin, kitaplarından elde ettiği gelirle çocuk yetiştirme yönündeki çabalarıyla Sovyet “Lenin Çocuk Fonu”nun ilk kez vereceği “Altın Tolstoy Madalyası”na layık görüldü.
  • 1991- Zonguldak maden işçilerinin Ankara’ya doğru yürüyüşe geçtiklerinin öğrenilmesi üzerine başkentte sıkı güvenlik önlemleri alındı. Türkiye’nin kalbi E-5 karayolunda atıyor. Onbinlerce madencinin E-5 karayoluna çıkışını önlemek isteyen güvenlik güçleriyle çatışma son anda önlendi. Sabah Devrek’ten yola koyulan işçilerin önü Mengen yolu 27.km’deki Dorukhan Tüneli girişinde komando askerler ve polislerce kesildi. Ancak, Maden-İş Sendikası Başkanı Şemsi Denizer, yol açılmadığı takdirde Bolu’da kendisini bekleyen Başbakan Yıldırım Akbulut’la görüşmeyeceğini bildirdi. Saat 13:00’de Dorukhan Tüneli girişindeki asker ve polis barikatı kaldırıldı; madenciler 11 km. mesafedeki Mengen’e yürümeye başladı. İşçiler öğleden sonra Mengen’e ulaştı ve Başbakan Akbulut ile Genel Maden-İş Başkanı Denizer’in Bolu’daki görüşmesinin sonucunu bekledi. Denizer’in, Yıldırım Akbulut’la Bolu’da yaptığı görüşme sonuç vermedi. Denizer’in açıklamasına göre, Akbulut, yeni bir ücret teklifi vermedi ve öncelikle yürüyüşün durdurulmasını istedi. Denizer, Mengen’e döndükten sonra genel merkez ve şube yönetim kurullarıyla bir değerlendirme toplantısı yaptı. Yürüyüşe devam kararı alındı, görüşmeden bir sonuç çıkmadığını öğrenen maden işçileri Mengen’de protesto gösterileri yaptı. İşçiler geceyi Mengen’de geçirdiler. Kadın ve çocuklar evlere yerleştirildi. İşçilerin önemli bir bölümü geceyi açıkta, ateş başında geçirdi. Cumhurbaşkanı Turgut Özal Zonguldak kömür madencilerinin grevi/yürüyüşü için:”Bu pahalı işletme bu şekilde devam edemez. Şemsi Denizer’le anlaşmak mümkün değil. Batının usullerini almışız, sendika liderlerini almamışız.”
  • 1996- Üsküdar E Tipi (Ümraniye) cezaevi operasyonunda öldürülen 3 mahpus için Sultanahmet Adliyesi’ne yapılan suç duyurusuna polis müdahale etti: 100 gözaltı.
  • 1999- Adalet Bakanlığı, bir genelgeyle bekaret kontrolünü yasakladı.
  • -------------------------------------------------------------------------------------------
  • 2002- ÖDP İstanbul İl Örgütü’nün doğalgaz zammını protesto için Taksim Gezi Parkı Otopark’ında düzenlediği eyleme polis müdahale etti: 17 gözaltı.
  • 2003- İsrail’in başkenti Tel Aviv’de iki intihar saldırısında 22 kişi öldü,100 kişi yaralandı. İsrail karşılık olarak 35 yaş altı Filistinlilere Batı Şeria ve Gazze Şeridi dışına çıkmayı yasakladı.
  • 2003- Cezayir’de askerler ve sivil savunma grubu üyelerinden oluşan bir konvoya aşırı dinciler saldırdı; 43 kişi öldü, 19 kişi yaralandı.

