Artık sahnede Kaddafi var - MUSTAFA K. ERDEMOL

Uğruna uçak da kaçırılmıştı. Hava korsanlarının şartlarından biri Libya Lideri Muammer Kaddafi’nin 2011’den beri gözaltında bulunan oğlu Seyfülislam Kaddafi’nin serbest bırakılmasıydı.

Otorite boşluğunun olduğu, çift başlılığın hüküm sürdüğü ülkede korsanların taleplerini dikkate alacak bir merci yoktu elbette. Eylem herhangi bir sonuç alınamadan sona erdi. Hava korsanlarının Libya’da Kaddafi yanlısı küçük bir grup olan El Fetih El Cedid üyeleri olmaları da pek konuşulmadı.

Bu hareketin Libya’daki durumu nedir, pek bilgimiz yok. Ancak Kaddafi yanlısı hareketlerin, Kaddafi’nin vahşice öldürülmesinden sonra da varlıklarını sürdürdüğünü, yok edilemediğini biliyoruz. Yok edilmek bir yana neredeyse idam edilecek olan Seyfülislam Kaddafi’nin serbest bırakılmasını sağlayacak bir güce eriştiğini anlayabiliyoruz bu hareketlerin. Kaddafi yanlıları artık gerçek bir silahlı güç durumundalar. Bir Amerikan yetiştirmesi  olan General Halife Hafter’in silahlı gücünün önemli bir bölümünü Kaddafi yanlıları oluşturuyor. Hafter ile Kaddaficiler hem İslamcılara karşıtlıkta hem de tek Libya’yı kurma konusunda ortaklar. Bunun dışında Kaddaficilerin neredeyse tamamı Hafter’den hazzetmiyor. Ancak onunla hareket etmenin belki de IŞİD’e karşı mücadelelerinde ABD desteğini sağlayacağını düşünüyorlar.

Büyük bir emperyal çullanmayla parçalanan Libya’da İslamcılar sanıldığı kadar başarı göstermiş değiller. Kaddafi sonrası yapılan seçimlerde iktidara gelen İslamcılar uzun süre yönetimde kalamadılar. Bir sonraki seçimlerde batı yanlılarının, liberallerin oluşturduğu bir hükümet kuruldu. İslamcıların muhalefetinin şiddetlenmesinin nedenlerinden biri de budur. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu Trablus hükümetinde işte bu İslamcılar hakim. Ancak dünyada resmi olarak tanınan hükümet Tobruk’da kurulu olan hükümet.

Muammer Kaddafi’nin Libya’da asla küçümsenemeyecek bir etkisi var, hala. Ölümünden sonra da buna tanık olundu. Fizan’da, Kaddafi’ye karşı ayaklanan Bingazi ile Misrata’da bile azımsanmayacak bir Kaddafi taraftarı mevcut. Bu son zamanlarda ortaya çıkan bir gerçek değil. 2012’de de ciddi bir gücü vardı Kaddaficilerin. Bir ara Muammer Kaddafi yanlısı Libya Ulusal Halk Hareketi (LUHH) seçimlerde aday bile çıkardı ancak batılı güçler ile ülkedeki işbirliklerince engellendi bu girişim.

Libya Ulusal Halk Hareketi’nin kurucuları Kaddafi döneminde bile özel sermayeye karşı oluşlarıyla bilinen “millici” figürler. Kaddafi’nin öncülüğünü yaptığı 1969 Libya Devrimini’nin ilkelerine, ideallerine son derece bağlılar. Dolayısıyla Seyfülislam Kaddafi bu hareket için özel bir anlam taşıyor. Hafter güçlerinin içinde yer alan LUHH’un oğul Kaddafi’nin serbest bırakılması için çaba sarfetmesi şaşırtıcı değil.

Libya’nın doğusunda kurulu Tobruk hükümetinin kararı uyarınca oğul Kaddafi’nin serbest bırakılması Kaddaficilerin siyasette de iyice denge unusuru haline geldiğini gösteriyor. Ne tür pazarlıklar oldu kimbilir. Yakında anlarız.

Dünyanın resmi olarak tanıdığı Tobruk hükümetinin bu kararı, Türkiye’nin de desteklediği islamcı Trablus hükümetinin de yenilgisi bir anlamda. Bu karar aynı zamanda “tanınmış Libya Hükümeti”nin kararı olduğu için dünya kamuoyundan da olumsuz bir tepki görmeyecektir. Tam tersine 44 yaşındaki Seyfülislam Kaddafi, Batı tarafından toparlayıcı bir ad olarak öne sürülebilir de. Çünkü babasının zamanında bile Batı’yla ilişkilerin geliştirilmesine çaba göstermişti, hatta babasını ülkede reformlar yapma konusunda ikna ettiği de söylenir. Şimdi gittikçe derinleşen bir kaosun içine yuvarlanan Libya’da durumun ülkeyi bu hale getirenler açısından da kontrol edilemez noktaya gelmesi yeni arayışları tetikledi. Hafter’e karşı bir ABD desteğinin olduğu sır değil. Hafter’in ordusunda Kaddafi yanlıları çoğunlukta ancak Hafter Kaddafi yanlısı tüm kesimlerin bütünüyle güveninizi kazanamadı. Ancak ükede İslamcılara karşı en örgütlü güç oluşu Kaddafi yanlılarının Hafter’le birlikte olmalarını gerektiriyor. Hafter açısından ise ülkede birliği sağlayacak güç olarak görünmek önemli, o nedenle ülkenin önde gelen aşiretlerinin Kaddafi’ye hala süren bağlılıklarından yararlanmak durumunda.
Seyfülislam Kaddafi’nin, hem de hakkında uluslararası ceza yasaları uyarınca mahkumiyet kararı da varken serbest bırakılması yeni ittifakların gelişeceğinin işareti. Oğul Kaddafi, belki hemen değil ama çok yakın bir sure sonar Libya’da çok önemli bir aktör olarak karşımıza çıkabilir.

Emperyal güçlerin devirdikleri Kaddafi’nin oğluna muhtaç oldukları anlamına gelir bu.

MUSTAFA K. ERDEMOL / BİRGÜN