Afrika'da Nijer'in ardından Gabon'da da asker yönetime el koydu. Petrol ve uranyum zengini Gabon'da 56 yıldır iktidarı elinde tutan Fransa dostu Bongo ailesinin iktidarı darbeyle sonlanmış gözüküyor.
Afrika'da batı yanlısı iktidarlara karşı bir darbe de Gabon'da Fransa yanlısı hükümete karşı bu sabah yapıldı.
Petrol ve uranyum zengini ülkede 56 yıldır süren Fransa müttefiki Bongo ailesinin iktidarı, bu sabah seçim sonuçlarının açıklanmasının hemen ardından askerin yönetime el koymasıyla sona ermiş gözüküyor.
Seçim sırasında kesilen internet darbe sonrası açıldı
Gabon'da hafta sonu yapılan genel seçimlerde yolsuzluk iddialarının ardından hükümet 3 gündür "yalan haberlerin yayılmasını engellemek" gerekçesiyle interneti kesmişti.
Seçim akşamıysa tepkilerin önüne geçmek için sokağa çıkma yasağı ilan edilmişti. Bu sabah askerin yönetime el koyduğunu ilan etmesinin ardından ülkede internet hizmeti yeniden kullanıma açıldı.
Seçim sonuçları açıklanır açıklanmaz asker yönetime el koydu
Gabon seçim kurulu bu sabaha karşı Cumhurbaşkanı Ali Bongo Ondimba'nın üçüncü kez seçildiğini ilan etti. Seçimlere katılım oranı yüzde 56,65 olarak açıklandı. İtiraz edilen resmi sonuçlara göre Bongo, oyların yüzde 64,27'sini aldı.
Ancak seçim sonuçlarının ilanının hemen ardından ulusal televizyon binasına giren askerler yönetime el koyduklarını, seçimlerin iptal edildiğini ve ülke sınırlarının kapatıldığını duyurdu.
Darbe açıklaması için kamera karşısına geçen kolluk kuvvetlerinin içinde Cumhuriyet Muhafızları, "yeşil bereliler" olarak bilinen Cumhurbaşkanı Muhafız Alayı, normal ordu ve polis teşkilatından yetkililer bulunuyordu.
Yapılan açıklamada, "Savunma ve güvenlik güçleri olarak Kurumların Geçiş ve Restorasyon Komitesi'nde (CTRI) birleştik. Gabon halkı adına mevcut rejime son vererek barışı savunmaya karar verdik" denildi.
Öte yandan Başkent Libreville'de silah seslerinin duyulduğu belirtiliyor.
Sabah saatlerinde Cumhurbaşkanı Ali Bongo Ondimba'nın nerede olduğuna dair bir bilgi bulunmuyordu. Daha sonra Ali Bongo'nun askerler tarafından ev hapsinde tutulduğu ortaya çıktı. Bongo, konutundan çektiği ve sosyal medyada paylaşılan video mesajla destekçilerinden yardım istedi. Bongo mesajında "Bu insanlar beni alıkoydu. Oğlum bir yerde tutuluyor, eşim yanımda değil. Ben de konutumdayım ama neler olduğunu bilmiyorum. Dostlarımıza, dünyaya söylüyorum, bir şeyler yapın, ses çıkarın. Teşekkürler" ifadelerini kullandı.
Bongo ailesinin yarım asrı aşan iktidarı
Darbe, 56 yıllık Fransa dostu Bongo ailesi iktidarının sonu anlamına gelebilir.
2019 yılında Ali Bongo Ondimba'nın 2. kez cumhurbaşkanı seçilmesi üzerine de ülkede bir darbe girişimi olmuş, ancak daha sonra girişim bastırılmıştı.
64 yaşındaki Ali Bongo Ondimba, devleti 41 yıldan fazla yöneten ve Fransa'nın yakın müttefiki olan babası Ömer Bongo Ondimba'dan 2009'da görevi devralmıştı.
'Yeni sömürgeciliğin karikatürize edilmiş uç örneği'
Afrika'daki sömürge karşıtı bağımsızlık mücadelelerinin zirve yaptığı 1960'lı yıllarda Gabon'da da Fransa karşıtı hareket güçlüydü. Gabon, 1960 yılında kağıt üstünde bağımsızlığını elde etti. 1964 yılında ordunun içinden bağımsızlıkçı bir grup darbe yaparak dönemin devlet başkanını tutukladı. Ancak Fransız askeri birlikleri müdahale ederek, Fransa yanlısı devlet başkanı ve diğer tutukluları serbest bırakıp tekrar iktidara getirdi. "Diğer tutuklular"dan biri, bugün devrilen başkanın babası Ömer Bongo'ydu. Bongo, Fransızlar'ın müdahalesinden iki yıl sonra başkan yardımcısı, 1967'de de devlet başkanı oldu.