  • 2003- Lağvedilen Kosova Kurtuluş Ordusu’nun (UÇK) eski komutanlarından Tahir Zemej İpek kentinde oğlu ve yeğeni ile birlikte öldürüldü.
  • 2003- Samsun İstiklal Caddesi’nde toplanan TKP’liler Irak’a olası ABD müdahalesine karşı gösteri yaptı.
  • 2006 – Şiilerin kutsal kenti Kerbela’da gerçekleşen intihar saldırısında 51 kişi öldü, 138 kişi yaralandı. Bir saat sonra, batıdaki Ramadi kentinde Irak ordusuna kayıt olmak için sıra bekleyenler arasında gerçekleşen intihar saldırısında 67 kişi öldü, 105 kişi yaralandı.
  • 2006- Bursa’da bir tekstil fabrikasında çıkan yangında 5 kadın işçinin hayatını kaybetmesi Beyoğlu’nda feminist bir grup tarafından protesto edildi.
  • 2006- Suudi Arabistan’ın Mekke kentinde Tunus ve Mısırlı hacı adaylarının kaldığı El Hayır Oteli çöktü. 76 hacı adayı öldü, 62 kişi yaralandı.
  • 2007- Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Müsteşarı Emre Taner, teşkilatın 80. kuruluş yıldönümü dolayısıyla yaptığı yazılı açıklamada, ”ulus devletin tehdit altında olduğunu” ifade etti. Taner, ”Yalnız savunma pozisyonunda olmak Türkiye’ye haiz şartlar nedeniyle kabul edilemez bir davranış olacaktır” dedi.
  • 2011- Yabancıların İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun’dan ”çingene” tabirinin çıkarılmasına ilişkin yasa değişikliği, TBMM’de kabul edildi.
  • 2011- AKP Genel Merkezi’ne dilekçe vermek için ODTÜ kampüsünden çıkan ODTÜ, Hacettepe ve Ankara Üniversitesi öğrencilerine polis müdahale etti. Kampüse geri giren öğrenciler, dışardan gaz ve tazyikli su sıkan polise taşlarla karşılık verdi, çatışma 1.5 saat kadar sürdü. ODTÜ’lülere polis şiddetini protesto için akşam Öğrenci Kolektifleri, Emek Gençliği, TKP’li Öğrenciler, Gençlik Muhalefeti ve Genç-Sen’in çağrısıyla Galatasaray’da toplanan kitle Taksim’e yürüyüp basın açıklaması yaptı.
  • 2017- İzmir Adliyesi yakınlarında patlama meydana geldi. Saldırıda bir polis memuru Fethi Sekin ile bir adliye çalışanı yaşamını yitirdi, saldırıyı düzenleyenlerden 2 kişi de öldürüldü.


DOĞUMLAR: 
  • 1759 - Jacques Cathelineau, Fransız çerçi ve Vendée isyanı lideri (ö. 1793)
  • 1767 - Jean-Baptiste Say, Fransız felsefeci ve ekonomist (d. 1832)

  • 1851 - Böcüzade Süleyman Sami, Osmanlı yazar, bürokrat ve siyasetçi (ö. 1932)

  • Böcüzade Süleyman Sami (5 Ocak 1851, Isparta - 30 Mayıs 1932, Isparta), 

  • Osmanlı Devleti'nde uzun bir bürokratlık kariyerinden sonra, Meclis-i Mebûsan 1908-1912 dönemi (emekliliğini istediği 1911'e kadar) Hamid-i Abad (Isparta) mebusluğu yapmış, emeklilik yıllarında da çok kapsamlı bir Isparta Tarihini kaleme almış Osmanlı yazarı, bürokrat ve siyasetçisidir. 5 Ocak 1851'de Isparta'da doğmuştur. 14 yaşında hafız ve hattat oldu. Isparta Rüşdiyesi'ni ve İstanbul Hukuk Mektebi'ni bitirerek hakimlik icazeti aldı. 18 yaşında kâtip olarak girdiği devlet hizmetinde hep Isparta'da kalarak 10 yıl boyunca Isparta şehremini (belediye başkanı) oldu. II. Meşrutiyet'in ilanı ile Isparta mebusu seçilerek Meclis-i Mebûsan'a girdi. 1911'de emekliliğini isteyerek ayrıldı. 1899'da İzmir Hizmet gazetesinde yayımlatmış olduğu Isparta Tarihi'ni yeniden elden geçirerek 1000 sayfaya yakın bir kaynak kitap haline getirdi. 30 Mayıs 1932'de Isparta'da öldü. 1961-1965 arasında Isparta Senatörlüğü ve bir süre Sağlık Bakanlığı yapmış olan Süleyman Suat Seren'in dedesidir. Böcüzade’nin keskin bir gözlemci ve yaşadığı dönemin çalkantı ve kavgalarını iyi analiz eden bir düşünür olması, gelecekle ilgili düşüncelerini biçimlendirmiştir. Döneminin, içinde bulunduğu çaresizlik, teslimiyetçilik ve kadercilik anlayışına karşın, onun ayakları yere basan çözümlemeleri, bugün için bile geçerliliğini korumaktadır.1297 (M/1870) de çekirge afeti olacağı tahmin edildiğinden, çekirge yumurtalarının kıştan toplattırılıp yok edilmesi için, çekirgenin konduğu yerleri saptayacak ekipler kurmak üzere Vilâyetten ödenek istenmişti. Vilâyetten İngiliz Ali Bey adında bir uzman gönderilmiş, giderlerin Menafi Sandıkları Sermayesinden ödenmesine izin verilmişti. Memleket ileri gelenleri ile, Ulema ve Askeri erkândan kurulan bir komisyon, ilçelerde mülki ve askeri memurlardan kurulacak ekiplerin Çekirge Mücadelesi yapmak üzere görevlendirilmesine karar verildi. Bu toplantıda, İngiliz Ali Beyin, gerektiğinde uçkun haldeki çekirgeleri öldürmek üzere Tophaneden birkaç yüz kilo Barut alınmasını önermesi üzerine kıyamet koptu. Ulemadan biri çekirgelerin iki kanadında, Süryani harfleriyle yazılmış bir ayet bulunduğunu, bu ayetin «Çekirge sürülerinin, Tanrı tarafından, memlekette fesat ve zulüm görüldüğü zaman, şehirleri ve kasabaları tahrip etmek üzere, kullarına musallat ettiği» anlamında olduğunu bir kitapta okuduğunu söylemesi üzerine Müftü Tahsin Efendi («bu yaratıklara ateşle ceza vermek Tanrıya mahsustur!.») şeklinde bir iddia ortaya atmış, Yavruzade Şeyh Mehmet Efendi de («—Hükümetin aldığı önlemlere bizim karışmamız gerekmez. Çekirgelerin ne şekilde yok edilmesi gerekiyorsa, hükümet gereğini yapar. Bize dua etmekten başka bir şey düşmez. Biz simdi yerlerimize gidip duaya başlayalım. Papaz efendiler de ayni şekilde kiliselerinde dua edip ayin yapsınlar.») şeklinde konuşunca, İngiliz Ali Bey («Şeyh efendi, bu hurafeleri ve Yahudi masallarını bırakalım da, düşündüğümüz ve karar verdiğimiz tedbirleri uygulayalım.») der demez, ulema ve şeyhler ayağa kalkarak «— Biz ayeti celile ve doğru rivayetler okuyoruz. Ayeti celileye sizin Yahudi masalı demeniz küfürdür. Biz şimdi gider, durumu Hilâfet Makamına arz ederiz. Fakat Mutasarrıf Beyin, geldiği günden beri, yaptığı icraatı görerek — iman-ı kâmil sahibi olduğuna inandığımız için — bu şikâyeti kendilerinin yazmalarını ümit ve taleb ederiz.») demeleri üzerine, Mutasarrıf Ali beye hitapla «— Bey efendi, bu dakikada özür dilemez ve düşüncelerinizi değiştirmezseniz, durumu yüksek makamlara arz etmeye mecbur kalacağım.» deyince Ali Bey ayağa kalkarak, Müftü ve Şeyh efendilerin ellerini öpmüş ve okunan ayetin farkında olmadığını beyan ederek özür dilemişti. O sırada, Kuleönü köyünden Deli Hafız adında birisi, 95 yaşında olan Isparta naibi Tevfik Efendiye başvurarak, tarlasındaki buğdayların, çekirgeler tarafından yok edilmesini önlemek üzere, çekirgelere hitaben bir ilâm yazmasını istemiş. Naip efendi Şer'iye mahkemesi başkatibine, abdest aldırtarak, çekirgelere hitaben üç tane ilâm yazdırmış. Bunları tarlasında çekirgelerin geleceği yerlere asmasını söylemiş. Deli Hafız bunları götürüp tarlasına asmış. O civardaki bazı köylülerin söylediklerine göre çekirge saldırmamış (!).

  • 1880 - İbrahim Etem Ulagay, Türk tıp profesörü, hekim ve kimyager (ö. 1943)
  • 1897 - Kiyoşi Miki, Japon Marksist düşünür (ö. 1945)
  • 1900 - Yves Tanguy, Fransız-Amerikalı ressam (ö. 1955)
  • 1911 - Jean-Pierre Aumont, Fransız aktör (ö. 2001)
  • 1913 - Nejat Eczacıbaşı, Türk kimyacı ve sanayici (ö. 1993)
  • 1914 - Nicolas de Staël, Fransız ressam (ö. 1955)
  • 1917 - Jane Wyman, Amerikalı oyuncu ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 2007)
  • 1921 - Kemal Ergüvenç, Türk tiyatro, sinema oyuncusu ve seslendirme sanatçısı (ö. 1975)
  • 1923 - Endel Taniloo, Eston heykeltıraş (ö. 2019)


  • 1925 - Jean-Paul Roux, Fransız oryantalist ve Türkolog (ö. 2009)
  • 1929 - Ümit Utku, Türk yönetmen, senarist ve yapımcı (ö. 2016)
  • 1931 - Robert Duvall, Amerikalı oyuncu, yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi

  • 1932 - Umberto Eco, İtalyan dil bilimci ve yazar (ö. 2016)
  • 1935 - Öner Ünalan, Türk yazar, çevirmen ve araştırmacı (ö. 2011)
  • 1940 - Adnan Mersinli, Türk oyuncu (ö. 2016)
  • 1943 - Atilla Özdemiroğlu, Türk müzisyen (ö. 2016)
  • 1946 - Diane Keaton, Amerikalı oyuncu ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi
  • 1947 - Osman Arpacıoğlu, Türk futbolcu ve spor yazarı (ö. 2021)
  • 1952 - Uli Hoeneß, Alman eski futbolcudur
  • 1965 - Okday Korunan, Türk oyuncu ve oyun yazarı
  • 1970 - Erdal Beşikçioğlu, Türk oyuncu
  • 1975 - Bradley Cooper, Amerikalı tiyatro, dizi ve sinema oyuncusudur
  • 1978 - January Jones, Amerikalı aktris ve model
  • 1986 - Deepika Padukone, Hint film aktrisi ve modeldir
  • 1999 - Berkin Elvan, Türk öğrenci (ö. 2014)


ÖLÜMLER: 

  • 1588 - Qi Jiguang, Çinli general ve ulusal kahraman (d. 1528)
  • 1713 - Jean Chardin, Fransız kuyumcu ve gezgin (d. 1643)

  • 1818 - Marcello Bacciarelli, İtalyan ressam (d. 1731)

  • 1863 - Johann Wilhelm Zinkeisen, Alman tarihçi (d. 1803)

  • 1917 - Isobel Lilian Gloag, ‎İngiliz ressam (‎d. 1865)
  • 1922 - Ernest Shackleton, İrlandalı-İngiliz kâşif (d. 1874)

  • 1925 - Yevgeniya Boş, Alman asıllı Rus Bolşevik aktivist ve siyasetçi (d. 1879)

  • Yevgenia Bosch  (Yevgenia Bogdanovna (Gotlibovna) Bosch, Evgenia Bosh, Evgenia Bogdanovna Bosch veya Evheniya Bohdanivna Bosch olarak da bilinir (3 Eylül [E.U. 22 Ağustos] 1879 - 5 Ocak 1925), 

    Rusya'da Çarlık rejimini sonlandıran 1917 Devrimi'nde yer aldı. 30 Aralık 1917'de Sovyetler Birliği'nin İçişleri sekreterliğine atandı. Aynı zamanda Halk Sekreterliği Başkanı görevini de yürüttü. Yaklaşık üç yıl boyunca görevi sürdürdü. 1923 yılında Sol Muhalefet'e katıldı. Bosch, Joseph Stalin-Nikolai Buharin'in iktidara gelmesinin ardından gözden düştü. 1924'te, Lev Troçki'nin Kızıl Ordu lideri olarak istifa etmesinin yanı sıra kalp rahatsızlığı ve tüberkülozdan acı çekmeye başladıktan sonra umutsuzluğa kapıldı ve Ocak 1925'te silahla intihar etti. Bolşevik bir aktivist, siyasetçi ve 20.yüzyılın başlarındaki  devrim döneminde Ukrayna'daki Sovyet hükümetinin bir üyesiydi. Yevgenia Bosch ulusal hükûmetin ilk modern kadın lideri olarak kabul edilir, 1917'de İçişleri Bakanı ve geçici Sovyet hükûmetinin Vekil Lideri olarak görev yapmıştır. Bağımsız Ukrayna'nın ilk Başbakanı olarak kabul edilir.


  • 1951 - Andrey Platonov, Rus yazar (d. 1899)

  • Andrey Platonov gerçek adı: Andrey Platonoviç Klimentov 28 Ağustos [O.S. 16 Ağustos] 1899 - 5 Ocak 1951), Rus yazar.

    Bir komünist olmasına rağmen, eserleri kolektifleşmeye ve diğer Stalinist politikalara karşı kuşkucu tavır içerdiği için ömrü boyunca yasaklanmıştır.

  • 1953 - Ramiz Gökçe, Türk karikatürist (d. 1900)

  • 1972 - Tevfik Rüştü Aras, Türk siyasetçi ve diplomat (d. 1883)

  • 1976 - Hamit Kaplan, Türk Olimpiyat ve Dünya şampiyonu güreşçi (d. 1933)
  • 1976 - Necmeddin Okyay, Türk hattat ve ebru sanatçısı (d. 1883)
  • 1985 - Robert Surtees, Amerikalı görüntü yönetmeni ve Oscar Ödülü sahibi (d. 1906)
  • 1986 - Aynur Gürkan, Türk halk müziği sanatçısı
  • 1990 - Arthur Kennedy, Amerikalı oyuncu (d. 1914)
  • 2014 - Eusébio, Portekizli futbolcu (d. 1942)
  • 2016 - Pierre Boulez, Fransız besteci, koro şefi, yazar ve piyanist (d. 1925)
  • 2017 - Leonardo Benevolo, İtalyan mimar, sanat tarihçisi ve şehir plancısı (d. 1923)

  • 2018 - Aydın Boysan, Türk mimar ve gazeteci (d. 1921)

  • 2018- Canlandırdığı “Mahmut Hoca” ve “Yaşar Usta” karakterleriyle Türk izleyicisinin hafızasında yer edinen sinema sanatçısı Münir Özkul, 93 yaşında vefat etti .
  • 2019 - Maria Dolores Malumbres, İspanyol piyanist, müzik eğitimcisi ve besteci (d. 1931)

  • 2021 - Annasif Døhlen, Norveçli ressam ve heykeltıraş (d. 1930)


  • 2021 - João Cutileiro, Portekizli heykeltıraş (d. 1937)
  • 2021 - John Richardson, İngiliz oyuncu (d. 1934)
  • 2022 - George Rossi, İskoç aktör (d. 1961)

      (düzenleyen: mstfkrc)
Posted by at

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)