Fransa'nın sömürgecilik dönemindeki egemenliği Gabon'da kendi getirdiği hükümetlerle "bağımsızlık" sonrası da böylece devam etmiş oldu. Fransız gazeteci Pierre Péan 1983'te Gabon'u "yeni sömürgeciliğin karikatürize edilmiş uç bir örneği" diye niteliyordu.
Petrol zengini Gabon aynı zamanda dünyada bilinen uranyum kaynaklarına sahip 5. ülke. Fransa'nın 1960'ta Cezayir çöllerinde test ettiği nükleer bombalar için gerekli uranyum da Gabon'dan sağlanmıştı. Büyük demir ve manganez yataklarıyla ve bol kereste kaynaklarıyla ülke Fransa için her zaman önemli oldu.
'Gabon'suz Fransa yakıtsız arabaya benzer'
Ömer Bongo'nun "Fransa'sız Gabon, sürücüsüz bir araba gibidir. Gabon'suz Fransa da yakıtsız araba gibidir" dediği belirtilir.
Baba Bongo, benzetmesinde haksız değildi, zira Fransa'nın iç politikasına da çoğu zaman kendisi benzin sağlıyordu.
Fransa'da 1981 yılındaki başkanlık yarışında iki sağcı rakip vardı: Valéry Giscard d'Estaing ve Jacques Chirac.
Bongo, bu yarışta Chirac'ın kampanyasını büyük miktarda para vererek finanse etmişti. D'Estaing bunu öğrenince Bongo'yu aramış, "rakibimin kampanyasını destekliyorsun" demişti. "Bir süre ölü gibi sessiz kaldı," diye anlatıyor D'Estaing, "sonra 'Ah, demek biliyorsun' dedi. Kabul etmesi çok sıradışıydı".
AB'den ilk açıklama: 'Avrupa için büyük sorun'
Gabon'da askerlerin yönetime el koymasının ardından Avrupa Birliği'nden (AB) gelen ilk tepki "Bu Avrupa için büyük mesele" sözleri oldu.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, bugün Toledo'daki toplantıda AB savunma bakanlarının Gabon'daki durumu ele alacaklarını bildirdi.
Borrell, Gabon'da askerin yönetime el koymasına ilişkin "Eğer doğrulanırsa bu, tüm bölgedeki istikrarsızlığı artıracak bir başka askeri darbedir" ifadelerini kullandı.
Borrell "Orta Afrika Cumhuriyeti'nden başlamak üzere, sonra Mali, daha sonra Burkina Faso, şimdi Nijer ve belki de Gabon... Bütün bir bölge çok zor bir durumda... Ve kesinlikle bakanların orada neler olduğu ve bu ülkelere ilişkin politikamızı nasıl geliştirebileceğimiz üzerine derin düşünmeleri gerekiyor" diye konuştu.
AB Dış Politika Şefi Borrell "Bu Avrupa için büyük mesele" diye ekledi.
Çin darbeyi kınamadı, Bongo'nun can güvenliğinin sağlanmasını istedi
Gabon'da askerlerin yönetime el koymasının ardından Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, tüm taraflara diyalog çağrısında bulunuldu ve Cumhurbaşkanı Bongo'nun can güvenliğinin sağlanması istendi.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Vınbin yaptığı açıklamada ülkesinin Gabon'daki durumu yakından takip ettiğini söyledi.
Gabon'daki tüm taraflara "ülkenin ve halkın temel çıkarları doğrultusunda hareket etme, farklılıkları diyalogla çözme ve normal düzeni mümkün olan en kısa sürede yeniden sağlama" çağrısı yapıldı.
Bakanlık sözcüsü ayrıca tüm tarafları "Cumhurbaşkanı Bongo'nun kişisel güvenliğini garantiye almaya, ulusal barış ve istikrarı korumaya" davet etti.
Afrika'da arka arkaya darbeler
Gabon'daki askeri darbe başarıya ulaşırsa bu, son 2 yıldır Afrika'da Batı yanlısı iktidarlara karşı yapılan 5. darbe olacak.
Afrika'da son iki yılda Çad, Mali, Gine, Sudan, Nijer, São Tomé ve Príncipe, Gambia ve Burkina Faso'da darbe girişimleri gerçekleşti. Mali, Sudan ve Burkina Faso'da bu darbe girişimleri başarılı olurken, son askeri darbe de Temmuz ayında Nijer'de yaşandı.
Mali, Burkina Faso ve Nijer'in en önemli ortak özelliği, Fransa başta olmak üzere Batı'nın ekonomik ve siyasi nüfuzunun etkisi altında olmasıydı. Batı'nın ve Batı yanlısı Afrika ülkelerinin birliği ECOWAS'ın Nijer'e karşı askeri müdahale tehdidiyse devam ediyor.
BURCU GÜNÜŞEN / soL-Özel
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder